PDF Content:

---

Sarajevo, juni 2016.CENZUS OF POPULATION, HOUSEHOLDS AND DWELLINGS IN BOSNIA AND HERZEGOVINA, 2013 FINAL RESULTSPOPIS STANOVNIŠTVA, DOMAĆINSTAVA I STANOVA U BOSNI I HERCEGOVINI, 2013. REZULTATI POPISA
Izdavač: Published by: Odgovara: Person responsible: Pripremili: Data prepared by: Lektura: Proofread by: Dizajn i prijelom: Design and pre-press:Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine Zelenih beretki 26, 71000 SarajevoBosna i HercegovinaTelefon: +387 33 91 19 11, Telefax: +387 33 22 06 22 Elektronska pošta: bhas@bhas.ba Internetska stranica: http://www.bhas.ba Agency for Statistics of Bosnia and HerzegovinaZelenih beretki 26, SarajevoBosnia and HerzegovinaTelephone: +387 33 91 19 11; Telefax: +387 33 22 06 22E-mail: bhas@bhas.baWeb site: http://www.bhas.ba Mr.Sc.Velimir Jukić, direktor Mr Sc Velimir Jukić, Director Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine Agency for Statistics of Bosnia and Herzegovina Agencija za poduke i prevodilaštvo "Libar" Agencija za poduke i prevodilaštvo "Libar" Larisa Hasanbegović Larisa Hasanbegović Molimo korisnike da prilikom upotrebe podataka obavezno navedu izvor. Users are kindly requested to mention data source.
UVODNE NAPOMENE Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini (u nastavku teksta: Popis) je proveden od 01. 10. do 15. 10. 2013. godine na temelju Zakona o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013. godine („Službeni glasnik BiH“, br. 10/12 i 18/13). U pripremi i provođenju Popisa su primijenjene Preporuke Ekonomskog povjerenstva UN-a za Europu, Statističkog ureda Europske unije (Recommendations for the 2010 Censuses of Population and Housing) i Uredbe (EC) br. 763/2008 Europskog parlamenta i vijeća kao i Uredbe 1201/2009 koja implementira Uredbu 763/2008 Europskog parlamenta i Vijeća Europske unije o popisima stanovništva i stanova u pogledu tehničkih specifikacija obilježja i njihova raščlanjivanja. U terenskom radu i samoj organizaciji rada na terenu je učestvovalo 30 članova kantonalnih popisnih komisija, 625 članova općinskih popisnih komisija, 36 državnih instruktora, 184 entitetska instruktora, 2. 509 općinskih instruktora i 19. 089 popisivača. Popis je izvršen na ukupno 24. 319 popisnih krugova na teritoriji BiH. Poslije prijema materijala u centralno skladište izabrani su operateri za rad na obradi podataka (298 operatera, od čega 160 na ručnoj pripremi, 120 na OCR obradi, 12 skenerista i 6 skladištara), i izvšena je obuka istih. U skladu s članom 37. Zakona o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013. godine, Agencija i entitetski zavodi za statistiku utvrđuju popisne tabele i objavljuju rezultate popisa određene Jedinstvenim programom obrade podataka Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013. godine.
INTRODUCTORY NOTES The census of population, households and dwellings in Bosnia and Herzegovina (hereinafter: the Census) was carried out during the period from 1 October to 15 October 2013, based on the Law on Census of Pop - ulation, Households and Dwellings in Bosnia and Herzegovina in 2013 (Official Gazette of BiH, 10/12 and 18/13). In the course of the census preparation and implementation, the recommendations applied were those of the UN Economic Commission for Europe, European Union Statistical Office (Recommendations for the 2010 Censuses of Population and Housing) and the Regulation (EC) No. 763/2008 of the European Par-liament and the Council as well as the Regulation No. 1201/2009 which implements the Regulation No. 763/2008 of the European Parliament and the Council of the European Union on the census of the popu - lation and dwellings, laying down the technical specifications for the census topics and their breakdowns. The field work and the work organisation itself included 30 members of the Cantonal Census Commissions, 625 members of the Municipal Census Commissions, 36 State Instructors, 184 Entity Instructors, 2.509 Municipal Instructors and 19.089 Enumerators. The census covered 24.319 enumeration areas on the territory of BiH in total. Upon receipt of the material in the central warehouse, data processing operators were selected (298 opera - tors, of whom 160 to work on the manual preparation, 120 on OCR processing, 12 scanner operators and 6 warehouse operators) and trained. Pursuant to Article 37 of the Law on Census of Population, Households and Dwellings in Bosnia and Her - zegovina in 2013, the Agency and the Entity Statistical Institutions shall define the enumeration tables and publish the census results defined by a uniform data processing programme for the census of the popula - tion, households and dwellings in Bosnia and Herzegovina in 2013.
SADRŽAJ UVODNE NAPOMENE 3 Introductory notes 4 METODOLOŠKA OBJAŠNJENJA 9 Metodological explanations 9 Demografija Demography (Population) 1. STANOVNIŠTVO PREMA GODINAMA STAROSTI I SPOLU 23 Population by age and sex 1.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 23 2. STANOVNIŠTVO PREMA STAROSTI PO PETOGODIŠTIMA I SPOLU 28 Population by 5 years age group and sex 2.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 28 2.2. Tabela : Nivo kantona u FBiH 28 2.3. Tabela : Nivo općine u BiH 30 3. STANOVNIŠTVO PREMA ETNIČKOJ/NACIONALNOJ PRIPADNOSTI I SPOLU 54 Population by ethnicity and sex 3.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 54 3.2. Tabela : Nivo kantona u FBiH 55 3.3. Tabela : Nivo općine u BiH 56 4. STANOVNIŠTVO PREMA VJEROISPOVIJESTI I SPOLU 68 Population by religion and sex 4.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 68 4.2. Tabela : Nivo kantona u FBiH 69 4.3. Tabela : Nivo općine u BiH 70 5. STANOVNIŠTVO PREMA MATERNJEM JEZIKU I SPOLU 82 Population by mother tongue and sex 5.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 82 5.2. Tabela : Nivo kantona u FBiH 83 5.3. Tabela : Nivo općine u BiH 84 6. STANOVNIŠTVO STARO 15 I VIŠE GODINA PREMA BRAČNOM STATUSU I SPOLU 96 Population aged 15 and over by legal marital status and sex 6.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 96 6.2. Tabela : Nivo kantona u FBiH 97 6.3. Tabela : Nivo općine u BiH 98
7. ŽENSKO STANOVNIŠTVO STARO 15 I VIŠE GODINA PREMA BROJU ŽIVOROĐENE DJECE 111 Female population aged 15 and over by number of liveborn children 7.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 111 7.2. Tabela : Nivo kantona u FBiH 111 7.3. Tabela : Nivo općine u BiH 112 8. OSOBE SA POTEŠKOĆAMA PREMA VRSTI POTEŠKOĆE I SPOLU 116 Population with disabilities by type of disability and sex 8.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 116 8.2. Tabela : Nivo kantona u FBiH 117 8.3. Tabela : Nivo općine u BiH 118 9. DOMAĆINSTVA PREMA BROJU ČLANOVA 132 Households by number of members 9.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 132 9.2. Tabela : Nivo kantona u FBiH 133 9.3. Tabela : Nivo općine u BiH 134 Obrazovne karakteristike 138 Education characteristics 10. NEPISMENO STANOVNIŠTVO STARO 10 I VIŠE GODINA PREMA SPOLU 138 Illiterate population aged 10 and over by sex 10.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 138 10.2. Tabela : Nivo kantona u FBiH 139 10.3. Tabela : Nivo općine u BiH 140 11. STANOVNIŠTVO STARO 15 I VIŠE GODINA PREMA NAJVIŠOJ ZAVRŠENOJ ŠKOLI I SPOLU 152 Population aged 15 and over by highest level of completed education and sex 11.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 152 11.2. Tabela : Nivo kantona u FBiH 153 11.3. Tabela : Nivo općine u BiH 154 12. STANOVNIŠTVO STARO 10 I VIŠE GODINA PREMA KOMPJUTERSKOJ PISMENOSTI I SPOLU 167 Population aged 10 and over by computer literacy and sex 12.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 167 12.2. Tabela : Nivo kantona u FBiH 170 12.3. Tabela : Nivo općine u BiH 171
Ekonomske karakteristike 184 Economical characteristics 13. RADNO SPOSOBNO STANOVNIŠTVO PREMA STATUSU U AKTIVNOSTI 184 Economically active population by status in activity 13.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 184 13.2. Tabela : Nivo kantona u FBiH 186 13.3. Tabela : Nivo općine u BiH 188 Stanovi i zgrade 215 Dwellings and Housing 14. STAMBENE ZGRADE PREMA BROJU STANOVA 215 Housing units according to the number of dwellings 14.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 215 14.2. Tabela : Nivo kantona u FBiH 216 14.3. Tabela : Nivo općine u BiH 217 15. BROJ I POVRŠINA STANOVA PREMA OSNOVU KORIŠĆENJA 222 Number and the floor space of dwellings according to the occupancy status 15.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 222 15.2. Tabela : Nivo kantona u FBiH 223 15.3. Tabela : Nivo općine u BiH 224 16. STANOVI ZA STANOVANJE PO BROJU SOBA I POVRŠINI 233 Dwellings for permanent habitation according to the number of rooms and floor space 16.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 233 16.2. Tabela : Nivo kantona u FBiH 234 16.3. Tabela : Nivo općine u BiH 235 Poljoprivreda 245 Agricultura 17. DOMAĆINSTVA KOJA OBAVLJAJU POLJOPRIVREDNU AKTIVNOST 245 Households engaged in agricultural activities 17.1. Tabela : Nivo BIH, entiteti i DB 245 17.2. Tabela : Nivo kantona u FBiH 246 17.3. Tabela : Nivo općine u BiH 247 PRILOG (Obrasci P-1 I P-2) 254 ANNEX (Forms P-1 and P-2)
SKRAĆENICE BiH Bosna i Hercegovina FBiH Federacija Bosne i Hercegovine RS Republika Srpska BD Brčko Distrikt BHAS Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine FZS Federalni zavod za statistiku RZSRS Republički zavod za statistiku Republike Srpske EBD Ekspozitura Brčko Distrikt S svi M muško Ž žensko ABBREVIATIONSBiH Bosnia and Herzegovina FBiH Federation of Bosnia and Herzegovina RS Republika Srpska BD Brcko District BHAS Agency for Statistics of Bosnia and Herzegovina FZS Institute for Statistics of federation of BiH (FIS) RZSRS Institute for Statistics of Republika Srpska (RSIS) EBD Statistical office of Brcko District (Branch Office of BHAS)
9 Šta je Popis? Popis stanovništva je najveće statističko istraživanje jedne države kojim se prikupljaju, obrađuju i objavljuju podaci o stanovništvu, domaćinstvima i stanovima. Cilj Popisa je ustanoviti broj stanovnika za cijelu državu, kao i po svim teritorijalnim nivoima. Osim broja i prostornog rasporeda, popisom stanovništva se dobijaju podaci o demografskim, etničkim, obrazovnim, ekonomskim, migracijskim i drugim značajkama stanovnika, kao i o broju domaćinstava, porodica i njihovim značajkama, te podaci o stambenom fondu i njegovim značajkama. Ti su podaci neophodni za provođenje ekonomskih i socijalnih razvojnih politika, te naučnih istraživanja, korištenje sredstava iz EU-ovih i drugih fondova, kao i druge potrebe građana, što znači da je Popis najvažniji statistički izvor podataka о stanovništvu jedne države. Popis obuhvaća aktivnosti prikupljanja podataka na terenu, obradu, agregiranje, analizu i diseminiranje podataka. Prema preporukama Ujedinjenih naroda, popisi stanovništva se provode svakih deset godina. Pravni temelj Popisa Popis 2013. godine u Bosni i Hercegovini je proveden na temelju: • Zakona o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013. godine („Službeni glasnik BiH“, br. 10/12 i 18/13), • Preporuka Ekonomskog povjerenstva UN-a za Europu i Statističkog ureda Europske unije (Recommendations for the 2010 Censuses of Population and Housing), te • Uredbe (EC) br. 763/2008 Europskog parlamenta i vijeća. Teritorija na kojoj je proveden Popis 2013. g. Popis je proveden na teritoriji cijele Bosne i Hercegovine. Popisom su bile obuhvaćene sve općine (142), od toga u Federaciji Bosne i What does the Census mean? Census of population is the country’s major statistical survey, within which data on the population, households and dwellings are collected, processed and published. The aim of the census is to establish the number of the population in the entire country and at all territorial levels. Apart from the number and spatial distribution, the population census also provides data on demographic, ethnical, educational, economic, migration and other characteristics of the population, such as the number of households, families and their characteristics, and data on the housing stock and its characteristics. Such data are required for the implementation of economic and social development policies, scientific researches, utilisation of funds from the EU and other funds, and for other needs of citizens, which means that the Census is the most important statistical source of data on the country population. Census includes the field activities on data collection, processing, aggregation, analysis and dissemination. According to the recommendations of the United Nations, censuses of population are to take place on a ten-year basis. Legal ground for the Census The 2013 Census in Bosnia and Herzegovina was carried out based on the following: • Law on Census of Population, Households and Dwellings in Bosnia and Herzegovina in 2013 (Official Gazette of BiH, 10/12 and 18/13), • Recommendations of the UN Economic Commission for Europe and the European Union Statistical Office (Recommendations for the 2010 Censuses of Population and Housing), and • Regulation (EC) No. 763/2008 of the European Parliament and the Council. Territory covered by the 2013 Census The Census was carried out on the entire territory of Bosnia and Herzegovina. The Census covered all municipalities (142), 79 municipalities in the
10 Hercegovine 79 općina, u Republici Srpskoj 62 općine i Brčko Distrikt BiH. Jedinice Popisa Popisom su , kao što je predviđeno članom 4. i 5. Zakona o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u BiH 2013. godine, prikupljeni podaci o stanovništvu, domaćinstvima i stanovima. Stanovništvo Popisom su se popisivale osobe koje su državljani Bosne i Hercegovine s prebivalištem ili boravištem u Bosni i Hercegovini, bez obzira na to jesu li u trenutku Popisa prisutni u Bosni Hercegovini ili su odsutni iz Bosne i Hercegovine; strani državljani s dozvolom za stalni ili privremeni boravak u Bosni i Hercegovini, bez obzira na to jesu li u trenutku Popisa u Bosni i Hercegovini ili nisu; osobe bez državljanstva. Domaćinstva Popisom su obuhvaćena sva individualna (privatna) domaćinstva osoba jedinica Popisa, sva kolektivna domaćinstva (sastavljena od osoba koje žive u ustanovama za trajno zbrinjavanje djece i odraslih, u bolnicama za smještaj neizlječivo bolesnih, u samostanima ili drugim vjerskim objektima i slično). Stanovi Popisom su obuhvaćeni stanovi u državi, nezavisno od toga koriste li se za stanovanje, za neku drugu namjenu ili nisu naseljeni; objekti namijenjeni za kolektivno (institucionalno) stanovanje; druge nastanjene prostorije ili objekti koji nisu namijenjeni za stanovanje, a u vrijeme Popisa se koriste za tu namjenu.Federation of Bosnia and Herzegovina and 62 municipalities in Republika Srpska and in the Brčko District of BiH. Census units As stipulated in Articles 4 and 5 of the Law on Census of Population, Households and Dwellings in Bosnia and Herzegovina in 2013, data on population, households and dwellings were collected within the Census. Population The Census covered persons who were citizens of Bosnia and Herzegovina with place of usual residence in Bosnia and Herzegovina, regardless of whether, at the time of the Census, they were present in Bosnia and Herzegovina, or absent from Bosnia and Herzegovina; foreign citizens who had residence permit for permanent or temporary residence in Bosnia and Herzegovina, regardless of whether, at the time of the Census, they were in Bosnia and Herzegovina or not; persons without citizenship. Households The Census covered all individual (private) households of persons within the Census units, all collective households (consisted of persons living in the institutions for permanent care for children and adults, hospitals for those suffering from incurable diseases, in monasteries or other religious facilities and similar) were enumerated during the Census. Dwellings The Census covered dwellings in the country, irrelevant of whether they were used for living, for some other purposes or were unoccupied; facilities intended for collective (institutional) accommodation; other occupied premises or facilities unintended for living, but were used for that purpose at the time of the Census
11 Vrijeme popisivanja i referentni momenat Popisa Popisivanje stanovništva, domaćinstava i stanova, na cijeloj teritoriji Bosne i Hercegovine, trajalo je u periodu od 1. oktobra u 9 sati ujutro, do 15. oktobra 2013. godine u 21 sat, prema stanju na dan 30. 9. 2013. godine u 24. 00 sata, odnosno u ponoć između 30. septembra i 1. oktobra 2013. godine (osim za pojedina pitanja za koja je drugačije naznačeno na obrascima). Ovaj vremenski presjek u statističkoj praksi se definira kao kritični ili referentni momenat Popisa. Metoda Popisa Popis 2013. godine je proveden na tradicionalan način, tj. metodom intervjua, po načelu „od vrata do vrata“. Prikupljanje podataka na terenu vršili su obučeni i ovlašteni popisivači koji su dobijene odgovore upisivali na popisne obrasce (popisni obrasci P-1 i P-2). Jezik i pismo Popisa 2013. godine Odgovori na popisnim obrascima su se upisivali na bosanskom, hrvatskom ili srpskom jeziku, latiničnim ili ćiriličnim pismom. Popisni obrasci i metodološke upute su bile štampani na bosanskom, hrvatskom i srpskom jeziku, latiničnim i ćiriličnim pismom. Pripadnici nacionalnih manjina imali su pravo da dobiju na uvid ogledne primjerke popisnih obrazaca na jeziku i pismu svoje nacionalne manjine. Zaštita ličnih podataka Lični podaci koji su se prikupljali Popisom 2013. godine podliježu posebnoj zaštiti koja se osiguravala u svim fazama realiziranja (prikupljanja, kontrole, obrade i objavljivanja rezultata Popisa), a sukladno članu 15. Zakona o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u BiH 2013. godine („Službeni list BiH“ br. 10/12 i 18/13). Time of enumeration and the Census reference time Census of population, households and dwellings on the entire territory of Bosnia and Herzegovina lasted from 1 October at 09:00 a.m. to 15 October 2013 at 09:00 p.m. according to the situation on 30 September 2013 at 24:00, that is, at midnight between 30 September and 1 October 2013 (except for certain issues in relation to which it is differently indicated in the census forms). In statistical practice, this time breakdown is defined as the Census Critical or Reference Moment. Census methodology The 2013 Census was conducted in traditional way, by an interview and following the “door to door“ principle. Field data were collected by trained and authorised enumerators who entered the answers into the census forms (census forms P-1 Personal Questionnaire, and P-2 Questionnaire for Household and Dwelling). The 2013 Census language and script Answers in the census forms were written in the Bosnian, Croatian and Serbian language, using the Latin and Cyrillic script. Census forms and methodological instructions were printed in Bosnian, Croatian and Serbian language and in the Latin and Cyrillic script. Members of national minorities had a right to receive specimens of census forms in the language and script of their national minority. Protection of personal data Personal data obtained during the 2013 Census are subject to special protection secured in all stages of the implementation (collection, control, processing and publication of the Census results), pursuant to Article 15 of the Law on Census of Population, Households and Dwellings in BiH in 2013 (Official Gazette of BiH, 10/12 and 18/13).
12 METODOLOŠKE NAPOMENE U Popisu 2013. godine po prvi put je za utvrđivanje ukupnog broja stanovništva primijenjen koncept „uobičajenog stanovništva“. Po ovom konceptu osoba se smatra stanovnikom onog mjesta u kojem sama (u slučaju samačkog domaćinstva) ili s članovima svog domaćinstva provodi najveći dio svog vremena, odnosno dnevni odmor, nezavisno od toga gdje ima prijavljeno prebivalište. Time su u ukupno stanovništvo određenog mjesta uključene osobe koje su u tom mjestu živjele neprekidno najmanje godinu dana prije kritičnog momenta Popisa, kao i osobe koje su u tom momentu živjele kraće od 12 mjeseci s namjerom da u tom mjestu ostanu najmanje godinu dana. Starost i spol Starosno-spolna struktura stanovništva predstavlja najvažniju demografsku odliku svake populacije. Struktura stanovništva po starosti i spolu se formira u dužem periodu, pod direktnim utjecajem kretanja nataliteta i mortaliteta, ali i migratornih tokova stanovništva. Aktuelni starosno-spolni sastav stanovništva stoga predstavlja jasnu sliku dosadašnjeg razvoja svake populacije i istovremeno, u velikoj mjeri, uslovljava buduće promjene u kretanju stanovništva. Starost stanovništva iskazuje se u navršenim godinama života, prema stanju na dan 30. septembra 2013. godine u 24. 00 sata, što predstavlja kritični momenat Popisa. Etničko/nacionalno izjašnjavanje, izjašnjavanje o vjeroispovijesti i maternji jezik Članom 12. Zakona o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u BiH 2013. godine je definirano da osobe nisu obavezne da se izjašnjavaju o etničkoj/nacionalnoj pripadnosti i vjeroispovijesti. U skladu s tim su imale mogućnost da se ne izjasne o ovim pitanjima (modalitet odgovora „Ne izjašnjava se“). Odgovor na ova tri pitanja nije mogao ostati prazan i, ukoliko popisivač nije mogao dobiti odgovor, bio je dužan upisati „Nepoznato“. Pod kategorijom “Nepoznato” su obuhvaćene i osobe koje su smještene u bolnicama za trajni METHODOLOGICAL EXPLANATIONS In the 2013 Census, the concept of “usual residents” was applied for the first time in order to determine the total number of population. Under this concept, a person shall be considered as a resident of the place at which s/he alone (in the case of a one-person household) or with members of her/his household spends most of time, that is, daily rest, irrespective of where the person’s place of residence is registered. Therefore, the total population of a certain place includes persons who lived in that place for a continuous period of at least one year prior to the Census Critical Moment, and persons who at that particular moment lived there less than 12 months but intend to stay at that place for at least one year. Age and sex Age and sex structure of the population is the most important demographic characteristic of a population. The population age and sex structure shall be formed over a longer period of time, being directly influenced by natality and mortality trends, including migration. Current age and sex structure of the population therefore provides a clear picture of the last growth of any population, simultaneously conditioning, to a large extent, the future changes in the population trends. The population age is shown in the completed years of life on 30 September 2013 at 24:00, which is a Census Reference Moment. Declaration of ethnic/national and religious affiliation and of mother tongue Article 12 of the Law on Census of Population, Households and Dwellings in BiH in 2013 stipulates that persons are not obliged to give data on their ethnic/national affiliation and religion. Therefore, they had an option not to declare on these issues (response modality: “Does not declare“). Answer to these three questions had to be entered and, if enumerators could not obtain an answer, they were obliged to enter: “Unknown“. The “Unknown” category covered persons who live in the hospitals for permanent care of ill persons
13 smještaj bolesnika, a za koje je podatke dala pravna osoba ili staratelj, zatim osobe mlađe od 15 godina koje su popisane u kolektivnim stanovima, osobe bez upisanog odgovora i osobe kod kojih je na popisnom obrascu označen i neki od ponuđenih modaliteta i upisan tekstualni odgovor koji je različit od označenog odgovora na obrascu. Sve osobe kod kojih je upisan neki drugi odgovor koji ne odgovara modalitetima s obrasca i koji nije odgovor „Nepoznato“, u ovoj publikaciji su predstavljene kategorijom „Ostali“. Bračni status Podaci o stanovništvu prema zakonskom bračnom statusu su prikupljeni na osnovu izjave osoba o njihovom formalno-pravnom bračnom statusu. Prema formalno-pravnom kriteriju, stanovništvo staro 15 i više godina je razvrstano prema bračnom statusu u četiri kategorije: nikad oženjen/udata, oženjen/udata, razveden/ razvedena i udovac/udovica. „Nikad oženjenim/udatim“ se smatraju sve osobe koje nikad nisu sklopile brak prema važećim zakonskim propisima. „Oženjenim/udatim“ se smatraju osobe koje su zaključile brak prema važećim zakonskim propisima i svaki brak upisan u matičnu knjigu vjenčanih. Ukoliko je osoba brak sklopila samo u crkvi ili džamiji, ne smatra se oženjenom/udatom. „Razvedenim“ se smatraju osobe čiji je brak razveden pravosnažnom presudom nadležnog suda. „Udovcima/udovicama“ se smatraju osobe čija je bračna zajednica prestala smrću jednog od supružnika, odnosno proglašenjem nestalog bračnog supružnika umrlim. Fertilitet za žensko stanovništvo staro 15 i više godina Na pitanje „Ukupan broj živorođene djece“ odgovor su davale samo osobe ženskog spola stare 15 i više godina, bez obzira na njihov bračni status. Prikupljeni su i podaci o mjesecu i godini rođenja prvog, drugog i najmlađeg djeteta.for which the data were given by legal person or custodian, then the persons younger than 15 years of age who were registered in the collective living quarters, persons without an entered answer and persons in relation to whom, some of the offered modalities and a text answer differs from the answer ticked on the form are jointly entered into the census form. All persons in relation to whom some other answer was entered, which did not comply with the modalities offered in the form and which was not the answer “Unknown”, are shown in this publication under the category “Others”. Marital status Population data concerning the legal marital status were obtained based on the persons’ statements on their formal marital status. According to formal criteria, population aged 15 and over have been grouped by marital status into four categories: never married, married, divorced and widower/widow. “Never married” refers to persons who have never entered into marriage under the applicable legal regulations. “Married” refers to persons who entered into marriage under the applicable legal regulations and any marriage entered into the register of marriages. If a person got married in a church or mosque only, such person shall not be considered to be married. “Divorced“ refers to persons whose marriage has been divorced by a binding judgement of a court having jurisdiction thereof. “Widow er/Widow” refers to persons whose marriage ended by the death of one of the spouses, that is, by declaring a missing spouse dead. Fertility of female population aged 15 and over The question “Total number of live born children” was only answered by women aged 15 and over, regardless of their marital status. Data on the month and year of the first, second and the youngest child were also collected.
14 OBRAZOVANJE PismenostPodaci o pismenosti prikupljani su za lica starosti 10 i više godina koja su bez ikakvog obrazovanja ili sa nepotpunim osnovnim obrazovanjem. Pismenom se smatra osoba koja može s razumijevanjem pročitati i napisati izjavu o svom svakidašnjem životu, u suprotnom osoba je nepismena. Najviša završena škola Podaci o najvišoj završenoj školi su prikupljani za lica starosti 15 i više godina. Pod najvišom završenom školom se podrazumijeva vrsta škole čijim je završavanjem osoba stekla najviši nivo obrazovanja i diplomu ili svjedočanstvo o završenoj školi. Nije se pravila razlika da li je škola završena u redovnoj školi ili u školi koja zamjenjuje redovnu (npr. škole za obrazovanje odraslih), odnosno da li je završena polaganjem ispita u redovnoj školi ili završavanjem nekog kursa za skraćeno školovanje (npr. kurs za skraćeno završavanje osnovne škole itd.) u sklopu redovne škole. Kursevi čijim se završetkom nije steklo svjedočanstvo redovne škole (npr. kurs za daktilografe, knjigovođe, frizere i sl.), se nisu uzimali u obzir kao odgovori na ovo pitanje, nego se davao odgovor o prethodno završenoj školi iz formalnog sistema obrazovanja. Ukoliko se osoba školovala u inostranstvu, kao odgovor je trebalo navesti odgovarajuću školu u zemlji. Kompjuterska pismenost Podaci o kompjuterskoj pismenosti su prikupljani za lica starosti 10 i više godina. Lica su se mogla izjasniti da znaju obavljati jednu ili više aktivnosti na računaru (obrada teksta, izrada tabela, korištenje e-maila i korištenje interneta) ili se izjasniti da ne znaju obavljati nijednu od ponuđenih aktivnosti. Kompjuterska pismenost se definira kao sposobnost lica da obradi tekst, izradi tabele, koristi e-mail i internet. Djelimično kompjuterski pismenom osobom se smatra osoba koja zna obavljati bar jednu od navedenih aktivnosti. EDUCATION LiteracyData on literacy were collected for persons aged 10 or more years who did not receive any kind of formal education or with incomplete primary education. A person capable of reading with understanding and writing a statement on his/her daily routine shall be considered to be a literate person. Highest level of educational attainment Data on the highest level of educational attainment were collected for persons aged 15 and over. The highest level of educational attainment implies the type of school by the completion of which a person acquired the highest level of education and a Degree or Certificate of the completed school. No difference was made between education completed at a regular school or at a school substituting the regular one (exp. school for adults), that is, whether it was completed by taking exams at a regular school or by finishing a shorten curriculum course (exp. basic school shorten curriculum course) within a regular school. The completed courses which did not provide a regular school certificate (exp. typist, bookkeeper, hairdresser courses and similar) were not taken into account as answers to this question. Instead, the answer about the previously completed school within the formal educational system were entered. If a person was educated abroad, the answer should have referred to an equivalent school in the country. Computer literacy Computer literacy data were collected for persons aged 10 and over. These persons could state either that they knew how to perform one or several computer activities (text processing, table creation, using e-mail and the Internet) or that they did not know how to perform any of the offered activity options. Computer literacy shall be defined as one’s ability to process a text, create a table, use e-mail and the Internet. A person who is capable of performing at least one of the stated activities shall be considered to be a partly computer literate person.
15 Osoba koja ne zna obavljati nijednu od navedenih aktivnosti smatra se kompjuterski nepismenom. RADNA SNAGA Radno sposobno stanovništvo čini stanovništvo u radno sposobnoj dobi 15 i više godina (uobičajeno je to stanovništvo 15−64 godina starosti). Ekonomski aktivno stanovništvo (radnu snagu) čine sve osobe sa zaposlenjem (zaposleni) i osobe bez zaposlenja (nezaposleni). Ekonomski neaktivno stanovništvo (neaktivne osobe) su osobe koje su bez zaposlenja i sa ili bez aktivnog traženja zaposlenja, koje nisu bile raspoložive za rad u periodu od 01. do 15. oktobra 2013. godine. Prema statusu u neaktivnosti neaktivne osobe mogu biti učenici i studenti starosti 15 i više godina, penzioneri, osobe koje obavljaju kućne poslove (domaćica), osobe nesposobne za rad i ostale ekonomski neaktivne osobe. Ekonomski neaktivne osobe predstavljaju razliku između stanovništva starosti 15 i više godina i ekonomski aktivnog stanovništva. Zaposlene osobe su osobe s navršenih 15 i više godina života koje su u toku referentne sedmice od 23. do 29. septembra 2013. godine: • radile/obavljale aktivnost barem jedan sat kako bi stekle sredstva za život (bile plaćene); • ili ako su bile privremeno odsutne s rada (zbog bolesti, godišnjeg odmora, porodiljskog dopusta itd.), a imaju posao na koji će se vratiti i za koji su plaćene kao zaposlenici, samozaposlenici ili u slobodnim zanimanjima; • ili koje su radile u porodičnom biznisu i za to nisu bile plaćene. U skladu s navedenim, u zaposlene osobe ubrajamo sve zaposlenike, poslodavce, samozaposlenike, neplaćene pomažuće članove domaćinstva, poljoprivrednike na vlastitom imanju sa i bez zaposlenih, učenike/studente koji, iako se obrazuju, obavljaju neku aktivnost, penzionere koji i nakon penzionisanja obavljaju neku aktivnost. Ne smatraju se zaposlenima osobe koje obavljaju svakodnevnu aktivnost za vlastito domaćinstvo A person who is not capable of performing any of the stated activities shall be considered to be a computer illiterate person. LABOUR FORCE The working age population is the working population aged 15 and over (usually, the population aged 15−64). Economically active population (labour force) are persons in paid employment (employed persons) and unemployed persons. Economically inactive population (inactive persons) are persons who are not in paid employment and those who actively or not actively seek for a job, who were not available for work during the period from 1 to 15 October 2013. According to inactivity status, inactive persons may be pupils and students aged 15 and over, pensioners, housekeepers, persons not fit for work and other economically inactive persons. Economically inactive persons make difference between the population aged 15 and over and economically active population. Persons in employment are those aged 15 and over who, during the reference week from 23 to 29 September 2013: • worked/performed an activity for at least one hour to earn money for living (paid work); • or, if they were temporary absent from work (because of illness, annual leave, maternity leave, etc.), but had a job to return to and for which they were paid as persons in paid employment, self-employed persons or freelancers; • or, who were involved in a family business for which they did not receive payment. In accordance with the abovementioned, the persons in employment shall include all employees, employers, self-employed persons, unpaid supporting members of households, farmers at their own estates with or without persons in employment, pupils/students who, although in the educational process, perform some activity, pensioners who perform some activity even after retirement. Persons performing a daily activity for their own household or persons working for charity purposes
16 ili ako osoba radi u dobrotvorne svrhe ili volontira bez primanja naknade, osim ako nije pomažući član domaćinstva. Osobe s poteškoćama prema vrsti poteškoće i spolu Pitanja o poteškoćama prilikom obavljanja svakodnevnih aktivnosti kod kuće, na poslu ili u školi uključena su u sadržaj Popisa 2013. godine s ciljem da se prikupe osnovni podaci o osobama s invaliditetom. Ovo pitanje se postavljalo svim članovima domaćinstva i za jednu osobu mogao je biti obilježen jedan ili više odgovora. Radi dobijanja što potpunijih podataka u sadržaj popisnog obrasca P-1 (popisnica) je uključen set pitanja koja se odnose na šest vrsta problema: vid iako nosi naočale, sluh iako koristi slušni aparat, hod ili penjanje uz stepenice, pamćenje ili koncentracija, oblačenje i održavanje lične higijene i komunikacija (sporazumijevanje s drugima). Domaćinstvo Domaćinstvom se smatra svaka porodična ili druga zajednica osoba (višečlano domaćinstvo), tj. grupa od dvije ili više osoba koje zajedno zauzimaju cijelu stambenu jedinicu ili njen dio i osiguravaju sebi hranu, a moguće i ostale potrepštine za život. Domaćinstvom se smatra i svaka osoba koja živi sama („samačko domaćinstvo“), tj. osoba koja živi sama u posebnoj stambenoj jedinici ili koja zauzima, kao stanar, posebnu sobu (ili sobe) u nekoj stambenoj jedinici, ali ni s jednim stanarom te stambene jedinice zajednički ne čini dio višečlanog domaćinstva. STANOVI I ZGRADE Zgrаdе su trајni оbјеkti kојi imајu krоv i vanjske zidоvе, izgrаđеnе kао sаmоstаlnе upоtrеbnе cјеlinе, kоје pružајu zаštitu оd vrеmеnskih i drugih vanjskih utjecaja, а nаmiјеnjеnе su zа stаnоvаnjе, оbаvlјаnjе nеkе dјеlаtnоsti ili zа smјеštај i čuvаnjе živоtinjа, rоbе i оprеmе zа rаzličitе prоizvоdnе i uslužnе dјеlаtnоsti. Stаn је grаđеvinski pоvеzаnа cјеlinа nаmiјеnjеnа zа stаnоvаnjе, kоја sе sаstојi оd јеdnе ili оd or volunteers without receiving any compensation thereof, other than supporting members of households, shall not be considered to be persons in employment. Persons with disability by the type of disability and gender The issues on functional capability of a person to perform everyday activities at home, at work or at school was included in the content of the 2013 Census for the purpose of collecting basic data on persons with disabilities. This question was posed to all members of a household and one or several answers could be ticked for one person. In order to obtain data as comprehensive as possible, the census form P-1 included a set of questions about six types of disabilities: eyesight although wearing glasses, hearing although using a hearing aid device, walking or stair climbing, memory or concentration, dressing and maintenance of personal hygiene, and communication (conversation with other persons). Household A household shall be any family or other group of persons (“multi-person household”), that is, a group of two or more persons who combine to occupy the whole or a part of a housing unit and to provide themselves with food and possibly other essentials for living. A household shall also be any person who lives alone (“one-person household”), that is, a person who lives alone in a separate housing unit or who occupies, as a lodger, a separate room (or rooms) in a housing unit, but does not join with any of the other occupants of that housing unit to form a part of a multi-person household. DWELLINGS AND BUILDINGS Housing represents permanent constructions covered with roof and closed with outer walls. They are built as separate useful units that protect from weather and other external conditions, intended for dwelling, for performing a certain activity or for placing and keeping the animals, goods, equipment used in various industrial activities and services etc. Dwelling is any construction unit intended for dwelling purposes, consisting of one or more rooms
17 višе sоbа (оd 4 ili višе mеtаrа kvаdrаtnih), s оdgоvаrајućim pоmоćnim prоstоriјаmа (kuhinjа, оstаvа, prеdsоblје, kupаtilо, tоаlеt/WC i sl.), ili bеz pоmоćnih prоstоriја i mоžе imati јеdаn ili višе pоsеbnih ulаzа. Оd dеfiniciје stаnа sе оdstupа kаdа dоmаćinstvо pоrеd јеdnоg stаnа kао grаđеvinskе cјеlinе kоristi prеkо ciјеlе gоdinе јоš јеdnu sоbu ili kuhinju kоја је grаđеvinski оdvојеnа оd glаvnih prоstоriја stаnа (nаlаzi sе u drugој zgrаdi/kući, nа istоm plаcu ili u istој zgrаdi/kući, а imа pоsеbаn ulаz). Те prоstоriје sе pоpisuјu kао sаstаvni diо stаnа, а nе kао pоsеbаn stаn. Pоpisоm sе, pо prаvilu, obuhvaćaju sаmо zаvršеni stаnоvi. Zаvršеn stаn је stаn u kojem su zаvršеni svi prеdviđеni grаđеvinski, instаlаciјski i zаvršni rаdоvi. Zаvršеn stаn sе mоžе nаlаziti u zgrаdi/kući kоја niје pоtpunо zаvršеnа, tј. u kојој imа i nеzаvršеnih stаnоvа. NAPOMENA: u ovoj publikaciji prikazani su podaci samo za stanove u zgradi/kući, isključujući podatke o ostalim jedinicima za stanovanje (kolektivni stanovi, naseljeni poslovni prostori, druge jedinice za stanovanje i beskućništvo). Korištenje stаnа Sаmо zа stаnоvаnjе је nаstаnjеn stаn kојi sе prеkо ciјеlе gоdinе kоristi zа stаnоvаnjе јеdnоg ili višе dоmаćinstаvа, bеz оbzirа pо kојој оsnоvi dоmаćinstvо kоristi stаn. Zа stаnоvаnjе i оbаvlјаnjе dјеlаtnоsti је nаstаnjеn stаn kојi оdgоvаrа dеfiniciјi stаnа, a u diјеlu stаnа u kојеm stаnuје јеdnо ili višе dоmаćinstаvа, оbаvlја se i nеkа dјеlаtnоst (npr. krојаčkа, frizеrskа ili оbućаrskа dјеlаtnоst, izdаvаnjе sоbе turistimа, аdvоkаtskа kаncеlаriја, аtеlје, zubnа оrdinаciја, prеdstаvništvо nеkе firmе i sl.). Sаmо zа оbаvlјаnjе dјеlаtnоsti je stаn kојi niје grаđеvinski prеprаvlјеn (аdаptirаn) u pоslоvnе prоstоriје i u kojem nikо nе stаnuје, vеć sе u pоtpunоsti kоristi zа оbаvlјаnjе nеkе dјеlаtnоsti.with adequate auxiliary spaces (such as kitchen, bathroom, lobby, pantry etc.) or without auxiliary spaces and with one or more separate entrances. As a rule, a census shall only include completed dwellings. A completed dwelling is a dwelling in which all designed construction, installation and finishing works have been completed. A completed dwelling may be located in a building/house which is not entirely finished, that is, in the one in which there are uncompleted dwellings. NOTE: This publication presents the data on dwelling units in the buildings/houses only. Data on other dwelling units (collective living (institutional) quarters, inhabited office premises, other housing units and homelessness) are excluded from this publication. Utilisation of a dwelling For habitation only means an occupied dwelling used throughout a year for habitation of one or more households, regardless of the ground on which the household utilises a dwelling. For habitation and performance of business activities means an occupied dwelling complying with the dwelling definition, while in a part of the dwelling occupied by one or more households, some business activity is also performed (exp. dressmaking, hairdressing or shoemaking activities, rooms rented to tourists, law-firm, art studio, dental office, a company’s representation office, and similar). For performing business activities only means a dwelling which has not been structurally converted (renovated) into the business premises and in which nobody resides, instead, it is entirely used for performance of a business activity.
18 Zа оdmоr i rеkrеаciјu је privrеmеnо nаstаnjеn stаn kојi u svеmu оdgоvаrа dеfiniciјi stаnа, а kоristi sе pоvrеmеnо ili nеkоlikо mјеsеci u gоdini isklјučivо zа оdmоr i rеkrеаciјu. Zа kоrištеnjе u vriјеmе sеzоnskih rаdоvа u pоlјоprivrеdi је privrеmеnо nаstаnjеn, а kојi u svеmu оdgоvаrа dеfiniciјi stаnа i koristi sе sаmо u vriјеmе pоlјоprivrеdnih rаdоvа (čоbаnskа i vinоgrаdаrskа kućа i sl.). Drugi stаn kојi dоmаćinstvо kоristi i kојi sе nаlаzi u istоm оbјеktu је privrеmеnо nаstаnjеn, а kојi kоristi dоmаćinstvо nа istој аdrеsi. Stan koji se koristi оd strаnе privrеmеnо prisutnоg licа је privrеmеni stаn, tј. za licа kоја su u mјеstu Popisa privremeno prisutnе (studеnti, rаdnici i sl.). Prаzаn stаn: U ovu kategoriju su uključeni i svi stanovi za koje popisivač nije pronašao domaćinstvo na datoj adresi nakon tri obilaska, a od komšija je saznao da neko zaista živi u tom stanu. Korištenje stana u svim slučajevima je tretirano kao da je riječ o praznom stanu. Prаzаn stаn је nеnаstаnjеn (prаzаn) zbоg tоgа štо је: nоv i јоš nеusеlјеn (iаkо је dоpuštеnо usеlјаvаnjе); isprаžnjеn rаdi prеsеlјеnjа, аdаptаciје, popravke i sl.; stаn čiјi vlаsnik živi u drugоm stаnu ili u drugоm mјеstu, а оvај stаn јоš nе kоristi niti gа izdаје (npr. stаn je kuplјеn zа dјеcu kоја tеk trebaju doći u tо mјеstо nа škоlоvаnjе i sl.); nаpuštеn stаn (pоpisuјu sе sаmо аkо su grаđеvinski isprаvni ili sе s rеlаtivnо mаlim pоprаvkаmа mоgu оspоsоbiti zа upоtrеbu). Ukupnа kоrisnа pоvršinа stаnа је zbir pоvršinа sоbа, kuhinjе, kupаtilа, toaleta/WC-a, ostave, hоdnikа i оstаlih pоmоćnih prоstоriја u sаstаvu stаnа, uklјučuјući јеdnim diјеlоm pоvršinu lоđе (75% ukupnе pоvršinе), pоkrivеnih tеrаsа (50% ukupnе pоvršinе), bаlkоnа i оtvоrеnih tеrаsа (25% ukupnе pоvršinе). U pоvršinu stаnа je For rest and recreation means a temporarily occupied dwelling which entirely complies with the dwelling definition, and which is occasionally or for several months in a year, solely used for rest and recreation. For utilisation during seasonal agricultural works it is temporarily occupied, and it entirely complies with the dwelling definition and is utilised only at the time of agricultural works (shepherd and wine house, and similar). Another dwelling used by the household and located in the same building is temporarily occupied and used by the household at the same address. A dwelling used by a temporarily present person is a temporary dwelling, that is a dwelling of a person temporarily present at the place of enumeration (students, workers, and similar). Uninhabited (vacant) dwelling: This category covers all dwellings for which the enumerator did not find household at particular address after three visits, but was informed by the neighbours that someone really lives in that dwelling. In these cases it was considered as uninhabited (vacant) dwelling. Uninhabited (vacant) dwelling for being: new and not yet inhabited (regardless of permitted inhabitation); vacant due to moving out, reconstruction, rehabilitation and similar; a dwelling the owner of which resides in another dwelling or place, while this dwelling has neither been used nor rented (exp. the dwelling was bought for children who are yet to come to that place for education, and similar); abandoned dwellings (enumerated only if structurally appropriate or if only require minor repairs to become appropriate for use). Total usable area of a dwelling is a sum of areas of rooms, kitchen, bathroom, toilet/W.C., pantry, lobby and other auxiliary premises in the dwelling, including a part of the loggia (75% of total area), covered terraces (50% of total area), balconies and open terraces (25% of total area). The dwelling area includes the area of a room or kitchen built
19 uklјučеnа i pоvršinа sоbе ili kuhinjе kоја је grаđеvinski оdvојеnа оd glаvnih prоstоriја stаnа (nаlаzе sе u istој zgrаdi/kući ili u drugој zgrаdi/ kući nа istој аdrеsi, аli imајu оdvојеn ulаz, а kојu јеdnо dоmаćinstvо kоristi prеkо ciјеlе gоdinе). U pоvršinu stаnа također sе uklјučuје pоvršinа sоbе (unutаr stаnа) kоја sе kоristi zа оbаvlјаnjе pоslоvnе dјеlаtnоsti (npr. zа krојаčku rаdiоnicu, аdvоkаtsku kаncеlаriјu i sl.). Sоbа је prоstоriја nаmiјеnjеnа stаnоvаnju kоја је оd drugih prоstоriја u stаnu оdvојеnа stаlnim zidоvimа, visinе nајmаnjе dvа mеtrа, imа dirеktnu dnеvnu svјеtlоst, а pоvršinа pоdа iznоsi nајmаnjе 4 m 2, оdnоsnо širоkа је nајmаnjе 2 mеtrа, tаkо dа sе u nju mоžе smјеstiti krеvеt zа оdrаslо licе. Dirеktnim dnеvnim svјеtlоm se smаtrа svјеtlо kоје sе dоbiја krоz prоzоr nа sаmој prоstоriјi, а dоlаzi s оtvоrеnоg prоstоrа (ulicе ili dvоrištа), tеrаsе ili svјеtlаrnikа. Prоstоriје kоје nе ispunjаvајu оvај uslоv kао i kuhinjа i drugе pоmоćnе prоstоriје nisu urаčunаtе u brој sоbа, аli је njihоvа pоvršinа urаčunаtа u pоvršinu stаnа. Kuhinjе sе nе rаčunајu u brој sоbа, mеđutim, аkо stаn imа sаmо јеdnu prоstоriјu u kојој sе spаvа, bоrаvi i kuhа, tа sе prоstоriја pоpisuје kао sоbа, а nе kао kuhinjа, tј. smаtrа sе dа tаkаv stаn nеmа kuhinjе. POLJOPRIVREDA Domaćinstva koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost Podaci o domaćinstvima koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost su dobijeni iz provedenog Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova u BiH od 01. do 15. oktobra 2013. godine, na osnovu pitanja iz oblasti poljoprivrede koja se odnose na korištenje/obradu poljoprivrednog zemljišta za poljoprivrednu proizvodnju i uzgoj stoke. Podaci o broju domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost se odnose na višečlana i samačka domaćinstva, dok su isključeni podaci o broju tzv. kolektivnih domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost (ustanove za trajno zbrinjavanje djece i odraslih, manastiri-samostani, domovi za penzionere i dr.). separately from the main dwelling premises (built in the same building/house or another building/house at the same address, but with a separate entrance, and used by one household throughout a year). The dwelling area also includes the area of a room (within the dwelling) which is used for performance of business activities (exp. dressmaking, law firm and similar). A room is a premise intended for habitation which is separated from other premises in the dwelling by permanent walls, which is at least 2 m high, has a direct daylight, and has a floor surface of at least 4 m 2 and which is at least 2 m wide, so that a bed for an adult person can be situated into it. Direct daylight shall be the light coming through the room window from an open space (street or yard), terrace or skylight. Premises that did not fulfill this condition, as well as the kitchen and other utility rooms, were not added to the number of rooms, but their floor area was added to the floor surface of the dwelling. Kitchens are not added to the number of rooms, however, if a dwelling has only one premise used for sleeping, staying and cooking, such premise shall be enumerated as a room, not a kitchen, that is, it shall be considered that such a dwelling does not have a kitchen. AGRICULTURE Households performing agricultural activities Data on households performing the agricultural activities are obtained from the Census of population, households and dwellings in BiH conducted from 1 to 15 October 2013, based on the agriculture-related questions concerning the use/cultivation of arable land for agricultural production and cattle-breeding. Data on the number of households performing the agricultural activities pertain to multi-person and one-person households, while data on the so-called collective households performing the agricultural activities (institutions for permanent care for children and adults, monasteries, retirement homes, etc.) are excluded.
20 FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56 0701 04 06 1003 0809 0502 Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi kantona označenih brojevima Names of cantons marked with numbers 01 Unsko-Sanski 02 Posavski 03 Tuzlanski 04 Zeničko-Dobojski 05 Bosansko-Podrinjski 06 Srednjobosanski 07 Hercegovačko-Neretvanski 08 Zapadnohercegovački 09 Sarajevo 10 Kanton 10 20 0 20 40 60 80 100 10 kmADMINISTRATIVNA KARTA BOSNE I HERCEGOVINE ADMINISTRATIVE MAP OF BOSNIA AND HERZEGOVINA Nazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni MostarFederacija Bosne i Hercegovine Republika Srpska Brčko distrikt BiHFederation of Bosnia and Herzegovina Republika Srpska Brčko district BiH FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56 0701 04 06 1003 0809 0502 Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi kantona označenih brojevima Names of cantons marked with numbers 01 Unsko-Sanski 02 Posavski 03 Tuzlanski 04 Zeničko-Dobojski 05 Bosansko-Podrinjski 06 Srednjobosanski 07 Hercegovačko-Neretvanski 08 Zapadnohercegovački 09 Sarajevo 10 Kanton 10 20 0 20 40 60 80 100 10 kmADMINISTRATIVNA KARTA BOSNE I HERCEGOVINE ADMINISTRATIVE MAP OF BOSNIA AND HERZEGOVINA Nazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni MostarFederacija Bosne i Hercegovine Republika Srpska Brčko distrikt BiHFederation of Bosnia and Herzegovina Republika Srpska Brčko district BiH Domaćinstvo može obavljati poljoprivrednu aktivnost u općini Popisa ili u drugoj općini na teritoriji Bosne i Hercegovine, međutim podaci koji su dati u ovom saopštenju odnose se na općinu u kojoj je uobičajeno mjesto stanovanja nosioca domaćinstva. Domaćinstvo koje obavlja poljoprivrednu aktivnost predstavlja domaćinstvo koje je dalo odgovor u Popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u BiH 2013. godine da je: - u posljednjih 12 mjeseci koristilo/obrađivalo poljoprivredno zemljište za poljoprivrednu proizvodnju na teritoriji Bosne i Hercegovine: oranice i bašte/vrtove, voćnjake, vinograde, rasadnike i ostale stalne zasade (vrbici, zasadi novogodišnjih jelki za komercijalne svrhe i sl.), livade i pašnjake; - ili na dan Popisa uzgajalo stoku, perad ili pčele, uključujući uzgoj ribe i gljiva. Domaćinstva koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost i prodaju proizvode na tržištu su domaćinstva koja su povremeno ili stalno prodavala sopstvene/vlastite poljoprivredne proizvode na tržištu (zelena pijaca, otkup, vlastite prodavnice ili na imanju). A household may perform the agricultural activities in the municipality of enumeration or in another municipality on the territory of Bosnia and Herzegovina. However, data provided in this release pertain to the municipality of usual residence of the head of a household. A household performing the agricultural activities is the one that, in the Census of population, households and dwellings in BiH 2013 answered that: - in the last 12 months, it used/cultivated arable land for agricultural production on the territory of Bosnia and Herzegovina: plough-fields and gardens, orchards, vineyards, plant-nurseries and other perennial plants (willows, Christmas-tree plantations for commercial purposes, and similar), meadows and pastures; - or, on the date of enumeration, it was involved in cattle-breeding, poultry farming or bee-keeping, including fish-farming and mushroom-growing. Households performing agricultural activities and selling the products on the market are those that temporarily or permanently were selling their own agricultural products on the market (green market, purchasing, own shops or at the estate). FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56 0701 04 06 1003 0809 0502 Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi kantona označenih brojevima Names of cantons marked with numbers 01 Unsko-Sanski 02 Posavski 03 Tuzlanski 04 Zeničko-Dobojski 05 Bosansko-Podrinjski 06 Srednjobosanski 07 Hercegovačko-Neretvanski 08 Zapadnohercegovački 09 Sarajevo 10 Kanton 10 20 0 20 40 60 80 100 10 kmADMINISTRATIVNA KARTA BOSNE I HERCEGOVINE ADMINISTRATIVE MAP OF BOSNIA AND HERZEGOVINA Nazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni MostarFederacija Bosne i Hercegovine Republika Srpska Brčko distrikt BiHFederation of Bosnia and Herzegovina Republika Srpska Brčko district BiH
21 FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56 0701 04 06 1003 0809 0502 Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi kantona označenih brojevima Names of cantons marked with numbers 01 Unsko-Sanski 02 Posavski 03 Tuzlanski 04 Zeničko-Dobojski 05 Bosansko-Podrinjski 06 Srednjobosanski 07 Hercegovačko-Neretvanski 08 Zapadnohercegovački 09 Sarajevo 10 Kanton 10 20 0 20 40 60 80 100 10 kmADMINISTRATIVNA KARTA BOSNE I HERCEGOVINE ADMINISTRATIVE MAP OF BOSNIA AND HERZEGOVINA Nazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni MostarFederacija Bosne i Hercegovine Republika Srpska Brčko distrikt BiHFederation of Bosnia and Herzegovina Republika Srpska Brčko district BiH FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56 0701 04 06 1003 0809 0502 Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi kantona označenih brojevima Names of cantons marked with numbers 01 Unsko-Sanski 02 Posavski 03 Tuzlanski 04 Zeničko-Dobojski 05 Bosansko-Podrinjski 06 Srednjobosanski 07 Hercegovačko-Neretvanski 08 Zapadnohercegovački 09 Sarajevo 10 Kanton 10 20 0 20 40 60 80 100 10 kmADMINISTRATIVNA KARTA BOSNE I HERCEGOVINE ADMINISTRATIVE MAP OF BOSNIA AND HERZEGOVINA Nazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni MostarFederacija Bosne i Hercegovine Republika Srpska Brčko distrikt BiHFederation of Bosnia and Herzegovina Republika Srpska Brčko district BiH FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56 0701 04 06 1003 0809 0502 Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi kantona označenih brojevima Names of cantons marked with numbers 01 Unsko-Sanski 02 Posavski 03 Tuzlanski 04 Zeničko-Dobojski 05 Bosansko-Podrinjski 06 Srednjobosanski 07 Hercegovačko-Neretvanski 08 Zapadnohercegovački 09 Sarajevo 10 Kanton 10 20 0 20 40 60 80 100 10 kmADMINISTRATIVNA KARTA BOSNE I HERCEGOVINE ADMINISTRATIVE MAP OF BOSNIA AND HERZEGOVINA Nazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni MostarFederacija Bosne i Hercegovine Republika Srpska Brčko distrikt BiHFederation of Bosnia and Herzegovina Republika Srpska Brčko district BiH FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56 0701 04 06 1003 0809 0502 Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi kantona označenih brojevima Names of cantons marked with numbers 01 Unsko-Sanski 02 Posavski 03 Tuzlanski 04 Zeničko-Dobojski 05 Bosansko-Podrinjski 06 Srednjobosanski 07 Hercegovačko-Neretvanski 08 Zapadnohercegovački 09 Sarajevo 10 Kanton 10 20 0 20 40 60 80 100 10 kmADMINISTRATIVNA KARTA BOSNE I HERCEGOVINE ADMINISTRATIVE MAP OF BOSNIA AND HERZEGOVINA Nazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni MostarFederacija Bosne i Hercegovine Republika Srpska Brčko distrikt BiHFederation of Bosnia and Herzegovina Republika Srpska Brčko district BiH

23 StarostBosna i Hercegovina Federacija BiH Republika Srpska Brčko Distrikt BiH Ukupno muški ženski Ukupno muški ženski Ukupno muški ženski Ukupno muški ženski AgeBosnia and Herzegovina Federation of BiH Republika Srpska Brčko District total male female total male female total male female total male female 0 32.986 16.903 16.083 21.718 11.137 10.581 10.429 5.330 5.099 839 436 403 1 34.294 17.554 16.740 22.690 11.702 10.988 10.772 5.435 5.337 832 417 415 2 34.389 17.702 16.687 22.691 11.635 11.056 10.843 5.617 5.226 855 450 405 3 35.874 18.414 17.460 23.664 12.190 11.474 11.419 5.812 5.607 791 412 379 4 36.521 18.869 17.652 24.080 12.353 11.727 11.593 6.053 5.540 848 463 385 5 36.166 18.628 17.538 23.892 12.274 11.618 11.423 5.889 5.534 851 465 386 6 34.919 17.919 17.000 22.901 11.829 11.072 11.101 5.619 5.482 917 471 446 7 34.943 17.840 17.103 22.965 11.750 11.215 11.156 5.667 5.489 822 423 399 8 35.451 18.233 17.218 23.147 11.870 11.277 11.439 5.903 5.536 865 460 405 9 35.501 18.261 17.240 23.147 11.910 11.237 11.497 5.935 5.562 857 416 441 10 36.453 18.852 17.601 23.884 12.366 11.518 11.647 6.009 5.638 922 477 445 11 36.775 18.927 17.848 24.043 12.362 11.681 11.856 6.093 5.763 876 472 404 12 38.596 19.792 18.804 24.989 12.787 12.202 12.663 6.516 6.147 944 489 455 13 39.456 20.142 19.314 25.785 13.148 12.637 12.738 6.505 6.233 933 489 444 14 41.395 20.940 20.455 27.352 13.830 13.522 13.114 6.626 6.488 929 484 445 15 45.564 23.451 22.113 30.464 15.585 14.879 14.028 7.306 6.722 1.072 560 512 16 52.015 26.860 25.155 35.091 18.159 16.932 15.755 8.099 7.656 1.169 602 567 17 51.403 26.386 25.017 35.286 18.218 17.068 15.004 7.621 7.383 1.113 547 566 18 50.311 25.720 24.591 33.903 17.312 16.591 15.395 7.885 7.510 1.013 523 490 19 43.449 22.483 20.966 27.137 14.024 13.113 15.356 7.972 7.384 956 487 469 20 38.825 20.046 18.779 25.325 13.053 12.272 12.674 6.576 6.098 826 417 409 21 44.354 22.471 21.883 29.600 14.849 14.751 13.765 7.089 6.676 989 533 456 22 48.403 24.919 23.484 32.119 16.459 15.660 15.228 7.914 7.314 1.056 546 510 23 48.196 24.879 23.317 31.990 16.474 15.516 15.159 7.872 7.287 1.047 533 514 24 48.278 24.568 23.710 31.868 16.268 15.600 15.392 7.801 7.591 1.018 499 519 25 50.133 25.613 24.520 32.919 16.801 16.118 16.111 8.267 7.844 1.103 545 558 26 49.678 25.705 23.973 32.539 16.894 15.645 16.026 8.234 7.792 1.113 577 536 27 49.795 25.385 24.410 32.484 16.638 15.846 16.257 8.197 8.060 1.054 550 504 28 50.446 25.978 24.468 32.610 16.721 15.889 16.601 8.623 7.978 1.235 634 601 29 52.266 26.567 25.699 33.651 17.065 16.586 17.391 8.900 8.491 1.224 602 622 30 50.734 25.918 24.816 32.390 16.504 15.886 17.114 8.788 8.326 1.230 626 604 31 50.911 26.042 24.869 32.319 16.570 15.749 17.339 8.854 8.485 1.253 618 635 32 50.977 25.977 25.000 32.749 16.694 16.055 17.074 8.715 8.359 1.154 568 586 33 50.333 25.484 24.849 31.974 16.163 15.811 17.163 8.746 8.417 1.196 575 6211.1. STANOVNIŠTVO PREMA POJEDINAČNIM GODINAMA STAROSTI I SPOLU , nivo BiH, F BiH, RS i BD Population by age and sex , Level BiH, F BiH, RS and BD
24 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYStarostBosna i Hercegovina Federacija BiH Republika Srpska Brčko Distrikt BiH Ukupno muški ženski Ukupno muški ženski Ukupno muški ženski Ukupno muški ženski AgeBosnia and Herzegovina Federation of BiH Republika Srpska Brčko District total male female total male female total male female total male female 34 49.678 25.172 24.506 31.556 16.001 15.555 16.964 8.644 8.320 1.158 527 631 35 49.788 25.311 24.477 31.528 15.902 15.626 17.055 8.818 8.237 1.205 591 614 36 49.919 25.257 24.662 31.538 15.826 15.712 17.205 8.821 8.384 1.176 610 566 37 51.327 25.960 25.367 32.341 16.187 16.154 17.747 9.154 8.593 1.239 619 620 38 49.496 25.048 24.448 31.321 15.675 15.646 16.968 8.748 8.220 1.207 625 582 39 48.736 24.569 24.167 30.987 15.349 15.638 16.470 8.540 7.930 1.279 680 599 40 48.218 24.243 23.975 30.584 15.127 15.457 16.378 8.485 7.893 1.256 631 625 41 49.740 25.114 24.626 31.771 15.825 15.946 16.692 8.652 8.040 1.277 637 640 42 48.136 24.288 23.848 31.017 15.475 15.542 15.959 8.241 7.718 1.160 572 588 43 46.015 23.137 22.878 29.652 14.747 14.905 15.159 7.740 7.419 1.204 650 554 44 49.029 24.813 24.216 31.806 15.948 15.858 15.975 8.229 7.746 1.248 636 612 45 49.671 24.860 24.811 32.017 15.855 16.162 16.366 8.297 8.069 1.288 708 580 46 51.673 25.923 25.750 33.018 16.405 16.613 17.354 8.826 8.528 1.301 692 609 47 52.770 26.306 26.464 33.813 16.673 17.140 17.644 8.964 8.680 1.313 669 644 48 53.700 26.622 27.078 34.178 16.805 17.373 18.118 9.100 9.018 1.404 717 687 49 53.114 26.376 26.738 34.083 16.856 17.227 17.764 8.870 8.894 1.267 650 617 50 53.786 26.608 27.178 34.340 16.932 17.408 18.129 8.995 9.134 1.317 681 636 51 56.129 27.608 28.521 35.525 17.349 18.176 19.279 9.574 9.705 1.325 685 640 52 55.588 27.483 28.105 35.006 17.203 17.803 19.220 9.575 9.645 1.362 705 657 53 55.076 26.932 28.144 34.518 16.748 17.770 19.247 9.548 9.699 1.311 636 675 54 55.996 27.522 28.474 34.607 17.071 17.536 20.131 9.833 10.298 1.258 618 640 55 52.589 25.408 27.181 32.581 15.630 16.951 18.809 9.160 9.649 1.199 618 581 56 50.347 24.635 25.712 30.906 15.129 15.777 18.331 8.931 9.400 1.110 575 535 57 51.932 25.307 26.625 31.264 15.231 16.033 19.518 9.518 10.000 1.150 558 592 58 52.746 25.459 27.287 31.461 15.090 16.371 20.118 9.803 10.315 1.167 566 601 59 50.923 24.767 26.156 29.877 14.488 15.389 19.897 9.734 10.163 1.149 545 604 60 50.837 24.264 26.573 29.631 14.056 15.575 20.106 9.704 10.402 1.100 504 596 61 46.677 22.001 24.676 26.762 12.507 14.255 18.842 8.999 9.843 1.073 495 578 62 42.331 19.976 22.355 24.438 11.394 13.044 16.910 8.098 8.812 983 484 499 63 42.570 19.791 22.779 24.535 11.285 13.250 16.983 8.022 8.961 1.052 484 568 64 40.836 18.938 21.898 23.247 10.657 12.590 16.649 7.849 8.800 940 432 508 65 35.793 16.093 19.700 20.490 9.092 11.398 14.404 6.607 7.797 899 394 505 66 37.788 17.233 20.555 21.656 9.797 11.859 15.233 7.031 8.202 899 405 494 67 29.180 13.168 16.012 16.531 7.429 9.102 11.899 5.391 6.508 750 348 402 68 25.744 11.390 14.354 15.234 6.681 8.553 9.855 4.414 5.441 655 295 360 69 25.064 11.182 13.882 14.480 6.439 8.041 9.879 4.439 5.440 705 304 401 70 25.058 10.708 14.350 14.562 6.237 8.325 9.798 4.144 5.654 698 327 371
25 StarostBosna i Hercegovina Federacija BiH Republika Srpska Brčko Distrikt BiH Ukupno muški ženski Ukupno muški ženski Ukupno muški ženski Ukupno muški ženski AgeBosnia and Herzegovina Federation of BiH Republika Srpska Brčko District total male female total male female total male female total male female 71 26.990 11.682 15.308 16.128 6.969 9.159 10.268 4.446 5.822 594 267 327 72 29.327 12.526 16.801 16.725 7.080 9.645 11.904 5.149 6.755 698 297 401 73 30.776 13.023 17.753 17.668 7.467 10.201 12.421 5.273 7.148 687 283 404 74 28.304 11.915 16.389 15.940 6.692 9.248 11.682 4.938 6.744 682 285 397 75 27.309 11.246 16.063 15.320 6.253 9.067 11.369 4.752 6.617 620 241 379 76 25.413 10.531 14.882 14.194 5.904 8.290 10.585 4.366 6.219 634 261 373 77 23.950 9.642 14.308 13.342 5.463 7.879 10.014 3.935 6.079 594 244 350 78 21.232 8.361 12.871 11.991 4.769 7.222 8.706 3.377 5.329 535 215 320 79 19.363 7.623 11.740 10.766 4.306 6.460 8.117 3.135 4.982 480 182 298 80 16.231 6.198 10.033 9.117 3.486 5.631 6.749 2.568 4.181 365 144 221 81 14.741 5.674 9.067 8.359 3.255 5.104 6.055 2.288 3.767 327 131 196 82 12.059 4.618 7.441 6.844 2.677 4.167 4.955 1.859 3.096 260 82 178 83 10.999 4.065 6.934 6.095 2.263 3.832 4.658 1.713 2.945 246 89 157 84 8.606 3.214 5.392 4.812 1.812 3.000 3.592 1.335 2.257 202 67 135 85+ 28.069 9.052 19.017 15.692 4.902 10.790 11.771 3.927 7.844 606 223 383 3.531.159 1.732.270 1.798.889 2.219.220 1.087.993 1.131.227 1.228.423 603.027 625.396 83.516 41.250 42.266
FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmINDEX STAROSTI, PO OPĆINAMA, 2013. AGEING INDEX, BY MUNICIPALITIES, 2013. Index starosti / Ageing index Bosna i Hercegovina / Bosnia and Herzegovina: 92% Ispod / Under 40% 40% - 99% 100% - 149% 150% - 199% 200% - 299% 300% i više / and more Indeks starosti predstavlja odnos starog (60 godina i više) i mladog (0-19 godina) stanovništva. The ageing index of population is taken to be the ratio of old (aged 60 and over) to young population (aged 0-19). FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmPROSJEČNA STAROST STANOVNIŠTVA, PO OPĆINAMA, 2013. AVERAGE AGE, BY MUNICIPALITIES, 2013. Prosječna starost stanovništva / Average age Bosna i Hercegovina / Bosnia and Herzegovina: 39,5 Manje od 35 godina / Below 35 years 35 - 39 40 - 44 45 - 49 50 i više godina / 50 and over
FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmINDEX STAROSTI, PO OPĆINAMA, 2013. AGEING INDEX, BY MUNICIPALITIES, 2013. Index starosti / Ageing index Bosna i Hercegovina / Bosnia and Herzegovina: 92% Ispod / Under 40% 40% - 99% 100% - 149% 150% - 199% 200% - 299% 300% i više / and more Indeks starosti predstavlja odnos starog (60 godina i više) i mladog (0-19 godina) stanovništva. The ageing index of population is taken to be the ratio of old (aged 60 and over) to young population (aged 0-19). FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmPROSJEČNA STAROST STANOVNIŠTVA, PO OPĆINAMA, 2013. AVERAGE AGE, BY MUNICIPALITIES, 2013. Prosječna starost stanovništva / Average age Bosna i Hercegovina / Bosnia and Herzegovina: 39,5 Manje od 35 godina / Below 35 years 35 - 39 40 - 44 45 - 49 50 i više godina / 50 and over
28 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoStarost Teritorija PolStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Area Sex Total Age Area Sex Age BiHUk. 3.531.159 174.064 176.980 192.675 242.742 228.056 252.318 252.633 249.266 241.138 BiHUk. 260.928 276.575 258.537 223.251 153.569 140.455 117.267 62.636 28.069 39,51 M 1.732.270 89.442 90.881 98.653 124.900 116.883 129.248 128.593 126.145 121.595 M 130.087 136.153 125.576 104.970 69.066 59.854 47.403 23.769 9.052 38,24 Ž 1.798.889 84.622 86.099 94.022 117.842 111.173 123.070 124.040 123.121 119.543 Ž 130.841 140.422 132.961 118.281 84.503 80.601 69.864 38.867 19.017 40,73 F BiHUk. 2.219.220 114.843 116.052 126.053 161.881 150.902 164.203 160.988 157.715 154.830 F BiHUk. 167.109 173.996 156.089 128.613 88.391 81.023 65.613 35.227 15.692 38,47 M 1.087.993 59.017 59.633 64.493 83.298 77.103 84.119 81.932 78.939 77.122 M 82.594 85.303 75.568 59.899 39.438 34.445 26.695 13.493 4.902 37,23 Ž 1.131.227 55.826 56.419 61.560 78.583 73.799 80.084 79.056 78.776 77.708 Ž 84.515 88.693 80.521 68.714 48.953 46.578 38.918 21.734 10.790 39,65 RSUk. 1.228.423 55.056 56.616 62.018 75.538 72.218 82.386 85.654 85.445 80.163 RSUk. 87.246 96.006 96.673 89.490 61.270 56.073 48.791 26.009 11.771 41,37 M 603.027 28.247 29.013 31.749 38.883 37.252 42.221 43.747 44.081 41.347 M 44.057 47.525 47.146 42.672 27.882 23.950 19.565 9.763 3.927 40,03 Ž 625.396 26.809 27.603 30.269 36.655 34.966 40.165 41.907 41.364 38.816 Ž 43.189 48.481 49.527 46.818 33.388 32.123 29.226 16.246 7.844 42,67 BD BIHUk. 83.516 4.165 4.312 4.604 5.323 4.936 5.729 5.991 6.106 6.145 BD BIHUk. 6.573 6.573 5.775 5.148 3.908 3.359 2.863 1.400 606 39,67 M 41.250 2.178 2.235 2.411 2.719 2.528 2.908 2.914 3.125 3.126 M 3.436 3.325 2.862 2.399 1.746 1.459 1.143 513 223 38,45 Ž 42.266 1.987 2.077 2.193 2.604 2.408 2.821 3.077 2.981 3.019 Ž 3.137 3.248 2.913 2.749 2.162 1.900 1.720 887 383 40,852.1. STANOVNIŠTVO PREMA STAROSTI PO PETOGODIŠTIMA I SPOLU , nivo BiH, F BiH, RS i BD Population by five-year age groups and sex, Level BiH, F BiH, RS and BD Kanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age USKUk. 273.261 14.805 15.777 17.450 21.328 19.541 20.912 20.676 21.564 20.687 USKUk. 20.687 20.701 20.224 16.989 13.344 9.626 8.824 6.527 3.067 1.219 36,55 M 135.304 7.629 8.062 8.902 11.007 10.030 10.851 10.676 10.867 10.236 M 10.236 10.261 9.978 8.241 6.329 4.351 3.767 2.604 1.126 387 35,49 Ž 137.957 7.176 7.715 8.548 10.321 9.511 10.061 10.000 10.697 10.451 Ž 10.451 10.440 10.246 8.748 7.015 5.275 5.057 3.923 1.941 832 37,59 PKUk. 43.453 1.582 1.987 2.466 3.016 2.841 2.823 2.680 3.058 3.579 PKUk. 3.579 4.072 3.535 2.797 2.498 2.138 1.934 1.486 716 245 40,34 M 21.805 802 1.024 1.323 1.560 1.509 1.473 1.369 1.544 1.877 M 1.877 2.195 1.868 1.443 1.178 965 832 535 250 58 39,02 Ž 21.648 780 963 1.143 1.456 1.332 1.350 1.311 1.514 1.702 Ž 1.702 1.877 1.667 1.354 1.320 1.173 1.102 951 466 187 41,66 TKUk. 445.028 23.047 22.730 24.027 32.263 31.620 33.046 31.480 31.195 31.469 TKUk. 31.469 34.576 37.032 31.967 26.735 18.379 15.237 11.738 6.071 2.416 38,38 M 217.388 11.848 11.715 12.290 16.556 16.209 16.947 15.950 15.374 15.535 M 15.535 16.715 17.905 15.310 12.416 8.194 6.519 4.763 2.345 797 37,18 Ž 227.640 11.199 11.015 11.737 15.707 15.411 16.099 15.530 15.821 15.934 Ž 15.934 17.861 19.127 16.657 14.319 10.185 8.718 6.975 3.726 1.619 39,52 ZDKUk. 364.433 19.906 19.610 20.927 27.674 25.340 27.092 26.050 25.766 25.290 ZDKUk. 25.290 27.980 29.498 26.069 21.251 14.217 12.208 9.237 4.593 1.725 37,74 M 180.780 10.265 10.010 10.668 14.352 12.872 13.981 13.592 13.134 12.655 M 12.655 13.872 14.553 12.699 10.075 6.460 5.267 3.869 1.851 605 36,76 Ž 183.653 9.641 9.600 10.259 13.322 12.468 13.111 12.458 12.632 12.635 Ž 12.635 14.108 14.945 13.370 11.176 7.757 6.941 5.368 2.742 1.120 38,70 BPKUk. 23.734 1.098 958 1.230 1.738 1.437 1.602 1.623 1.455 1.403 BPKUk. 1.403 1.706 1.914 2.028 1.677 1.071 1.042 1.021 511 220 41,23 M 11.617 581 520 635 897 749 839 843 738 700 M 700 838 939 969 752 446 443 429 225 74 39,62 Ž 12.117 517 438 595 841 688 763 780 717 703 Ž 703 868 975 1.059 925 625 599 592 286 146 42,782.2. STANOVNIŠTVO PREMA STAROSTI PO PETOGODIŠTIMA I SPOLU , nivo kantona F BiH Population by five-year age groups and sex, Canton Level in FBiH
29 Teritorija Pol UkupnoStarost Teritorija PolStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Area Sex Total Age Area Sex Age BiHUk. 3.531.159 174.064 176.980 192.675 242.742 228.056 252.318 252.633 249.266 241.138 BiHUk. 260.928 276.575 258.537 223.251 153.569 140.455 117.267 62.636 28.069 39,51 M 1.732.270 89.442 90.881 98.653 124.900 116.883 129.248 128.593 126.145 121.595 M 130.087 136.153 125.576 104.970 69.066 59.854 47.403 23.769 9.052 38,24 Ž 1.798.889 84.622 86.099 94.022 117.842 111.173 123.070 124.040 123.121 119.543 Ž 130.841 140.422 132.961 118.281 84.503 80.601 69.864 38.867 19.017 40,73 F BiHUk. 2.219.220 114.843 116.052 126.053 161.881 150.902 164.203 160.988 157.715 154.830 F BiHUk. 167.109 173.996 156.089 128.613 88.391 81.023 65.613 35.227 15.692 38,47 M 1.087.993 59.017 59.633 64.493 83.298 77.103 84.119 81.932 78.939 77.122 M 82.594 85.303 75.568 59.899 39.438 34.445 26.695 13.493 4.902 37,23 Ž 1.131.227 55.826 56.419 61.560 78.583 73.799 80.084 79.056 78.776 77.708 Ž 84.515 88.693 80.521 68.714 48.953 46.578 38.918 21.734 10.790 39,65 RSUk. 1.228.423 55.056 56.616 62.018 75.538 72.218 82.386 85.654 85.445 80.163 RSUk. 87.246 96.006 96.673 89.490 61.270 56.073 48.791 26.009 11.771 41,37 M 603.027 28.247 29.013 31.749 38.883 37.252 42.221 43.747 44.081 41.347 M 44.057 47.525 47.146 42.672 27.882 23.950 19.565 9.763 3.927 40,03 Ž 625.396 26.809 27.603 30.269 36.655 34.966 40.165 41.907 41.364 38.816 Ž 43.189 48.481 49.527 46.818 33.388 32.123 29.226 16.246 7.844 42,67 BD BIHUk. 83.516 4.165 4.312 4.604 5.323 4.936 5.729 5.991 6.106 6.145 BD BIHUk. 6.573 6.573 5.775 5.148 3.908 3.359 2.863 1.400 606 39,67 M 41.250 2.178 2.235 2.411 2.719 2.528 2.908 2.914 3.125 3.126 M 3.436 3.325 2.862 2.399 1.746 1.459 1.143 513 223 38,45 Ž 42.266 1.987 2.077 2.193 2.604 2.408 2.821 3.077 2.981 3.019 Ž 3.137 3.248 2.913 2.749 2.162 1.900 1.720 887 383 40,85 Kanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age USKUk. 273.261 14.805 15.777 17.450 21.328 19.541 20.912 20.676 21.564 20.687 USKUk. 20.687 20.701 20.224 16.989 13.344 9.626 8.824 6.527 3.067 1.219 36,55 M 135.304 7.629 8.062 8.902 11.007 10.030 10.851 10.676 10.867 10.236 M 10.236 10.261 9.978 8.241 6.329 4.351 3.767 2.604 1.126 387 35,49 Ž 137.957 7.176 7.715 8.548 10.321 9.511 10.061 10.000 10.697 10.451 Ž 10.451 10.440 10.246 8.748 7.015 5.275 5.057 3.923 1.941 832 37,59 PKUk. 43.453 1.582 1.987 2.466 3.016 2.841 2.823 2.680 3.058 3.579 PKUk. 3.579 4.072 3.535 2.797 2.498 2.138 1.934 1.486 716 245 40,34 M 21.805 802 1.024 1.323 1.560 1.509 1.473 1.369 1.544 1.877 M 1.877 2.195 1.868 1.443 1.178 965 832 535 250 58 39,02 Ž 21.648 780 963 1.143 1.456 1.332 1.350 1.311 1.514 1.702 Ž 1.702 1.877 1.667 1.354 1.320 1.173 1.102 951 466 187 41,66 TKUk. 445.028 23.047 22.730 24.027 32.263 31.620 33.046 31.480 31.195 31.469 TKUk. 31.469 34.576 37.032 31.967 26.735 18.379 15.237 11.738 6.071 2.416 38,38 M 217.388 11.848 11.715 12.290 16.556 16.209 16.947 15.950 15.374 15.535 M 15.535 16.715 17.905 15.310 12.416 8.194 6.519 4.763 2.345 797 37,18 Ž 227.640 11.199 11.015 11.737 15.707 15.411 16.099 15.530 15.821 15.934 Ž 15.934 17.861 19.127 16.657 14.319 10.185 8.718 6.975 3.726 1.619 39,52 ZDKUk. 364.433 19.906 19.610 20.927 27.674 25.340 27.092 26.050 25.766 25.290 ZDKUk. 25.290 27.980 29.498 26.069 21.251 14.217 12.208 9.237 4.593 1.725 37,74 M 180.780 10.265 10.010 10.668 14.352 12.872 13.981 13.592 13.134 12.655 M 12.655 13.872 14.553 12.699 10.075 6.460 5.267 3.869 1.851 605 36,76 Ž 183.653 9.641 9.600 10.259 13.322 12.468 13.111 12.458 12.632 12.635 Ž 12.635 14.108 14.945 13.370 11.176 7.757 6.941 5.368 2.742 1.120 38,70 BPKUk. 23.734 1.098 958 1.230 1.738 1.437 1.602 1.623 1.455 1.403 BPKUk. 1.403 1.706 1.914 2.028 1.677 1.071 1.042 1.021 511 220 41,23 M 11.617 581 520 635 897 749 839 843 738 700 M 700 838 939 969 752 446 443 429 225 74 39,62 Ž 12.117 517 438 595 841 688 763 780 717 703 Ž 703 868 975 1.059 925 625 599 592 286 146 42,78
30 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYKanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age SBKUk. 254.686 12.979 14.291 15.930 19.819 17.764 19.067 18.487 18.371 18.285 SBKUk. 18.285 19.430 19.854 17.535 13.788 9.151 8.847 6.561 3.264 1.263 37,42 M 127.266 6.724 7.358 8.167 10.172 9.168 10.118 9.717 9.480 9.424 M 9.424 9.761 9.778 8.565 6.485 4.104 3.712 2.809 1.300 424 36,35 Ž 127.420 6.255 6.933 7.763 9.647 8.596 8.949 8.770 8.891 8.861 Ž 8.861 9.669 10.076 8.970 7.303 5.047 5.135 3.752 1.964 839 38,48 HNKUk. 222.007 10.717 10.866 12.576 16.497 14.626 15.752 15.188 14.551 14.619 HNKUk. 14.619 16.426 17.397 15.819 12.748 8.805 9.454 8.323 5.051 2.592 39,80 M 109.018 5.448 5.571 6.370 8.565 7.456 8.141 7.856 7.391 7.436 M 7.436 8.303 8.611 7.907 5.983 3.888 4.005 3.437 1.927 723 38,40 Ž 112.989 5.269 5.295 6.206 7.932 7.170 7.611 7.332 7.160 7.183 Ž 7.183 8.123 8.786 7.912 6.765 4.917 5.449 4.886 3.124 1.869 41,15 ZHKUk. 94.898 5.017 5.519 6.316 7.379 6.886 6.575 5.795 6.013 6.517 ZHKUk. 6.517 7.179 6.999 5.838 4.357 3.394 3.928 3.466 2.275 1.445 38,51 M 47.311 2.595 2.863 3.176 3.779 3.491 3.340 2.920 2.989 3.316 M 3.316 3.775 3.761 3.123 2.197 1.681 1.761 1.356 854 334 37,35 Ž 47.587 2.422 2.656 3.140 3.600 3.395 3.235 2.875 3.024 3.201 Ž 3.201 3.404 3.238 2.715 2.160 1.713 2.167 2.110 1.421 1.111 39,66 KSUk. 413.593 22.280 20.434 20.546 26.388 25.484 31.933 33.628 30.097 26.828 KSUk. 26.828 28.776 31.191 31.115 27.127 17.662 15.468 13.717 7.483 3.436 39,45 M 195.161 11.376 10.480 10.607 13.496 12.845 15.536 16.189 14.472 12.745 M 12.745 13.595 14.485 14.220 11.885 7.451 6.327 5.450 2.806 1.196 37,86 Ž 218.432 10.904 9.954 9.939 12.892 12.639 16.397 17.439 15.625 14.083 Ž 14.083 15.181 16.706 16.895 15.242 10.211 9.141 8.267 4.677 2.240 40,86 K 10Uk. 84.127 3.412 3.880 4.585 5.779 5.363 5.401 5.381 5.645 6.153 K 10Uk. 6.153 6.263 6.352 5.932 5.088 3.948 4.081 3.537 2.196 1.131 41,34 M 42.343 1.749 2.030 2.355 2.914 2.774 2.893 2.820 2.950 3.198 M 3.198 3.279 3.425 3.091 2.599 1.898 1.812 1.443 809 304 40,13 Ž 41.784 1.663 1.850 2.230 2.865 2.589 2.508 2.561 2.695 2.955 Ž 2.955 2.984 2.927 2.841 2.489 2.050 2.269 2.094 1.387 827 42,57 Kanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age BANOVIĆIUk. 22.773 1.206 1.212 1.221 1.687 1.721 1.806 1.703 1.657 1.743 BANOVIĆIUk. 22.773 1.871 1.998 1.726 1.232 782 521 418 215 54 36,92 M 11.392 614 623 653 850 892 991 896 834 881 M 11.392 932 1.002 826 571 364 209 157 78 19 35,86 Ž 11.381 592 589 568 837 829 815 807 823 862 Ž 11.381 939 996 900 661 418 312 261 137 35 37,98 BANJA LUKAUk. 185.042 9.610 8.736 8.883 10.550 10.533 13.183 15.347 14.826 12.468 BANJA LUKAUk. 185.042 12.033 13.685 14.345 13.100 9.075 7.415 6.357 3.337 1.559 40,33 M 89.148 4.898 4.460 4.541 5.360 5.213 6.474 7.428 7.417 6.322 M 89.148 5.908 6.500 6.705 6.024 4.227 3.177 2.649 1.287 558 39,19 Ž 95.894 4.712 4.276 4.342 5.190 5.320 6.709 7.919 7.409 6.146 Ž 95.894 6.125 7.185 7.640 7.076 4.848 4.238 3.708 2.050 1.001 41,40 BERKOVIĆIUk. 2.114 93 130 147 104 95 102 105 134 150 BERKOVIĆIUk. 2.114 143 120 123 148 124 142 130 78 46 43,67 M 1.059 45 73 75 52 44 55 47 67 97 M 1.059 79 73 56 78 53 54 57 36 18 42,33 Ž 1.055 48 57 72 52 51 47 58 67 53 Ž 1.055 64 47 67 70 71 88 73 42 28 45,03 BIHAĆUk. 56.261 2.652 2.806 3.393 4.434 3.937 4.061 3.814 4.080 4.198 BIHAĆUk. 56.261 4.543 4.429 3.766 3.027 2.228 2.168 1.673 752 300 38,27 M 27.041 1.361 1.416 1.663 2.303 1.992 2.071 1.877 1.991 1.946 M 27.041 2.182 2.151 1.800 1.404 996 913 644 257 74 36,97 Ž 29.220 1.291 1.390 1.730 2.131 1.945 1.990 1.937 2.089 2.252 Ž 29.220 2.361 2.278 1.966 1.623 1.232 1.255 1.029 495 226 39,47 BIJELJINAUk. 107.715 5.080 5.136 5.678 6.427 6.177 7.304 7.573 7.494 7.064 BIJELJINAUk. 107.715 7.793 8.383 8.270 8.084 5.323 4.756 4.256 2.113 804 41,01 M 52.827 2.637 2.659 2.876 3.361 3.160 3.608 3.855 3.766 3.526 M 52.827 3.867 4.193 4.039 3.873 2.475 2.060 1.803 803 266 39,85 Ž 54.888 2.443 2.477 2.802 3.066 3.017 3.696 3.718 3.728 3.538 Ž 54.888 3.926 4.190 4.231 4.211 2.848 2.696 2.453 1.310 538 42,13 BILEĆAUk. 10.807 487 483 622 782 663 701 629 647 680 BILEĆAUk. 10.807 766 825 782 698 550 524 453 304 211 41,74 M 5.454 255 263 298 438 336 398 344 363 358 M 5.454 399 439 387 322 236 228 184 125 81 40,06 Ž 5.353 232 220 324 344 327 303 285 284 322 Ž 5.353 367 386 395 376 314 296 269 179 130 43,452.3. STANOVNIŠTVO PREMA STAROSTI PO PETOGODIŠTIMA I SPOLU, nivo općine u BiH Population by five-year age groups and sex , Municipality Level in BiH
31 Kanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age SBKUk. 254.686 12.979 14.291 15.930 19.819 17.764 19.067 18.487 18.371 18.285 SBKUk. 18.285 19.430 19.854 17.535 13.788 9.151 8.847 6.561 3.264 1.263 37,42 M 127.266 6.724 7.358 8.167 10.172 9.168 10.118 9.717 9.480 9.424 M 9.424 9.761 9.778 8.565 6.485 4.104 3.712 2.809 1.300 424 36,35 Ž 127.420 6.255 6.933 7.763 9.647 8.596 8.949 8.770 8.891 8.861 Ž 8.861 9.669 10.076 8.970 7.303 5.047 5.135 3.752 1.964 839 38,48 HNKUk. 222.007 10.717 10.866 12.576 16.497 14.626 15.752 15.188 14.551 14.619 HNKUk. 14.619 16.426 17.397 15.819 12.748 8.805 9.454 8.323 5.051 2.592 39,80 M 109.018 5.448 5.571 6.370 8.565 7.456 8.141 7.856 7.391 7.436 M 7.436 8.303 8.611 7.907 5.983 3.888 4.005 3.437 1.927 723 38,40 Ž 112.989 5.269 5.295 6.206 7.932 7.170 7.611 7.332 7.160 7.183 Ž 7.183 8.123 8.786 7.912 6.765 4.917 5.449 4.886 3.124 1.869 41,15 ZHKUk. 94.898 5.017 5.519 6.316 7.379 6.886 6.575 5.795 6.013 6.517 ZHKUk. 6.517 7.179 6.999 5.838 4.357 3.394 3.928 3.466 2.275 1.445 38,51 M 47.311 2.595 2.863 3.176 3.779 3.491 3.340 2.920 2.989 3.316 M 3.316 3.775 3.761 3.123 2.197 1.681 1.761 1.356 854 334 37,35 Ž 47.587 2.422 2.656 3.140 3.600 3.395 3.235 2.875 3.024 3.201 Ž 3.201 3.404 3.238 2.715 2.160 1.713 2.167 2.110 1.421 1.111 39,66 KSUk. 413.593 22.280 20.434 20.546 26.388 25.484 31.933 33.628 30.097 26.828 KSUk. 26.828 28.776 31.191 31.115 27.127 17.662 15.468 13.717 7.483 3.436 39,45 M 195.161 11.376 10.480 10.607 13.496 12.845 15.536 16.189 14.472 12.745 M 12.745 13.595 14.485 14.220 11.885 7.451 6.327 5.450 2.806 1.196 37,86 Ž 218.432 10.904 9.954 9.939 12.892 12.639 16.397 17.439 15.625 14.083 Ž 14.083 15.181 16.706 16.895 15.242 10.211 9.141 8.267 4.677 2.240 40,86 K 10Uk. 84.127 3.412 3.880 4.585 5.779 5.363 5.401 5.381 5.645 6.153 K 10Uk. 6.153 6.263 6.352 5.932 5.088 3.948 4.081 3.537 2.196 1.131 41,34 M 42.343 1.749 2.030 2.355 2.914 2.774 2.893 2.820 2.950 3.198 M 3.198 3.279 3.425 3.091 2.599 1.898 1.812 1.443 809 304 40,13 Ž 41.784 1.663 1.850 2.230 2.865 2.589 2.508 2.561 2.695 2.955 Ž 2.955 2.984 2.927 2.841 2.489 2.050 2.269 2.094 1.387 827 42,57 Kanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age BANOVIĆIUk. 22.773 1.206 1.212 1.221 1.687 1.721 1.806 1.703 1.657 1.743 BANOVIĆIUk. 22.773 1.871 1.998 1.726 1.232 782 521 418 215 54 36,92 M 11.392 614 623 653 850 892 991 896 834 881 M 11.392 932 1.002 826 571 364 209 157 78 19 35,86 Ž 11.381 592 589 568 837 829 815 807 823 862 Ž 11.381 939 996 900 661 418 312 261 137 35 37,98 BANJA LUKAUk. 185.042 9.610 8.736 8.883 10.550 10.533 13.183 15.347 14.826 12.468 BANJA LUKAUk. 185.042 12.033 13.685 14.345 13.100 9.075 7.415 6.357 3.337 1.559 40,33 M 89.148 4.898 4.460 4.541 5.360 5.213 6.474 7.428 7.417 6.322 M 89.148 5.908 6.500 6.705 6.024 4.227 3.177 2.649 1.287 558 39,19 Ž 95.894 4.712 4.276 4.342 5.190 5.320 6.709 7.919 7.409 6.146 Ž 95.894 6.125 7.185 7.640 7.076 4.848 4.238 3.708 2.050 1.001 41,40 BERKOVIĆIUk. 2.114 93 130 147 104 95 102 105 134 150 BERKOVIĆIUk. 2.114 143 120 123 148 124 142 130 78 46 43,67 M 1.059 45 73 75 52 44 55 47 67 97 M 1.059 79 73 56 78 53 54 57 36 18 42,33 Ž 1.055 48 57 72 52 51 47 58 67 53 Ž 1.055 64 47 67 70 71 88 73 42 28 45,03 BIHAĆUk. 56.261 2.652 2.806 3.393 4.434 3.937 4.061 3.814 4.080 4.198 BIHAĆUk. 56.261 4.543 4.429 3.766 3.027 2.228 2.168 1.673 752 300 38,27 M 27.041 1.361 1.416 1.663 2.303 1.992 2.071 1.877 1.991 1.946 M 27.041 2.182 2.151 1.800 1.404 996 913 644 257 74 36,97 Ž 29.220 1.291 1.390 1.730 2.131 1.945 1.990 1.937 2.089 2.252 Ž 29.220 2.361 2.278 1.966 1.623 1.232 1.255 1.029 495 226 39,47 BIJELJINAUk. 107.715 5.080 5.136 5.678 6.427 6.177 7.304 7.573 7.494 7.064 BIJELJINAUk. 107.715 7.793 8.383 8.270 8.084 5.323 4.756 4.256 2.113 804 41,01 M 52.827 2.637 2.659 2.876 3.361 3.160 3.608 3.855 3.766 3.526 M 52.827 3.867 4.193 4.039 3.873 2.475 2.060 1.803 803 266 39,85 Ž 54.888 2.443 2.477 2.802 3.066 3.017 3.696 3.718 3.728 3.538 Ž 54.888 3.926 4.190 4.231 4.211 2.848 2.696 2.453 1.310 538 42,13 BILEĆAUk. 10.807 487 483 622 782 663 701 629 647 680 BILEĆAUk. 10.807 766 825 782 698 550 524 453 304 211 41,74 M 5.454 255 263 298 438 336 398 344 363 358 M 5.454 399 439 387 322 236 228 184 125 81 40,06 Ž 5.353 232 220 324 344 327 303 285 284 322 Ž 5.353 367 386 395 376 314 296 269 179 130 43,45
32 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYKanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age BOSANSKA KRUPAUk. 25.545 1.423 1.495 1.612 2.034 1.750 1.879 1.763 1.924 1.793BOSANSKA KRUPAUk. 25.545 1.833 1.962 1.714 1.327 991 881 695 330 139 37,17 M 12.548 735 748 846 1.051 903 960 909 930 873 M 12.548 899 956 816 646 439 382 275 135 45 36,03 Ž 12.997 688 747 766 983 847 919 854 994 920 Ž 12.997 934 1.006 898 681 552 499 420 195 94 38,26 BOSANSKI PETROVACUk. 7.328 249 324 388 440 336 378 414 418 457 BOSANSKI PETROVACUk. 7.328 501 589 623 495 414 454 489 233 126 44,87 M 3.678 126 158 208 244 162 205 230 211 232 M 3.678 274 328 325 257 182 180 201 99 56 43,47 Ž 3.650 123 166 180 196 174 173 184 207 225 Ž 3.650 227 261 298 238 232 274 288 134 70 46,28 BOSANSKO GRAHOVOUk. 2.449 69 49 67 63 81 113 121 96 147 BOSANSKO GRAHOVOUk. 2.449 166 199 232 231 186 217 214 139 59 52,11 M 1.287 39 29 25 29 38 72 70 60 94 M 1.287 99 124 143 121 82 97 93 55 17 50,23 Ž 1.162 30 20 42 34 43 41 51 36 53 Ž 1.162 67 75 89 110 104 120 121 84 42 54,18 BRATUNACUk. 20.340 948 1.096 1.071 1.315 1.354 1.656 1.682 1.511 1.418 BRATUNACUk. 20.340 1.407 1.660 1.575 1.312 807 647 534 251 96 38,45 M 10.091 509 559 556 691 718 852 919 827 712 M 10.091 721 796 775 573 345 248 172 80 38 36,73 Ž 10.249 439 537 515 624 636 804 763 684 706 Ž 10.249 686 864 800 739 462 399 362 171 58 40,15 BRČKOUk. 83.516 4.165 4.312 4.604 5.323 4.936 5.729 5.991 6.106 6.145 BRČKOUk. 83.516 6.573 6.573 5.775 5.148 3.908 3.359 2.863 1.400 606 39,67 M 41.250 2.178 2.235 2.411 2.719 2.528 2.908 2.914 3.125 3.126 M 41.250 3.436 3.325 2.862 2.399 1.746 1.459 1.143 513 223 38,45 Ž 42.266 1.987 2.077 2.193 2.604 2.408 2.821 3.077 2.981 3.019 Ž 42.266 3.137 3.248 2.913 2.749 2.162 1.900 1.720 887 383 40,85 BREZAUk. 14.168 698 661 700 889 964 1.036 1.063 864 924 BREZAUk. 14.168 1.161 1.277 1.174 924 619 556 396 185 77 39,70 M 6.952 348 343 348 451 488 531 540 471 426 M 6.952 572 621 591 431 271 245 168 82 25 38,80 Ž 7.216 350 318 352 438 476 505 523 393 498 Ž 7.216 589 656 583 493 348 311 228 103 52 40,56 BRODUk. 16.619 771 731 860 1.014 925 1.124 1.174 1.166 1.133 BRODUk. 16.619 1.259 1.330 1.234 1.151 872 796 591 338 150 41,24 M 8.143 402 392 450 532 470 567 597 597 582 M 8.143 646 635 596 593 388 330 213 115 38 39,59 Ž 8.476 369 339 410 482 455 557 577 569 551 Ž 8.476 613 695 638 558 484 466 378 223 112 42,82 BUGOJNOUk. 31.470 1.484 1.681 1.874 2.480 2.252 2.365 2.247 2.325 2.301 BUGOJNOUk. 31.470 2.412 2.387 2.138 1.661 1.165 1.210 843 463 182 37,92 M 15.635 786 893 946 1.292 1.180 1.238 1.181 1.147 1.179 M 15.635 1.196 1.159 1.030 756 517 534 348 193 60 36,66 Ž 15.835 698 788 928 1.188 1.072 1.127 1.066 1.178 1.122 Ž 15.835 1.216 1.228 1.108 905 648 676 495 270 122 39,16 BUSOVAČAUk. 17.910 961 1.079 1.137 1.408 1.251 1.467 1.328 1.285 1.224 BUSOVAČAUk. 17.910 1.403 1.463 1.223 883 543 516 433 221 85 36,52 M 9.134 494 573 604 709 629 790 699 682 643 M 9.134 737 724 615 437 257 217 201 91 32 35,79 Ž 8.776 467 506 533 699 622 677 629 603 581 Ž 8.776 666 739 608 446 286 299 232 130 53 37,28 BUŽIMUk. 19.340 1.405 1.345 1.469 1.893 1.572 1.611 1.607 1.666 1.412 BUŽIMUk. 19.340 1.265 1.145 917 645 498 430 284 134 42 32,26 M 9.885 732 675 764 988 806 878 909 850 736 M 9.885 642 555 463 297 224 178 124 51 13 31,48 Ž 9.455 673 670 705 905 766 733 698 816 676 Ž 9.455 623 590 454 348 274 252 160 83 29 33,07 CAZINUk. 66.149 3.940 4.192 4.356 4.948 5.049 5.415 5.425 5.606 5.482 CAZINUk. 66.149 5.175 4.738 3.514 2.694 2.024 1.763 1.116 520 192 34,85 M 33.072 2.050 2.147 2.241 2.507 2.588 2.802 2.765 2.839 2.738 M 33.072 2.632 2.396 1.717 1.285 909 781 438 185 52 34,03 Ž 33.077 1.890 2.045 2.115 2.441 2.461 2.613 2.660 2.767 2.744 Ž 33.077 2.543 2.342 1.797 1.409 1.115 982 678 335 140 35,67 CENTAR SARAJEVOUk. 55.181 2.588 2.432 2.392 3.158 2.985 3.995 4.122 3.730 3.429 CENTAR SARAJEVOUk. 55.181 3.675 4.111 4.539 4.097 2.905 2.572 2.282 1.399 770 42,20 M 25.369 1.308 1.271 1.222 1.568 1.485 1.905 1.946 1.775 1.552 M 25.369 1.718 1.842 2.033 1.772 1.210 1.045 919 512 286 40,44 Ž 29.812 1.280 1.161 1.170 1.590 1.500 2.090 2.176 1.955 1.877 Ž 29.812 1.957 2.269 2.506 2.325 1.695 1.527 1.363 887 484 43,69 ČAJNIČEUk. 4.895 185 212 234 317 307 330 280 264 304 ČAJNIČEUk. 4.895 383 409 380 378 270 255 229 110 48 42,68 M 2.474 85 99 130 176 173 177 162 142 178 M 2.474 211 203 204 182 116 99 87 39 11 40,85 Ž 2.421 100 113 104 141 134 153 118 122 126 Ž 2.421 172 206 176 196 154 156 142 71 37 44,54 ČAPLJINAUk. 26.157 1.233 1.359 1.627 1.991 1.753 1.734 1.628 1.613 1.709 ČAPLJINAUk. 26.157 1.958 2.034 1.810 1.404 1.004 1.184 1.115 654 347 39,95 M 12.947 628 703 829 1.006 905 936 839 830 882 M 12.947 1.032 1.017 915 673 430 515 447 265 95 38,52 Ž 13.210 605 656 798 985 848 798 789 783 827 Ž 13.210 926 1.017 895 731 574 669 668 389 252 41,34
33 Kanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age BOSANSKA KRUPAUk. 25.545 1.423 1.495 1.612 2.034 1.750 1.879 1.763 1.924 1.793BOSANSKA KRUPAUk. 25.545 1.833 1.962 1.714 1.327 991 881 695 330 139 37,17 M 12.548 735 748 846 1.051 903 960 909 930 873 M 12.548 899 956 816 646 439 382 275 135 45 36,03 Ž 12.997 688 747 766 983 847 919 854 994 920 Ž 12.997 934 1.006 898 681 552 499 420 195 94 38,26 BOSANSKI PETROVACUk. 7.328 249 324 388 440 336 378 414 418 457 BOSANSKI PETROVACUk. 7.328 501 589 623 495 414 454 489 233 126 44,87 M 3.678 126 158 208 244 162 205 230 211 232 M 3.678 274 328 325 257 182 180 201 99 56 43,47 Ž 3.650 123 166 180 196 174 173 184 207 225 Ž 3.650 227 261 298 238 232 274 288 134 70 46,28 BOSANSKO GRAHOVOUk. 2.449 69 49 67 63 81 113 121 96 147 BOSANSKO GRAHOVOUk. 2.449 166 199 232 231 186 217 214 139 59 52,11 M 1.287 39 29 25 29 38 72 70 60 94 M 1.287 99 124 143 121 82 97 93 55 17 50,23 Ž 1.162 30 20 42 34 43 41 51 36 53 Ž 1.162 67 75 89 110 104 120 121 84 42 54,18 BRATUNACUk. 20.340 948 1.096 1.071 1.315 1.354 1.656 1.682 1.511 1.418 BRATUNACUk. 20.340 1.407 1.660 1.575 1.312 807 647 534 251 96 38,45 M 10.091 509 559 556 691 718 852 919 827 712 M 10.091 721 796 775 573 345 248 172 80 38 36,73 Ž 10.249 439 537 515 624 636 804 763 684 706 Ž 10.249 686 864 800 739 462 399 362 171 58 40,15 BRČKOUk. 83.516 4.165 4.312 4.604 5.323 4.936 5.729 5.991 6.106 6.145 BRČKOUk. 83.516 6.573 6.573 5.775 5.148 3.908 3.359 2.863 1.400 606 39,67 M 41.250 2.178 2.235 2.411 2.719 2.528 2.908 2.914 3.125 3.126 M 41.250 3.436 3.325 2.862 2.399 1.746 1.459 1.143 513 223 38,45 Ž 42.266 1.987 2.077 2.193 2.604 2.408 2.821 3.077 2.981 3.019 Ž 42.266 3.137 3.248 2.913 2.749 2.162 1.900 1.720 887 383 40,85 BREZAUk. 14.168 698 661 700 889 964 1.036 1.063 864 924 BREZAUk. 14.168 1.161 1.277 1.174 924 619 556 396 185 77 39,70 M 6.952 348 343 348 451 488 531 540 471 426 M 6.952 572 621 591 431 271 245 168 82 25 38,80 Ž 7.216 350 318 352 438 476 505 523 393 498 Ž 7.216 589 656 583 493 348 311 228 103 52 40,56 BRODUk. 16.619 771 731 860 1.014 925 1.124 1.174 1.166 1.133 BRODUk. 16.619 1.259 1.330 1.234 1.151 872 796 591 338 150 41,24 M 8.143 402 392 450 532 470 567 597 597 582 M 8.143 646 635 596 593 388 330 213 115 38 39,59 Ž 8.476 369 339 410 482 455 557 577 569 551 Ž 8.476 613 695 638 558 484 466 378 223 112 42,82 BUGOJNOUk. 31.470 1.484 1.681 1.874 2.480 2.252 2.365 2.247 2.325 2.301 BUGOJNOUk. 31.470 2.412 2.387 2.138 1.661 1.165 1.210 843 463 182 37,92 M 15.635 786 893 946 1.292 1.180 1.238 1.181 1.147 1.179 M 15.635 1.196 1.159 1.030 756 517 534 348 193 60 36,66 Ž 15.835 698 788 928 1.188 1.072 1.127 1.066 1.178 1.122 Ž 15.835 1.216 1.228 1.108 905 648 676 495 270 122 39,16 BUSOVAČAUk. 17.910 961 1.079 1.137 1.408 1.251 1.467 1.328 1.285 1.224 BUSOVAČAUk. 17.910 1.403 1.463 1.223 883 543 516 433 221 85 36,52 M 9.134 494 573 604 709 629 790 699 682 643 M 9.134 737 724 615 437 257 217 201 91 32 35,79 Ž 8.776 467 506 533 699 622 677 629 603 581 Ž 8.776 666 739 608 446 286 299 232 130 53 37,28 BUŽIMUk. 19.340 1.405 1.345 1.469 1.893 1.572 1.611 1.607 1.666 1.412 BUŽIMUk. 19.340 1.265 1.145 917 645 498 430 284 134 42 32,26 M 9.885 732 675 764 988 806 878 909 850 736 M 9.885 642 555 463 297 224 178 124 51 13 31,48 Ž 9.455 673 670 705 905 766 733 698 816 676 Ž 9.455 623 590 454 348 274 252 160 83 29 33,07 CAZINUk. 66.149 3.940 4.192 4.356 4.948 5.049 5.415 5.425 5.606 5.482 CAZINUk. 66.149 5.175 4.738 3.514 2.694 2.024 1.763 1.116 520 192 34,85 M 33.072 2.050 2.147 2.241 2.507 2.588 2.802 2.765 2.839 2.738 M 33.072 2.632 2.396 1.717 1.285 909 781 438 185 52 34,03 Ž 33.077 1.890 2.045 2.115 2.441 2.461 2.613 2.660 2.767 2.744 Ž 33.077 2.543 2.342 1.797 1.409 1.115 982 678 335 140 35,67 CENTAR SARAJEVOUk. 55.181 2.588 2.432 2.392 3.158 2.985 3.995 4.122 3.730 3.429 CENTAR SARAJEVOUk. 55.181 3.675 4.111 4.539 4.097 2.905 2.572 2.282 1.399 770 42,20 M 25.369 1.308 1.271 1.222 1.568 1.485 1.905 1.946 1.775 1.552 M 25.369 1.718 1.842 2.033 1.772 1.210 1.045 919 512 286 40,44 Ž 29.812 1.280 1.161 1.170 1.590 1.500 2.090 2.176 1.955 1.877 Ž 29.812 1.957 2.269 2.506 2.325 1.695 1.527 1.363 887 484 43,69 ČAJNIČEUk. 4.895 185 212 234 317 307 330 280 264 304 ČAJNIČEUk. 4.895 383 409 380 378 270 255 229 110 48 42,68 M 2.474 85 99 130 176 173 177 162 142 178 M 2.474 211 203 204 182 116 99 87 39 11 40,85 Ž 2.421 100 113 104 141 134 153 118 122 126 Ž 2.421 172 206 176 196 154 156 142 71 37 44,54 ČAPLJINAUk. 26.157 1.233 1.359 1.627 1.991 1.753 1.734 1.628 1.613 1.709 ČAPLJINAUk. 26.157 1.958 2.034 1.810 1.404 1.004 1.184 1.115 654 347 39,95 M 12.947 628 703 829 1.006 905 936 839 830 882 M 12.947 1.032 1.017 915 673 430 515 447 265 95 38,52 Ž 13.210 605 656 798 985 848 798 789 783 827 Ž 13.210 926 1.017 895 731 574 669 668 389 252 41,34
34 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYKanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age ČELIĆUk. 10.502 475 573 687 817 702 671 721 775 810 ČELIĆUk. 10.502 801 759 657 543 432 406 369 220 84 38,72 M 5.256 229 287 345 428 367 349 352 375 439 M 5.256 427 391 341 253 207 179 150 99 38 38,08 Ž 5.246 246 286 342 389 335 322 369 400 371 Ž 5.246 374 368 316 290 225 227 219 121 46 39,35 ČELINACUk. 15.548 769 741 818 1.130 1.001 1.078 1.027 981 999 ČELINACUk. 15.548 1.182 1.265 1.268 1.035 732 647 497 265 113 39,97 M 7.728 399 382 431 575 528 546 547 474 529 M 7.728 587 627 666 513 332 280 190 87 35 38,74 Ž 7.820 370 359 387 555 473 532 480 507 470 Ž 7.820 595 638 602 522 400 367 307 178 78 41,18 ČITLUKUk. 18.140 1.002 1.090 1.290 1.427 1.365 1.261 1.041 1.099 1.179ČITLUKUk. 18.140 1.388 1.377 1.054 740 579 795 710 468 275 38,20 M 8.937 480 550 646 751 710 647 504 553 587 M 8.937 696 708 568 348 296 336 309 183 65 37,10 Ž 9.203 522 540 644 676 655 614 537 546 592 Ž 9.203 692 669 486 392 283 459 401 285 210 39,27 DERVENTAUk. 27.404 1.170 1.223 1.368 1.696 1.515 1.807 1.699 1.891 1.827 DERVENTAUk. 27.404 2.097 2.078 1.920 2.011 1.568 1.444 1.212 601 277 42,18 M 13.397 580 637 682 874 791 925 882 961 941 M 13.397 1.055 1.050 935 979 709 625 472 207 92 40,77 Ž 14.007 590 586 686 822 724 882 817 930 886 Ž 14.007 1.042 1.028 985 1.032 859 819 740 394 185 43,53 DOBOJUk. 71.441 3.330 3.311 3.468 4.201 3.923 4.554 5.017 5.038 4.395 DOBOJUk. 71.441 4.913 5.589 5.641 5.462 3.765 3.679 2.937 1.570 648 41,90 M 34.916 1.695 1.647 1.874 2.100 2.043 2.367 2.540 2.661 2.282 M 34.916 2.482 2.676 2.720 2.552 1.709 1.606 1.170 585 207 40,45 Ž 36.525 1.635 1.664 1.594 2.101 1.880 2.187 2.477 2.377 2.113 Ž 36.525 2.431 2.913 2.921 2.910 2.056 2.073 1.767 985 441 43,28 DOBOJ- ISTOKUk. 10.248 541 570 607 751 725 721 674 736 757DOBOJ-ISTOKUk. 10.248 915 800 627 566 461 355 251 140 51 37,84 M 5.061 292 291 322 375 371 387 337 353 380 M 5.061 434 414 313 257 208 157 114 47 9 36,64 Ž 5.187 249 279 285 376 354 334 337 383 377 Ž 5.187 481 386 314 309 253 198 137 93 42 39,01 DOBOJ-JUGUk. 4.137 235 288 259 328 296 285 290 321 327 DOBOJ-JUGUk. 4.137 336 316 269 227 127 116 73 30 14 35,76 M 2.065 120 155 130 172 150 149 149 159 167 M 2.065 163 161 137 105 54 54 28 8 4 34,76 Ž 2.072 115 133 129 156 146 136 141 162 160 Ž 2.072 173 155 132 122 73 62 45 22 10 36,76 DOBRETIĆIUk. 1.629 30 54 56 51 97 144 138 163 151 DOBRETIĆIUk. 1.629 164 166 99 107 72 68 50 14 5 42,03 M 905 18 30 32 27 52 77 83 106 94 M 905 90 97 54 51 32 29 25 7 1 40,98 Ž 724 12 24 24 24 45 67 55 57 57 Ž 724 74 69 45 56 40 39 25 7 4 43,34 DOMALJEVAC- ŠAMACUk. 4.771 163 237 272 356 311 298 317 316 402DOMALJEVAC-ŠAMACUk. 4.771 470 361 299 256 272 219 149 55 18 39,92 M 2.373 89 109 149 175 161 142 159 154 208 M 2.373 257 194 161 125 115 93 58 20 4 39,01 Ž 2.398 74 128 123 181 150 156 158 162 194 Ž 2.398 213 167 138 131 157 126 91 35 14 40,82 DONJI VAKUFUk. 13.985 680 861 958 1.299 940 999 959 980 997 DONJI VAKUFUk. 13.985 1.078 1.130 956 747 475 414 306 158 48 36,44 M 6.922 338 426 494 670 479 561 504 484 499 M 6.922 532 520 473 341 209 181 128 71 12 35,45 Ž 7.063 342 435 464 629 461 438 455 496 498 Ž 7.063 546 610 483 406 266 233 178 87 36 37,41 DONJI ŽABARUk. 3.809 145 185 231 237 238 214 191 249 269 DONJI ŽABARUk. 3.809 326 261 253 250 216 224 191 94 35 42,26 M 1.920 70 103 116 116 122 115 100 134 153 M 1.920 177 138 132 127 92 97 82 37 9 41,04 Ž 1.889 75 82 115 121 116 99 91 115 116 Ž 1.889 149 123 121 123 124 127 109 57 26 43,50 DRVARUk. 7.036 210 250 268 320 298 348 388 422 400 DRVARUk. 7.036 446 503 570 566 515 483 563 335 151 48,29 M 3.473 106 130 147 170 166 184 225 226 228 M 3.473 241 262 289 276 220 204 220 136 43 45,87 Ž 3.563 104 120 121 150 132 164 163 196 172 Ž 3.563 205 241 281 290 295 279 343 199 108 50,64 FOČA - FBiHUk. 1.933 85 71 85 121 125 110 106 124 105 FOČA - FBiHUk. 1.933 140 135 150 142 122 124 121 50 17 43,92 M 998 50 37 44 65 59 62 61 70 66 M 998 71 79 81 62 54 54 46 30 7 42,44 Ž 935 35 34 41 56 66 48 45 54 39 Ž 935 69 56 69 80 68 70 75 20 10 45,50 FOČA - RSUk. 18.288 644 755 839 1.124 1.126 1.268 1.148 1.093 1.034 FOČA - RSUk. 18.288 1.262 1.469 1.649 1.306 913 1.052 897 488 221 43,27 M 9.236 367 393 415 592 574 685 652 609 546 M 9.236 664 772 829 633 412 421 380 207 85 41,73 Ž 9.052 277 362 424 532 552 583 496 484 488 Ž 9.052 598 697 820 673 501 631 517 281 136 44,85 FOJNICAUk. 12.356 557 635 738 904 774 824 865 818 899 FOJNICAUk. 12.356 1.000 1.085 964 722 534 456 340 171 70 39,08 M 6.197 294 331 375 434 410 439 468 404 476 M 6.197 481 575 481 344 248 200 144 67 26 38,17 Ž 6.159 263 304 363 470 364 385 397 414 423 Ž 6.159 519 510 483 378 286 256 196 104 44 39,99
35 Kanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age ČELIĆUk. 10.502 475 573 687 817 702 671 721 775 810 ČELIĆUk. 10.502 801 759 657 543 432 406 369 220 84 38,72 M 5.256 229 287 345 428 367 349 352 375 439 M 5.256 427 391 341 253 207 179 150 99 38 38,08 Ž 5.246 246 286 342 389 335 322 369 400 371 Ž 5.246 374 368 316 290 225 227 219 121 46 39,35 ČELINACUk. 15.548 769 741 818 1.130 1.001 1.078 1.027 981 999 ČELINACUk. 15.548 1.182 1.265 1.268 1.035 732 647 497 265 113 39,97 M 7.728 399 382 431 575 528 546 547 474 529 M 7.728 587 627 666 513 332 280 190 87 35 38,74 Ž 7.820 370 359 387 555 473 532 480 507 470 Ž 7.820 595 638 602 522 400 367 307 178 78 41,18 ČITLUKUk. 18.140 1.002 1.090 1.290 1.427 1.365 1.261 1.041 1.099 1.179ČITLUKUk. 18.140 1.388 1.377 1.054 740 579 795 710 468 275 38,20 M 8.937 480 550 646 751 710 647 504 553 587 M 8.937 696 708 568 348 296 336 309 183 65 37,10 Ž 9.203 522 540 644 676 655 614 537 546 592 Ž 9.203 692 669 486 392 283 459 401 285 210 39,27 DERVENTAUk. 27.404 1.170 1.223 1.368 1.696 1.515 1.807 1.699 1.891 1.827 DERVENTAUk. 27.404 2.097 2.078 1.920 2.011 1.568 1.444 1.212 601 277 42,18 M 13.397 580 637 682 874 791 925 882 961 941 M 13.397 1.055 1.050 935 979 709 625 472 207 92 40,77 Ž 14.007 590 586 686 822 724 882 817 930 886 Ž 14.007 1.042 1.028 985 1.032 859 819 740 394 185 43,53 DOBOJUk. 71.441 3.330 3.311 3.468 4.201 3.923 4.554 5.017 5.038 4.395 DOBOJUk. 71.441 4.913 5.589 5.641 5.462 3.765 3.679 2.937 1.570 648 41,90 M 34.916 1.695 1.647 1.874 2.100 2.043 2.367 2.540 2.661 2.282 M 34.916 2.482 2.676 2.720 2.552 1.709 1.606 1.170 585 207 40,45 Ž 36.525 1.635 1.664 1.594 2.101 1.880 2.187 2.477 2.377 2.113 Ž 36.525 2.431 2.913 2.921 2.910 2.056 2.073 1.767 985 441 43,28 DOBOJ- ISTOKUk. 10.248 541 570 607 751 725 721 674 736 757DOBOJ- ISTOKUk. 10.248 915 800 627 566 461 355 251 140 51 37,84 M 5.061 292 291 322 375 371 387 337 353 380 M 5.061 434 414 313 257 208 157 114 47 9 36,64 Ž 5.187 249 279 285 376 354 334 337 383 377 Ž 5.187 481 386 314 309 253 198 137 93 42 39,01 DOBOJ-JUGUk. 4.137 235 288 259 328 296 285 290 321 327 DOBOJ-JUGUk. 4.137 336 316 269 227 127 116 73 30 14 35,76 M 2.065 120 155 130 172 150 149 149 159 167 M 2.065 163 161 137 105 54 54 28 8 4 34,76 Ž 2.072 115 133 129 156 146 136 141 162 160 Ž 2.072 173 155 132 122 73 62 45 22 10 36,76 DOBRETIĆIUk. 1.629 30 54 56 51 97 144 138 163 151 DOBRETIĆIUk. 1.629 164 166 99 107 72 68 50 14 5 42,03 M 905 18 30 32 27 52 77 83 106 94 M 905 90 97 54 51 32 29 25 7 1 40,98 Ž 724 12 24 24 24 45 67 55 57 57 Ž 724 74 69 45 56 40 39 25 7 4 43,34 DOMALJEVAC- ŠAMACUk. 4.771 163 237 272 356 311 298 317 316 402DOMALJEVAC- ŠAMACUk. 4.771 470 361 299 256 272 219 149 55 18 39,92 M 2.373 89 109 149 175 161 142 159 154 208 M 2.373 257 194 161 125 115 93 58 20 4 39,01 Ž 2.398 74 128 123 181 150 156 158 162 194 Ž 2.398 213 167 138 131 157 126 91 35 14 40,82 DONJI VAKUFUk. 13.985 680 861 958 1.299 940 999 959 980 997 DONJI VAKUFUk. 13.985 1.078 1.130 956 747 475 414 306 158 48 36,44 M 6.922 338 426 494 670 479 561 504 484 499 M 6.922 532 520 473 341 209 181 128 71 12 35,45 Ž 7.063 342 435 464 629 461 438 455 496 498 Ž 7.063 546 610 483 406 266 233 178 87 36 37,41 DONJI ŽABARUk. 3.809 145 185 231 237 238 214 191 249 269 DONJI ŽABARUk. 3.809 326 261 253 250 216 224 191 94 35 42,26 M 1.920 70 103 116 116 122 115 100 134 153 M 1.920 177 138 132 127 92 97 82 37 9 41,04 Ž 1.889 75 82 115 121 116 99 91 115 116 Ž 1.889 149 123 121 123 124 127 109 57 26 43,50 DRVARUk. 7.036 210 250 268 320 298 348 388 422 400 DRVARUk. 7.036 446 503 570 566 515 483 563 335 151 48,29 M 3.473 106 130 147 170 166 184 225 226 228 M 3.473 241 262 289 276 220 204 220 136 43 45,87 Ž 3.563 104 120 121 150 132 164 163 196 172 Ž 3.563 205 241 281 290 295 279 343 199 108 50,64 FOČA - FBiHUk. 1.933 85 71 85 121 125 110 106 124 105 FOČA - FBiHUk. 1.933 140 135 150 142 122 124 121 50 17 43,92 M 998 50 37 44 65 59 62 61 70 66 M 998 71 79 81 62 54 54 46 30 7 42,44 Ž 935 35 34 41 56 66 48 45 54 39 Ž 935 69 56 69 80 68 70 75 20 10 45,50 FOČA - RSUk. 18.288 644 755 839 1.124 1.126 1.268 1.148 1.093 1.034 FOČA - RSUk. 18.288 1.262 1.469 1.649 1.306 913 1.052 897 488 221 43,27 M 9.236 367 393 415 592 574 685 652 609 546 M 9.236 664 772 829 633 412 421 380 207 85 41,73 Ž 9.052 277 362 424 532 552 583 496 484 488 Ž 9.052 598 697 820 673 501 631 517 281 136 44,85 FOJNICAUk. 12.356 557 635 738 904 774 824 865 818 899 FOJNICAUk. 12.356 1.000 1.085 964 722 534 456 340 171 70 39,08 M 6.197 294 331 375 434 410 439 468 404 476 M 6.197 481 575 481 344 248 200 144 67 26 38,17 Ž 6.159 263 304 363 470 364 385 397 414 423 Ž 6.159 519 510 483 378 286 256 196 104 44 39,99
36 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYKanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age GACKOUk. 8.990 419 443 552 651 508 592 536 506 546 GACKOUk. 8.990 697 776 710 599 367 377 356 209 146 40,89 M 4.556 206 240 307 328 269 314 309 269 278 M 4.556 362 400 375 299 168 164 142 77 49 39,41 Ž 4.434 213 203 245 323 239 278 227 237 268 Ž 4.434 335 376 335 300 199 213 214 132 97 42,41 GLAMOČUk. 3.860 145 181 177 188 174 193 222 242 248 GLAMOČUk. 3.860 248 256 275 293 270 294 250 136 68 45,78 M 1.963 77 101 102 87 88 93 114 141 140 M 1.963 143 148 145 140 111 134 110 66 23 44,36 Ž 1.897 68 80 75 101 86 100 108 101 108 Ž 1.897 105 108 130 153 159 160 140 70 45 47,25 GORAŽDEUk. 20.897 978 845 1.086 1.543 1.259 1.450 1.477 1.280 1.238 GORAŽDEUk. 20.897 1.492 1.715 1.814 1.465 901 866 859 437 192 40,94 M 10.163 513 458 555 803 657 752 765 640 610 M 10.163 725 821 858 660 373 361 370 181 61 39,28 Ž 10.734 465 387 531 740 602 698 712 640 628 Ž 10.734 767 894 956 805 528 505 489 256 131 42,51 GORNJI VAKUF-USKOPLJEUk. 20.933 1.072 1.231 1.350 1.694 1.551 1.501 1.526 1.589 1.626 GORNJI VAKUF-USKOPLJEUk. 20.933 1.617 1.497 1.404 1.036 693 732 467 249 98 36,69 M 10.532 559 619 680 879 797 763 821 831 839 M 10.532 842 781 673 480 307 308 212 109 32 35,86 Ž 10.401 513 612 670 815 754 738 705 758 787 Ž 10.401 775 716 731 556 386 424 255 140 66 37,53 GRAČANICAUk. 45.220 2.600 2.518 2.542 3.313 3.206 3.286 3.234 3.119 3.226 GRAČANICAUk. 45.220 3.435 3.546 3.043 2.716 1.965 1.617 1.095 542 217 37,72 M 21.641 1.276 1.287 1.307 1.674 1.567 1.686 1.604 1.493 1.523 M 21.641 1.588 1.633 1.431 1.242 900 681 463 208 78 36,63 Ž 23.579 1.324 1.231 1.235 1.639 1.639 1.600 1.630 1.626 1.703 Ž 23.579 1.847 1.913 1.612 1.474 1.065 936 632 334 139 38,72 GRAD MOSTARUk. 105.797 5.335 4.889 5.481 7.793 6.871 7.781 7.762 7.111 6.765 GRAD MO - STARUk. 105.797 7.497 8.226 7.691 6.387 4.386 4.493 3.887 2.290 1.152 39,89 M 51.210 2.750 2.503 2.777 4.074 3.429 3.921 3.996 3.553 3.389 M 51.210 3.709 3.958 3.703 2.924 1.877 1.846 1.615 863 323 38,32 Ž 54.587 2.585 2.386 2.704 3.719 3.442 3.860 3.766 3.558 3.376 Ž 54.587 3.788 4.268 3.988 3.463 2.509 2.647 2.272 1.427 829 41,35 GRADAČACUk. 39.340 2.100 2.243 2.398 3.118 2.535 2.653 2.710 2.838 3.003 GRADAČACUk. 39.340 3.002 2.906 2.538 2.267 1.859 1.350 1.048 527 245 37,91 M 19.234 1.060 1.188 1.257 1.577 1.308 1.315 1.355 1.434 1.490 M 19.234 1.468 1.388 1.181 1.019 888 599 434 206 67 36,71 Ž 20.106 1.040 1.055 1.141 1.541 1.227 1.338 1.355 1.404 1.513 Ž 20.106 1.534 1.518 1.357 1.248 971 751 614 321 178 39,06 GRADIŠKAUk. 51.727 2.092 2.295 2.510 3.288 2.897 3.201 3.501 3.448 3.369 GRADIŠKAUk. 51.727 3.609 3.780 4.300 4.296 2.843 2.391 2.096 1.193 618 42,35 M 25.271 1.044 1.168 1.263 1.688 1.519 1.669 1.764 1.786 1.717 M 25.271 1.812 1.832 2.059 2.129 1.327 1.059 821 422 192 41,02 Ž 26.456 1.048 1.127 1.247 1.600 1.378 1.532 1.737 1.662 1.652 Ž 26.456 1.797 1.948 2.241 2.167 1.516 1.332 1.275 771 426 43,63 GRUDEUk. 17.308 805 952 1.096 1.264 1.155 1.064 1.004 1.090 1.170 GRUDEUk. 17.308 1.338 1.344 1.116 903 726 790 711 500 280 40,25 M 8.621 409 482 537 641 611 550 494 542 595 M 8.621 695 745 588 481 362 369 267 181 72 39,18 Ž 8.687 396 470 559 623 544 514 510 548 575 Ž 8.687 643 599 528 422 364 421 444 319 208 41,31 HADŽIĆIUk. 23.891 1.380 1.339 1.385 1.818 1.653 1.836 1.833 1.665 1.633 HADŽIĆIUk. 23.891 1.846 1.952 1.673 1.320 887 662 602 293 114 37,13 M 11.914 682 704 744 991 870 1.004 904 825 832 M 11.914 906 941 822 621 375 289 240 122 42 35,88 Ž 11.977 698 635 641 827 783 832 929 840 801 Ž 11.977 940 1.011 851 699 512 373 362 171 72 38,37 HANPIJESAKUk. 3.530 134 130 137 218 154 204 199 194 194 HANPIJESAKUk. 3.530 252 326 328 275 196 185 221 135 48 45,45 M 1.667 72 67 70 89 92 99 106 98 96 M 1.667 128 171 158 133 70 72 77 54 15 43,42 Ž 1.863 62 63 67 129 62 105 93 96 98 Ž 1.863 124 155 170 142 126 113 144 81 33 47,26 ILIDŽAUk. 66.730 3.915 3.664 3.675 4.839 4.537 5.189 5.463 4.766 4.564 ILIDŽAUk. 66.730 4.805 5.065 4.655 3.832 2.498 2.175 1.853 890 345 37,52 M 32.359 2.013 1.896 1.877 2.519 2.347 2.577 2.675 2.245 2.208 M 32.359 2.352 2.472 2.187 1.722 1.124 911 775 338 121 36,30 Ž 34.371 1.902 1.768 1.798 2.320 2.190 2.612 2.788 2.521 2.356 Ž 34.371 2.453 2.593 2.468 2.110 1.374 1.264 1.078 552 224 38,67 ILIJAŠUk. 19.603 1.085 1.128 1.112 1.440 1.577 1.441 1.577 1.371 1.350 ILIJAŠUk. 19.603 1.427 1.519 1.385 1.078 645 593 513 261 101 37,08 M 9.381 556 564 556 723 819 738 788 695 645 M 9.381 653 692 643 460 271 218 220 98 42 35,61 Ž 10.222 529 564 556 717 758 703 789 676 705 Ž 10.222 774 827 742 618 374 375 293 163 59 38,43 ISTOČNA ILIDŽAUk. 14.763 649 683 695 823 837 1.072 1.183 1.019 892 ISTOČNA ILIDŽAUk. 14.763 951 1.159 1.330 1.175 721 607 558 279 130 41,43 M 7.069 342 325 331 416 426 556 573 530 470 M 7.069 460 541 624 553 301 253 227 100 41 40,09 Ž 7.694 307 358 364 407 411 516 610 489 422 Ž 7.694 491 618 706 622 420 354 331 179 89 42,66 ISTOČNI DRVARUk. 79 0 1 2 3 3 4 11 4 4 ISTOČNI DRVARUk. 79 5 10 11 11 1 2 2 2 3 47,99 M 53 0 1 2 2 1 4 8 2 4 M 53 5 9 5 7 0 1 1 0 1 44,47 Ž 26 0 0 0 1 2 0 3 2 0 Ž 26 0 1 6 4 1 1 1 2 2 55,15
37 Kanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age GACKOUk. 8.990 419 443 552 651 508 592 536 506 546 GACKOUk. 8.990 697 776 710 599 367 377 356 209 146 40,89 M 4.556 206 240 307 328 269 314 309 269 278 M 4.556 362 400 375 299 168 164 142 77 49 39,41 Ž 4.434 213 203 245 323 239 278 227 237 268 Ž 4.434 335 376 335 300 199 213 214 132 97 42,41 GLAMOČUk. 3.860 145 181 177 188 174 193 222 242 248 GLAMOČUk. 3.860 248 256 275 293 270 294 250 136 68 45,78 M 1.963 77 101 102 87 88 93 114 141 140 M 1.963 143 148 145 140 111 134 110 66 23 44,36 Ž 1.897 68 80 75 101 86 100 108 101 108 Ž 1.897 105 108 130 153 159 160 140 70 45 47,25 GORAŽDEUk. 20.897 978 845 1.086 1.543 1.259 1.450 1.477 1.280 1.238 GORAŽDEUk. 20.897 1.492 1.715 1.814 1.465 901 866 859 437 192 40,94 M 10.163 513 458 555 803 657 752 765 640 610 M 10.163 725 821 858 660 373 361 370 181 61 39,28 Ž 10.734 465 387 531 740 602 698 712 640 628 Ž 10.734 767 894 956 805 528 505 489 256 131 42,51 GORNJI VAKUF-USKOPLJEUk. 20.933 1.072 1.231 1.350 1.694 1.551 1.501 1.526 1.589 1.626 GORNJI VAKUF-USKOPLJEUk. 20.933 1.617 1.497 1.404 1.036 693 732 467 249 98 36,69 M 10.532 559 619 680 879 797 763 821 831 839 M 10.532 842 781 673 480 307 308 212 109 32 35,86 Ž 10.401 513 612 670 815 754 738 705 758 787 Ž 10.401 775 716 731 556 386 424 255 140 66 37,53 GRAČANICAUk. 45.220 2.600 2.518 2.542 3.313 3.206 3.286 3.234 3.119 3.226 GRAČANICAUk. 45.220 3.435 3.546 3.043 2.716 1.965 1.617 1.095 542 217 37,72 M 21.641 1.276 1.287 1.307 1.674 1.567 1.686 1.604 1.493 1.523 M 21.641 1.588 1.633 1.431 1.242 900 681 463 208 78 36,63 Ž 23.579 1.324 1.231 1.235 1.639 1.639 1.600 1.630 1.626 1.703 Ž 23.579 1.847 1.913 1.612 1.474 1.065 936 632 334 139 38,72 GRAD MOSTARUk. 105.797 5.335 4.889 5.481 7.793 6.871 7.781 7.762 7.111 6.765 GRAD MO - STARUk. 105.797 7.497 8.226 7.691 6.387 4.386 4.493 3.887 2.290 1.152 39,89 M 51.210 2.750 2.503 2.777 4.074 3.429 3.921 3.996 3.553 3.389 M 51.210 3.709 3.958 3.703 2.924 1.877 1.846 1.615 863 323 38,32 Ž 54.587 2.585 2.386 2.704 3.719 3.442 3.860 3.766 3.558 3.376 Ž 54.587 3.788 4.268 3.988 3.463 2.509 2.647 2.272 1.427 829 41,35 GRADAČACUk. 39.340 2.100 2.243 2.398 3.118 2.535 2.653 2.710 2.838 3.003 GRADAČACUk. 39.340 3.002 2.906 2.538 2.267 1.859 1.350 1.048 527 245 37,91 M 19.234 1.060 1.188 1.257 1.577 1.308 1.315 1.355 1.434 1.490 M 19.234 1.468 1.388 1.181 1.019 888 599 434 206 67 36,71 Ž 20.106 1.040 1.055 1.141 1.541 1.227 1.338 1.355 1.404 1.513 Ž 20.106 1.534 1.518 1.357 1.248 971 751 614 321 178 39,06 GRADIŠKAUk. 51.727 2.092 2.295 2.510 3.288 2.897 3.201 3.501 3.448 3.369 GRADIŠKAUk. 51.727 3.609 3.780 4.300 4.296 2.843 2.391 2.096 1.193 618 42,35 M 25.271 1.044 1.168 1.263 1.688 1.519 1.669 1.764 1.786 1.717 M 25.271 1.812 1.832 2.059 2.129 1.327 1.059 821 422 192 41,02 Ž 26.456 1.048 1.127 1.247 1.600 1.378 1.532 1.737 1.662 1.652 Ž 26.456 1.797 1.948 2.241 2.167 1.516 1.332 1.275 771 426 43,63 GRUDEUk. 17.308 805 952 1.096 1.264 1.155 1.064 1.004 1.090 1.170 GRUDEUk. 17.308 1.338 1.344 1.116 903 726 790 711 500 280 40,25 M 8.621 409 482 537 641 611 550 494 542 595 M 8.621 695 745 588 481 362 369 267 181 72 39,18 Ž 8.687 396 470 559 623 544 514 510 548 575 Ž 8.687 643 599 528 422 364 421 444 319 208 41,31 HADŽIĆIUk. 23.891 1.380 1.339 1.385 1.818 1.653 1.836 1.833 1.665 1.633 HADŽIĆIUk. 23.891 1.846 1.952 1.673 1.320 887 662 602 293 114 37,13 M 11.914 682 704 744 991 870 1.004 904 825 832 M 11.914 906 941 822 621 375 289 240 122 42 35,88 Ž 11.977 698 635 641 827 783 832 929 840 801 Ž 11.977 940 1.011 851 699 512 373 362 171 72 38,37 HANPIJESAKUk. 3.530 134 130 137 218 154 204 199 194 194 HANPIJESAKUk. 3.530 252 326 328 275 196 185 221 135 48 45,45 M 1.667 72 67 70 89 92 99 106 98 96 M 1.667 128 171 158 133 70 72 77 54 15 43,42 Ž 1.863 62 63 67 129 62 105 93 96 98 Ž 1.863 124 155 170 142 126 113 144 81 33 47,26 ILIDŽAUk. 66.730 3.915 3.664 3.675 4.839 4.537 5.189 5.463 4.766 4.564 ILIDŽAUk. 66.730 4.805 5.065 4.655 3.832 2.498 2.175 1.853 890 345 37,52 M 32.359 2.013 1.896 1.877 2.519 2.347 2.577 2.675 2.245 2.208 M 32.359 2.352 2.472 2.187 1.722 1.124 911 775 338 121 36,30 Ž 34.371 1.902 1.768 1.798 2.320 2.190 2.612 2.788 2.521 2.356 Ž 34.371 2.453 2.593 2.468 2.110 1.374 1.264 1.078 552 224 38,67 ILIJAŠUk. 19.603 1.085 1.128 1.112 1.440 1.577 1.441 1.577 1.371 1.350 ILIJAŠUk. 19.603 1.427 1.519 1.385 1.078 645 593 513 261 101 37,08 M 9.381 556 564 556 723 819 738 788 695 645 M 9.381 653 692 643 460 271 218 220 98 42 35,61 Ž 10.222 529 564 556 717 758 703 789 676 705 Ž 10.222 774 827 742 618 374 375 293 163 59 38,43 ISTOČNA ILIDŽAUk. 14.763 649 683 695 823 837 1.072 1.183 1.019 892 ISTOČNA ILIDŽAUk. 14.763 951 1.159 1.330 1.175 721 607 558 279 130 41,43 M 7.069 342 325 331 416 426 556 573 530 470 M 7.069 460 541 624 553 301 253 227 100 41 40,09 Ž 7.694 307 358 364 407 411 516 610 489 422 Ž 7.694 491 618 706 622 420 354 331 179 89 42,66 ISTOČNI DRVARUk. 79 0 1 2 3 3 4 11 4 4 ISTOČNI DRVARUk. 79 5 10 11 11 1 2 2 2 3 47,99 M 53 0 1 2 2 1 4 8 2 4 M 53 5 9 5 7 0 1 1 0 1 44,47 Ž 26 0 0 0 1 2 0 3 2 0 Ž 26 0 1 6 4 1 1 1 2 2 55,15
38 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYKanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age ISTOČNI MOSTARUk. 257 7 16 14 14 10 8 16 19 26 ISTOČNI MOSTARUk. 257 19 15 10 16 9 24 21 9 4 44,94 M 142 4 7 9 9 8 2 8 12 19 M 142 12 8 6 10 4 10 8 4 2 42,98 Ž 115 3 9 5 5 2 6 8 7 7 Ž 115 7 7 4 6 5 14 13 5 2 47,37 ISTOČNI STARI GRADUk. 1.131 40 44 31 49 48 60 76 53 46 ISTOČNI STARI GRADUk. 1.131 59 97 114 108 83 77 84 37 25 48,10 M 560 23 24 18 23 28 40 39 34 22 M 560 40 47 53 48 38 33 33 11 6 44,87 Ž 571 17 20 13 26 20 20 37 19 24 Ž 571 19 50 61 60 45 44 51 26 19 51,27 ISTOČNO NOVO SARAJEVOUk. 10.642 625 497 504 617 613 754 957 775 654 ISTOČNO NOVO SARAJEVOUk. 10.642 628 756 887 716 493 491 404 196 75 40,18 M 5.058 300 248 250 316 302 381 474 390 356 M 5.058 302 332 421 332 205 197 155 69 28 38,77 Ž 5.584 325 249 254 301 311 373 483 385 298 Ž 5.584 326 424 466 384 288 294 249 127 47 41,45 JABLANICAUk. 10.111 440 421 471 681 743 821 721 660 648 JABLANICAUk. 10.111 782 938 823 648 375 342 300 183 114 40,00 M 5.027 231 218 241 338 375 455 403 341 334 M 5.027 383 458 427 312 172 139 109 59 32 38,49 Ž 5.084 209 203 230 343 368 366 318 319 314 Ž 5.084 399 480 396 336 203 203 191 124 82 41,50 JAJCEUk. 27.258 1.311 1.534 1.651 1.878 1.853 2.020 2.068 2.135 2.004 JAJCEUk. 27.258 2.014 1.976 1.857 1.612 1.071 991 759 361 163 38,08 M 13.856 672 732 847 970 1.007 1.099 1.109 1.134 1.073 M 13.856 1.064 999 905 786 520 403 332 150 54 37,23 Ž 13.402 639 802 804 908 846 921 959 1.001 931 Ž 13.402 950 977 952 826 551 588 427 211 109 38,95 JEZEROUk. 1.144 44 55 66 88 66 83 65 67 78 JEZEROUk. 1.144 97 107 87 74 43 45 44 24 11 40,59 M 601 22 25 37 45 37 55 39 34 46 M 601 49 51 54 36 22 19 19 9 2 39,34 Ž 543 22 30 29 43 29 28 26 33 32 Ž 543 48 56 33 38 21 26 25 15 9 41,98 KAKANJUk. 37.441 2.102 2.134 2.211 2.929 2.740 2.882 2.709 2.483 2.585 KAKANJUk. 37.441 2.863 3.055 2.527 2.071 1.354 1.234 936 458 168 37,12 M 18.651 1.130 1.077 1.112 1.508 1.362 1.480 1.428 1.295 1.270 M 18.651 1.431 1.527 1.212 998 622 559 401 188 51 36,23 Ž 18.790 972 1.057 1.099 1.421 1.378 1.402 1.281 1.188 1.315 Ž 18.790 1.432 1.528 1.315 1.073 732 675 535 270 117 38,00 KALESIJAUk. 33.053 1.841 1.900 2.073 2.670 2.617 2.638 2.364 2.478 2.511 KALESIJAUk. 33.053 2.661 2.670 2.195 1.679 1.025 814 533 267 117 35,76 M 16.597 936 981 1.078 1.350 1.356 1.394 1.200 1.245 1.255 M 16.597 1.357 1.334 1.109 823 466 363 206 103 41 35,04 Ž 16.456 905 919 995 1.320 1.261 1.244 1.164 1.233 1.256 Ž 16.456 1.304 1.336 1.086 856 559 451 327 164 76 36,48 KALINOVIKUk. 2.029 52 67 79 94 104 132 100 94 89 KALINOVIKUk. 2.029 108 180 216 163 129 151 136 85 50 48,11 M 987 25 31 25 39 58 77 57 61 49 M 987 61 103 109 83 54 56 53 33 13 46,43 Ž 1.042 27 36 54 55 46 55 43 33 40 Ž 1.042 47 77 107 80 75 95 83 52 37 49,70 KISELJAKUk. 20.722 1.082 1.147 1.284 1.539 1.426 1.523 1.496 1.373 1.395 KISELJAKUk. 20.722 1.531 1.615 1.523 1.221 794 791 606 273 103 38,04 M 10.285 531 596 674 794 712 803 762 721 721 M 10.285 748 806 762 568 349 327 271 109 31 37,02 Ž 10.437 551 551 610 745 714 720 734 652 674 Ž 10.437 783 809 761 653 445 464 335 164 72 39,05 KLADANJUk. 12.348 606 602 712 1.020 934 892 857 897 919 KLADANJUk. 12.348 1.032 1.001 912 730 429 337 290 137 41 37,50 M 6.108 336 315 354 525 488 445 440 446 470 M 6.108 512 494 409 355 170 156 119 55 19 36,36 Ž 6.240 270 287 358 495 446 447 417 451 449 Ž 6.240 520 507 503 375 259 181 171 82 22 38,62 KLJUČUk. 16.744 699 809 986 1.256 1.156 1.192 1.257 1.365 1.339 KLJUČUk. 16.744 1.302 1.311 1.152 968 536 584 501 242 89 38,44 M 8.365 342 419 504 647 588 622 652 701 683 M 8.365 666 671 573 459 239 255 222 89 33 37,60 Ž 8.379 357 390 482 609 568 570 605 664 656 Ž 8.379 636 640 579 509 297 329 279 153 56 39,28 KNEŽEVOUk. 9.793 406 420 560 663 588 598 562 634 681 KNEŽEVOUk. 9.793 727 819 767 736 571 472 347 172 70 41,46 M 4.892 213 216 283 328 308 310 304 354 376 M 4.892 389 420 357 340 263 213 131 65 22 40,15 Ž 4.901 193 204 277 335 280 288 258 280 305 Ž 4.901 338 399 410 396 308 259 216 107 48 42,77 KONJICUk. 25.148 1.046 1.237 1.390 1.851 1.503 1.636 1.640 1.740 1.779 KONJICUk. 25.148 1.915 1.920 1.876 1.586 1.170 1.181 889 536 253 40,59 M 12.360 516 607 707 962 797 848 836 907 917 M 12.360 966 960 925 749 496 521 367 199 80 39,33 Ž 12.788 530 630 683 889 706 788 804 833 862 Ž 12.788 949 960 951 837 674 660 522 337 173 41,81 KOSTAJNICAUk. 5.977 222 245 255 378 336 380 441 418 425 KOSTAJNICAUk. 5.977 458 512 519 430 248 249 246 148 67 42,27 M 2.967 103 135 133 198 177 198 241 208 202 M 2.967 242 236 274 215 124 108 110 46 17 41,04 Ž 3.010 119 110 122 180 159 182 200 210 223 Ž 3.010 216 276 245 215 124 141 136 102 50 43,49
39 Kanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age ISTOČNI MOSTARUk. 257 7 16 14 14 10 8 16 19 26 ISTOČNI MOSTARUk. 257 19 15 10 16 9 24 21 9 4 44,94 M 142 4 7 9 9 8 2 8 12 19 M 142 12 8 6 10 4 10 8 4 2 42,98 Ž 115 3 9 5 5 2 6 8 7 7 Ž 115 7 7 4 6 5 14 13 5 2 47,37 ISTOČNI STARI GRADUk. 1.131 40 44 31 49 48 60 76 53 46 ISTOČNI STARI GRADUk. 1.131 59 97 114 108 83 77 84 37 25 48,10 M 560 23 24 18 23 28 40 39 34 22 M 560 40 47 53 48 38 33 33 11 6 44,87 Ž 571 17 20 13 26 20 20 37 19 24 Ž 571 19 50 61 60 45 44 51 26 19 51,27 ISTOČNO NOVO SARAJEVOUk. 10.642 625 497 504 617 613 754 957 775 654 ISTOČNO NOVO SARAJEVOUk. 10.642 628 756 887 716 493 491 404 196 75 40,18 M 5.058 300 248 250 316 302 381 474 390 356 M 5.058 302 332 421 332 205 197 155 69 28 38,77 Ž 5.584 325 249 254 301 311 373 483 385 298 Ž 5.584 326 424 466 384 288 294 249 127 47 41,45 JABLANICAUk. 10.111 440 421 471 681 743 821 721 660 648 JABLANICAUk. 10.111 782 938 823 648 375 342 300 183 114 40,00 M 5.027 231 218 241 338 375 455 403 341 334 M 5.027 383 458 427 312 172 139 109 59 32 38,49 Ž 5.084 209 203 230 343 368 366 318 319 314 Ž 5.084 399 480 396 336 203 203 191 124 82 41,50 JAJCEUk. 27.258 1.311 1.534 1.651 1.878 1.853 2.020 2.068 2.135 2.004 JAJCEUk. 27.258 2.014 1.976 1.857 1.612 1.071 991 759 361 163 38,08 M 13.856 672 732 847 970 1.007 1.099 1.109 1.134 1.073 M 13.856 1.064 999 905 786 520 403 332 150 54 37,23 Ž 13.402 639 802 804 908 846 921 959 1.001 931 Ž 13.402 950 977 952 826 551 588 427 211 109 38,95 JEZEROUk. 1.144 44 55 66 88 66 83 65 67 78 JEZEROUk. 1.144 97 107 87 74 43 45 44 24 11 40,59 M 601 22 25 37 45 37 55 39 34 46 M 601 49 51 54 36 22 19 19 9 2 39,34 Ž 543 22 30 29 43 29 28 26 33 32 Ž 543 48 56 33 38 21 26 25 15 9 41,98 KAKANJUk. 37.441 2.102 2.134 2.211 2.929 2.740 2.882 2.709 2.483 2.585 KAKANJUk. 37.441 2.863 3.055 2.527 2.071 1.354 1.234 936 458 168 37,12 M 18.651 1.130 1.077 1.112 1.508 1.362 1.480 1.428 1.295 1.270 M 18.651 1.431 1.527 1.212 998 622 559 401 188 51 36,23 Ž 18.790 972 1.057 1.099 1.421 1.378 1.402 1.281 1.188 1.315 Ž 18.790 1.432 1.528 1.315 1.073 732 675 535 270 117 38,00 KALESIJAUk. 33.053 1.841 1.900 2.073 2.670 2.617 2.638 2.364 2.478 2.511 KALESIJAUk. 33.053 2.661 2.670 2.195 1.679 1.025 814 533 267 117 35,76 M 16.597 936 981 1.078 1.350 1.356 1.394 1.200 1.245 1.255 M 16.597 1.357 1.334 1.109 823 466 363 206 103 41 35,04 Ž 16.456 905 919 995 1.320 1.261 1.244 1.164 1.233 1.256 Ž 16.456 1.304 1.336 1.086 856 559 451 327 164 76 36,48 KALINOVIKUk. 2.029 52 67 79 94 104 132 100 94 89 KALINOVIKUk. 2.029 108 180 216 163 129 151 136 85 50 48,11 M 987 25 31 25 39 58 77 57 61 49 M 987 61 103 109 83 54 56 53 33 13 46,43 Ž 1.042 27 36 54 55 46 55 43 33 40 Ž 1.042 47 77 107 80 75 95 83 52 37 49,70 KISELJAKUk. 20.722 1.082 1.147 1.284 1.539 1.426 1.523 1.496 1.373 1.395 KISELJAKUk. 20.722 1.531 1.615 1.523 1.221 794 791 606 273 103 38,04 M 10.285 531 596 674 794 712 803 762 721 721 M 10.285 748 806 762 568 349 327 271 109 31 37,02 Ž 10.437 551 551 610 745 714 720 734 652 674 Ž 10.437 783 809 761 653 445 464 335 164 72 39,05 KLADANJUk. 12.348 606 602 712 1.020 934 892 857 897 919 KLADANJUk. 12.348 1.032 1.001 912 730 429 337 290 137 41 37,50 M 6.108 336 315 354 525 488 445 440 446 470 M 6.108 512 494 409 355 170 156 119 55 19 36,36 Ž 6.240 270 287 358 495 446 447 417 451 449 Ž 6.240 520 507 503 375 259 181 171 82 22 38,62 KLJUČUk. 16.744 699 809 986 1.256 1.156 1.192 1.257 1.365 1.339 KLJUČUk. 16.744 1.302 1.311 1.152 968 536 584 501 242 89 38,44 M 8.365 342 419 504 647 588 622 652 701 683 M 8.365 666 671 573 459 239 255 222 89 33 37,60 Ž 8.379 357 390 482 609 568 570 605 664 656 Ž 8.379 636 640 579 509 297 329 279 153 56 39,28 KNEŽEVOUk. 9.793 406 420 560 663 588 598 562 634 681 KNEŽEVOUk. 9.793 727 819 767 736 571 472 347 172 70 41,46 M 4.892 213 216 283 328 308 310 304 354 376 M 4.892 389 420 357 340 263 213 131 65 22 40,15 Ž 4.901 193 204 277 335 280 288 258 280 305 Ž 4.901 338 399 410 396 308 259 216 107 48 42,77 KONJICUk. 25.148 1.046 1.237 1.390 1.851 1.503 1.636 1.640 1.740 1.779 KONJICUk. 25.148 1.915 1.920 1.876 1.586 1.170 1.181 889 536 253 40,59 M 12.360 516 607 707 962 797 848 836 907 917 M 12.360 966 960 925 749 496 521 367 199 80 39,33 Ž 12.788 530 630 683 889 706 788 804 833 862 Ž 12.788 949 960 951 837 674 660 522 337 173 41,81 KOSTAJNICAUk. 5.977 222 245 255 378 336 380 441 418 425 KOSTAJNICAUk. 5.977 458 512 519 430 248 249 246 148 67 42,27 M 2.967 103 135 133 198 177 198 241 208 202 M 2.967 242 236 274 215 124 108 110 46 17 41,04 Ž 3.010 119 110 122 180 159 182 200 210 223 Ž 3.010 216 276 245 215 124 141 136 102 50 43,49
40 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYKanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age KOTOR VAROŠUk. 19.710 922 981 1.247 1.453 1.413 1.418 1.382 1.443 1.490 KOTOR VAROŠUk. 19.710 1.512 1.486 1.305 1.205 859 700 554 249 91 38,26 M 9.818 478 494 648 760 745 742 709 740 748 M 9.818 780 753 617 585 362 301 221 98 37 37,10 Ž 9.892 444 487 599 693 668 676 673 703 742 Ž 9.892 732 733 688 620 497 399 333 151 54 39,41 KOZARSKA DUBICAUk. 21.524 800 834 932 1.222 1.202 1.414 1.315 1.273 1.276 KOZARSKA DUBICAUk. 21.524 1.681 1.871 1.898 1.584 919 1.093 1.250 635 325 43,98 M 10.516 408 412 482 627 630 742 708 666 661 M 10.516 829 932 967 773 416 433 496 248 86 42,30 Ž 11.008 392 422 450 595 572 672 607 607 615 Ž 11.008 852 939 931 811 503 660 754 387 239 45,59 KREŠEVOUk. 5.273 240 270 294 365 363 383 336 287 328 KREŠEVOUk. 5.273 391 474 405 308 203 254 193 122 57 40,29 M 2.597 127 147 158 168 184 192 183 151 173 M 2.597 186 243 205 154 85 99 80 37 25 38,81 Ž 2.676 113 123 136 197 179 191 153 136 155 Ž 2.676 205 231 200 154 118 155 113 85 32 41,73 KRUPA NA UNIUk. 1.597 49 57 76 102 81 66 80 89 111 KRUPA NA UNIUk. 1.597 121 122 118 111 90 99 124 73 28 46,32 M 862 27 29 34 55 50 38 50 53 70 M 862 75 78 74 56 51 42 47 26 7 44,42 Ž 735 22 28 42 47 31 28 30 36 41 Ž 735 46 44 44 55 39 57 77 47 21 48,54 KUPRES - FBiHUk. 5.057 164 216 315 367 338 310 294 335 343 KUPRES - FBiHUk. 5.057 458 487 381 278 155 229 210 116 61 41,06 M 2.541 86 114 155 189 162 153 156 176 173 M 2.541 223 267 203 143 74 103 95 47 22 40,47 Ž 2.516 78 102 160 178 176 157 138 159 170 Ž 2.516 235 220 178 135 81 126 115 69 39 41,65 KUPRES -RSUk. 300 6 8 14 13 8 8 7 16 17 KUPRES -RSUk. 300 18 17 19 13 28 44 42 16 6 53,71 M 160 6 5 8 7 5 6 1 10 8 M 160 14 11 13 5 13 18 17 11 2 50,66 Ž 140 0 3 6 6 3 2 6 6 9 Ž 140 4 6 6 8 15 26 25 5 4 57,21 LAKTAŠIUk. 34.966 1.687 1.873 1.940 2.190 2.059 2.445 2.476 2.513 2.365 LAKTAŠIUk. 34.966 2.432 2.617 2.630 2.438 1.684 1.509 1.142 668 298 40,09 M 17.320 855 947 1.005 1.147 1.073 1.184 1.252 1.308 1.216 M 17.320 1.220 1.294 1.307 1.192 826 687 459 251 97 39,11 Ž 17.646 832 926 935 1.043 986 1.261 1.224 1.205 1.149 Ž 17.646 1.212 1.323 1.323 1.246 858 822 683 417 201 41,05 LIVNOUk. 34.133 1.334 1.465 1.790 2.423 2.283 2.355 2.270 2.330 2.567 LIVNOUk. 34.133 2.619 2.616 2.371 2.055 1.628 1.582 1.253 788 404 40,92 M 17.024 686 774 905 1.202 1.217 1.242 1.160 1.205 1.295 M 17.024 1.310 1.377 1.219 1.050 800 701 515 258 108 39,73 Ž 17.109 648 691 885 1.221 1.066 1.113 1.110 1.125 1.272 Ž 17.109 1.309 1.239 1.152 1.005 828 881 738 530 296 42,10 LOPAREUk. 15.357 517 630 734 969 925 881 868 912 1.007 LOPAREUk. 15.357 1.237 1.384 1.257 1.119 777 720 789 452 179 43,43 M 7.749 255 320 393 480 474 459 458 468 520 M 7.749 678 766 677 581 370 300 317 174 59 42,42 Ž 7.608 262 310 341 489 451 422 410 444 487 Ž 7.608 559 618 580 538 407 420 472 278 120 44,46 LUKAVACUk. 44.520 1.968 1.892 2.162 3.047 2.970 3.255 2.959 2.946 3.009 LUKAVACUk. 44.520 3.542 4.135 3.568 2.943 2.022 1.739 1.357 762 244 40,30 M 21.786 1.019 983 1.110 1.575 1.568 1.704 1.506 1.430 1.465 M 21.786 1.696 2.031 1.719 1.401 882 736 580 293 88 39,04 Ž 22.734 949 909 1.052 1.472 1.402 1.551 1.453 1.516 1.544 Ž 22.734 1.846 2.104 1.849 1.542 1.140 1.003 777 469 156 41,51 LJUBINJEUk. 3.511 155 135 184 221 215 218 217 179 229 LJUBINJEUk. 3.511 245 283 285 255 146 162 171 134 77 43,22 M 1.725 73 64 101 110 117 110 116 93 137 M 1.725 124 138 155 129 59 68 60 49 22 41,42 Ž 1.786 82 71 83 111 98 108 101 86 92 Ž 1.786 121 145 130 126 87 94 111 85 55 44,95 LjUBUŠKIUk. 28.184 1.352 1.573 1.850 2.082 1.976 1.962 1.748 1.861 1.922 LjUBUŠKIUk. 28.184 2.046 2.059 1.797 1.352 1.089 1.242 1.061 718 494 39,36 M 14.022 683 831 971 1.038 977 967 899 947 1.007 M 14.022 1.090 1.089 957 683 523 548 439 254 119 38,11 Ž 14.162 669 742 879 1.044 999 995 849 914 915 Ž 14.162 956 970 840 669 566 694 622 464 375 40,58 MAGLAJUk. 23.146 1.215 1.178 1.302 1.745 1.563 1.604 1.672 1.728 1.649 MAGLAJUk. 23.146 1.849 1.865 1.705 1.387 970 776 576 269 93 38,12 M 11.430 633 621 687 893 782 836 870 863 819 M 11.430 935 905 814 650 450 320 224 101 27 36,88 Ž 11.716 582 557 615 852 781 768 802 865 830 Ž 11.716 914 960 891 737 520 456 352 168 66 39,33 MILIĆIUk. 11.441 489 580 580 847 843 949 929 898 761 MILIĆIUk. 11.441 771 961 896 807 384 261 270 144 71 38,13 M 5.798 247 304 306 441 465 505 518 476 423 M 5.798 370 444 458 386 182 106 100 46 21 36,78 Ž 5.643 242 276 274 406 378 444 411 422 338 Ž 5.643 401 517 438 421 202 155 170 98 50 39,52 MODRIČAUk. 25.720 1.001 1.128 1.391 1.623 1.490 1.593 1.565 1.653 1.699 MODRIČAUk. 25.720 1.926 2.070 1.980 1.889 1.479 1.318 1.101 582 232 42,29 M 12.561 514 573 700 813 739 842 783 812 868 M 12.561 979 1.022 969 902 690 583 480 204 88 41,23 Ž 13.159 487 555 691 810 751 751 782 841 831 Ž 13.159 947 1.048 1.011 987 789 735 621 378 144 43,30
41 Kanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age KOTOR VAROŠUk. 19.710 922 981 1.247 1.453 1.413 1.418 1.382 1.443 1.490 KOTOR VAROŠUk. 19.710 1.512 1.486 1.305 1.205 859 700 554 249 91 38,26 M 9.818 478 494 648 760 745 742 709 740 748 M 9.818 780 753 617 585 362 301 221 98 37 37,10 Ž 9.892 444 487 599 693 668 676 673 703 742 Ž 9.892 732 733 688 620 497 399 333 151 54 39,41 KOZARSKA DUBICAUk. 21.524 800 834 932 1.222 1.202 1.414 1.315 1.273 1.276 KOZARSKA DUBICAUk. 21.524 1.681 1.871 1.898 1.584 919 1.093 1.250 635 325 43,98 M 10.516 408 412 482 627 630 742 708 666 661 M 10.516 829 932 967 773 416 433 496 248 86 42,30 Ž 11.008 392 422 450 595 572 672 607 607 615 Ž 11.008 852 939 931 811 503 660 754 387 239 45,59 KREŠEVOUk. 5.273 240 270 294 365 363 383 336 287 328 KREŠEVOUk. 5.273 391 474 405 308 203 254 193 122 57 40,29 M 2.597 127 147 158 168 184 192 183 151 173 M 2.597 186 243 205 154 85 99 80 37 25 38,81 Ž 2.676 113 123 136 197 179 191 153 136 155 Ž 2.676 205 231 200 154 118 155 113 85 32 41,73 KRUPA NA UNIUk. 1.597 49 57 76 102 81 66 80 89 111 KRUPA NA UNIUk. 1.597 121 122 118 111 90 99 124 73 28 46,32 M 862 27 29 34 55 50 38 50 53 70 M 862 75 78 74 56 51 42 47 26 7 44,42 Ž 735 22 28 42 47 31 28 30 36 41 Ž 735 46 44 44 55 39 57 77 47 21 48,54 KUPRES - FBiHUk. 5.057 164 216 315 367 338 310 294 335 343 KUPRES - FBiHUk. 5.057 458 487 381 278 155 229 210 116 61 41,06 M 2.541 86 114 155 189 162 153 156 176 173 M 2.541 223 267 203 143 74 103 95 47 22 40,47 Ž 2.516 78 102 160 178 176 157 138 159 170 Ž 2.516 235 220 178 135 81 126 115 69 39 41,65 KUPRES -RSUk. 300 6 8 14 13 8 8 7 16 17 KUPRES -RSUk. 300 18 17 19 13 28 44 42 16 6 53,71 M 160 6 5 8 7 5 6 1 10 8 M 160 14 11 13 5 13 18 17 11 2 50,66 Ž 140 0 3 6 6 3 2 6 6 9 Ž 140 4 6 6 8 15 26 25 5 4 57,21 LAKTAŠIUk. 34.966 1.687 1.873 1.940 2.190 2.059 2.445 2.476 2.513 2.365 LAKTAŠIUk. 34.966 2.432 2.617 2.630 2.438 1.684 1.509 1.142 668 298 40,09 M 17.320 855 947 1.005 1.147 1.073 1.184 1.252 1.308 1.216 M 17.320 1.220 1.294 1.307 1.192 826 687 459 251 97 39,11 Ž 17.646 832 926 935 1.043 986 1.261 1.224 1.205 1.149 Ž 17.646 1.212 1.323 1.323 1.246 858 822 683 417 201 41,05 LIVNOUk. 34.133 1.334 1.465 1.790 2.423 2.283 2.355 2.270 2.330 2.567 LIVNOUk. 34.133 2.619 2.616 2.371 2.055 1.628 1.582 1.253 788 404 40,92 M 17.024 686 774 905 1.202 1.217 1.242 1.160 1.205 1.295 M 17.024 1.310 1.377 1.219 1.050 800 701 515 258 108 39,73 Ž 17.109 648 691 885 1.221 1.066 1.113 1.110 1.125 1.272 Ž 17.109 1.309 1.239 1.152 1.005 828 881 738 530 296 42,10 LOPAREUk. 15.357 517 630 734 969 925 881 868 912 1.007 LOPAREUk. 15.357 1.237 1.384 1.257 1.119 777 720 789 452 179 43,43 M 7.749 255 320 393 480 474 459 458 468 520 M 7.749 678 766 677 581 370 300 317 174 59 42,42 Ž 7.608 262 310 341 489 451 422 410 444 487 Ž 7.608 559 618 580 538 407 420 472 278 120 44,46 LUKAVACUk. 44.520 1.968 1.892 2.162 3.047 2.970 3.255 2.959 2.946 3.009 LUKAVACUk. 44.520 3.542 4.135 3.568 2.943 2.022 1.739 1.357 762 244 40,30 M 21.786 1.019 983 1.110 1.575 1.568 1.704 1.506 1.430 1.465 M 21.786 1.696 2.031 1.719 1.401 882 736 580 293 88 39,04 Ž 22.734 949 909 1.052 1.472 1.402 1.551 1.453 1.516 1.544 Ž 22.734 1.846 2.104 1.849 1.542 1.140 1.003 777 469 156 41,51 LJUBINJEUk. 3.511 155 135 184 221 215 218 217 179 229 LJUBINJEUk. 3.511 245 283 285 255 146 162 171 134 77 43,22 M 1.725 73 64 101 110 117 110 116 93 137 M 1.725 124 138 155 129 59 68 60 49 22 41,42 Ž 1.786 82 71 83 111 98 108 101 86 92 Ž 1.786 121 145 130 126 87 94 111 85 55 44,95 LjUBUŠKIUk. 28.184 1.352 1.573 1.850 2.082 1.976 1.962 1.748 1.861 1.922 LjUBUŠKIUk. 28.184 2.046 2.059 1.797 1.352 1.089 1.242 1.061 718 494 39,36 M 14.022 683 831 971 1.038 977 967 899 947 1.007 M 14.022 1.090 1.089 957 683 523 548 439 254 119 38,11 Ž 14.162 669 742 879 1.044 999 995 849 914 915 Ž 14.162 956 970 840 669 566 694 622 464 375 40,58 MAGLAJUk. 23.146 1.215 1.178 1.302 1.745 1.563 1.604 1.672 1.728 1.649 MAGLAJUk. 23.146 1.849 1.865 1.705 1.387 970 776 576 269 93 38,12 M 11.430 633 621 687 893 782 836 870 863 819 M 11.430 935 905 814 650 450 320 224 101 27 36,88 Ž 11.716 582 557 615 852 781 768 802 865 830 Ž 11.716 914 960 891 737 520 456 352 168 66 39,33 MILIĆIUk. 11.441 489 580 580 847 843 949 929 898 761 MILIĆIUk. 11.441 771 961 896 807 384 261 270 144 71 38,13 M 5.798 247 304 306 441 465 505 518 476 423 M 5.798 370 444 458 386 182 106 100 46 21 36,78 Ž 5.643 242 276 274 406 378 444 411 422 338 Ž 5.643 401 517 438 421 202 155 170 98 50 39,52 MODRIČAUk. 25.720 1.001 1.128 1.391 1.623 1.490 1.593 1.565 1.653 1.699 MODRIČAUk. 25.720 1.926 2.070 1.980 1.889 1.479 1.318 1.101 582 232 42,29 M 12.561 514 573 700 813 739 842 783 812 868 M 12.561 979 1.022 969 902 690 583 480 204 88 41,23 Ž 13.159 487 555 691 810 751 751 782 841 831 Ž 13.159 947 1.048 1.011 987 789 735 621 378 144 43,30
42 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYKanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age MRKONJIĆ GRADUk. 16.671 681 741 871 1.003 892 981 996 1.062 1.008 MRKONJIĆ GRADUk. 16.671 1.068 1.154 1.378 1.394 1.010 797 823 525 287 43,54 M 8.096 337 401 408 558 465 519 488 568 525 M 8.096 518 539 671 680 451 346 326 186 110 41,85 Ž 8.575 344 340 463 445 427 462 508 494 483 Ž 8.575 550 615 707 714 559 451 497 339 177 45,13 NEUMUk. 4.653 206 237 282 344 278 305 252 234 286 NEUMUk. 4.653 424 429 339 260 155 178 201 154 89 41,10 M 2.344 105 121 138 173 140 164 131 125 154 M 2.344 210 213 201 145 73 83 91 51 26 40,22 Ž 2.309 101 116 144 171 138 141 121 109 132 Ž 2.309 214 216 138 115 82 95 110 103 63 41,99 NEVESINJEUk. 12.961 561 669 741 806 718 757 749 880 847 NEVESINJEUk. 12.961 897 958 949 926 622 681 606 366 228 42,22 M 6.462 301 342 367 406 367 404 397 512 453 M 6.462 488 526 494 437 246 275 235 148 64 40,44 Ž 6.499 260 327 374 400 351 353 352 368 394 Ž 6.499 409 432 455 489 376 406 371 218 164 44,00 NOVI GRADUk. 27.115 981 1.074 1.309 1.665 1.640 1.723 1.771 1.720 1.931 NOVI GRADUk. 27.115 2.145 2.386 2.207 1.936 1.309 1.247 1.161 627 283 42,45 M 13.594 496 562 710 864 862 912 933 904 1.007 M 13.594 1.110 1.253 1.123 965 582 542 447 235 87 41,04 Ž 13.521 485 512 599 801 778 811 838 816 924 Ž 13.521 1.035 1.133 1.084 971 727 705 714 392 196 43,87 NOVI GRAD SARAJEVOUk. 118.553 6.754 6.046 5.961 7.216 6.821 9.236 10.261 9.451 7.789 NOVI GRAD SARAJEVOUk. 118.553 8.130 8.559 8.642 7.928 5.096 4.430 3.664 1.834 735 38,99 M 55.735 3.488 3.071 3.067 3.634 3.353 4.435 4.916 4.592 3.746 M 55.735 3.938 3.915 3.863 3.372 2.112 1.847 1.437 689 260 37,44 Ž 62.818 3.266 2.975 2.894 3.582 3.468 4.801 5.345 4.859 4.043 Ž 62.818 4.192 4.644 4.779 4.556 2.984 2.583 2.227 1.145 475 40,36 NOVI TRAVNIKUk. 23.832 1.318 1.345 1.491 2.000 1.804 1.925 1.690 1.657 1.727 NOVI TRAVNIKUk. 23.832 1.864 1.917 1.608 1.100 749 693 581 276 87 36,32 M 11.862 685 689 773 1.041 926 1.017 930 813 882 M 11.862 913 927 796 515 301 279 246 106 23 35,07 Ž 11.970 633 656 718 959 878 908 760 844 845 Ž 11.970 951 990 812 585 448 414 335 170 64 37,55 NOVO GORAŽDEUk. 3.117 103 110 100 147 194 235 221 182 180 NOVO GORAŽDEUk. 3.117 227 255 324 296 147 135 145 81 35 44,23 M 1.618 50 50 46 73 112 137 112 112 101 M 1.618 117 130 162 157 82 54 65 46 12 43,75 Ž 1.499 53 60 54 74 82 98 109 70 79 Ž 1.499 110 125 162 139 65 81 80 35 23 44,75 NOVOSARAJEVOUk. 64.814 3.295 2.736 2.837 3.701 3.789 5.196 5.296 4.614 4.120 NOVOSARAJEVOUk. 64.814 4.490 4.908 4.877 4.292 2.828 2.634 2.731 1.651 819 41,12 M 29.580 1.645 1.414 1.493 1.907 1.837 2.410 2.477 2.165 1.840 M 29.580 2.007 2.285 2.218 1.829 1.112 1.020 1.024 608 289 39,21 Ž 35.234 1.650 1.322 1.344 1.794 1.952 2.786 2.819 2.449 2.280 Ž 35.234 2.483 2.623 2.659 2.463 1.716 1.614 1.707 1.043 530 42,73 ODŽAKUk. 18.821 693 823 1.036 1.253 1.191 1.196 1.160 1.317 1.515 ODŽAKUk. 18.821 1.758 1.572 1.202 1.069 891 940 748 341 116 40,96 M 9.373 344 440 530 675 626 619 585 680 772 M 9.373 926 806 614 498 398 426 284 125 25 39,62 Ž 9.448 349 383 506 578 565 577 575 637 743 Ž 9.448 832 766 588 571 493 514 464 216 91 42,29 OLOVOUk. 10.175 417 446 496 745 719 667 647 672 661 OLOVOUk. 10.175 739 959 953 765 416 349 293 155 76 40,38 M 5.084 224 233 245 360 399 369 362 340 329 M 5.084 376 495 464 363 203 138 115 51 18 39,02 Ž 5.091 193 213 251 385 320 298 285 332 332 Ž 5.091 363 464 489 402 213 211 178 104 58 41,73 ORAŠJEUk. 19.861 726 927 1.158 1.407 1.339 1.329 1.203 1.425 1.662 ORAŠJEUk. 19.861 1.844 1.602 1.296 1.173 975 775 589 320 111 39,85 M 10.059 369 475 644 710 722 712 625 710 897 M 10.059 1.012 868 668 555 452 313 193 105 29 38,47 Ž 9.802 357 452 514 697 617 617 578 715 765 Ž 9.802 832 734 628 618 523 462 396 215 82 41,27 OSMACIUk. 6.016 275 271 340 429 442 434 463 443 405 OSMACIUk. 6.016 460 492 418 388 252 209 168 80 47 38,94 M 3.065 148 144 170 220 219 233 247 241 218 M 3.065 235 271 203 180 124 95 63 34 20 38,04 Ž 2.951 127 127 170 209 223 201 216 202 187 Ž 2.951 225 221 215 208 128 114 105 46 27 39,87 OŠTRA LUKAUk. 2.786 107 135 166 220 106 136 138 204 180 OŠTRA LUKAUk. 2.786 190 211 212 206 140 171 162 74 28 43,00 M 1.440 55 69 90 118 53 76 73 108 106 M 1.440 117 129 102 115 61 65 65 26 12 41,52 Ž 1.346 52 66 76 102 53 60 65 96 74 Ž 1.346 73 82 110 91 79 106 97 48 16 44,60 PALE - FBiHUk. 904 35 42 59 74 53 42 40 51 60 PALE - FBiHUk. 904 74 64 64 70 48 52 41 24 11 42,23 M 456 18 25 36 29 33 25 17 28 24 M 456 42 39 30 30 19 28 13 14 6 40,97 Ž 448 17 17 23 45 20 17 23 23 36 Ž 448 32 25 34 40 29 24 28 10 5 43,52 PALE - RSUk. 20.909 904 900 1.031 1.302 1.404 1.507 1.499 1.329 1.109 PALE - RSUk. 20.909 1.344 1.689 1.957 1.508 926 962 872 472 194 41,52 M 10.038 462 451 557 645 681 780 721 703 537 M 10.038 654 775 961 718 395 394 350 188 66 40,11 Ž 10.871 442 449 474 657 723 727 778 626 572 Ž 10.871 690 914 996 790 531 568 522 284 128 42,84
43 Kanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age MRKONJIĆ GRADUk. 16.671 681 741 871 1.003 892 981 996 1.062 1.008 MRKONJIĆ GRADUk. 16.671 1.068 1.154 1.378 1.394 1.010 797 823 525 287 43,54 M 8.096 337 401 408 558 465 519 488 568 525 M 8.096 518 539 671 680 451 346 326 186 110 41,85 Ž 8.575 344 340 463 445 427 462 508 494 483 Ž 8.575 550 615 707 714 559 451 497 339 177 45,13 NEUMUk. 4.653 206 237 282 344 278 305 252 234 286 NEUMUk. 4.653 424 429 339 260 155 178 201 154 89 41,10 M 2.344 105 121 138 173 140 164 131 125 154 M 2.344 210 213 201 145 73 83 91 51 26 40,22 Ž 2.309 101 116 144 171 138 141 121 109 132 Ž 2.309 214 216 138 115 82 95 110 103 63 41,99 NEVESINJEUk. 12.961 561 669 741 806 718 757 749 880 847 NEVESINJEUk. 12.961 897 958 949 926 622 681 606 366 228 42,22 M 6.462 301 342 367 406 367 404 397 512 453 M 6.462 488 526 494 437 246 275 235 148 64 40,44 Ž 6.499 260 327 374 400 351 353 352 368 394 Ž 6.499 409 432 455 489 376 406 371 218 164 44,00 NOVI GRADUk. 27.115 981 1.074 1.309 1.665 1.640 1.723 1.771 1.720 1.931 NOVI GRADUk. 27.115 2.145 2.386 2.207 1.936 1.309 1.247 1.161 627 283 42,45 M 13.594 496 562 710 864 862 912 933 904 1.007 M 13.594 1.110 1.253 1.123 965 582 542 447 235 87 41,04 Ž 13.521 485 512 599 801 778 811 838 816 924 Ž 13.521 1.035 1.133 1.084 971 727 705 714 392 196 43,87 NOVI GRAD SARAJEVOUk. 118.553 6.754 6.046 5.961 7.216 6.821 9.236 10.261 9.451 7.789 NOVI GRAD SARAJEVOUk. 118.553 8.130 8.559 8.642 7.928 5.096 4.430 3.664 1.834 735 38,99 M 55.735 3.488 3.071 3.067 3.634 3.353 4.435 4.916 4.592 3.746 M 55.735 3.938 3.915 3.863 3.372 2.112 1.847 1.437 689 260 37,44 Ž 62.818 3.266 2.975 2.894 3.582 3.468 4.801 5.345 4.859 4.043 Ž 62.818 4.192 4.644 4.779 4.556 2.984 2.583 2.227 1.145 475 40,36 NOVI TRAVNIKUk. 23.832 1.318 1.345 1.491 2.000 1.804 1.925 1.690 1.657 1.727 NOVI TRAVNIKUk. 23.832 1.864 1.917 1.608 1.100 749 693 581 276 87 36,32 M 11.862 685 689 773 1.041 926 1.017 930 813 882 M 11.862 913 927 796 515 301 279 246 106 23 35,07 Ž 11.970 633 656 718 959 878 908 760 844 845 Ž 11.970 951 990 812 585 448 414 335 170 64 37,55 NOVO GORAŽDEUk. 3.117 103 110 100 147 194 235 221 182 180 NOVO GORAŽDEUk. 3.117 227 255 324 296 147 135 145 81 35 44,23 M 1.618 50 50 46 73 112 137 112 112 101 M 1.618 117 130 162 157 82 54 65 46 12 43,75 Ž 1.499 53 60 54 74 82 98 109 70 79 Ž 1.499 110 125 162 139 65 81 80 35 23 44,75 NOVOSARAJEVOUk. 64.814 3.295 2.736 2.837 3.701 3.789 5.196 5.296 4.614 4.120 NOVOSARAJEVOUk. 64.814 4.490 4.908 4.877 4.292 2.828 2.634 2.731 1.651 819 41,12 M 29.580 1.645 1.414 1.493 1.907 1.837 2.410 2.477 2.165 1.840 M 29.580 2.007 2.285 2.218 1.829 1.112 1.020 1.024 608 289 39,21 Ž 35.234 1.650 1.322 1.344 1.794 1.952 2.786 2.819 2.449 2.280 Ž 35.234 2.483 2.623 2.659 2.463 1.716 1.614 1.707 1.043 530 42,73 ODŽAKUk. 18.821 693 823 1.036 1.253 1.191 1.196 1.160 1.317 1.515 ODŽAKUk. 18.821 1.758 1.572 1.202 1.069 891 940 748 341 116 40,96 M 9.373 344 440 530 675 626 619 585 680 772 M 9.373 926 806 614 498 398 426 284 125 25 39,62 Ž 9.448 349 383 506 578 565 577 575 637 743 Ž 9.448 832 766 588 571 493 514 464 216 91 42,29 OLOVOUk. 10.175 417 446 496 745 719 667 647 672 661 OLOVOUk. 10.175 739 959 953 765 416 349 293 155 76 40,38 M 5.084 224 233 245 360 399 369 362 340 329 M 5.084 376 495 464 363 203 138 115 51 18 39,02 Ž 5.091 193 213 251 385 320 298 285 332 332 Ž 5.091 363 464 489 402 213 211 178 104 58 41,73 ORAŠJEUk. 19.861 726 927 1.158 1.407 1.339 1.329 1.203 1.425 1.662 ORAŠJEUk. 19.861 1.844 1.602 1.296 1.173 975 775 589 320 111 39,85 M 10.059 369 475 644 710 722 712 625 710 897 M 10.059 1.012 868 668 555 452 313 193 105 29 38,47 Ž 9.802 357 452 514 697 617 617 578 715 765 Ž 9.802 832 734 628 618 523 462 396 215 82 41,27 OSMACIUk. 6.016 275 271 340 429 442 434 463 443 405 OSMACIUk. 6.016 460 492 418 388 252 209 168 80 47 38,94 M 3.065 148 144 170 220 219 233 247 241 218 M 3.065 235 271 203 180 124 95 63 34 20 38,04 Ž 2.951 127 127 170 209 223 201 216 202 187 Ž 2.951 225 221 215 208 128 114 105 46 27 39,87 OŠTRA LUKAUk. 2.786 107 135 166 220 106 136 138 204 180 OŠTRA LUKAUk. 2.786 190 211 212 206 140 171 162 74 28 43,00 M 1.440 55 69 90 118 53 76 73 108 106 M 1.440 117 129 102 115 61 65 65 26 12 41,52 Ž 1.346 52 66 76 102 53 60 65 96 74 Ž 1.346 73 82 110 91 79 106 97 48 16 44,60 PALE - FBiHUk. 904 35 42 59 74 53 42 40 51 60 PALE - FBiHUk. 904 74 64 64 70 48 52 41 24 11 42,23 M 456 18 25 36 29 33 25 17 28 24 M 456 42 39 30 30 19 28 13 14 6 40,97 Ž 448 17 17 23 45 20 17 23 23 36 Ž 448 32 25 34 40 29 24 28 10 5 43,52 PALE - RSUk. 20.909 904 900 1.031 1.302 1.404 1.507 1.499 1.329 1.109 PALE - RSUk. 20.909 1.344 1.689 1.957 1.508 926 962 872 472 194 41,52 M 10.038 462 451 557 645 681 780 721 703 537 M 10.038 654 775 961 718 395 394 350 188 66 40,11 Ž 10.871 442 449 474 657 723 727 778 626 572 Ž 10.871 690 914 996 790 531 568 522 284 128 42,84
44 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYKanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age PELAGIĆEVOUk. 5.220 133 193 240 301 260 231 234 329 361 PELAGIĆEVOUk. 5.220 496 387 399 410 374 341 291 185 55 46,00 M 2.609 65 100 117 158 141 126 112 156 212 M 2.609 263 222 215 208 174 141 113 68 18 44,62 Ž 2.611 68 93 123 143 119 105 122 173 149 Ž 2.611 233 165 184 202 200 200 178 117 37 47,39 PETROVACUk. 361 13 18 23 13 9 16 21 33 20 PETROVACUk. 361 24 23 21 28 21 25 25 18 10 46,45 M 172 8 10 11 7 6 6 10 20 10 M 172 14 14 8 12 9 9 8 5 5 43,16 Ž 189 5 8 12 6 3 10 11 13 10 Ž 189 10 9 13 16 12 16 17 13 5 49,45 PETROVOUk. 6.474 264 230 263 352 363 418 350 303 345 PETROVOUk. 6.474 469 574 574 514 365 425 406 170 89 45,11 M 3.124 146 110 123 186 187 232 188 155 166 M 3.124 237 267 296 250 144 180 162 62 33 43,28 Ž 3.350 118 120 140 166 176 186 162 148 179 Ž 3.350 232 307 278 264 221 245 244 108 56 46,83 POSUŠJEUk. 20.477 1.237 1.332 1.447 1.702 1.512 1.481 1.351 1.356 1.536 POSUŠJEUk. 20.477 1.491 1.442 1.162 898 670 669 605 337 249 36,37 M 10.287 642 685 707 892 781 763 685 652 764 M 10.287 830 756 614 437 348 309 236 132 54 35,46 Ž 10.190 595 647 740 810 731 718 666 704 772 Ž 10.190 661 686 548 461 322 360 369 205 195 37,30 PRIJEDORUk. 89.397 3.468 3.708 4.194 5.681 5.504 6.216 6.213 6.499 6.233 PRIJEDORUk. 89.397 6.999 7.244 6.806 6.207 4.195 4.134 3.572 1.739 785 41,53 M 43.863 1.805 1.924 2.133 2.896 2.819 3.153 3.161 3.355 3.148 M 43.863 3.566 3.689 3.276 2.904 1.959 1.730 1.399 678 268 40,24 Ž 45.534 1.663 1.784 2.061 2.785 2.685 3.063 3.052 3.144 3.085 Ž 45.534 3.433 3.555 3.530 3.303 2.236 2.404 2.173 1.061 517 42,78 PRNJAVORUk. 35.956 1.600 1.633 1.930 2.388 1.952 2.124 2.268 2.538 2.342 PRNJAVORUk. 35.956 2.458 2.618 2.607 2.619 2.129 2.047 1.524 821 358 42,05 M 17.572 812 836 977 1.279 997 1.101 1.121 1.294 1.212 M 17.572 1.239 1.352 1.226 1.257 961 918 595 300 95 40,56 Ž 18.384 788 797 953 1.109 955 1.023 1.147 1.244 1.130 Ž 18.384 1.219 1.266 1.381 1.362 1.168 1.129 929 521 263 43,47 PROZORUk. 14.280 687 821 974 1.134 979 1.006 995 1.005 1.020 PROZORUk. 14.280 1.057 1.048 964 746 485 530 470 234 125 37,88 M 7.210 341 436 502 596 526 531 536 508 520 M 7.210 567 526 509 343 227 232 191 81 38 36,67 Ž 7.070 346 385 472 538 453 475 459 497 500 Ž 7.070 490 522 455 403 258 298 279 153 87 39,11 RAVNOUk. 3.219 118 136 155 193 191 215 168 183 243 RAVNOUk. 3.219 243 275 256 196 134 173 162 117 61 43,52 M 1.657 60 74 74 100 101 125 91 100 130 M 1.657 115 154 140 100 66 90 66 55 16 42,46 Ž 1.562 58 62 81 93 90 90 77 83 113 Ž 1.562 128 121 116 96 68 83 96 62 45 44,63 RIBNIKUk. 6.048 245 249 316 360 295 297 292 360 395 RIBNIKUk. 6.048 394 445 479 533 406 372 320 210 80 44,78 M 3.009 121 135 157 168 148 155 166 186 231 M 3.009 230 244 249 244 183 153 124 89 26 43,40 Ž 3.039 124 114 159 192 147 142 126 174 164 Ž 3.039 164 201 230 289 223 219 196 121 54 46,16 ROGATICAUk. 10.723 514 495 462 622 585 670 686 678 575 ROGATICAUk. 10.723 672 835 979 861 501 601 547 316 124 43,15 M 5.270 252 262 229 335 287 335 369 358 314 M 5.270 360 429 464 411 218 263 227 112 45 41,67 Ž 5.453 262 233 233 287 298 335 317 320 261 Ž 5.453 312 406 515 450 283 338 320 204 79 44,58 RUDOUk. 7.963 289 344 353 388 453 479 469 472 507 RUDOUk. 7.963 656 663 685 649 487 446 382 159 82 43,87 M 4.050 153 185 187 202 232 277 260 253 271 M 4.050 328 346 355 326 228 198 169 55 25 42,46 Ž 3.913 136 159 166 186 221 202 209 219 236 Ž 3.913 328 317 330 323 259 248 213 104 57 45,32 SANSKI MOSTUk. 41.475 1.681 1.975 2.473 3.121 2.644 3.049 3.017 3.345 3.389 SANSKI MOSTUk. 41.475 3.424 3.391 2.881 2.338 1.546 1.403 1.042 541 215 38,50 M 20.826 850 1.024 1.271 1.640 1.386 1.545 1.572 1.692 1.724 M 20.826 1.796 1.709 1.416 1.141 740 604 430 206 80 37,65 Ž 20.649 831 951 1.202 1.481 1.258 1.504 1.445 1.653 1.665 Ž 20.649 1.628 1.682 1.465 1.197 806 799 612 335 135 39,36 SAPNAUk. 11.178 651 729 722 1.061 927 806 778 948 897 SAPNAUk. 11.178 817 729 622 512 309 278 233 111 48 34,72 M 5.739 321 391 372 585 510 411 404 502 482 M 5.739 440 364 301 223 142 117 101 51 22 33,81 Ž 5.439 330 338 350 476 417 395 374 446 415 Ž 5.439 377 365 321 289 167 161 132 60 26 35,68 SOKOLACUk. 12.021 508 557 561 692 726 816 799 707 604 SOKOLACUk. 12.021 819 992 1.103 974 581 546 561 304 171 42,68 M 5.919 264 280 295 356 363 448 415 373 305 M 5.919 405 484 560 455 257 249 225 120 65 41,26 Ž 6.102 244 277 266 336 363 368 384 334 299 Ž 6.102 414 508 543 519 324 297 336 184 106 44,06 SRBACUk. 17.587 836 757 921 1.059 1.009 1.044 1.164 1.166 1.082 SRBACUk. 17.587 1.204 1.243 1.335 1.337 1.013 997 746 463 211 42,41 M 8.623 412 373 482 544 533 544 592 598 556 M 8.623 620 638 619 660 490 459 283 160 60 41,03 Ž 8.964 424 384 439 515 476 500 572 568 526 Ž 8.964 584 605 716 677 523 538 463 303 151 43,75
45 Kanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age PELAGIĆEVOUk. 5.220 133 193 240 301 260 231 234 329 361 PELAGIĆEVOUk. 5.220 496 387 399 410 374 341 291 185 55 46,00 M 2.609 65 100 117 158 141 126 112 156 212 M 2.609 263 222 215 208 174 141 113 68 18 44,62 Ž 2.611 68 93 123 143 119 105 122 173 149 Ž 2.611 233 165 184 202 200 200 178 117 37 47,39 PETROVACUk. 361 13 18 23 13 9 16 21 33 20 PETROVACUk. 361 24 23 21 28 21 25 25 18 10 46,45 M 172 8 10 11 7 6 6 10 20 10 M 172 14 14 8 12 9 9 8 5 5 43,16 Ž 189 5 8 12 6 3 10 11 13 10 Ž 189 10 9 13 16 12 16 17 13 5 49,45 PETROVOUk. 6.474 264 230 263 352 363 418 350 303 345 PETROVOUk. 6.474 469 574 574 514 365 425 406 170 89 45,11 M 3.124 146 110 123 186 187 232 188 155 166 M 3.124 237 267 296 250 144 180 162 62 33 43,28 Ž 3.350 118 120 140 166 176 186 162 148 179 Ž 3.350 232 307 278 264 221 245 244 108 56 46,83 POSUŠJEUk. 20.477 1.237 1.332 1.447 1.702 1.512 1.481 1.351 1.356 1.536 POSUŠJEUk. 20.477 1.491 1.442 1.162 898 670 669 605 337 249 36,37 M 10.287 642 685 707 892 781 763 685 652 764 M 10.287 830 756 614 437 348 309 236 132 54 35,46 Ž 10.190 595 647 740 810 731 718 666 704 772 Ž 10.190 661 686 548 461 322 360 369 205 195 37,30 PRIJEDORUk. 89.397 3.468 3.708 4.194 5.681 5.504 6.216 6.213 6.499 6.233 PRIJEDORUk. 89.397 6.999 7.244 6.806 6.207 4.195 4.134 3.572 1.739 785 41,53 M 43.863 1.805 1.924 2.133 2.896 2.819 3.153 3.161 3.355 3.148 M 43.863 3.566 3.689 3.276 2.904 1.959 1.730 1.399 678 268 40,24 Ž 45.534 1.663 1.784 2.061 2.785 2.685 3.063 3.052 3.144 3.085 Ž 45.534 3.433 3.555 3.530 3.303 2.236 2.404 2.173 1.061 517 42,78 PRNJAVORUk. 35.956 1.600 1.633 1.930 2.388 1.952 2.124 2.268 2.538 2.342 PRNJAVORUk. 35.956 2.458 2.618 2.607 2.619 2.129 2.047 1.524 821 358 42,05 M 17.572 812 836 977 1.279 997 1.101 1.121 1.294 1.212 M 17.572 1.239 1.352 1.226 1.257 961 918 595 300 95 40,56 Ž 18.384 788 797 953 1.109 955 1.023 1.147 1.244 1.130 Ž 18.384 1.219 1.266 1.381 1.362 1.168 1.129 929 521 263 43,47 PROZORUk. 14.280 687 821 974 1.134 979 1.006 995 1.005 1.020 PROZORUk. 14.280 1.057 1.048 964 746 485 530 470 234 125 37,88 M 7.210 341 436 502 596 526 531 536 508 520 M 7.210 567 526 509 343 227 232 191 81 38 36,67 Ž 7.070 346 385 472 538 453 475 459 497 500 Ž 7.070 490 522 455 403 258 298 279 153 87 39,11 RAVNOUk. 3.219 118 136 155 193 191 215 168 183 243 RAVNOUk. 3.219 243 275 256 196 134 173 162 117 61 43,52 M 1.657 60 74 74 100 101 125 91 100 130 M 1.657 115 154 140 100 66 90 66 55 16 42,46 Ž 1.562 58 62 81 93 90 90 77 83 113 Ž 1.562 128 121 116 96 68 83 96 62 45 44,63 RIBNIKUk. 6.048 245 249 316 360 295 297 292 360 395 RIBNIKUk. 6.048 394 445 479 533 406 372 320 210 80 44,78 M 3.009 121 135 157 168 148 155 166 186 231 M 3.009 230 244 249 244 183 153 124 89 26 43,40 Ž 3.039 124 114 159 192 147 142 126 174 164 Ž 3.039 164 201 230 289 223 219 196 121 54 46,16 ROGATICAUk. 10.723 514 495 462 622 585 670 686 678 575 ROGATICAUk. 10.723 672 835 979 861 501 601 547 316 124 43,15 M 5.270 252 262 229 335 287 335 369 358 314 M 5.270 360 429 464 411 218 263 227 112 45 41,67 Ž 5.453 262 233 233 287 298 335 317 320 261 Ž 5.453 312 406 515 450 283 338 320 204 79 44,58 RUDOUk. 7.963 289 344 353 388 453 479 469 472 507 RUDOUk. 7.963 656 663 685 649 487 446 382 159 82 43,87 M 4.050 153 185 187 202 232 277 260 253 271 M 4.050 328 346 355 326 228 198 169 55 25 42,46 Ž 3.913 136 159 166 186 221 202 209 219 236 Ž 3.913 328 317 330 323 259 248 213 104 57 45,32 SANSKI MOSTUk. 41.475 1.681 1.975 2.473 3.121 2.644 3.049 3.017 3.345 3.389 SANSKI MOSTUk. 41.475 3.424 3.391 2.881 2.338 1.546 1.403 1.042 541 215 38,50 M 20.826 850 1.024 1.271 1.640 1.386 1.545 1.572 1.692 1.724 M 20.826 1.796 1.709 1.416 1.141 740 604 430 206 80 37,65 Ž 20.649 831 951 1.202 1.481 1.258 1.504 1.445 1.653 1.665 Ž 20.649 1.628 1.682 1.465 1.197 806 799 612 335 135 39,36 SAPNAUk. 11.178 651 729 722 1.061 927 806 778 948 897 SAPNAUk. 11.178 817 729 622 512 309 278 233 111 48 34,72 M 5.739 321 391 372 585 510 411 404 502 482 M 5.739 440 364 301 223 142 117 101 51 22 33,81 Ž 5.439 330 338 350 476 417 395 374 446 415 Ž 5.439 377 365 321 289 167 161 132 60 26 35,68 SOKOLACUk. 12.021 508 557 561 692 726 816 799 707 604 SOKOLACUk. 12.021 819 992 1.103 974 581 546 561 304 171 42,68 M 5.919 264 280 295 356 363 448 415 373 305 M 5.919 405 484 560 455 257 249 225 120 65 41,26 Ž 6.102 244 277 266 336 363 368 384 334 299 Ž 6.102 414 508 543 519 324 297 336 184 106 44,06 SRBACUk. 17.587 836 757 921 1.059 1.009 1.044 1.164 1.166 1.082 SRBACUk. 17.587 1.204 1.243 1.335 1.337 1.013 997 746 463 211 42,41 M 8.623 412 373 482 544 533 544 592 598 556 M 8.623 620 638 619 660 490 459 283 160 60 41,03 Ž 8.964 424 384 439 515 476 500 572 568 526 Ž 8.964 584 605 716 677 523 538 463 303 151 43,75
46 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYKanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age SREBRENICAUk. 13.409 526 562 650 942 958 1.049 1.053 1.101 1.102 SREBRENICAUk. 13.409 1.011 1.024 908 936 554 472 351 156 54 39,17 M 6.602 265 274 353 509 522 557 578 564 550 M 6.602 498 526 408 411 224 167 129 50 17 37,33 Ž 6.807 261 288 297 433 436 492 475 537 552 Ž 6.807 513 498 500 525 330 305 222 106 37 40,95 SREBRENIKUk. 39.678 2.214 2.201 2.308 2.934 2.915 2.952 2.859 2.798 2.962 SREBRENIKUk. 39.678 2.944 3.106 2.678 2.242 1.636 1.259 963 501 206 37,44 M 19.348 1.129 1.111 1.190 1.487 1.521 1.492 1.476 1.354 1.469 M 19.348 1.409 1.532 1.234 1.066 736 548 357 174 63 36,20 Ž 20.330 1.085 1.090 1.118 1.447 1.394 1.460 1.383 1.444 1.493 Ž 20.330 1.535 1.574 1.444 1.176 900 711 606 327 143 38,61 STARI GRAD SARAJEVOUk. 36.976 1.623 1.593 1.781 2.301 2.178 2.822 2.732 2.445 2.104 STARI GRAD SARAJEVOUk. 36.976 2.464 2.918 3.215 2.846 1.828 1.568 1.399 746 413 41,45 M 17.482 835 800 927 1.190 1.097 1.392 1.319 1.156 1.048 M 17.482 1.153 1.324 1.505 1.343 813 635 554 284 107 39,85 Ž 19.494 788 793 854 1.111 1.081 1.430 1.413 1.289 1.056 Ž 19.494 1.311 1.594 1.710 1.503 1.015 933 845 462 306 42,88 STOLACUk. 14.502 650 676 906 1.083 943 993 981 906 990 STOLACUk. 14.502 1.162 1.150 1.006 781 517 578 589 415 176 40,01 M 7.326 337 359 456 565 473 514 520 474 523 M 7.326 625 617 519 389 251 243 242 171 48 38,87 Ž 7.176 313 317 450 518 470 479 461 432 467 Ž 7.176 537 533 487 392 266 335 347 244 128 41,17 ŠAMACUk. 17.273 584 696 815 1.075 952 1.059 982 1.142 1.162 ŠAMACUk. 17.273 1.306 1.434 1.340 1.337 1.058 986 776 405 164 43,44 M 8.385 289 365 418 527 506 549 530 565 601 M 8.385 683 685 654 602 490 417 317 140 47 41,89 Ž 8.888 295 331 397 548 446 510 452 577 561 Ž 8.888 623 749 686 735 568 569 459 265 117 44,91 ŠEKOVIĆIUk. 6.761 249 284 327 403 422 391 425 418 403 ŠEKOVIĆIUk. 6.761 499 603 655 578 402 281 241 129 51 42,58 M 3.360 130 121 177 194 203 209 228 228 228 M 3.360 255 325 331 265 189 123 89 46 19 41,66 Ž 3.401 119 163 150 209 219 182 197 190 175 Ž 3.401 244 278 324 313 213 158 152 83 32 43,50 ŠIPOVOUk. 10.293 431 472 569 609 586 654 668 630 523 ŠIPOVOUk. 10.293 643 825 987 792 534 423 518 281 148 42,66 M 5.221 234 252 283 326 304 360 372 337 296 M 5.221 340 431 506 387 241 176 209 101 66 41,09 Ž 5.072 197 220 286 283 282 294 296 293 227 Ž 5.072 303 394 481 405 293 247 309 180 82 44,27 ŠIROKI BRIJEGUk. 28.929 1.623 1.662 1.923 2.331 2.243 2.068 1.692 1.706 1.889 ŠIROKI BRIJEGUk. 28.929 2.304 2.154 1.763 1.204 909 1.227 1.089 720 422 38,15 M 14.381 861 865 961 1.208 1.122 1.060 842 848 950 M 14.381 1.160 1.171 964 596 448 535 414 287 89 36,87 Ž 14.548 762 797 962 1.123 1.121 1.008 850 858 939 Ž 14.548 1.144 983 799 608 461 692 675 433 333 39,42 TEOČAKUk. 7.424 351 403 446 605 589 517 549 586 562 TEOČAKUk. 7.424 532 591 534 413 264 224 131 82 45 37,07 M 3.767 192 216 213 310 297 267 305 308 302 M 3.767 262 302 265 215 116 96 54 28 19 36,23 Ž 3.657 159 187 233 295 292 250 244 278 260 Ž 3.657 270 289 269 198 148 128 77 54 26 37,93 TESLIĆUk. 38.536 1.969 1.957 2.132 2.567 2.288 2.375 2.443 2.567 2.525 TESLIĆUk. 38.536 2.639 2.920 2.942 2.813 2.102 1.870 1.470 694 263 40,65 M 18.679 1.048 1.030 1.060 1.305 1.191 1.188 1.243 1.311 1.273 M 18.679 1.275 1.401 1.425 1.307 895 780 601 256 90 39,11 Ž 19.857 921 927 1.072 1.262 1.097 1.187 1.200 1.256 1.252 Ž 19.857 1.364 1.519 1.517 1.506 1.207 1.090 869 438 173 42,09 TEŠANJUk. 43.063 2.689 2.610 2.826 3.588 3.223 3.221 3.175 3.356 3.220 TEŠANJUk. 43.063 3.260 3.156 2.616 2.276 1.528 1.134 726 323 136 35,35 M 21.376 1.388 1.342 1.449 1.908 1.603 1.641 1.592 1.659 1.608 M 21.376 1.592 1.548 1.293 1.060 717 507 303 120 46 34,51 Ž 21.687 1.301 1.268 1.377 1.680 1.620 1.580 1.583 1.697 1.612 Ž 21.687 1.668 1.608 1.323 1.216 811 627 423 203 90 36,17 TOMISLAVGRADUk. 31.592 1.490 1.719 1.968 2.418 2.189 2.082 2.086 2.220 2.448 TOMISLAVGRADUk. 31.592 2.326 2.291 2.103 1.665 1.194 1.276 1.047 682 388 38,91 M 16.055 755 882 1.021 1.237 1.103 1.149 1.095 1.142 1.268 M 16.055 1.263 1.247 1.092 869 611 573 410 247 91 37,92 Ž 15.537 735 837 947 1.181 1.086 933 991 1.078 1.180 Ž 15.537 1.063 1.044 1.011 796 583 703 637 435 297 39,94 TRAVNIKUk. 53.482 2.797 2.975 3.346 4.087 3.580 3.956 3.921 3.988 3.906 TRAVNIKUk. 53.482 3.928 4.039 3.709 3.073 2.008 1.881 1.349 680 259 37,52 M 26.574 1.463 1.560 1.719 2.136 1.853 2.079 2.019 2.083 1.982 M 26.574 1.966 1.915 1.753 1.450 897 803 557 253 86 36,25 Ž 26.908 1.334 1.415 1.627 1.951 1.727 1.877 1.902 1.905 1.924 Ž 26.908 1.962 2.124 1.956 1.623 1.111 1.078 792 427 173 38,79 TREBINJEUk. 29.198 1.415 1.428 1.545 1.694 1.623 1.897 1.968 1.921 1.748 TREBINJEUk. 29.198 2.001 2.248 2.302 2.129 1.368 1.365 1.291 798 457 41,89 M 14.251 753 726 796 885 864 968 990 1.029 897 M 14.251 973 1.048 1.111 1.016 616 583 538 299 159 40,23 Ž 14.947 662 702 749 809 759 929 978 892 851 Ž 14.947 1.028 1.200 1.191 1.113 752 782 753 499 298 43,48 TRNOVO - FBiHUk. 1.502 40 41 49 59 68 69 73 66 78 TRNOVO - FBiHUk. 1.502 87 113 171 194 141 113 76 52 12 49,14 M 735 12 16 28 31 30 41 39 38 43 M 735 48 62 70 86 70 52 37 26 6 48,92 Ž 767 28 25 21 28 38 28 34 28 35 Ž 767 39 51 101 108 71 61 39 26 6 49,36
47 Kanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age SREBRENICAUk. 13.409 526 562 650 942 958 1.049 1.053 1.101 1.102 SREBRENICAUk. 13.409 1.011 1.024 908 936 554 472 351 156 54 39,17 M 6.602 265 274 353 509 522 557 578 564 550 M 6.602 498 526 408 411 224 167 129 50 17 37,33 Ž 6.807 261 288 297 433 436 492 475 537 552 Ž 6.807 513 498 500 525 330 305 222 106 37 40,95 SREBRENIKUk. 39.678 2.214 2.201 2.308 2.934 2.915 2.952 2.859 2.798 2.962 SREBRENIKUk. 39.678 2.944 3.106 2.678 2.242 1.636 1.259 963 501 206 37,44 M 19.348 1.129 1.111 1.190 1.487 1.521 1.492 1.476 1.354 1.469 M 19.348 1.409 1.532 1.234 1.066 736 548 357 174 63 36,20 Ž 20.330 1.085 1.090 1.118 1.447 1.394 1.460 1.383 1.444 1.493 Ž 20.330 1.535 1.574 1.444 1.176 900 711 606 327 143 38,61 STARI GRAD SARAJEVOUk. 36.976 1.623 1.593 1.781 2.301 2.178 2.822 2.732 2.445 2.104 STARI GRAD SARAJEVOUk. 36.976 2.464 2.918 3.215 2.846 1.828 1.568 1.399 746 413 41,45 M 17.482 835 800 927 1.190 1.097 1.392 1.319 1.156 1.048 M 17.482 1.153 1.324 1.505 1.343 813 635 554 284 107 39,85 Ž 19.494 788 793 854 1.111 1.081 1.430 1.413 1.289 1.056 Ž 19.494 1.311 1.594 1.710 1.503 1.015 933 845 462 306 42,88 STOLACUk. 14.502 650 676 906 1.083 943 993 981 906 990 STOLACUk. 14.502 1.162 1.150 1.006 781 517 578 589 415 176 40,01 M 7.326 337 359 456 565 473 514 520 474 523 M 7.326 625 617 519 389 251 243 242 171 48 38,87 Ž 7.176 313 317 450 518 470 479 461 432 467 Ž 7.176 537 533 487 392 266 335 347 244 128 41,17 ŠAMACUk. 17.273 584 696 815 1.075 952 1.059 982 1.142 1.162 ŠAMACUk. 17.273 1.306 1.434 1.340 1.337 1.058 986 776 405 164 43,44 M 8.385 289 365 418 527 506 549 530 565 601 M 8.385 683 685 654 602 490 417 317 140 47 41,89 Ž 8.888 295 331 397 548 446 510 452 577 561 Ž 8.888 623 749 686 735 568 569 459 265 117 44,91 ŠEKOVIĆIUk. 6.761 249 284 327 403 422 391 425 418 403 ŠEKOVIĆIUk. 6.761 499 603 655 578 402 281 241 129 51 42,58 M 3.360 130 121 177 194 203 209 228 228 228 M 3.360 255 325 331 265 189 123 89 46 19 41,66 Ž 3.401 119 163 150 209 219 182 197 190 175 Ž 3.401 244 278 324 313 213 158 152 83 32 43,50 ŠIPOVOUk. 10.293 431 472 569 609 586 654 668 630 523 ŠIPOVOUk. 10.293 643 825 987 792 534 423 518 281 148 42,66 M 5.221 234 252 283 326 304 360 372 337 296 M 5.221 340 431 506 387 241 176 209 101 66 41,09 Ž 5.072 197 220 286 283 282 294 296 293 227 Ž 5.072 303 394 481 405 293 247 309 180 82 44,27 ŠIROKI BRIJEGUk. 28.929 1.623 1.662 1.923 2.331 2.243 2.068 1.692 1.706 1.889 ŠIROKI BRIJEGUk. 28.929 2.304 2.154 1.763 1.204 909 1.227 1.089 720 422 38,15 M 14.381 861 865 961 1.208 1.122 1.060 842 848 950 M 14.381 1.160 1.171 964 596 448 535 414 287 89 36,87 Ž 14.548 762 797 962 1.123 1.121 1.008 850 858 939 Ž 14.548 1.144 983 799 608 461 692 675 433 333 39,42 TEOČAKUk. 7.424 351 403 446 605 589 517 549 586 562 TEOČAKUk. 7.424 532 591 534 413 264 224 131 82 45 37,07 M 3.767 192 216 213 310 297 267 305 308 302 M 3.767 262 302 265 215 116 96 54 28 19 36,23 Ž 3.657 159 187 233 295 292 250 244 278 260 Ž 3.657 270 289 269 198 148 128 77 54 26 37,93 TESLIĆUk. 38.536 1.969 1.957 2.132 2.567 2.288 2.375 2.443 2.567 2.525 TESLIĆUk. 38.536 2.639 2.920 2.942 2.813 2.102 1.870 1.470 694 263 40,65 M 18.679 1.048 1.030 1.060 1.305 1.191 1.188 1.243 1.311 1.273 M 18.679 1.275 1.401 1.425 1.307 895 780 601 256 90 39,11 Ž 19.857 921 927 1.072 1.262 1.097 1.187 1.200 1.256 1.252 Ž 19.857 1.364 1.519 1.517 1.506 1.207 1.090 869 438 173 42,09 TEŠANJUk. 43.063 2.689 2.610 2.826 3.588 3.223 3.221 3.175 3.356 3.220 TEŠANJUk. 43.063 3.260 3.156 2.616 2.276 1.528 1.134 726 323 136 35,35 M 21.376 1.388 1.342 1.449 1.908 1.603 1.641 1.592 1.659 1.608 M 21.376 1.592 1.548 1.293 1.060 717 507 303 120 46 34,51 Ž 21.687 1.301 1.268 1.377 1.680 1.620 1.580 1.583 1.697 1.612 Ž 21.687 1.668 1.608 1.323 1.216 811 627 423 203 90 36,17 TOMISLAVGRADUk. 31.592 1.490 1.719 1.968 2.418 2.189 2.082 2.086 2.220 2.448 TOMISLAVGRADUk. 31.592 2.326 2.291 2.103 1.665 1.194 1.276 1.047 682 388 38,91 M 16.055 755 882 1.021 1.237 1.103 1.149 1.095 1.142 1.268 M 16.055 1.263 1.247 1.092 869 611 573 410 247 91 37,92 Ž 15.537 735 837 947 1.181 1.086 933 991 1.078 1.180 Ž 15.537 1.063 1.044 1.011 796 583 703 637 435 297 39,94 TRAVNIKUk. 53.482 2.797 2.975 3.346 4.087 3.580 3.956 3.921 3.988 3.906 TRAVNIKUk. 53.482 3.928 4.039 3.709 3.073 2.008 1.881 1.349 680 259 37,52 M 26.574 1.463 1.560 1.719 2.136 1.853 2.079 2.019 2.083 1.982 M 26.574 1.966 1.915 1.753 1.450 897 803 557 253 86 36,25 Ž 26.908 1.334 1.415 1.627 1.951 1.727 1.877 1.902 1.905 1.924 Ž 26.908 1.962 2.124 1.956 1.623 1.111 1.078 792 427 173 38,79 TREBINJEUk. 29.198 1.415 1.428 1.545 1.694 1.623 1.897 1.968 1.921 1.748 TREBINJEUk. 29.198 2.001 2.248 2.302 2.129 1.368 1.365 1.291 798 457 41,89 M 14.251 753 726 796 885 864 968 990 1.029 897 M 14.251 973 1.048 1.111 1.016 616 583 538 299 159 40,23 Ž 14.947 662 702 749 809 759 929 978 892 851 Ž 14.947 1.028 1.200 1.191 1.113 752 782 753 499 298 43,48 TRNOVO - FBiHUk. 1.502 40 41 49 59 68 69 73 66 78 TRNOVO - FBiHUk. 1.502 87 113 171 194 141 113 76 52 12 49,14 M 735 12 16 28 31 30 41 39 38 43 M 735 48 62 70 86 70 52 37 26 6 48,92 Ž 767 28 25 21 28 38 28 34 28 35 Ž 767 39 51 101 108 71 61 39 26 6 49,36
48 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYKanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age TRNOVO - RSUk. 2.050 66 67 75 101 108 143 130 90 101 TRNOVO - RSUk. 2.050 151 179 237 171 117 122 109 55 28 45,72 M 989 30 37 43 41 63 78 78 45 53 M 989 79 81 114 80 37 46 53 20 11 43,83 Ž 1.061 36 30 32 60 45 65 52 45 48 Ž 1.061 72 98 123 91 80 76 56 35 17 47,48 TUZLAUk. 110.979 5.105 4.709 4.816 6.823 7.029 8.282 8.028 7.412 6.798 TUZLAUk. 110.979 8.386 9.910 9.065 7.796 5.127 4.824 3.976 2.029 864 41,08 M 52.745 2.666 2.394 2.408 3.582 3.516 4.106 3.994 3.602 3.296 M 52.745 3.872 4.654 4.272 3.531 2.209 1.996 1.587 787 273 39,58 Ž 58.234 2.439 2.315 2.408 3.241 3.513 4.176 4.034 3.810 3.502 Ž 58.234 4.514 5.256 4.793 4.265 2.918 2.828 2.389 1.242 591 42,44 UGLJEVIKUk. 15.710 675 748 820 960 1.041 1.148 925 959 1.044 UGLJEVIKUk. 15.710 1.185 1.373 1.152 1.006 703 675 705 393 198 41,40 M 7.937 368 378 403 501 544 597 466 487 530 M 7.937 617 738 608 530 354 303 290 154 69 40,49 Ž 7.773 307 370 417 459 497 551 459 472 514 Ž 7.773 568 635 544 476 349 372 415 239 129 42,34 USORAUk. 6.603 251 271 349 557 469 459 404 458 526 USORAUk. 6.603 669 525 397 338 265 321 213 93 38 39,53 M 3.266 121 136 177 274 243 235 205 226 269 M 3.266 354 285 213 157 122 125 80 34 10 38,62 Ž 3.337 130 135 172 283 226 224 199 232 257 Ž 3.337 315 240 184 181 143 196 133 59 28 40,41 VAREŠUk. 8.892 256 310 379 575 514 523 451 496 580 VAREŠUk. 8.892 694 850 778 643 535 514 474 235 85 44,59 M 4.373 128 163 205 303 273 295 247 255 291 M 4.373 349 448 372 290 231 191 201 98 33 42,74 Ž 4.519 128 147 174 272 241 228 204 241 289 Ž 4.519 345 402 406 353 304 323 273 137 52 46,37 VELIKA KLADUŠAUk. 40.419 2.756 2.831 2.773 3.202 3.097 3.327 3.379 3.160 2.617 VELIKA KLADUŠAUk. 40.419 2.658 2.659 2.422 1.850 1.389 1.141 727 315 116 34,33 M 19.889 1.433 1.475 1.405 1.627 1.605 1.768 1.762 1.653 1.304 M 19.889 1.170 1.212 1.131 840 622 474 270 104 34 32,92 Ž 20.530 1.323 1.356 1.368 1.575 1.492 1.559 1.617 1.507 1.313 Ž 20.530 1.488 1.447 1.291 1.010 767 667 457 211 82 35,69 VISOKOUk. 39.938 2.309 2.331 2.324 2.828 2.752 2.935 2.910 2.866 2.759 VISOKOUk. 39.938 2.861 3.065 2.953 2.485 1.640 1.431 864 462 163 37,53 M 19.705 1.178 1.188 1.229 1.473 1.392 1.448 1.483 1.461 1.386 M 19.705 1.386 1.492 1.406 1.147 745 649 388 197 57 36,60 Ž 20.233 1.131 1.143 1.095 1.355 1.360 1.487 1.427 1.405 1.373 Ž 20.233 1.475 1.573 1.547 1.338 895 782 476 265 106 38,44 VIŠEGRADUk. 10.668 344 426 488 586 555 669 664 612 627 VIŠEGRADUk. 10.668 741 886 919 956 605 575 555 322 138 44,58 M 5.106 164 210 249 290 310 355 337 323 316 M 5.106 360 425 430 439 271 235 212 127 53 42,93 Ž 5.562 180 216 239 296 245 314 327 289 311 Ž 5.562 381 461 489 517 334 340 343 195 85 46,10 VITEZUk. 25.836 1.447 1.479 1.751 2.114 1.873 1.960 1.913 1.771 1.727 VITEZUk. 25.836 2.028 2.105 1.649 1.318 844 841 634 276 106 36,45 M 12.767 757 762 865 1.052 939 1.060 958 924 863 M 12.767 1.006 1.032 818 603 382 332 265 107 42 35,45 Ž 13.069 690 717 886 1.062 934 900 955 847 864 Ž 13.069 1.022 1.073 831 715 462 509 369 169 64 37,42 VLASENICAUk. 11.467 499 569 585 806 736 855 893 866 797 VLASENICAUk. 11.467 810 921 979 841 417 343 304 179 67 39,19 M 5.638 268 287 314 402 363 426 474 471 428 M 5.638 391 436 472 391 184 134 103 78 16 37,77 Ž 5.829 231 282 271 404 373 429 419 395 369 Ž 5.829 419 485 507 450 233 209 201 101 51 40,57 VOGOŠĆAUk. 26.343 1.600 1.455 1.354 1.856 1.876 2.149 2.271 1.989 1.761 VOGOŠĆAUk. 26.343 1.852 2.046 1.958 1.540 834 721 597 357 127 37,01 M 12.606 837 744 693 933 1.007 1.034 1.125 981 831 M 12.606 820 952 879 680 364 310 244 129 43 35,55 Ž 13.737 763 711 661 923 869 1.115 1.146 1.008 930 Ž 13.737 1.032 1.094 1.079 860 470 411 353 228 84 38,35 VUKOSAVLJEUk. 4.667 207 230 267 298 294 291 326 323 329 VUKOSAVLJEUk. 4.667 387 338 290 262 241 242 199 110 33 40,71 M 2.340 107 115 133 167 159 152 178 161 179 M 2.340 205 175 151 121 95 114 76 44 8 39,19 Ž 2.327 100 115 134 131 135 139 148 162 150 Ž 2.327 182 163 139 141 146 128 123 66 25 42,23 ZAVIDOVIĆIIUk. 35.988 2.005 1.997 2.073 2.919 2.503 2.702 2.462 2.621 2.569 ZAVIDOVIĆIIUk. 35.988 2.761 2.991 2.539 2.081 1.377 1.028 811 413 136 37,16 M 17.883 1.013 1.004 1.061 1.545 1.294 1.413 1.260 1.331 1.240 M 17.883 1.367 1.462 1.214 990 634 463 363 171 58 36,35 Ž 18.105 992 993 1.012 1.374 1.209 1.289 1.202 1.290 1.329 Ž 18.105 1.394 1.529 1.325 1.091 743 565 448 242 78 37,95 ZENICAUk. 110.663 6.072 5.641 6.044 7.985 7.463 8.475 8.084 7.722 7.266 ZENICAUk. 110.663 8.325 9.067 8.278 6.585 4.381 3.858 3.171 1.629 617 38,38 M 54.660 3.104 2.844 3.048 4.133 3.820 4.354 4.289 3.963 3.672 M 54.660 4.040 4.379 4.033 3.179 1.956 1.646 1.309 660 231 37,34 Ž 56.003 2.968 2.797 2.996 3.852 3.643 4.121 3.795 3.759 3.594 Ž 56.003 4.285 4.688 4.245 3.406 2.425 2.212 1.862 969 386 39,38 ZVORNIKUk. 58.856 3.061 3.232 3.202 3.646 3.846 4.370 4.486 4.410 3.978 ZVORNIKUk. 58.856 4.234 4.664 4.422 3.928 2.406 2.025 1.719 886 341 38,81 M 29.270 1.545 1.682 1.612 1.933 2.056 2.242 2.318 2.242 2.112 M 29.270 2.153 2.256 2.176 1.901 1.083 853 659 331 116 37,61 Ž 29.586 1.516 1.550 1.590 1.713 1.790 2.128 2.168 2.168 1.866 Ž 29.586 2.081 2.408 2.246 2.027 1.323 1.172 1.060 555 225 40,00
49 Kanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age TRNOVO - RSUk. 2.050 66 67 75 101 108 143 130 90 101 TRNOVO - RSUk. 2.050 151 179 237 171 117 122 109 55 28 45,72 M 989 30 37 43 41 63 78 78 45 53 M 989 79 81 114 80 37 46 53 20 11 43,83 Ž 1.061 36 30 32 60 45 65 52 45 48 Ž 1.061 72 98 123 91 80 76 56 35 17 47,48 TUZLAUk. 110.979 5.105 4.709 4.816 6.823 7.029 8.282 8.028 7.412 6.798 TUZLAUk. 110.979 8.386 9.910 9.065 7.796 5.127 4.824 3.976 2.029 864 41,08 M 52.745 2.666 2.394 2.408 3.582 3.516 4.106 3.994 3.602 3.296 M 52.745 3.872 4.654 4.272 3.531 2.209 1.996 1.587 787 273 39,58 Ž 58.234 2.439 2.315 2.408 3.241 3.513 4.176 4.034 3.810 3.502 Ž 58.234 4.514 5.256 4.793 4.265 2.918 2.828 2.389 1.242 591 42,44 UGLJEVIKUk. 15.710 675 748 820 960 1.041 1.148 925 959 1.044 UGLJEVIKUk. 15.710 1.185 1.373 1.152 1.006 703 675 705 393 198 41,40 M 7.937 368 378 403 501 544 597 466 487 530 M 7.937 617 738 608 530 354 303 290 154 69 40,49 Ž 7.773 307 370 417 459 497 551 459 472 514 Ž 7.773 568 635 544 476 349 372 415 239 129 42,34 USORAUk. 6.603 251 271 349 557 469 459 404 458 526 USORAUk. 6.603 669 525 397 338 265 321 213 93 38 39,53 M 3.266 121 136 177 274 243 235 205 226 269 M 3.266 354 285 213 157 122 125 80 34 10 38,62 Ž 3.337 130 135 172 283 226 224 199 232 257 Ž 3.337 315 240 184 181 143 196 133 59 28 40,41 VAREŠUk. 8.892 256 310 379 575 514 523 451 496 580 VAREŠUk. 8.892 694 850 778 643 535 514 474 235 85 44,59 M 4.373 128 163 205 303 273 295 247 255 291 M 4.373 349 448 372 290 231 191 201 98 33 42,74 Ž 4.519 128 147 174 272 241 228 204 241 289 Ž 4.519 345 402 406 353 304 323 273 137 52 46,37 VELIKA KLADUŠAUk. 40.419 2.756 2.831 2.773 3.202 3.097 3.327 3.379 3.160 2.617 VELIKA KLADUŠAUk. 40.419 2.658 2.659 2.422 1.850 1.389 1.141 727 315 116 34,33 M 19.889 1.433 1.475 1.405 1.627 1.605 1.768 1.762 1.653 1.304 M 19.889 1.170 1.212 1.131 840 622 474 270 104 34 32,92 Ž 20.530 1.323 1.356 1.368 1.575 1.492 1.559 1.617 1.507 1.313 Ž 20.530 1.488 1.447 1.291 1.010 767 667 457 211 82 35,69 VISOKOUk. 39.938 2.309 2.331 2.324 2.828 2.752 2.935 2.910 2.866 2.759 VISOKOUk. 39.938 2.861 3.065 2.953 2.485 1.640 1.431 864 462 163 37,53 M 19.705 1.178 1.188 1.229 1.473 1.392 1.448 1.483 1.461 1.386 M 19.705 1.386 1.492 1.406 1.147 745 649 388 197 57 36,60 Ž 20.233 1.131 1.143 1.095 1.355 1.360 1.487 1.427 1.405 1.373 Ž 20.233 1.475 1.573 1.547 1.338 895 782 476 265 106 38,44 VIŠEGRADUk. 10.668 344 426 488 586 555 669 664 612 627 VIŠEGRADUk. 10.668 741 886 919 956 605 575 555 322 138 44,58 M 5.106 164 210 249 290 310 355 337 323 316 M 5.106 360 425 430 439 271 235 212 127 53 42,93 Ž 5.562 180 216 239 296 245 314 327 289 311 Ž 5.562 381 461 489 517 334 340 343 195 85 46,10 VITEZUk. 25.836 1.447 1.479 1.751 2.114 1.873 1.960 1.913 1.771 1.727 VITEZUk. 25.836 2.028 2.105 1.649 1.318 844 841 634 276 106 36,45 M 12.767 757 762 865 1.052 939 1.060 958 924 863 M 12.767 1.006 1.032 818 603 382 332 265 107 42 35,45 Ž 13.069 690 717 886 1.062 934 900 955 847 864 Ž 13.069 1.022 1.073 831 715 462 509 369 169 64 37,42 VLASENICAUk. 11.467 499 569 585 806 736 855 893 866 797 VLASENICAUk. 11.467 810 921 979 841 417 343 304 179 67 39,19 M 5.638 268 287 314 402 363 426 474 471 428 M 5.638 391 436 472 391 184 134 103 78 16 37,77 Ž 5.829 231 282 271 404 373 429 419 395 369 Ž 5.829 419 485 507 450 233 209 201 101 51 40,57 VOGOŠĆAUk. 26.343 1.600 1.455 1.354 1.856 1.876 2.149 2.271 1.989 1.761 VOGOŠĆAUk. 26.343 1.852 2.046 1.958 1.540 834 721 597 357 127 37,01 M 12.606 837 744 693 933 1.007 1.034 1.125 981 831 M 12.606 820 952 879 680 364 310 244 129 43 35,55 Ž 13.737 763 711 661 923 869 1.115 1.146 1.008 930 Ž 13.737 1.032 1.094 1.079 860 470 411 353 228 84 38,35 VUKOSAVLJEUk. 4.667 207 230 267 298 294 291 326 323 329 VUKOSAVLJEUk. 4.667 387 338 290 262 241 242 199 110 33 40,71 M 2.340 107 115 133 167 159 152 178 161 179 M 2.340 205 175 151 121 95 114 76 44 8 39,19 Ž 2.327 100 115 134 131 135 139 148 162 150 Ž 2.327 182 163 139 141 146 128 123 66 25 42,23 ZAVIDOVIĆIIUk. 35.988 2.005 1.997 2.073 2.919 2.503 2.702 2.462 2.621 2.569 ZAVIDOVIĆIIUk. 35.988 2.761 2.991 2.539 2.081 1.377 1.028 811 413 136 37,16 M 17.883 1.013 1.004 1.061 1.545 1.294 1.413 1.260 1.331 1.240 M 17.883 1.367 1.462 1.214 990 634 463 363 171 58 36,35 Ž 18.105 992 993 1.012 1.374 1.209 1.289 1.202 1.290 1.329 Ž 18.105 1.394 1.529 1.325 1.091 743 565 448 242 78 37,95 ZENICAUk. 110.663 6.072 5.641 6.044 7.985 7.463 8.475 8.084 7.722 7.266 ZENICAUk. 110.663 8.325 9.067 8.278 6.585 4.381 3.858 3.171 1.629 617 38,38 M 54.660 3.104 2.844 3.048 4.133 3.820 4.354 4.289 3.963 3.672 M 54.660 4.040 4.379 4.033 3.179 1.956 1.646 1.309 660 231 37,34 Ž 56.003 2.968 2.797 2.996 3.852 3.643 4.121 3.795 3.759 3.594 Ž 56.003 4.285 4.688 4.245 3.406 2.425 2.212 1.862 969 386 39,38 ZVORNIKUk. 58.856 3.061 3.232 3.202 3.646 3.846 4.370 4.486 4.410 3.978 ZVORNIKUk. 58.856 4.234 4.664 4.422 3.928 2.406 2.025 1.719 886 341 38,81 M 29.270 1.545 1.682 1.612 1.933 2.056 2.242 2.318 2.242 2.112 M 29.270 2.153 2.256 2.176 1.901 1.083 853 659 331 116 37,61 Ž 29.586 1.516 1.550 1.590 1.713 1.790 2.128 2.168 2.168 1.866 Ž 29.586 2.081 2.408 2.246 2.027 1.323 1.172 1.060 555 225 40,00
50 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYKanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age ŽEPČEUk. 30.219 1.657 1.743 1.964 2.586 2.134 2.303 2.183 2.179 2.224 ŽEPČEUk. 30.219 2.462 2.372 1.880 1.469 1.005 891 704 341 122 36,30 M 15.335 878 904 977 1.332 1.066 1.230 1.167 1.111 1.178 M 15.335 1.307 1.230 950 705 455 370 289 141 45 35,54 Ž 14.884 779 839 987 1.254 1.068 1.073 1.016 1.068 1.046 Ž 14.884 1.155 1.142 930 764 550 521 415 200 77 37,09 ŽIVINICEUk. 57.765 3.389 3.178 3.333 4.417 4.750 4.567 4.044 4.005 4.272 ŽIVINICEUk. 57.765 4.638 4.881 3.802 3.096 2.068 1.513 1.074 538 200 36,35 M 28.714 1.778 1.648 1.681 2.238 2.448 2.400 2.081 1.998 2.083 M 28.714 2.318 2.366 1.909 1.460 906 682 441 216 61 35,43 Ž 29.051 1.611 1.530 1.652 2.179 2.302 2.167 1.963 2.007 2.189 Ž 29.051 2.320 2.515 1.893 1.636 1.162 831 633 322 139 37,26 Grafikon 2.1. Stanovništvo prema starosti po petogodištima i spolu, nivo BiH Graph 2.1. Population by five-year age groups and sex, Level BiH Grafikon 2.4. Stanovništvo prema starosti po petogodištima i spolu, nivo BD Graph 2.4. Population by five-year age groups and sex, Level BD
51 Kanton Pol UkupnoStarost Kanton Pol UkupnoStarost 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+Prosječna starost Canton Sex Total Age Canton Sex Total Age ŽEPČEUk. 30.219 1.657 1.743 1.964 2.586 2.134 2.303 2.183 2.179 2.224 ŽEPČEUk. 30.219 2.462 2.372 1.880 1.469 1.005 891 704 341 122 36,30 M 15.335 878 904 977 1.332 1.066 1.230 1.167 1.111 1.178 M 15.335 1.307 1.230 950 705 455 370 289 141 45 35,54 Ž 14.884 779 839 987 1.254 1.068 1.073 1.016 1.068 1.046 Ž 14.884 1.155 1.142 930 764 550 521 415 200 77 37,09 ŽIVINICEUk. 57.765 3.389 3.178 3.333 4.417 4.750 4.567 4.044 4.005 4.272 ŽIVINICEUk. 57.765 4.638 4.881 3.802 3.096 2.068 1.513 1.074 538 200 36,35 M 28.714 1.778 1.648 1.681 2.238 2.448 2.400 2.081 1.998 2.083 M 28.714 2.318 2.366 1.909 1.460 906 682 441 216 61 35,43 Ž 29.051 1.611 1.530 1.652 2.179 2.302 2.167 1.963 2.007 2.189 Ž 29.051 2.320 2.515 1.893 1.636 1.162 831 633 322 139 37,26 Grafikon 2.2. Stanovništvo prema starosti po petogodištima i spolu, nivo F BiH Graph 2.2. Population by five-year age groups and sex, Level F BiHGrafikon 2.3. Stanovništvo prema starosti po petogodištima i spolu, nivo RS Graph 2.3. Population by five-year age groups and sex, Level RS
FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmGUSTINA NASELJENOSTI, PO OPĆINAMA, 2013. POPULATION DENSITY, BY MUNICIPALITIES, 2013. Broj stanovnika po km2 / Number of persons per km2 Bosna i Hercegovina / Bosnia and Herzegovina: 68,9 Ispod / Under 25 25 - 49 50 - 99 100 - 199 200 - 499 500 i više / and more FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmDISTRIBUCIJA STANOVNIŠTVA, PO OPĆINAMA, 2013. POPULATION DISTRIBUTION, BY MUNICIPALITIES, 2013. !1 Tačka = 500 osoba 1 Dot = 500 persons
FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmGUSTINA NASELJENOSTI, PO OPĆINAMA, 2013. POPULATION DENSITY, BY MUNICIPALITIES, 2013. Broj stanovnika po km2 / Number of persons per km2 Bosna i Hercegovina / Bosnia and Herzegovina: 68,9 Ispod / Under 25 25 - 49 50 - 99 100 - 199 200 - 499 500 i više / and more FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmDISTRIBUCIJA STANOVNIŠTVA, PO OPĆINAMA, 2013. POPULATION DISTRIBUTION, BY MUNICIPALITIES, 2013. !1 Tačka = 500 osoba 1 Dot = 500 persons
54 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHY3.1. STANOVNIŠTVO PREMA ETNIČKOM/NACIONALNOM IZJAŠNJAVANJU I SPOLU, nivo BiH, F BiH, RS i BD Population by ethnic / national affiliation and sex , Level BiH, F BiH, RS and BD TeritorijaPol UkupnoEtnička/Nacionalna pripadnost Bošnjaci Hrvati Srbi Ne izjašnjava se OstaliBez odgovora AreaSex TotalEtnicity/Nationality Bosniak Croat Serb Not declared Other No answer BOSNA I HERCEGOVINAUkupno 3.531.159 1.769.592 544.780 1.086.733 27.055 96.539 6.460 M 1.732.270 867.492 267.789 534.030 11.503 48.294 3.162 Ž 1.798.889 902.100 276.991 552.703 15.552 48.245 3.298 FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINEUkupno 2.219.220 1.562.372 497.883 56.550 18.344 79.838 4.233 M 1.087.993 765.523 246.360 25.999 7.962 40.011 2.138 Ž 1.131.227 796.849 251.523 30.551 10.382 39.827 2.095 REPUBLIKA SRPSKAUkupno 1.228.423 171.839 29.645 1.001.299 8.189 15.324 2.127 M 603.027 84.558 12.570 494.008 3.328 7.588 975 Ž 625.396 87.281 17.075 507.291 4.861 7.736 1.152 BRČKO DISTRIKT BOSNE I HERCEGOVINEUkupno 83.516 35.381 17.252 28.884 522 1.377 100 M 41.250 17.411 8.859 14.023 213 695 49 Ž 42.266 17.970 8.393 14.861 309 682 51 Grafikon 3.1. Stanovništvo prema etničkom/nacionalnom izjašnjavanju, nivo BiH, F BiH, RS i BD Graph 3.1. Population by ethnic / national affiliation, Level BiH, F BiH, RS and BD
55 3.2. STANOVNIŠTVO PREMA ETNIČKOM/NACIONALNOM IZJAŠNJAVANJU I SPOLU, nivo kantona u F BiH Population by ethnic / national affiliation and sex , Canton Level in F BiH TeritorijaPol UkupnoEtnička/Nacionalna pripadnost Bošnjaci Hrvati SrbiNe izjašnjava seOstaliBez odgovora AreaSex TotalEtnicity/Nationality Bosniak Croat Serb Not declared Other No answer UNSKO-SANSKI KANTONUkupno 273.261 246.012 5.073 8.452 1.847 11.539 338 M 135.304 121.706 2.509 4.272 845 5.828 144 Ž 137.957 124.306 2.564 4.180 1.002 5.711 194 POSAVSKI KANTONUkupno 43.453 8.252 33.600 831 214 459 97 M 21.805 4.007 17.101 345 80 226 46 Ž 21.648 4.245 16.499 486 134 233 51 TUZLANSKI KANTONUkupno 445.028 392.356 23.592 7.058 3.444 17.815 763 M 217.388 191.825 11.354 3.152 1.528 9.137 392 Ž 227.640 200.531 12.238 3.906 1.916 8.678 371 ZENIČKO-DOBOJSKI KANTONUkupno 364.433 299.452 43.819 5.543 2.453 12.808 358 M 180.780 148.839 21.552 2.491 1.131 6.595 172 Ž 183.653 150.613 22.267 3.052 1.322 6.213 186 BOSANSKO-PODRINJSKI KANTONUkupno 23.734 22.313 24 885 77 426 9 M 11.617 10.916 8 407 38 244 4 Ž 12.117 11.397 16 478 39 182 5 SREDNJOBOSANSKI KANTONUkupno 254.686 146.652 97.629 3.043 1.014 5.240 1.108 M 127.266 73.271 48.897 1.306 471 2.735 586 Ž 127.420 73.381 48.732 1.737 543 2.505 522 HERCEGOVAČKO-NERETVANSKI KANTONUkupno 222.007 92.005 118.297 6.432 1.764 3.054 455 M 109.018 45.440 58.030 3.070 696 1.553 229 Ž 112.989 46.565 60.267 3.362 1.068 1.501 226 ZAPADNOHERCEGOVAČKI KANTONUkupno 94.898 718 93.725 101 66 124 164 M 47.311 351 46.745 33 31 77 74 Ž 47.587 367 46.980 68 35 47 90 KANTON SARAJEVOUkupno 413.593 346.575 17.520 13.300 7.250 28.075 873 M 195.161 165.093 7.576 5.511 3.054 13.472 455 Ž 218.432 181.482 9.944 7.789 4.196 14.603 418 KANTON 10Ukupno 84.127 8.037 64.604 10.905 215 298 68 M 42.343 4.075 32.588 5.412 88 144 36 Ž 41.784 3.962 32.016 5.493 127 154 32
56 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoEtnička/Nacionalna pripadnost Bošnjaci Hrvati SrbiNe izjašnjava seOstaliBez odgovora Area Sex TotalEtnicity/Nationality Bosniak Croat Serb Not declared Other No answer BANOVIĆIUkupno 22.773 21.374 284 237 97 778 3 M 11.392 10.700 134 98 43 416 1 Ž 11.381 10.674 150 139 54 362 2 BANJA LUKAUkupno 185.042 7.681 5.104 165.750 2.733 3.437 337 M 89.148 3.548 1.860 80.818 1.087 1.676 159 Ž 95.894 4.133 3.244 84.932 1.646 1.761 178 BERKOVIĆIUkupno 2.114 159 11 1.942 0 1 1 M 1.059 88 1 969 0 1 0 Ž 1.055 71 10 973 0 0 1 BIHAĆUkupno 56.261 49.550 3.265 910 619 1.879 38 M 27.041 23.789 1.572 417 275 974 14 Ž 29.220 25.761 1.693 493 344 905 24 BIJELJINAUkupno 107.715 13.090 515 91.784 674 1.550 102 M 52.827 6.494 143 45.113 281 755 41 Ž 54.888 6.596 372 46.671 393 795 61 BILEĆAUkupno 10.807 26 21 10.646 30 73 11 M 5.454 16 2 5.384 10 38 4 Ž 5.353 10 19 5.262 20 35 7 BOSANSKA KRUPAUkupno 25.545 23.578 66 1.260 106 494 41 M 12.548 11.496 28 673 54 276 21 Ž 12.997 12.082 38 587 52 218 20 BOSANSKI PETROVACUkupno 7.328 3.179 26 3.996 30 85 12 M 3.678 1.580 5 2.022 14 50 7 Ž 3.650 1.599 21 1.974 16 35 5 BOSANSKO GRAHOVOUkupno 2.449 6 393 2.028 10 10 2 M 1.287 2 224 1.051 4 5 1 Ž 1.162 4 169 977 6 5 1 BRATUNACUkupno 20.340 7.803 33 12.350 26 86 42 M 10.091 3.829 6 6.176 12 49 19 Ž 10.249 3.974 27 6.174 14 37 23 BRČKOUkupno 83.516 35.381 17.252 28.884 522 1.377 100 M 41.250 17.411 8.859 14.023 213 695 49 Ž 42.266 17.970 8.393 14.861 309 682 51 BREZAUkupno 14.168 13.154 314 121 118 447 14 M 6.952 6.465 143 46 48 242 8 Ž 7.216 6.689 171 75 70 205 63.3. STANOVNIŠTVO PREMA ETNIČKOM/NACIONALNOM IZJAŠNJAVANJU I SPOLU, nivo općine u BiH Population by ethnic / national affiliation and sex, Municipality Level in BiH
57 Teritorija Pol UkupnoEtnička/Nacionalna pripadnost Bošnjaci Hrvati SrbiNe izjašnjava seOstaliBez odgovora Area Sex TotalEtnicity/Nationality Bosniak Croat Serb Not declared Other No answer BRODUkupno 16.619 1.509 3.287 11.477 148 161 37 M 8.143 737 1.549 5.718 50 74 15 Ž 8.476 772 1.738 5.759 98 87 22 BUGOJNOUkupno 31.470 24.650 5.767 376 153 493 31 M 15.635 12.317 2.789 171 76 268 14 Ž 15.835 12.333 2.978 205 77 225 17 BUSOVAČAUkupno 17.910 8.681 8.873 205 27 111 13 M 9.134 4.436 4.531 90 11 64 2 Ž 8.776 4.245 4.342 115 16 47 11 BUŽIMUkupno 19.340 19.207 8 1 6 96 22 M 9.885 9.818 1 0 2 55 9 Ž 9.455 9.389 7 1 4 41 13 CAZINUkupno 66.149 63.463 320 29 331 1.945 61 M 33.072 31.727 169 5 162 989 20 Ž 33.077 31.736 151 24 169 956 41 CENTAR SARAJEVOUkupno 55.181 41.702 3.333 2.186 1.617 6.203 140 M 25.369 19.461 1.334 918 691 2.898 67 Ž 29.812 22.241 1.999 1.268 926 3.305 73 ČAJNIČEUkupno 4.895 884 6 3.972 3 25 5 M 2.474 468 1 1.988 1 14 2 Ž 2.421 416 5 1.984 2 11 3 ČAPLJINAUkupno 26.157 4.541 20.538 714 124 222 18 M 12.947 2.238 10.190 351 51 110 7 Ž 13.210 2.303 10.348 363 73 112 11 ČELIĆUkupno 10.502 9.341 843 192 36 80 10 M 5.256 4.666 432 92 17 48 1 Ž 5.246 4.675 411 100 19 32 9 ČELINACUkupno 15.548 453 49 14.874 39 124 9 M 7.728 228 11 7.411 18 56 4 Ž 7.820 225 38 7.463 21 68 5 ČITLUKUkupno 18.140 29 17.900 18 21 86 86 M 8.937 16 8.826 8 5 44 38 Ž 9.203 13 9.074 10 16 42 48 DERVENTAUkupno 27.404 1.895 2.573 22.349 252 277 58 M 13.397 916 1.201 11.011 116 125 28 Ž 14.007 979 1.372 11.338 136 152 30
58 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoEtnička/Nacionalna pripadnost Bošnjaci Hrvati SrbiNe izjašnjava seOstaliBez odgovora Area Sex TotalEtnicity/Nationality Bosniak Croat Serb Not declared Other No answer DOBOJUkupno 71.441 15.322 1.845 52.628 490 992 164 M 34.916 7.437 778 25.923 205 512 61 Ž 36.525 7.885 1.067 26.705 285 480 103 DOBOJ-ISTOKUkupno 10.248 9.830 18 12 18 96 274 M 5.061 4.845 11 5 8 57 135 Ž 5.187 4.985 7 7 10 39 139 DOBOJ-JUGUkupno 4.137 4.017 24 9 14 67 6 M 2.065 2.007 9 4 8 33 4 Ž 2.072 2.010 15 5 6 34 2 DOBRETIĆIUkupno 1.629 0 1.626 1 1 0 1 M 905 0 904 0 1 0 0 Ž 724 0 722 1 0 0 1 DOMALJEVAC-ŠAMACUkupno 4.771 17 4.634 92 12 13 3 M 2.373 8 2.320 35 1 6 3 Ž 2.398 9 2.314 57 11 7 0 DONJI VAKUFUkupno 13.985 13.376 58 107 46 386 12 M 6.922 6.617 25 52 27 198 3 Ž 7.063 6.759 33 55 19 188 9 DONJI ŽABARUkupno 3.809 5 1.029 2.759 5 9 2 M 1.920 1 520 1.395 2 1 1 Ž 1.889 4 509 1.364 3 8 1 DRVARUkupno 7.036 11 552 6.420 26 24 3 M 3.473 3 299 3.145 10 16 0 Ž 3.563 8 253 3.275 16 8 3 FOČA - FBiHUkupno 1.933 1.762 0 145 3 23 0 M 998 907 0 75 2 14 0 Ž 935 855 0 70 1 9 0 FOČA - RSUkupno 18.288 1.270 55 16.739 32 176 16 M 9.236 676 16 8.428 11 96 9 Ž 9.052 594 39 8.311 21 80 7 FOJNICAUkupno 12.356 7.592 3.664 48 46 236 770 M 6.197 3.796 1.799 19 20 128 435 Ž 6.159 3.796 1.865 29 26 108 335 GACKOUkupno 8.990 369 15 8.556 3 41 6 M 4.556 200 5 4.322 0 28 1 Ž 4.434 169 10 4.234 3 13 5 GLAMOČUkupno 3.860 1.251 906 1.679 11 13 0 M 1.963 635 456 862 4 6 0 Ž 1.897 616 450 817 7 7 0
59 Teritorija Pol UkupnoEtnička/Nacionalna pripadnost Bošnjaci Hrvati SrbiNe izjašnjava seOstaliBez odgovora Area Sex TotalEtnicity/Nationality Bosniak Croat Serb Not declared Other No answer GORAŽDEUkupno 20.897 19.692 23 707 73 393 9 M 10.163 9.573 8 318 36 224 4 Ž 10.734 10.119 15 389 37 169 5 GORNJI VAKUF-USKOPLJEUkupno 20.933 12.004 8.660 30 28 170 41 M 10.532 6.052 4.355 2 13 94 16 Ž 10.401 5.952 4.305 28 15 76 25 GRAČANICAUkupno 45.220 43.857 72 157 137 924 73 M 21.641 20.960 29 59 60 500 33 Ž 23.579 22.897 43 98 77 424 40 GRAD MOSTARUkupno 105.797 46.752 51.216 4.421 1.312 1.910 186 M 51.210 22.895 24.677 2.079 512 951 96 Ž 54.587 23.857 26.539 2.342 800 959 90 GRADAČACUkupno 39.340 37.130 918 345 167 727 53 M 19.234 18.157 447 149 82 370 29 Ž 20.106 18.973 471 196 85 357 24 GRADIŠKAUkupno 51.727 7.580 826 41.863 416 999 43 M 25.271 3.760 289 20.544 176 483 19 Ž 26.456 3.820 537 21.319 240 516 24 GRUDEUkupno 17.308 3 17.216 10 3 11 65 M 8.621 0 8.579 1 1 8 32 Ž 8.687 3 8.637 9 2 3 33 HADŽIĆIUkupno 23.891 22.120 179 218 117 900 357 M 11.914 10.946 81 91 61 533 202 Ž 11.977 11.174 98 127 56 367 155 HAN PIJESAKUkupno 3.530 431 7 3.068 3 21 0 M 1.667 208 1 1.443 1 14 0 Ž 1.863 223 6 1.625 2 7 0 ILIDŽAUkupno 66.730 58.120 3.030 1.600 657 3.259 64 M 32.359 28.327 1.410 647 288 1.653 34 Ž 34.371 29.793 1.620 953 369 1.606 30 ILIJAŠUkupno 19.603 18.151 382 421 101 528 20 M 9.381 8.686 178 200 41 268 8 Ž 10.222 9.465 204 221 60 260 12 ISTOČNA ILIDŽAUkupno 14.763 648 156 13.755 96 98 10 M 7.069 300 43 6.638 38 45 5 Ž 7.694 348 113 7.117 58 53 5 ISTOČNI DRVARUkupno 79 0 1 78 0 0 0 M 53 0 0 53 0 0 0 Ž 26 0 1 25 0 0 0
60 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoEtnička/Nacionalna pripadnost Bošnjaci Hrvati SrbiNe izjašnjava seOstaliBez odgovora Area Sex TotalEtnicity/Nationality Bosniak Croat Serb Not declared Other No answer ISTOČNI MOSTARUkupno 257 78 11 166 0 0 2 M 142 45 8 88 0 0 1 Ž 115 33 3 78 0 0 1 ISTOČNI STARI GRADUkupno 1.131 43 7 1.071 2 7 1 M 560 26 2 526 0 5 1 Ž 571 17 5 545 2 2 0 ISTOČNO NOVO SARAJEVOUkupno 10.642 44 107 10.248 62 175 6 M 5.058 14 24 4.916 26 75 3 Ž 5.584 30 83 5.332 36 100 3 JABLANICAUkupno 10.111 9.045 726 63 104 170 3 M 5.027 4.513 350 26 47 90 1 Ž 5.084 4.532 376 37 57 80 2 JAJCEUkupno 27.258 13.269 12.555 501 95 800 38 M 13.856 6.679 6.491 210 45 414 17 Ž 13.402 6.590 6.064 291 50 386 21 JEZEROUkupno 1.144 287 11 841 3 1 1 M 601 140 8 449 2 1 1 Ž 543 147 3 392 1 0 0 KAKANJUkupno 37.441 32.341 2.973 281 172 1.646 28 M 18.651 16.188 1.434 122 63 831 13 Ž 18.790 16.153 1.539 159 109 815 15 KALESIJAUkupno 33.053 32.227 20 254 54 459 39 M 16.597 16.159 5 137 31 248 17 Ž 16.456 16.068 15 117 23 211 22 KALINOVIKUkupno 2.029 57 8 1.947 1 16 0 M 987 25 2 950 1 9 0 Ž 1.042 32 6 997 0 7 0 KISELJAKUkupno 20.722 7.838 11.823 409 85 548 19 M 10.285 3.882 5.874 172 40 306 11 Ž 10.437 3.956 5.949 237 45 242 8 KLADANJUkupno 12.348 11.997 33 107 40 162 9 M 6.108 5.951 8 47 15 82 5 Ž 6.240 6.046 25 60 25 80 4 KLJUČUkupno 16.744 16.130 30 273 30 258 23 M 8.365 8.050 10 145 19 130 11 Ž 8.379 8.080 20 128 11 128 12 KNEŽEVOUkupno 9.793 429 31 9.288 4 37 4 M 4.892 192 8 4.665 3 21 3 Ž 4.901 237 23 4.623 1 16 1
61 Teritorija Pol UkupnoEtnička/Nacionalna pripadnost Bošnjaci Hrvati SrbiNe izjašnjava seOstaliBez odgovora Area Sex TotalEtnicity/Nationality Bosniak Croat Serb Not declared Other No answer KONJICUkupno 25.148 22.486 1.553 355 168 562 24 M 12.360 11.108 694 165 71 312 10 Ž 12.788 11.378 859 190 97 250 14 KOSTAJNICAUkupno 5.977 1.460 86 4.315 70 44 2 M 2.967 734 31 2.151 30 21 0 Ž 3.010 726 55 2.164 40 23 2 KOTOR VAROŠUkupno 19.710 5.234 1.116 13.091 115 134 20 M 9.818 2.585 560 6.549 42 67 15 Ž 9.892 2.649 556 6.542 73 67 5 KOZARSKA DUBICAUkupno 21.524 2.168 273 18.670 171 228 14 M 10.516 1.061 81 9.194 66 107 7 Ž 11.008 1.107 192 9.476 105 121 7 KREŠEVOUkupno 5.273 1.014 4.149 26 28 53 3 M 2.597 510 2.038 7 13 27 2 Ž 2.676 504 2.111 19 15 26 1 KRUPA NA UNIUkupno 1.597 3 2 1.592 0 0 0 M 862 1 0 861 0 0 0 Ž 735 2 2 731 0 0 0 KUPRES - FBiHUkupno 5.057 255 4.474 318 4 5 1 M 2.541 132 2.237 166 3 2 1 Ž 2.516 123 2.237 152 1 3 0 KUPRES - RSUkupno 300 0 0 299 1 0 0 M 160 0 0 159 1 0 0 Ž 140 0 0 140 0 0 0 LAKTAŠIUkupno 34.966 112 521 33.462 245 579 47 M 17.320 49 184 16.664 108 295 20 Ž 17.646 63 337 16.798 137 284 27 LIVNOUkupno 34.133 4.047 29.273 438 137 216 22 M 17.024 2.042 14.637 177 56 101 11 Ž 17.109 2.005 14.636 261 81 115 11 LOPAREUkupno 15.357 1.371 50 13.869 25 31 11 M 7.749 685 10 7.027 5 16 6 Ž 7.608 686 40 6.842 20 15 5 LUKAVACUkupno 44.520 38.561 1.524 1.499 378 2.478 80 M 21.786 18.782 758 701 178 1.315 52 Ž 22.734 19.779 766 798 200 1.163 28 LJUBINJEUkupno 3.511 12 10 3.469 5 13 2 M 1.725 6 3 1.706 2 7 1 Ž 1.786 6 7 1.763 3 6 1
62 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoEtnička/Nacionalna pripadnost Bošnjaci Hrvati SrbiNe izjašnjava seOstaliBez odgovora Area Sex TotalEtnicity/Nationality Bosniak Croat Serb Not declared Other No answer LjUBUŠKIUkupno 28.184 707 27.271 41 51 78 36 M 14.022 347 13.574 12 23 51 15 Ž 14.162 360 13.697 29 28 27 21 MAGLAJUkupno 23.146 19.810 2.041 810 96 378 11 M 11.430 9.741 1.047 390 50 198 4 Ž 11.716 10.069 994 420 46 180 7 MILIĆIUkupno 11.441 4.199 24 7.180 9 21 8 M 5.798 2.106 8 3.670 3 8 3 Ž 5.643 2.093 16 3.510 6 13 5 MODRIČAUkupno 25.720 3.101 1.674 20.227 170 429 119 M 12.561 1.461 798 9.963 67 210 62 Ž 13.159 1.640 876 10.264 103 219 57 MRKONJIĆ GRADUkupno 16.671 375 159 16.050 37 37 13 M 8.096 182 66 7.804 21 17 6 Ž 8.575 193 93 8.246 16 20 7 NEUMUkupno 4.653 63 4.543 21 7 12 7 M 2.344 28 2.296 10 3 4 3 Ž 2.309 35 2.247 11 4 8 4 NEVESINJEUkupno 12.961 533 28 12.353 19 21 7 M 6.462 276 9 6.161 8 6 2 Ž 6.499 257 19 6.192 11 15 5 NOVI GRADUkupno 27.115 6.439 181 20.116 147 207 25 M 13.594 3.253 60 10.105 59 104 13 Ž 13.521 3.186 121 10.011 88 103 12 NOVI GRAD SARAJEVOUkupno 118.553 99.773 4.947 4.367 2.103 7.174 189 M 55.735 47.427 2.164 1.822 862 3.368 92 Ž 62.818 52.346 2.783 2.545 1.241 3.806 97 NOVI TRAVNIKUkupno 23.832 12.067 11.002 367 104 270 22 M 11.862 6.114 5.418 153 37 128 12 Ž 11.970 5.953 5.584 214 67 142 10 NOVO GORAŽDEUkupno 3.117 1.459 2 1.618 6 25 7 M 1.618 749 1 849 3 14 2 Ž 1.499 710 1 769 3 11 5 NOVO SARAJEVOUkupno 64.814 48.188 4.639 3.402 1.893 6.655 37 M 29.580 22.351 1.972 1.385 783 3.070 19 Ž 35.234 25.837 2.667 2.017 1.110 3.585 18 ODŽAKUkupno 18.821 6.220 11.621 582 102 228 68 M 9.373 3.028 5.895 258 35 124 33 Ž 9.448 3.192 5.726 324 67 104 35
63 Teritorija Pol UkupnoEtnička/Nacionalna pripadnost Bošnjaci Hrvati SrbiNe izjašnjava seOstaliBez odgovora Area Sex TotalEtnicity/Nationality Bosniak Croat Serb Not declared Other No answer OLOVOUkupno 10.175 9.701 230 77 20 139 8 M 5.084 4.842 110 39 10 80 3 Ž 5.091 4.859 120 38 10 59 5 ORAŠJEUkupno 19.861 2.015 17.345 157 100 218 26 M 10.059 971 8.886 52 44 96 10 Ž 9.802 1.044 8.459 105 56 122 16 OSMACIUkupno 6.016 2.895 9 3.095 7 6 4 M 3.065 1.456 1 1.601 3 2 2 Ž 2.951 1.439 8 1.494 4 4 2 OŠTRA LUKAUkupno 2.786 23 160 2.580 12 8 3 M 1.440 7 79 1.345 4 3 2 Ž 1.346 16 81 1.235 8 5 1 PALE - FBiHUkupno 904 859 1 33 1 10 0 M 456 436 0 14 0 6 0 Ž 448 423 1 19 1 4 0 PALE - RSUkupno 20.909 186 128 20.451 55 75 14 M 10.038 96 38 9.840 22 33 9 Ž 10.871 90 90 10.611 33 42 5 PELAGIĆEVOUkupno 5.220 13 1.850 3.330 7 12 8 M 2.609 2 945 1.653 2 5 2 Ž 2.611 11 905 1.677 5 7 6 PETROVACUkupno 361 0 0 358 0 3 0 M 172 0 0 171 0 1 0 Ž 189 0 0 187 0 2 0 PETROVOUkupno 6.474 7 36 6.371 23 33 4 M 3.124 3 8 3.080 10 21 2 Ž 3.350 4 28 3.291 13 12 2 POSUŠJEUkupno 20.477 2 20.424 5 4 12 30 M 10.287 0 10.265 2 1 8 11 Ž 10.190 2 10.159 3 3 4 19 PRIJEDORUkupno 89.397 29.034 1.762 55.895 746 1.571 389 M 43.863 14.151 730 27.688 275 752 267 Ž 45.534 14.883 1.032 28.207 471 819 122 PRNJAVORUkupno 35.956 2.979 451 30.673 239 1.581 33 M 17.572 1.447 161 15.021 100 832 11 Ž 18.384 1.532 290 15.652 139 749 22 PROZORUkupno 14.280 3.525 10.702 3 7 20 23 M 7.210 1.827 5.359 1 2 9 12 Ž 7.070 1.698 5.343 2 5 11 11
64 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoEtnička/Nacionalna pripadnost Bošnjaci Hrvati SrbiNe izjašnjava seOstaliBez odgovora Area Sex TotalEtnicity/Nationality Bosniak Croat Serb Not declared Other No answer RAVNOUkupno 3.219 20 2.633 558 3 0 5 M 1.657 13 1.328 313 2 0 1 Ž 1.562 7 1.305 245 1 0 4 RIBNIKUkupno 6.048 0 11 6.018 3 14 2 M 3.009 0 4 2.998 0 5 2 Ž 3.039 0 7 3.020 3 9 0 ROGATICAUkupno 10.723 1.117 19 9.527 12 43 5 M 5.270 576 2 4.662 7 21 2 Ž 5.453 541 17 4.865 5 22 3 RUDOUkupno 7.963 677 9 7.241 6 27 3 M 4.050 357 7 3.668 4 14 0 Ž 3.913 320 2 3.573 2 13 3 SANSKI MOSTUkupno 41.475 38.344 722 1.837 127 375 70 M 20.826 19.258 358 943 48 193 26 Ž 20.649 19.086 364 894 79 182 44 SAPNAUkupno 11.178 10.827 3 234 10 93 11 M 5.739 5.561 0 116 5 51 6 Ž 5.439 5.266 3 118 5 42 5 SOKOLACUkupno 12.021 671 29 11.250 14 38 19 M 5.919 349 8 5.532 5 19 6 Ž 6.102 322 21 5.718 9 19 13 SRBACUkupno 17.587 417 131 16.630 92 287 30 M 8.623 200 23 8.195 45 149 11 Ž 8.964 217 108 8.435 47 138 19 SREBRENICAUkupno 13.409 7.248 16 6.028 23 67 27 M 6.602 3.490 6 3.047 11 37 11 Ž 6.807 3.758 10 2.981 12 30 16 SREBRENIKUkupno 39.678 35.951 1.968 394 184 1.147 34 M 19.348 17.479 970 182 97 601 19 Ž 20.330 18.472 998 212 87 546 15 STARI GRAD SARAJEVOUkupno 36.976 32.794 685 467 547 2.434 49 M 17.482 15.531 303 180 235 1.205 28 Ž 19.494 17.263 382 287 312 1.229 21 STOLACUkupno 14.502 5.544 8.486 279 18 72 103 M 7.326 2.802 4.310 117 3 33 61 Ž 7.176 2.742 4.176 162 15 39 42 ŠAMACUkupno 17.273 1.265 2.426 13.256 151 152 23 M 8.385 612 1.132 6.494 60 75 12 Ž 8.888 653 1.294 6.762 91 77 11
65 Teritorija Pol UkupnoEtnička/Nacionalna pripadnost Bošnjaci Hrvati SrbiNe izjašnjava seOstaliBez odgovora Area Sex TotalEtnicity/Nationality Bosniak Croat Serb Not declared Other No answer ŠEKOVIĆIUkupno 6.761 107 8 6.618 6 14 8 M 3.360 52 2 3.293 3 7 3 Ž 3.401 55 6 3.325 3 7 5 ŠIPOVOUkupno 10.293 628 26 9.576 24 34 5 M 5.221 323 7 4.862 12 14 3 Ž 5.072 305 19 4.714 12 20 2 ŠIROKI BRIJEGUkupno 28.929 6 28.814 45 8 23 33 M 14.381 4 14.327 18 6 10 16 Ž 14.548 2 14.487 27 2 13 17 TEOČAKUkupno 7.424 7.398 5 7 0 12 2 M 3.767 3.754 0 3 0 8 2 Ž 3.657 3.644 5 4 0 4 0 TESLIĆUkupno 38.536 7.184 1.442 29.041 351 467 51 M 18.679 3.579 622 14.078 142 232 26 Ž 19.857 3.605 820 14.963 209 235 25 TEŠANJUkupno 43.063 40.461 1.462 226 128 750 36 M 21.376 20.077 720 91 63 409 16 Ž 21.687 20.384 742 135 65 341 20 TOMISLAVGRADUkupno 31.592 2.467 29.006 22 27 30 40 M 16.055 1.261 14.735 11 11 14 23 Ž 15.537 1.206 14.271 11 16 16 17 TRAVNIKUkupno 53.482 35.648 15.102 640 327 1.628 137 M 26.574 17.653 7.603 276 155 823 64 Ž 26.908 17.995 7.499 364 172 805 73 TREBINJEUkupno 29.198 995 295 27.287 191 409 21 M 14.251 508 99 13.338 81 212 13 Ž 14.947 487 196 13.949 110 197 8 TRNOVO - FBiHUkupno 1.502 1.376 4 97 3 21 1 M 735 671 1 48 1 14 0 Ž 767 705 3 49 2 7 1 TRNOVO - RSUkupno 2.050 837 15 1.178 9 10 1 M 989 415 3 559 4 7 1 Ž 1.061 422 12 619 5 3 0 TUZLAUkupno 110.979 80.774 15.396 3.378 2.151 9.143 137 M 52.745 38.425 7.347 1.461 915 4.524 73 Ž 58.234 42.349 8.049 1.917 1.236 4.619 64 UGLJEVIKUkupno 15.710 2.186 42 13.412 21 36 13 M 7.937 1.070 8 6.821 10 17 11 Ž 7.773 1.116 34 6.591 11 19 2
66 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoEtnička/Nacionalna pripadnost Bošnjaci Hrvati SrbiNe izjašnjava seOstaliBez odgovora Area Sex TotalEtnicity/Nationality Bosniak Croat Serb Not declared Other No answer USORAUkupno 6.603 374 6.095 61 26 42 5 M 3.266 178 3.053 6 6 22 1 Ž 3.337 196 3.042 55 20 20 4 VAREŠUkupno 8.892 5.447 2.820 189 91 343 2 M 4.373 2.719 1.359 92 37 164 2 Ž 4.519 2.728 1.461 97 54 179 0 VELIKA KLADUŠAUkupno 40.419 32.561 636 146 598 6.407 71 M 19.889 15.988 366 67 271 3.161 36 Ž 20.530 16.573 270 79 327 3.246 35 VISOKOUkupno 39.938 36.697 576 286 266 2.062 51 M 19.705 18.120 282 119 125 1.031 28 Ž 20.233 18.577 294 167 141 1.031 23 VIŠEGRADUkupno 10.668 1.043 33 9.338 20 54 180 M 5.106 526 5 4.534 11 26 4 Ž 5.562 517 28 4.804 9 28 176 VITEZUkupno 25.836 10.513 14.350 333 74 545 21 M 12.767 5.215 7.070 154 33 285 10 Ž 13.069 5.298 7.280 179 41 260 11 VLASENICAUkupno 11.467 3.763 31 7.589 22 30 32 M 5.638 1.852 6 3.741 12 14 13 Ž 5.829 1.911 25 3.848 10 16 19 VOGOŠĆAUkupno 26.343 24.351 321 542 212 901 16 M 12.606 11.693 133 220 92 463 5 Ž 13.737 12.658 188 322 120 438 11 VUKOSAVLJEUkupno 4.667 2.180 776 1.516 32 149 14 M 2.340 1.116 368 757 15 81 3 Ž 2.327 1.064 408 759 17 68 11 ZAVIDOVIĆIUkupno 35.988 32.735 1.204 573 162 1.278 36 M 17.883 16.310 531 278 81 667 16 Ž 18.105 16.425 673 295 81 611 20 ZENICAUkupno 110.663 92.988 8.279 2.409 1.305 5.545 137 M 54.660 46.165 3.885 1.067 618 2.855 70 Ž 56.003 46.823 4.394 1.342 687 2.690 67 ZVORNIKUkupno 58.856 19.855 106 38.579 81 129 106 M 29.270 9.875 17 19.239 35 59 45 Ž 29.586 9.980 89 19.340 46 70 61 ŽEPČEUkupno 30.219 11.727 17.801 501 55 111 24 M 15.335 6.027 8.979 237 22 63 7 Ž 14.884 5.700 8.822 264 33 48 17
67 Teritorija Pol UkupnoEtnička/Nacionalna pripadnost Bošnjaci Hrvati SrbiNe izjašnjava seOstaliBez odgovora Area Sex TotalEtnicity/Nationality Bosniak Croat Serb Not declared Other No answer ŽIVINICEUkupno 57.765 53.089 2.508 242 172 1.716 38 M 28.714 26.386 1.213 102 77 917 19 Ž 29.051 26.703 1.295 140 95 799 19
68 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHY4.1. STANOVNIŠTVO PREMA IZJAŠNJAVANJU O VJEROISPOVIJESTI I SPOLU, nivo BiH, F BiH, RS i BD Population by religion and sex, Level BiH, F BiH, RS and BD Teritorija Pol UkupnoVjeroispovijest Islamska Katolička Pravoslavna Agnostik AteistNe izjašnjava seOstaliBez odgovora Area Sex TotalReligion Islamic Catholic Orthodox Agnostic Atheist Not declared Other No answer BOSNA I HERCEGOVINAUkupno 3.531.159 1.790.454 536.333 1.085.760 10.816 27.853 32.700 40.655 6.588 M 1.732.270 878.336 262.423 532.426 5.142 15.119 15.086 20.479 3.259 Ž 1.798.889 912.118 273.910 553.334 5.674 12.734 17.614 20.176 3.329 FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINEUkupno 2.219.220 1.581.868 490.450 57.120 9.425 21.508 23.672 30.885 4.292 M 1.087.993 775.673 241.733 25.588 4.440 11.650 11.084 15.638 2.187 Ž 1.131.227 806.195 248.717 31.532 4.985 9.858 12.588 15.247 2.105 REPUBLIKA SRPSKAUkupno 1.228.423 172.742 28.883 999.802 1.288 6.014 8.392 9.103 2.199 M 603.027 85.008 11.970 492.859 643 3.278 3.720 4.522 1.027 Ž 625.396 87.734 16.913 506.943 645 2.736 4.672 4.581 1.172 BRČKO DISTRIKT BOSNE I HERCEGOVINEUkupno 83.516 35.844 17.000 28.838 103 331 636 667 97 M 41.250 17.655 8.720 13.979 59 191 282 319 45 Ž 42.266 18.189 8.280 14.859 44 140 354 348 52
69 4.2. STANOVNIŠTVO PREMA IZJAŠNJAVANJU O VJEROISPOVIJESTI I SPOLU, nivo kantona u F BiH Population by religion and sex, Canton Level in F BiH Teritorija Pol UkupnoVjeroispovijest Islamska Katolička Pravoslavna Agnostik AteistNe izjašnjava seOstaliBez odgovora Area Sex TotalReligion Islamic Catholic Orthodox Agnostic Atheist Not declared Other No answer UNSKO-SANSKI KANTONUkupno 273.261 252.758 4.283 8.368 451 1.009 1.452 4.605 335 M 135.304 125.147 1.946 4.164 225 604 696 2.379 143 Ž 137.957 127.611 2.337 4.204 226 405 756 2.226 192 POSAVSKI KANTONUkupno 43.453 8.341 33.191 841 53 159 284 502 82 M 21.805 4.063 16.860 349 28 97 116 250 42 Ž 21.648 4.278 16.331 492 25 62 168 252 40 TUZLANSKI KANTONUkupno 445.028 395.921 22.785 7.396 1.612 4.205 4.934 7.362 813 M 217.388 193.732 10.779 3.197 790 2.442 2.330 3.695 423 Ž 227.640 202.189 12.006 4.199 822 1.763 2.604 3.667 390 ZENIČKO-DOBOJSKI KANTONUkupno 364.433 303.994 42.965 5.827 1.048 2.468 3.269 4.523 339 M 180.780 151.204 20.957 2.546 553 1.419 1.601 2.340 160 Ž 183.653 152.790 22.008 3.281 495 1.049 1.668 2.183 179 BOSANSKO-PODRINJSKI KANTONUkupno 23.734 22.372 36 888 18 69 75 266 10 M 11.617 10.975 10 406 11 39 39 133 4 Ž 12.117 11.397 26 482 7 30 36 133 6 SREDNJOBOSANSKI KANTONUkupno 254.686 147.809 96.087 3.019 397 811 1.323 4.117 1.123 M 127.266 73.939 48.056 1.242 189 476 672 2.104 588 Ž 127.420 73.870 48.031 1.777 208 335 651 2.013 535 HERCEGOVAČKO-NERETVANSKI KANTONUkupno 222.007 91.395 116.990 6.259 926 2.041 2.052 1.883 461 M 109.018 45.146 57.308 2.962 429 1.042 910 983 238 Ž 112.989 46.249 59.682 3.297 497 999 1.142 900 223 ZAPADNOHERCEGOVAČKI KANTONUkupno 94.898 780 93.593 106 25 36 75 112 171 M 47.311 392 46.662 35 15 22 36 68 81 Ž 47.587 388 46.931 71 10 14 39 44 90 KANTON SARAJEVOUkupno 413.593 350.594 16.530 13.543 4.817 10.506 9.910 6.812 881 M 195.161 167.056 6.905 5.294 2.165 5.400 4.538 3.333 470 Ž 218.432 183.538 9.625 8.249 2.652 5.106 5.372 3.479 411 KANTON 10Ukupno 84.127 7.904 63.990 10.873 78 204 298 703 77 M 42.343 4.019 32.250 5.393 35 109 146 353 38 Ž 41.784 3.885 31.740 5.480 43 95 152 350 39
70 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorijaPol UkupnoVjeroispovijest Islamska Katolička Pravoslavna Agnostik AteistNe izjašnjava seOstaliBez odgovora AreaSex TotalReligion Islamic Catholic Orthodox Agnostic Atheist Not declared Other No answer BANOVIĆIUkupno 22.773 21.750 274 238 44 146 176 137 8 M 11.392 10.912 121 91 29 80 82 73 4 Ž 11.381 10.838 153 147 15 66 94 64 4 BANJA LUKAUkupno 185.042 7.526 4.842 164.955 612 2.685 2.774 1.281 367 M 89.148 3.482 1.670 80.246 294 1.394 1.237 645 180 Ž 95.894 4.044 3.172 84.709 318 1.291 1.537 636 187 BERKOVIĆIUkupno 2.114 159 6 1.942 0 2 1 3 1 M 1.059 88 1 966 0 1 1 2 0 Ž 1.055 71 5 976 0 1 0 1 1 BIHAĆUkupno 56.261 50.287 2.989 933 315 650 769 278 40 M 27.041 24.172 1.399 407 151 383 365 147 17 Ž 29.220 26.115 1.590 526 164 267 404 131 23 BIJELJINAUkupno 107.715 13.492 529 91.446 63 358 744 967 116 M 52.827 6.675 108 44.921 35 228 321 489 50 Ž 54.888 6.817 421 46.525 28 130 423 478 66 BILEĆAUkupno 10.807 23 18 10.690 1 7 30 26 12 M 5.454 14 2 5.399 1 5 14 15 4 Ž 5.353 9 16 5.291 0 2 16 11 8 BOSANSKA KRUPAUkupno 25.545 23.704 48 1.250 24 56 99 324 40 M 12.548 11.587 14 661 13 37 50 164 22 Ž 12.997 12.117 34 589 11 19 49 160 18 BOSANSKI PETROVACUkupno 7.328 3.109 20 3.883 0 27 45 236 8 M 3.678 1.541 4 1.966 0 20 19 125 3 Ž 3.650 1.568 16 1.917 0 7 26 111 5 BOSANSKO GRAHOVOUkupno 2.449 6 379 2.028 1 7 15 10 3 M 1.287 2 216 1.052 1 6 6 3 1 Ž 1.162 4 163 976 0 1 9 7 2 BRATUNACUkupno 20.340 7.807 32 12.174 2 8 23 246 48 M 10.091 3.833 5 6.095 1 5 9 124 19 Ž 10.249 3.974 27 6.079 1 3 14 122 29 BRČKOUkupno 83.516 35.844 17.000 28.838 103 331 636 667 97 M 41.250 17.655 8.720 13.979 59 191 282 319 45 Ž 42.266 18.189 8.280 14.859 44 140 354 348 52 BREZAUkupno 14.168 13.249 316 139 24 42 138 246 14 M 6.952 6.526 136 53 9 23 67 130 8 Ž 7.216 6.723 180 86 15 19 71 116 64.3. STANOVNIŠTVO PREMA IZJAŠNJAVANJU O VJEROISPOVIJESTI I SPOLU, nivo općine u BiH Population by religion and sex, Municipality Level in BiH
71 TeritorijaPol UkupnoVjeroispovijest Islamska Katolička Pravoslavna Agnostik AteistNe izjašnjava seOstaliBez odgovora AreaSex TotalReligion Islamic Catholic Orthodox Agnostic Atheist Not declared Other No answer BRODUkupno 16.619 1.509 3.184 11.480 18 119 171 100 38 M 8.143 744 1.491 5.707 9 64 61 53 14 Ž 8.476 765 1.693 5.773 9 55 110 47 24 BUGOJNOUkupno 31.470 24.713 5.655 374 49 98 142 407 32 M 15.635 12.364 2.725 165 22 59 68 220 12 Ž 15.835 12.349 2.930 209 27 39 74 187 20 BUSOVAČAUkupno 17.910 8.648 8.778 194 21 27 45 180 17 M 9.134 4.428 4.477 79 13 17 23 92 5 Ž 8.776 4.220 4.301 115 8 10 22 88 12 BUŽIMUkupno 19.340 19.284 10 6 2 5 5 5 23 M 9.885 9.862 1 0 1 5 1 4 11 Ž 9.455 9.422 9 6 1 0 4 1 12 CAZINUkupno 66.149 65.068 142 66 50 109 184 471 59 M 33.072 32.584 29 7 29 62 96 249 16 Ž 33.077 32.484 113 59 21 47 88 222 43 CENTAR SARAJEVOUkupno 55.181 42.459 2.887 2.028 1.569 3.175 2.364 580 119 M 25.369 19.807 1.101 769 677 1.585 1.081 291 58 Ž 29.812 22.652 1.786 1.259 892 1.590 1.283 289 61 ČAJNIČEUkupno 4.895 885 6 3.978 1 4 1 16 4 M 2.474 469 1 1.992 0 3 1 7 1 Ž 2.421 416 5 1.986 1 1 0 9 3 ČAPLJINAUkupno 26.157 4.598 20.362 709 45 89 126 211 17 M 12.947 2.263 10.095 341 20 52 57 112 7 Ž 13.210 2.335 10.267 368 25 37 69 99 10 ČELIĆUkupno 10.502 9.395 847 191 2 9 23 22 13 M 5.256 4.697 432 89 2 8 11 13 4 Ž 5.246 4.698 415 102 0 1 12 9 9 ČELINACUkupno 15.548 465 59 14.905 8 23 34 44 10 M 7.728 235 14 7.422 4 12 17 20 4 Ž 7.820 230 45 7.483 4 11 17 24 6 ČITLUKUkupno 18.140 39 17.985 17 1 2 6 6 84 M 8.937 19 8.864 10 0 1 2 3 38 Ž 9.203 20 9.121 7 1 1 4 3 46 DERVENTAUkupno 27.404 1.910 2.500 22.396 20 106 270 150 52 M 13.397 922 1.159 11.024 9 55 133 70 25 Ž 14.007 988 1.341 11.372 11 51 137 80 27
72 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorijaPol UkupnoVjeroispovijest Islamska Katolička Pravoslavna Agnostik AteistNe izjašnjava seOstaliBez odgovora AreaSex TotalReligion Islamic Catholic Orthodox Agnostic Atheist Not declared Other No answer DOBOJUkupno 71.441 15.243 1.738 52.415 72 388 549 873 163 M 34.916 7.389 703 25.809 41 206 280 422 66 Ž 36.525 7.854 1.035 26.606 31 182 269 451 97 DOBOJ-ISTOKUkupno 10.248 9.863 16 13 2 12 19 47 276 M 5.061 4.869 10 5 1 11 9 23 133 Ž 5.187 4.994 6 8 1 1 10 24 143 DOBOJ-JUGUkupno 4.137 4.056 24 10 4 5 15 19 4 M 2.065 2.026 9 4 2 1 9 12 2 Ž 2.072 2.030 15 6 2 4 6 7 2 DOBRETIĆIUkupno 1.629 0 1.605 1 0 0 0 22 1 M 905 0 892 0 0 0 0 13 0 Ž 724 0 713 1 0 0 0 9 1 DOMALJEVAC- ŠAMACUkupno 4.771 19 4.521 90 1 7 12 118 3 M 2.373 8 2.267 38 0 6 2 49 3 Ž 2.398 11 2.254 52 1 1 10 69 0 DONJI VAKUFUkupno 13.985 13.374 69 109 8 27 59 327 12 M 6.922 6.604 27 49 3 19 38 175 7 Ž 7.063 6.770 42 60 5 8 21 152 5 DONJI ŽABARUkupno 3.809 4 1.014 2.759 1 0 6 23 2 M 1.920 0 512 1.395 0 0 2 10 1 Ž 1.889 4 502 1.364 1 0 4 13 1 DRVARUkupno 7.036 13 527 6.416 2 26 24 26 2 M 3.473 5 286 3.142 1 12 11 15 1 Ž 3.563 8 241 3.274 1 14 13 11 1 FOČA - FBiHUkupno 1.933 1.765 2 137 0 2 5 22 0 M 998 912 1 71 0 2 2 10 0 Ž 935 853 1 66 0 0 3 12 0 FOČA - RSUkupno 18.288 1.276 68 16.756 3 36 28 104 17 M 9.236 680 20 8.437 1 20 14 53 11 Ž 9.052 596 48 8.319 2 16 14 51 6 FOJNICAUkupno 12.356 7.626 3.602 49 12 23 55 218 771 M 6.197 3.822 1.760 17 7 16 30 110 435 Ž 6.159 3.804 1.842 32 5 7 25 108 336 GACKOUkupno 8.990 367 13 8.577 1 3 6 16 7 M 4.556 199 4 4.340 0 1 1 9 2 Ž 4.434 168 9 4.237 1 2 5 7 5 GLAMOČUkupno 3.860 1.222 881 1.679 2 6 12 58 0 M 1.963 618 440 862 0 3 5 35 0 Ž 1.897 604 441 817 2 3 7 23 0
73 TeritorijaPol UkupnoVjeroispovijest Islamska Katolička Pravoslavna Agnostik AteistNe izjašnjava seOstaliBez odgovora AreaSex TotalReligion Islamic Catholic Orthodox Agnostic Atheist Not declared Other No answer GORAŽDEUkupno 20.897 19.738 33 718 18 66 70 244 10 M 10.163 9.621 9 321 11 37 37 123 4 Ž 10.734 10.117 24 397 7 29 33 121 6 GORNJI VAKUF- USKOPLJEUkupno 20.933 12.108 8.631 25 8 18 32 68 43 M 10.532 6.116 4.331 2 6 11 19 31 16 Ž 10.401 5.992 4.300 23 2 7 13 37 27 GRAČANICAUkupno 45.220 44.031 74 182 56 160 185 457 75 M 21.641 21.064 25 64 26 98 94 238 32 Ž 23.579 22.967 49 118 30 62 91 219 43 GRAD MOSTARUkupno 105.797 46.058 50.146 4.274 742 1.670 1.536 1.174 197 M 51.210 22.568 24.093 1.996 336 842 668 601 106 Ž 54.587 23.490 26.053 2.278 406 828 868 573 91 GRADAČACUkupno 39.340 37.393 881 365 63 178 183 221 56 M 19.234 18.299 424 155 32 96 78 118 32 Ž 20.106 19.094 457 210 31 82 105 103 24 GRADIŠKAUkupno 51.727 7.932 897 41.854 48 231 383 333 49 M 25.271 3.925 318 20.508 29 131 161 177 22 Ž 26.456 4.007 579 21.346 19 100 222 156 27 GRUDEUkupno 17.308 6 17.191 9 1 5 13 16 67 M 8.621 3 8.564 1 1 5 5 9 33 Ž 8.687 3 8.627 8 0 0 8 7 34 HADŽIĆIUkupno 23.891 22.442 195 243 27 97 138 382 367 M 11.914 11.181 90 100 11 60 66 196 210 Ž 11.977 11.261 105 143 16 37 72 186 157 HAN PIJESAKUkupno 3.530 446 5 3.072 1 1 0 5 0 M 1.667 216 0 1.447 0 1 0 3 0 Ž 1.863 230 5 1.625 1 0 0 2 0 ILIDŽAUkupno 66.730 59.055 3.006 1.689 241 619 862 1.201 57 M 32.359 28.874 1.364 647 117 350 391 589 27 Ž 34.371 30.181 1.642 1.042 124 269 471 612 30 ILIJAŠUkupno 19.603 18.224 387 438 27 86 92 325 24 M 9.381 8.714 176 203 10 52 42 174 10 Ž 10.222 9.510 211 235 17 34 50 151 14 ISTOČNA ILIDŽAUkupno 14.763 646 150 13.757 17 61 94 28 10 M 7.069 298 40 6.631 8 27 42 18 5 Ž 7.694 348 110 7.126 9 34 52 10 5 ISTOČNI DRVARUkupno 79 0 1 78 0 0 0 0 0 M 53 0 0 53 0 0 0 0 0 Ž 26 0 1 25 0 0 0 0 0
74 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorijaPol UkupnoVjeroispovijest Islamska Katolička Pravoslavna Agnostik AteistNe izjašnjava seOstaliBez odgovora AreaSex TotalReligion Islamic Catholic Orthodox Agnostic Atheist Not declared Other No answer ISTOČNI MOSTARUkupno 257 77 11 166 0 0 0 1 2 M 142 44 8 88 0 0 0 1 1 Ž 115 33 3 78 0 0 0 0 1 ISTOČNI STARI GRADUkupno 1.131 40 6 1.070 0 2 6 5 2 M 560 24 0 527 0 1 5 2 1 Ž 571 16 6 543 0 1 1 3 1 ISTOČNO NOVO SARAJEVOUkupno 10.642 122 104 10.275 23 38 58 17 5 M 5.058 53 29 4.914 8 18 24 10 2 Ž 5.584 69 75 5.361 15 20 34 7 3 JABLANICAUkupno 10.111 9.036 729 69 26 61 119 68 3 M 5.027 4.506 351 29 13 41 56 30 1 Ž 5.084 4.530 378 40 13 20 63 38 2 JAJCEUkupno 27.258 13.623 12.401 506 49 113 142 391 33 M 13.856 6.877 6.404 206 21 56 71 207 14 Ž 13.402 6.746 5.997 300 28 57 71 184 19 JEZEROUkupno 1.144 286 9 842 0 3 2 0 2 M 601 139 6 451 0 2 2 0 1 Ž 543 147 3 391 0 1 0 0 1 KAKANJUkupno 37.441 32.862 2.805 293 67 140 267 987 20 M 18.651 16.432 1.327 130 38 78 125 513 8 Ž 18.790 16.430 1.478 163 29 62 142 474 12 KALESIJAUkupno 33.053 32.506 25 266 3 13 42 162 36 M 16.597 16.321 2 142 2 10 23 81 16 Ž 16.456 16.185 23 124 1 3 19 81 20 KALINOVIKUkupno 2.029 57 5 1.957 2 0 5 3 0 M 987 26 2 953 0 0 4 2 0 Ž 1.042 31 3 1.004 2 0 1 1 0 KISELJAKUkupno 20.722 8.099 11.597 392 34 62 90 431 17 M 10.285 4.046 5.752 154 14 42 50 217 10 Ž 10.437 4.053 5.845 238 20 20 40 214 7 KLADANJUkupno 12.348 12.069 31 99 17 24 51 48 9 M 6.108 5.983 5 42 9 15 19 31 4 Ž 6.240 6.086 26 57 8 9 32 17 5 KLJUČUkupno 16.744 16.208 34 254 3 39 54 125 27 M 8.365 8.098 7 133 2 25 29 59 12 Ž 8.379 8.110 27 121 1 14 25 66 15 KNEŽEVOUkupno 9.793 419 17 9.266 0 5 4 76 6 M 4.892 188 4 4.657 0 3 3 33 4 Ž 4.901 231 13 4.609 0 2 1 43 2
75 TeritorijaPol UkupnoVjeroispovijest Islamska Katolička Pravoslavna Agnostik AteistNe izjašnjava seOstaliBez odgovora AreaSex TotalReligion Islamic Catholic Orthodox Agnostic Atheist Not declared Other No answer KONJICUkupno 25.148 22.560 1.503 348 104 168 187 263 15 M 12.360 11.150 666 155 56 85 91 149 8 Ž 12.788 11.410 837 193 48 83 96 114 7 KOSTAJNICAUkupno 5.977 1.451 93 4.328 5 16 69 14 1 M 2.967 730 30 2.154 4 12 27 9 1 Ž 3.010 721 63 2.174 1 4 42 5 0 KOTOR VAROŠUkupno 19.710 5.215 1.034 13.003 10 57 107 262 22 M 9.818 2.571 505 6.504 6 35 45 136 16 Ž 9.892 2.644 529 6.499 4 22 62 126 6 KOZARSKA DUBICAUkupno 21.524 2.183 266 18.624 22 138 186 85 20 M 10.516 1.068 76 9.163 6 72 80 38 13 Ž 11.008 1.115 190 9.461 16 66 106 47 7 KREŠEVOUkupno 5.273 1.027 4.037 29 2 7 38 130 3 M 2.597 514 1.979 9 0 5 16 72 2 Ž 2.676 513 2.058 20 2 2 22 58 1 KRUPA NA UNIUkupno 1.597 3 2 1.591 0 0 0 0 1 M 862 1 0 861 0 0 0 0 0 Ž 735 2 2 730 0 0 0 0 1 KUPRES - FBiHUkupno 5.057 249 4.476 314 1 5 6 5 1 M 2.541 130 2.234 165 0 2 4 5 1 Ž 2.516 119 2.242 149 1 3 2 0 0 KUPRES - RSUkupno 300 0 0 299 0 0 1 0 0 M 160 0 0 159 0 0 1 0 0 Ž 140 0 0 140 0 0 0 0 0 LAKTAŠIUkupno 34.966 118 519 33.611 35 96 249 289 49 M 17.320 51 175 16.726 19 57 118 153 21 Ž 17.646 67 344 16.885 16 39 131 136 28 LIVNOUkupno 34.133 3.951 28.731 418 70 155 197 588 23 M 17.024 1.999 14.351 166 31 84 99 285 9 Ž 17.109 1.952 14.380 252 39 71 98 303 14 LOPAREUkupno 15.357 1.376 41 13.876 4 21 24 1 14 M 7.749 687 5 7.033 0 12 6 0 6 Ž 7.608 689 36 6.843 4 9 18 1 8 LUKAVACUkupno 44.520 39.214 1.507 1.529 117 391 521 1.157 84 M 21.786 19.113 745 714 61 245 255 599 54 Ž 22.734 20.101 762 815 56 146 266 558 30 LJUBINJEUkupno 3.511 15 5 3.482 0 1 5 1 2 M 1.725 7 1 1.712 0 1 2 1 1 Ž 1.786 8 4 1.770 0 0 3 0 1
76 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorijaPol UkupnoVjeroispovijest Islamska Katolička Pravoslavna Agnostik AteistNe izjašnjava seOstaliBez odgovora AreaSex TotalReligion Islamic Catholic Orthodox Agnostic Atheist Not declared Other No answer LjUBUŠKIUkupno 28.184 765 27.161 44 19 25 50 84 36 M 14.022 383 13.515 12 10 13 23 50 16 Ž 14.162 382 13.646 32 9 12 27 34 20 MAGLAJUkupno 23.146 19.912 2.033 808 56 109 120 94 14 M 11.430 9.802 1.033 386 31 59 62 52 5 Ž 11.716 10.110 1.000 422 25 50 58 42 9 MILIĆIUkupno 11.441 4.207 18 7.158 0 3 12 35 8 M 5.798 2.111 6 3.652 0 3 3 20 3 Ž 5.643 2.096 12 3.506 0 0 9 15 5 MODRIČAUkupno 25.720 3.253 1.649 20.180 26 105 160 219 128 M 12.561 1.541 787 9.929 13 56 66 103 66 Ž 13.159 1.712 862 10.251 13 49 94 116 62 MRKONJIĆ GRADUkupno 16.671 371 157 16.041 9 30 40 9 14 M 8.096 181 62 7.800 6 15 19 6 7 Ž 8.575 190 95 8.241 3 15 21 3 7 NEUMUkupno 4.653 63 4.545 18 1 10 8 1 7 M 2.344 27 2.294 7 1 6 5 1 3 Ž 2.309 36 2.251 11 0 4 3 0 4 NEVESINJEUkupno 12.961 533 21 12.364 3 8 16 9 7 M 6.462 275 5 6.165 1 3 7 4 2 Ž 6.499 258 16 6.199 2 5 9 5 5 NOVI GRADUkupno 27.115 6.478 161 20.063 12 85 144 144 28 M 13.594 3.280 50 10.078 6 37 60 68 15 Ž 13.521 3.198 111 9.985 6 48 84 76 13 NOVI GRAD SARAJEVOUkupno 118.553 100.897 4.896 4.659 1.098 2.483 2.717 1.620 183 M 55.735 47.911 2.054 1.843 506 1.301 1.254 772 94 Ž 62.818 52.986 2.842 2.816 592 1.182 1.463 848 89 NOVI TRAVNIKUkupno 23.832 12.108 10.754 361 37 97 106 344 25 M 11.862 6.139 5.283 148 11 47 43 177 14 Ž 11.970 5.969 5.471 213 26 50 63 167 11 NOVO GORAŽDEUkupno 3.117 1.461 2 1.620 0 1 5 21 7 M 1.618 750 1 850 0 1 3 10 3 Ž 1.499 711 1 770 0 0 2 11 4 NOVO SARAJEVOUkupno 64.814 48.463 4.198 3.314 1.431 3.195 2.699 1.468 46 M 29.580 22.386 1.729 1.279 652 1.590 1.238 680 26 Ž 35.234 26.077 2.469 2.035 779 1.605 1.461 788 20 ODŽAKUkupno 18.821 6.290 11.566 586 20 94 134 75 56 M 9.373 3.073 5.850 259 13 54 53 42 29 Ž 9.448 3.217 5.716 327 7 40 81 33 27
77 TeritorijaPol UkupnoVjeroispovijest Islamska Katolička Pravoslavna Agnostik AteistNe izjašnjava seOstaliBez odgovora AreaSex TotalReligion Islamic Catholic Orthodox Agnostic Atheist Not declared Other No answer OLOVOUkupno 10.175 9.768 233 78 2 9 25 51 9 M 5.084 4.883 111 39 1 7 13 28 2 Ž 5.091 4.885 122 39 1 2 12 23 7 ORAŠJEUkupno 19.861 2.032 17.104 165 32 58 138 309 23 M 10.059 982 8.743 52 15 37 61 159 10 Ž 9.802 1.050 8.361 113 17 21 77 150 13 OSMACIUkupno 6.016 2.868 5 3.091 0 1 3 44 4 M 3.065 1.437 0 1.596 0 1 1 28 2 Ž 2.951 1.431 5 1.495 0 0 2 16 2 OŠTRA LUKAUkupno 2.786 26 142 2.573 2 4 13 23 3 M 1.440 8 67 1.339 1 3 5 15 2 Ž 1.346 18 75 1.234 1 1 8 8 1 PALE - FBiHUkupno 904 869 1 33 0 1 0 0 0 M 456 442 0 14 0 0 0 0 0 Ž 448 427 1 19 0 1 0 0 0 PALE - RSUkupno 20.909 180 118 20.419 17 48 60 55 12 M 10.038 93 31 9.824 11 24 24 24 7 Ž 10.871 87 87 10.595 6 24 36 31 5 PELAGIĆEVOUkupno 5.220 13 1.845 3.337 0 1 7 11 6 M 2.609 3 940 1.656 0 0 2 6 2 Ž 2.611 10 905 1.681 0 1 5 5 4 PETROVACUkupno 361 0 0 359 0 2 0 0 0 M 172 0 0 171 0 1 0 0 0 Ž 189 0 0 188 0 1 0 0 0 PETROVOUkupno 6.474 9 37 6.372 1 10 21 20 4 M 3.124 4 10 3.083 1 7 9 8 2 Ž 3.350 5 27 3.289 0 3 12 12 2 POSUŠJEUkupno 20.477 3 20.427 5 1 1 4 5 31 M 10.287 2 10.265 2 1 0 2 3 12 Ž 10.190 1 10.162 3 0 1 2 2 19 PRIJEDORUkupno 89.397 29.005 1.640 55.365 92 538 813 1.554 390 M 43.863 14.150 636 27.386 52 290 336 748 265 Ž 45.534 14.855 1.004 27.979 40 248 477 806 125 PRNJAVORUkupno 35.956 3.005 691 31.211 27 108 236 643 35 M 17.572 1.456 279 15.309 12 68 102 331 15 Ž 18.384 1.549 412 15.902 15 40 134 312 20 PROZORUkupno 14.280 3.514 10.651 4 2 4 4 73 28 M 7.210 1.820 5.334 1 1 1 2 39 12 Ž 7.070 1.694 5.317 3 1 3 2 34 16
78 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorijaPol UkupnoVjeroispovijest Islamska Katolička Pravoslavna Agnostik AteistNe izjašnjava seOstaliBez odgovora AreaSex TotalReligion Islamic Catholic Orthodox Agnostic Atheist Not declared Other No answer RAVNOUkupno 3.219 19 2.617 558 2 2 4 11 6 M 1.657 12 1.320 312 1 1 3 7 1 Ž 1.562 7 1.297 246 1 1 1 4 5 RIBNIKUkupno 6.048 0 7 6.018 0 5 4 12 2 M 3.009 0 1 2.993 0 4 1 8 2 Ž 3.039 0 6 3.025 0 1 3 4 0 ROGATICAUkupno 10.723 1.112 17 9.506 2 23 8 50 5 M 5.270 573 1 4.650 2 16 4 21 3 Ž 5.453 539 16 4.856 0 7 4 29 2 RUDOUkupno 7.963 691 4 7.247 1 12 4 0 4 M 4.050 363 2 3.673 1 9 2 0 0 Ž 3.913 328 2 3.574 0 3 2 0 4 SANSKI MOSTUkupno 41.475 38.455 735 1.816 36 76 119 168 70 M 20.826 19.326 351 927 21 43 51 78 29 Ž 20.649 19.129 384 889 15 33 68 90 41 SAPNAUkupno 11.178 10.912 9 236 0 0 8 3 10 M 5.739 5.609 0 116 0 0 5 3 6 Ž 5.439 5.303 9 120 0 0 3 0 4 SOKOLACUkupno 12.021 662 23 11.253 2 15 20 31 15 M 5.919 345 3 5.530 0 11 9 17 4 Ž 6.102 317 20 5.723 2 4 11 14 11 SRBACUkupno 17.587 423 157 16.723 8 47 101 98 30 M 8.623 200 40 8.235 5 29 48 52 14 Ž 8.964 223 117 8.488 3 18 53 46 16 SREBRENICAUkupno 13.409 7.258 20 5.978 1 15 22 79 36 M 6.602 3.494 7 3.023 0 10 10 39 19 Ž 6.807 3.764 13 2.955 1 5 12 40 17 SREBRENIKUkupno 39.678 36.247 1.887 456 40 113 170 730 35 M 19.348 17.648 923 209 25 79 83 361 20 Ž 20.330 18.599 964 247 15 34 87 369 15 STARI GRAD SARAJEVOUkupno 36.976 33.269 627 531 315 639 776 757 62 M 17.482 15.782 268 189 137 343 342 387 34 Ž 19.494 17.487 359 342 178 296 434 370 28 STOLACUkupno 14.502 5.508 8.452 262 3 35 62 76 104 M 7.326 2.781 4.291 111 1 13 26 41 62 Ž 7.176 2.727 4.161 151 2 22 36 35 42 ŠAMACUkupno 17.273 1.222 2.332 13.255 21 87 168 167 21 M 8.385 594 1.082 6.472 11 58 75 81 12 Ž 8.888 628 1.250 6.783 10 29 93 86 9
79 TeritorijaPol UkupnoVjeroispovijest Islamska Katolička Pravoslavna Agnostik AteistNe izjašnjava seOstaliBez odgovora AreaSex TotalReligion Islamic Catholic Orthodox Agnostic Atheist Not declared Other No answer ŠEKOVIĆIUkupno 6.761 112 7 6.619 1 8 4 1 9 M 3.360 55 0 3.290 1 6 3 1 4 Ž 3.401 57 7 3.329 0 2 1 0 5 ŠIPOVOUkupno 10.293 633 18 9.571 0 14 19 32 6 M 5.221 324 2 4.854 0 10 10 17 4 Ž 5.072 309 16 4.717 0 4 9 15 2 ŠIROKI BRIJEGUkupno 28.929 6 28.814 48 4 5 8 7 37 M 14.381 4 14.318 20 3 4 6 6 20 Ž 14.548 2 14.496 28 1 1 2 1 17 TEOČAKUkupno 7.424 7.399 6 8 0 7 1 0 3 M 3.767 3.757 0 3 0 4 0 0 3 Ž 3.657 3.642 6 5 0 3 1 0 0 TESLIĆUkupno 38.536 7.226 1.390 29.013 40 170 323 325 49 M 18.679 3.602 592 14.054 17 92 145 154 23 Ž 19.857 3.624 798 14.959 23 78 178 171 26 TEŠANJUkupno 43.063 40.795 1.439 243 47 96 156 252 35 M 21.376 20.258 701 93 26 63 85 133 17 Ž 21.687 20.537 738 150 21 33 71 119 18 TOMISLAVGRADUkupno 31.592 2.463 28.996 18 2 5 44 16 48 M 16.055 1.265 14.723 6 2 2 21 10 26 Ž 15.537 1.198 14.273 12 0 3 23 6 22 TRAVNIKUkupno 53.482 35.767 14.788 664 142 263 372 1.339 147 M 26.574 17.696 7.449 273 75 157 193 669 62 Ž 26.908 18.071 7.339 391 67 106 179 670 85 TREBINJEUkupno 29.198 975 295 27.471 34 126 183 99 15 M 14.251 495 90 13.450 16 67 80 44 9 Ž 14.947 480 205 14.021 18 59 103 55 6 TRNOVO - FBiHUkupno 1.502 1.372 3 96 10 5 3 12 1 M 735 669 2 48 6 4 1 5 0 Ž 767 703 1 48 4 1 2 7 1 TRNOVO - RSUkupno 2.050 821 15 1.182 3 7 4 17 1 M 989 405 2 562 2 5 3 9 1 Ž 1.061 416 13 620 1 2 1 8 0 TUZLAUkupno 110.979 81.053 14.769 3.557 1.214 3.020 3.303 3.899 164 M 52.745 38.536 6.920 1.466 576 1.710 1.548 1.900 89 Ž 58.234 42.517 7.849 2.091 638 1.310 1.755 1.999 75 UGLJEVIKUkupno 15.710 2.188 40 13.419 1 23 24 2 13 M 7.937 1.073 8 6.815 1 17 11 1 11 Ž 7.773 1.115 32 6.604 0 6 13 1 2
80 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorijaPol UkupnoVjeroispovijest Islamska Katolička Pravoslavna Agnostik AteistNe izjašnjava seOstaliBez odgovora AreaSex TotalReligion Islamic Catholic Orthodox Agnostic Atheist Not declared Other No answer USORAUkupno 6.603 395 5.952 65 4 1 17 161 8 M 3.266 189 2.982 7 3 1 4 78 2 Ž 3.337 206 2.970 58 1 0 13 83 6 VAREŠUkupno 8.892 5.508 2.754 194 40 81 127 185 3 M 4.373 2.754 1.309 97 21 40 57 92 3 Ž 4.519 2.754 1.445 97 19 41 70 93 0 VELIKA KLADUŠAUkupno 40.419 36.643 305 160 21 47 177 2.998 68 M 19.889 17.977 141 63 8 29 85 1.553 33 Ž 20.530 18.666 164 97 13 18 92 1.445 35 VISOKOUkupno 39.938 38.313 579 325 69 152 297 172 31 M 19.705 18.906 274 132 48 95 142 90 18 Ž 20.233 19.407 305 193 21 57 155 82 13 VIŠEGRADUkupno 10.668 1.024 34 9.309 2 21 18 80 180 M 5.106 514 6 4.512 2 15 9 44 4 Ž 5.562 510 28 4.797 0 6 9 36 176 VITEZUkupno 25.836 10.716 14.170 315 35 76 242 260 22 M 12.767 5.333 6.977 140 17 47 121 121 11 Ž 13.069 5.383 7.193 175 18 29 121 139 11 VLASENICAUkupno 11.467 3.755 23 7.503 4 17 18 123 24 M 5.638 1.851 4 3.707 1 10 9 46 10 Ž 5.829 1.904 19 3.796 3 7 9 77 14 VOGOŠĆAUkupno 26.343 24.413 331 545 99 207 259 467 22 M 12.606 11.732 121 216 49 115 123 239 11 Ž 13.737 12.681 210 329 50 92 136 228 11 VUKOSAVLJEUkupno 4.667 2.310 756 1.509 1 10 33 34 14 M 2.340 1.186 361 749 1 7 16 17 3 Ž 2.327 1.124 395 760 0 3 17 17 11 ZAVIDOVIĆIUkupno 35.988 33.292 1.154 591 68 184 196 472 31 M 17.883 16.613 490 272 42 115 101 238 12 Ž 18.105 16.679 664 319 26 69 95 234 19 ZENICAUkupno 110.663 94.117 8.079 2.575 645 1.611 1.857 1.631 148 M 54.660 46.792 3.713 1.095 319 912 916 837 76 Ž 56.003 47.325 4.366 1.480 326 699 941 794 72 ZVORNIKUkupno 58.856 19.869 85 38.449 9 61 79 197 107 M 29.270 9.887 6 19.158 5 37 37 98 42 Ž 29.586 9.982 79 19.291 4 24 42 99 65 ŽEPČEUkupno 30.219 11.727 17.597 506 22 38 54 253 22 M 15.335 6.023 8.872 238 13 25 20 137 7 Ž 14.884 5.704 8.725 268 9 13 34 116 15
81 TeritorijaPol UkupnoVjeroispovijest Islamska Katolička Pravoslavna Agnostik AteistNe izjašnjava seOstaliBez odgovora AreaSex TotalReligion Islamic Catholic Orthodox Agnostic Atheist Not declared Other No answer ŽIVINICEUkupno 57.765 54.089 2.459 256 54 132 252 479 44 M 28.714 26.924 1.172 101 27 86 123 255 26 Ž 29.051 27.165 1.287 155 27 46 129 224 18
82 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHY5.1. STANOVNIŠTVO PREMA MATERNJEM JEZIKU I SPOLU, nivo BiH, F BiH, RS i BD Population by mother tongue and sex, Level BiH, F BiH, RS and BD Teritorija Pol UkupnoMaternji jezik Bosanski Hrvatski Srpski OstaliBez odgovora Area Sex TotalMother tongue Bosnian Croatian Serbian Other No answer BOSNA I HERCEGOVINAUkupno 3.531.159 1.866.585 515.481 1.086.027 55.579 7.487 M 1.732.270 913.558 255.603 533.583 25.891 3.635 Ž 1.798.889 953.027 259.878 552.444 29.688 3.852 FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINEUkupno 2.219.220 1.656.461 478.624 43.845 35.633 4.657 M 1.087.993 810.174 237.618 21.015 16.863 2.323 Ž 1.131.227 846.287 241.006 22.830 18.770 2.334 REPUBLIKA SRPSKAUkupno 1.228.423 173.764 20.104 1.013.178 18.685 2.692 M 603.027 85.528 9.270 498.524 8.466 1.239 Ž 625.396 88.236 10.834 514.654 10.219 1.453 BRČKO DISTRIKT BOSNE I HERCEGOVINEUkupno 83.516 36.360 16.753 29.004 1.261 138 M 41.250 17.856 8.715 14.044 562 73 Ž 42.266 18.504 8.038 14.960 699 65
83 5.2. STANOVNIŠTVO PREMA MATERNJEM JEZIKU I SPOLU, nivo kantona u F BiH Population by mother tongue and sex, Canton Level in F BiH Teritorija Pol UkupnoMaternji jezik Bosanski Hrvatski Srpski OstaliBez odgovora Area Sex TotalMother tongue Bosnian Croatian Serbian Other No answer UNSKO-SANSKI KANTONUkupno 273.261 260.009 3.503 7.883 1.469 397 M 135.304 128.640 1.712 4.028 754 170 Ž 137.957 131.369 1.791 3.855 715 227 POSAVSKI KANTONUkupno 43.453 8.841 33.444 676 372 120 M 21.805 4.285 16.995 303 167 55 Ž 21.648 4.556 16.449 373 205 65 TUZLANSKI KANTONUkupno 445.028 416.110 16.355 4.393 7.283 887 M 217.388 203.260 7.963 2.098 3.613 454 Ž 227.640 212.850 8.392 2.295 3.670 433 ZENIČKO-DOBOJSKI KANTONUkupno 364.433 315.552 39.859 3.430 5.212 380 M 180.780 156.671 19.767 1.609 2.559 174 Ž 183.653 158.881 20.092 1.821 2.653 206 BOSANSKO-PODRINJSKI KANTONUkupno 23.734 22.758 12 837 118 9 M 11.617 11.160 6 386 60 5 Ž 12.117 11.598 6 451 58 4 SREDNJOBOSANSKI KANTONUkupno 254.686 152.183 96.795 1.921 2.657 1.130 M 127.266 75.976 48.507 883 1.303 597 Ž 127.420 76.207 48.288 1.038 1.354 533 HERCEGOVAČKO-NERETVANSKI KANTONUkupno 222.007 94.216 118.662 4.860 3.764 505 M 109.018 46.448 58.212 2.391 1.717 250 Ž 112.989 47.768 60.450 2.469 2.047 255 ZAPADNOHERCEGOVAČKI KANTONUkupno 94.898 702 93.783 55 152 206 M 47.311 348 46.769 17 80 97 Ž 47.587 354 47.014 38 72 109 KANTON SARAJEVOUkupno 413.593 377.876 11.530 9.044 14.222 921 M 195.161 179.242 5.058 3.944 6.447 470 Ž 218.432 198.634 6.472 5.100 7.775 451 KANTON 10Ukupno 84.127 8.214 64.681 10.746 384 102 M 42.343 4.144 32.629 5.356 163 51 Ž 41.784 4.070 32.052 5.390 221 51
84 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoMaternji jezik Bosanski Hrvatski Srpski OstaliBez odgovora Area Sex TotalMother tongue Bosnian Croatian Serbian Other No answer BANOVIĆIUkupno 22.773 22.301 120 117 229 6 M 11.392 11.153 53 57 126 3 Ž 11.381 11.148 67 60 103 3 BANJA LUKAUkupno 185.042 7.668 1.738 169.814 5.392 430 M 89.148 3.598 635 82.414 2.300 201 Ž 95.894 4.070 1.103 87.400 3.092 229 BERKOVIĆIUkupno 2.114 159 4 1.944 5 2 M 1.059 88 1 968 2 0 Ž 1.055 71 3 976 3 2 BIHAĆUkupno 56.261 52.446 2.504 630 621 60 M 27.041 25.165 1.226 316 311 23 Ž 29.220 27.281 1.278 314 310 37 BIJELJINAUkupno 107.715 13.082 145 92.881 1.468 139 M 52.827 6.478 37 45.551 704 57 Ž 54.888 6.604 108 47.330 764 82 BILEĆAUkupno 10.807 21 6 10.734 32 14 M 5.454 14 0 5.415 18 7 Ž 5.353 7 6 5.319 14 7 BOSANSKA KRUPAUkupno 25.545 24.078 38 1.219 160 50 M 12.548 11.768 13 650 93 24 Ž 12.997 12.310 25 569 67 26 BOSANSKI PETROVACUkupno 7.328 3.275 15 3.951 71 16 M 3.678 1.634 2 1.998 36 8 Ž 3.650 1.641 13 1.953 35 8 BOSANSKO GRAHOVOUkupno 2.449 13 373 2.008 52 3 M 1.287 5 218 1.036 27 1 Ž 1.162 8 155 972 25 2 BRATUNACUkupno 20.340 7.814 11 12.385 76 54 M 10.091 3.830 2 6.198 37 24 Ž 10.249 3.984 9 6.187 39 30 BRČKOUkupno 83.516 36.360 16.753 29.004 1.261 138 M 41.250 17.856 8.715 14.044 562 73 Ž 42.266 18.504 8.038 14.960 699 65 BREZAUkupno 14.168 13.740 158 67 191 12 M 6.952 6.736 81 29 98 8 Ž 7.216 7.004 77 38 93 45.3. STANOVNIŠTVO PREMA MATERNJEM JEZIKU I SPOLU, nivo općine u BiH Population by mother tongue and sex, Municipality Level in BiH
85 Teritorija Pol UkupnoMaternji jezik Bosanski Hrvatski Srpski OstaliBez odgovora Area Sex TotalMother tongue Bosnian Croatian Serbian Other No answer BRODUkupno 16.619 1.594 3.090 11.568 313 54 M 8.143 777 1.496 5.722 126 22 Ž 8.476 817 1.594 5.846 187 32 BUGOJNOUkupno 31.470 25.315 5.666 260 197 32 M 15.635 12.671 2.739 128 83 14 Ž 15.835 12.644 2.927 132 114 18 BUSOVAČAUkupno 17.910 8.796 8.888 99 109 18 M 9.134 4.504 4.530 44 53 3 Ž 8.776 4.292 4.358 55 56 15 BUŽIMUkupno 19.340 19.291 8 4 10 27 M 9.885 9.869 1 0 4 11 Ž 9.455 9.422 7 4 6 16 CAZINUkupno 66.149 65.793 149 18 129 60 M 33.072 32.928 61 4 60 19 Ž 33.077 32.865 88 14 69 41 CENTAR SARAJEVOUkupno 55.181 48.600 2.096 1.271 3.083 131 M 25.369 22.583 854 558 1.310 64 Ž 29.812 26.017 1.242 713 1.773 67 ČAJNIČEUkupno 4.895 888 3 3.987 12 5 M 2.474 470 0 1.996 6 2 Ž 2.421 418 3 1.991 6 3 ČAPLJINAUkupno 26.157 4.614 20.676 566 264 37 M 12.947 2.275 10.257 283 117 15 Ž 13.210 2.339 10.419 283 147 22 ČELIĆUkupno 10.502 9.447 845 182 17 11 M 5.256 4.722 432 88 10 4 Ž 5.246 4.725 413 94 7 7 ČELINACUkupno 15.548 448 18 14.991 75 16 M 7.728 226 3 7.465 26 8 Ž 7.820 222 15 7.526 49 8 ČITLUKUkupno 18.140 25 17.923 2 99 91 M 8.937 13 8.838 1 45 40 Ž 9.203 12 9.085 1 54 51 DERVENTAUkupno 27.404 2.017 2.230 22.612 464 81 M 13.397 972 1.097 11.084 205 39 Ž 14.007 1.045 1.133 11.528 259 42
86 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoMaternji jezik Bosanski Hrvatski Srpski OstaliBez odgovora Area Sex TotalMother tongue Bosnian Croatian Serbian Other No answer DOBOJUkupno 71.441 15.674 1.140 53.000 1.443 184 M 34.916 7.626 541 25.998 676 75 Ž 36.525 8.048 599 27.002 767 109 DOBOJ-ISTOKUkupno 10.248 9.931 16 7 16 278 M 5.061 4.902 10 3 9 137 Ž 5.187 5.029 6 4 7 141 DOBOJ-JUGUkupno 4.137 4.075 20 8 29 5 M 2.065 2.031 9 4 18 3 Ž 2.072 2.044 11 4 11 2 DOBRETIĆIUkupno 1.629 4 1.622 0 2 1 M 905 2 903 0 0 0 Ž 724 2 719 0 2 1 DOMALJEVAC-ŠAMACUkupno 4.771 35 4.616 87 26 7 M 2.373 19 2.301 35 12 6 Ž 2.398 16 2.315 52 14 1 DONJI VAKUFUkupno 13.985 13.745 55 84 93 8 M 6.922 6.801 25 42 49 5 Ž 7.063 6.944 30 42 44 3 DONJI ŽABARUkupno 3.809 12 1.022 2.752 16 7 M 1.920 3 520 1.388 5 4 Ž 1.889 9 502 1.364 11 3 DRVARUkupno 7.036 17 538 6.438 42 1 M 3.473 6 296 3.156 14 1 Ž 3.563 11 242 3.282 28 0 FOČA - FBiHUkupno 1.933 1.782 0 144 7 0 M 998 920 0 74 4 0 Ž 935 862 0 70 3 0 FOČA - RSUkupno 18.288 1.284 21 16.889 72 22 M 9.236 683 3 8.497 39 14 Ž 9.052 601 18 8.392 33 8 FOJNICAUkupno 12.356 7.867 3.559 25 133 772 M 6.197 3.930 1.756 11 64 436 Ž 6.159 3.937 1.803 14 69 336 GACKOUkupno 8.990 368 4 8.596 12 10 M 4.556 198 4 4.346 6 2 Ž 4.434 170 0 4.250 6 8 GLAMOČUkupno 3.860 1.264 898 1.658 36 4 M 1.963 642 450 855 14 2 Ž 1.897 622 448 803 22 2
87 Teritorija Pol UkupnoMaternji jezik Bosanski Hrvatski Srpski OstaliBez odgovora Area Sex TotalMother tongue Bosnian Croatian Serbian Other No answer GORAŽDEUkupno 20.897 20.105 12 660 111 9 M 10.163 9.798 6 298 56 5 Ž 10.734 10.307 6 362 55 4 GORNJI VAKUF-USKOPLJEUkupno 20.933 12.191 8.647 16 41 38 M 10.532 6.149 4.347 3 18 15 Ž 10.401 6.042 4.300 13 23 23 GRAČANICAUkupno 45.220 44.728 23 81 313 75 M 21.641 21.404 6 37 163 31 Ž 23.579 23.324 17 44 150 44 GRAD MOSTARUkupno 105.797 47.900 51.623 3.239 2.830 205 M 51.210 23.403 24.852 1.569 1.284 102 Ž 54.587 24.497 26.771 1.670 1.546 103 GRADAČACUkupno 39.340 38.167 634 252 223 64 M 19.234 18.652 314 121 115 32 Ž 20.106 19.515 320 131 108 32 GRADIŠKAUkupno 51.727 7.655 372 42.562 1.050 88 M 25.271 3.800 126 20.810 496 39 Ž 26.456 3.855 246 21.752 554 49 GRUDEUkupno 17.308 3 17.213 6 11 75 M 8.621 0 8.576 2 6 37 Ž 8.687 3 8.637 4 5 38 HADŽIĆIUkupno 23.891 23.015 96 128 284 368 M 11.914 11.414 44 56 195 205 Ž 11.977 11.601 52 72 89 163 HAN PIJESAKUkupno 3.530 444 3 3.076 7 0 M 1.667 215 0 1.446 6 0 Ž 1.863 229 3 1.630 1 0 ILIDŽAUkupno 66.730 60.755 2.372 1.262 2.291 50 M 32.359 29.547 1.109 533 1.148 22 Ž 34.371 31.208 1.263 729 1.143 28 ILIJAŠUkupno 19.603 18.752 225 328 270 28 M 9.381 8.961 105 157 145 13 Ž 10.222 9.791 120 171 125 15 ISTOČNA ILIDŽAUkupno 14.763 707 82 13.828 133 13 M 7.069 329 28 6.652 53 7 Ž 7.694 378 54 7.176 80 6 ISTOČNI DRVARUkupno 79 0 1 78 0 0 M 53 0 0 53 0 0 Ž 26 0 1 25 0 0
88 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoMaternji jezik Bosanski Hrvatski Srpski OstaliBez odgovora Area Sex TotalMother tongue Bosnian Croatian Serbian Other No answer ISTOČNI MOSTARUkupno 257 78 11 165 0 3 M 142 45 8 88 0 1 Ž 115 33 3 77 0 2 ISTOČNI STARI GRADUkupno 1.131 46 1 1.075 7 2 M 560 28 0 528 2 2 Ž 571 18 1 547 5 0 ISTOČNO NOVO SARAJEVOUkupno 10.642 72 46 10.302 211 11 M 5.058 29 15 4.921 89 4 Ž 5.584 43 31 5.381 122 7 JABLANICAUkupno 10.111 9.309 693 26 80 3 M 5.027 4.642 334 13 38 0 Ž 5.084 4.667 359 13 42 3 JAJCEUkupno 27.258 14.051 12.524 412 226 45 M 13.856 7.084 6.468 189 93 22 Ž 13.402 6.967 6.056 223 133 23 JEZEROUkupno 1.144 291 8 843 1 1 M 601 142 6 451 1 1 Ž 543 149 2 392 0 0 KAKANJUkupno 37.441 34.220 2.369 118 706 28 M 18.651 17.050 1.179 50 359 13 Ž 18.790 17.170 1.190 68 347 15 KALESIJAUkupno 33.053 32.662 13 252 89 37 M 16.597 16.393 4 137 47 16 Ž 16.456 16.269 9 115 42 21 KALINOVIKUkupno 2.029 51 3 1.956 12 7 M 987 22 1 954 8 2 Ž 1.042 29 2 1.002 4 5 KISELJAKUkupno 20.722 8.274 11.703 241 482 22 M 10.285 4.085 5.808 105 271 16 Ž 10.437 4.189 5.895 136 211 6 KLADANJUkupno 12.348 12.222 11 59 48 8 M 6.108 6.048 2 28 26 4 Ž 6.240 6.174 9 31 22 4 KLJUČUkupno 16.744 16.373 23 243 78 27 M 8.365 8.177 8 127 38 15 Ž 8.379 8.196 15 116 40 12 KNEŽEVOUkupno 9.793 420 24 9.308 33 8 M 4.892 191 7 4.681 9 4 Ž 4.901 229 17 4.627 24 4
89 Teritorija Pol UkupnoMaternji jezik Bosanski Hrvatski Srpski OstaliBez odgovora Area Sex TotalMother tongue Bosnian Croatian Serbian Other No answer KONJICUkupno 25.148 23.134 1.403 223 373 15 M 12.360 11.420 644 108 180 8 Ž 12.788 11.714 759 115 193 7 KOSTAJNICAUkupno 5.977 1.466 75 4.315 118 3 M 2.967 735 25 2.154 52 1 Ž 3.010 731 50 2.161 66 2 KOTOR VAROŠUkupno 19.710 5.234 966 13.288 197 25 M 9.818 2.584 496 6.633 89 16 Ž 9.892 2.650 470 6.655 108 9 KOZARSKA DUBICAUkupno 21.524 2.208 161 18.908 219 28 M 10.516 1.083 41 9.288 92 12 Ž 11.008 1.125 120 9.620 127 16 KREŠEVOUkupno 5.273 1.059 4.136 14 59 5 M 2.597 530 2.031 4 29 3 Ž 2.676 529 2.105 10 30 2 KRUPA NA UNIUkupno 1.597 3 3 1.591 0 0 M 862 1 0 861 0 0 Ž 735 2 3 730 0 0 KUPRES - FBiHUkupno 5.057 255 4.486 308 6 2 M 2.541 132 2.241 163 4 1 Ž 2.516 123 2.245 145 2 1 KUPRES - RSUkupno 300 0 0 297 3 0 M 160 0 0 158 2 0 Ž 140 0 0 139 1 0 LAKTAŠIUkupno 34.966 123 185 33.973 601 84 M 17.320 62 66 16.860 295 37 Ž 17.646 61 119 17.113 306 47 LIVNOUkupno 34.133 4.193 29.359 324 222 35 M 17.024 2.098 14.679 142 89 16 Ž 17.109 2.095 14.680 182 133 19 LOPAREUkupno 15.357 1.377 24 13.903 28 25 M 7.749 687 1 7.040 9 12 Ž 7.608 690 23 6.863 19 13 LUKAVACUkupno 44.520 41.399 1.027 1.267 736 91 M 21.786 20.221 507 616 387 55 Ž 22.734 21.178 520 651 349 36 LJUBINJEUkupno 3.511 13 7 3.484 3 4 M 1.725 6 2 1.714 1 2 Ž 1.786 7 5 1.770 2 2
90 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoMaternji jezik Bosanski Hrvatski Srpski OstaliBez odgovora Area Sex TotalMother tongue Bosnian Croatian Serbian Other No answer LjUBUŠKIUkupno 28.184 689 27.327 23 100 45 M 14.022 341 13.600 6 55 20 Ž 14.162 348 13.727 17 45 25 MAGLAJUkupno 23.146 20.345 1.970 702 109 20 M 11.430 10.011 1.011 342 62 4 Ž 11.716 10.334 959 360 47 16 MILIĆIUkupno 11.441 4.211 5 7.202 11 12 M 5.798 2.113 2 3.677 1 5 Ž 5.643 2.098 3 3.525 10 7 MODRIČAUkupno 25.720 3.228 1.521 20.339 494 138 M 12.561 1.523 760 9.992 215 71 Ž 13.159 1.705 761 10.347 279 67 MRKONJIĆ GRADUkupno 16.671 380 93 16.080 101 17 M 8.096 185 41 7.808 55 7 Ž 8.575 195 52 8.272 46 10 NEUMUkupno 4.653 67 4.548 11 20 7 M 2.344 28 2.300 5 8 3 Ž 2.309 39 2.248 6 12 4 NEVESINJEUkupno 12.961 532 14 12.381 17 17 M 6.462 276 5 6.172 4 5 Ž 6.499 256 9 6.209 13 12 NOVI GRADUkupno 27.115 6.489 83 20.230 274 39 M 13.594 3.277 18 10.164 114 21 Ž 13.521 3.212 65 10.066 160 18 NOVI GRAD SARAJEVOUkupno 118.553 108.621 3.124 3.154 3.442 212 M 55.735 51.344 1.355 1.374 1.561 101 Ž 62.818 57.277 1.769 1.780 1.881 111 NOVI TRAVNIKUkupno 23.832 12.333 10.987 220 263 29 M 11.862 6.233 5.402 99 116 12 Ž 11.970 6.100 5.585 121 147 17 NOVO GORAŽDEUkupno 3.117 1.482 1 1.621 4 9 M 1.618 760 0 851 3 4 Ž 1.499 722 1 770 1 5 NOVO SARAJEVOUkupno 64.814 56.002 3.044 2.153 3.555 60 M 29.580 25.791 1.327 935 1.502 25 Ž 35.234 30.211 1.717 1.218 2.053 35 ODŽAKUkupno 18.821 6.595 11.519 471 178 58 M 9.373 3.198 5.843 225 84 23 Ž 9.448 3.397 5.676 246 94 35
91 Teritorija Pol UkupnoMaternji jezik Bosanski Hrvatski Srpski OstaliBez odgovora Area Sex TotalMother tongue Bosnian Croatian Serbian Other No answer OLOVOUkupno 10.175 9.895 186 67 15 12 M 5.084 4.948 89 34 9 4 Ž 5.091 4.947 97 33 6 8 ORAŠJEUkupno 19.861 2.211 17.309 118 168 55 M 10.059 1.068 8.851 43 71 26 Ž 9.802 1.143 8.458 75 97 29 OSMACIUkupno 6.016 2.902 3 3.095 10 6 M 3.065 1.458 1 1.603 1 2 Ž 2.951 1.444 2 1.492 9 4 OŠTRA LUKAUkupno 2.786 39 102 2.611 32 2 M 1.440 16 48 1.358 16 2 Ž 1.346 23 54 1.253 16 0 PALE - FBiHUkupno 904 871 0 33 0 0 M 456 442 0 14 0 0 Ž 448 429 0 19 0 0 PALE - RSUkupno 20.909 191 32 20.565 109 12 M 10.038 99 7 9.882 42 8 Ž 10.871 92 25 10.683 67 4 PELAGIĆEVOUkupno 5.220 26 1.825 3.324 37 8 M 2.609 7 934 1.651 15 2 Ž 2.611 19 891 1.673 22 6 PETROVACUkupno 361 0 0 360 1 0 M 172 0 0 172 0 0 Ž 189 0 0 188 1 0 PETROVOUkupno 6.474 8 12 6.405 43 6 M 3.124 5 2 3.099 16 2 Ž 3.350 3 10 3.306 27 4 POSUŠJEUkupno 20.477 1 20.424 2 14 36 M 10.287 0 10.266 1 7 13 Ž 10.190 1 10.158 1 7 23 PRIJEDORUkupno 89.397 29.317 696 56.999 1.972 413 M 43.863 14.290 311 28.061 923 278 Ž 45.534 15.027 385 28.938 1.049 135 PRNJAVORUkupno 35.956 3.028 185 31.425 1.265 53 M 17.572 1.463 64 15.361 663 21 Ž 18.384 1.565 121 16.064 602 32 PROZORUkupno 14.280 3.563 10.672 1 12 32 M 7.210 1.842 5.345 0 8 15 Ž 7.070 1.721 5.327 1 4 17
92 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoMaternji jezik Bosanski Hrvatski Srpski OstaliBez odgovora Area Sex TotalMother tongue Bosnian Croatian Serbian Other No answer RAVNOUkupno 3.219 18 2.632 551 12 6 M 1.657 11 1.329 310 5 2 Ž 1.562 7 1.303 241 7 4 RIBNIKUkupno 6.048 3 2 6.027 13 3 M 3.009 1 0 3.000 5 3 Ž 3.039 2 2 3.027 8 0 ROGATICAUkupno 10.723 1.128 8 9.544 38 5 M 5.270 581 1 4.669 17 2 Ž 5.453 547 7 4.875 21 3 RUDOUkupno 7.963 691 0 7.255 11 6 M 4.050 365 0 3.678 4 3 Ž 3.913 326 0 3.577 7 3 SANSKI MOSTUkupno 41.475 39.054 453 1.712 175 81 M 20.826 19.597 230 881 86 32 Ž 20.649 19.457 223 831 89 49 SAPNAUkupno 11.178 10.913 2 230 20 13 M 5.739 5.606 0 117 10 6 Ž 5.439 5.307 2 113 10 7 SOKOLACUkupno 12.021 686 8 11.266 39 22 M 5.919 359 1 5.540 12 7 Ž 6.102 327 7 5.726 27 15 SRBACUkupno 17.587 414 55 16.882 190 46 M 8.623 199 9 8.298 95 22 Ž 8.964 215 46 8.584 95 24 SREBRENICAUkupno 13.409 7.265 7 6.032 53 52 M 6.602 3.497 2 3.048 34 21 Ž 6.807 3.768 5 2.984 19 31 SREBRENIKUkupno 39.678 37.347 1.705 217 359 50 M 19.348 18.184 853 95 188 28 Ž 20.330 19.163 852 122 171 22 STARI GRAD SARAJEVOUkupno 36.976 35.392 401 275 854 54 M 17.482 16.749 198 117 385 33 Ž 19.494 18.643 203 158 469 21 STOLACUkupno 14.502 5.586 8.492 241 74 109 M 7.326 2.814 4.313 102 32 65 Ž 7.176 2.772 4.179 139 42 44 ŠAMACUkupno 17.273 1.399 2.230 13.320 299 25 M 8.385 665 1.074 6.505 127 14 Ž 8.888 734 1.156 6.815 172 11
93 Teritorija Pol UkupnoMaternji jezik Bosanski Hrvatski Srpski OstaliBez odgovora Area Sex TotalMother tongue Bosnian Croatian Serbian Other No answer ŠEKOVIĆIUkupno 6.761 108 3 6.627 14 9 M 3.360 53 0 3.300 4 3 Ž 3.401 55 3 3.327 10 6 ŠIPOVOUkupno 10.293 642 11 9.604 27 9 M 5.221 327 0 4.870 17 7 Ž 5.072 315 11 4.734 10 2 ŠIROKI BRIJEGUkupno 28.929 9 28.819 24 27 50 M 14.381 7 14.327 8 12 27 Ž 14.548 2 14.492 16 15 23 TEOČAKUkupno 7.424 7.410 4 5 2 3 M 3.767 3.761 0 3 1 2 Ž 3.657 3.649 4 2 1 1 TESLIĆUkupno 38.536 7.392 847 29.336 896 65 M 18.679 3.683 393 14.162 411 30 Ž 19.857 3.709 454 15.174 485 35 TEŠANJUkupno 43.063 41.455 1.281 157 135 35 M 21.376 20.579 639 68 75 15 Ž 21.687 20.876 642 89 60 20 TOMISLAVGRADUkupno 31.592 2.472 29.027 10 26 57 M 16.055 1.261 14.745 4 15 30 Ž 15.537 1.211 14.282 6 11 27 TRAVNIKUkupno 53.482 37.728 14.680 405 536 133 M 26.574 18.614 7.453 191 255 61 Ž 26.908 19.114 7.227 214 281 72 TREBINJEUkupno 29.198 995 149 27.753 277 24 M 14.251 509 66 13.558 104 14 Ž 14.947 486 83 14.195 173 10 TRNOVO - FBiHUkupno 1.502 1.384 1 90 26 1 M 735 677 0 46 12 0 Ž 767 707 1 44 14 1 TRNOVO - RSUkupno 2.050 839 13 1.188 8 2 M 989 416 5 562 5 1 Ž 1.061 423 8 626 3 1 TUZLAUkupno 110.979 94.528 10.083 1.603 4.583 182 M 52.745 44.839 4.872 744 2.193 97 Ž 58.234 49.689 5.211 859 2.390 85 UGLJEVIKUkupno 15.710 2.186 14 13.455 39 16 M 7.937 1.071 1 6.836 16 13 Ž 7.773 1.115 13 6.619 23 3
94 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoMaternji jezik Bosanski Hrvatski Srpski OstaliBez odgovora Area Sex TotalMother tongue Bosnian Croatian Serbian Other No answer USORAUkupno 6.603 486 6.002 44 66 5 M 3.266 222 3.010 5 28 1 Ž 3.337 264 2.992 39 38 4 VAREŠUkupno 8.892 5.939 2.452 129 368 4 M 4.373 2.936 1.189 66 179 3 Ž 4.519 3.003 1.263 63 189 1 VELIKA KLADUŠAUkupno 40.419 39.699 313 106 225 76 M 19.889 19.502 171 52 126 38 Ž 20.530 20.197 142 54 99 38 VISOKOUkupno 39.938 38.605 425 168 697 43 M 19.705 19.068 209 75 330 23 Ž 20.233 19.537 216 93 367 20 VIŠEGRADUkupno 10.668 1.038 6 9.377 67 180 M 5.106 522 0 4.549 32 3 Ž 5.562 516 6 4.828 35 177 VITEZUkupno 25.836 10.820 14.328 145 516 27 M 12.767 5.373 7.045 67 272 10 Ž 13.069 5.447 7.283 78 244 17 VLASENICAUkupno 11.467 3.776 8 7.551 100 32 M 5.638 1.854 2 3.725 42 15 Ž 5.829 1.922 6 3.826 58 17 VOGOŠĆAUkupno 26.343 25.355 171 383 417 17 M 12.606 12.176 66 168 189 7 Ž 13.737 13.179 105 215 228 10 VUKOSAVLJEUkupno 4.667 2.256 735 1.541 120 15 M 2.340 1.144 360 765 69 2 Ž 2.327 1.112 375 776 51 13 ZAVIDOVIĆIUkupno 35.988 34.159 961 395 439 34 M 17.883 17.011 435 203 220 14 Ž 18.105 17.148 526 192 219 20 ZENICAUkupno 110.663 100.736 6.235 1.172 2.371 149 M 54.660 49.963 2.945 539 1.139 74 Ž 56.003 50.773 3.290 633 1.232 75 ZVORNIKUkupno 58.856 19.896 32 38.678 121 129 M 29.270 9.888 2 19.274 50 56 Ž 29.586 10.008 30 19.404 71 73 ŽEPČEUkupno 30.219 11.897 17.800 403 86 33 M 15.335 6.116 8.971 194 42 12 Ž 14.884 5.781 8.829 209 44 21
95 Teritorija Pol UkupnoMaternji jezik Bosanski Hrvatski Srpski OstaliBez odgovora Area Sex TotalMother tongue Bosnian Croatian Serbian Other No answer ŽIVINICEUkupno 57.765 55.055 1.872 121 648 69 M 28.714 27.375 910 52 338 39 Ž 29.051 27.680 962 69 310 30
96 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHY6.1. STANOVNIŠTVO STARO 15 I VIŠE GODINA PREMA ZAKONSKOM BRAČNOM STANJU I SPOLU, nivo BiH, F BiH, RS i BD Population aged 15 and over by marital status and sex, Level BiH, F BiH, RS and BD Teritorija Pol UkupnoZAKONSKO BRAČNO STANJE Nikad oženjen / udataOženjen / udataRazveden / RazvedenaUdovac /Udovica Territory Sex TotalLEGAL MARITAL STATUS Never married Married Divorced Widowed BOSNA I HERCEGOVINAUkupno 2.987.440 810.941 1.759.134 100.880 316.485 M 1.453.294 471.519 878.604 43.733 59.438 Ž 1.534.146 339.422 880.530 57.147 257.047 FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINEUkupno 1.862.272 504.017 1.115.601 59.553 183.101 M 904.850 289.508 556.910 24.802 33.630 Ž 957.422 214.509 558.691 34.751 149.471 REPUBLIKA SRPSKAUkupno 1.054.733 288.965 601.636 38.077 126.055 M 514.018 171.472 300.564 17.481 24.501 Ž 540.715 117.493 301.072 20.596 101.554 BRČKO DISTRIKT BOSNE I HERCEGOVINEUkupno 70.435 17.959 41.897 3.250 7.329 M 34.426 10.539 21.130 1.450 1.307 Ž 36.009 7.420 20.767 1.800 6.022
97 6.2. STANOVNIŠTVO STARO 15 I VIŠE GODINA PREMA ZAKONSKOM BRAČNOM STANJU I SPOLU, nivo kantona u F BiH Population aged 15 and over by marital status and sex, Canton Level in F BiH Teritorija Pol UkupnoZAKONSKO BRAČNO STANJE Nikad oženjen / udataOženjen / udataRazveden / RazvedenaUdovac /Udovica Territory Sex TotalLEGAL MARITAL STATUS Never married Married Divorced Widowed UNSKO-SANSKI KANTONUkupno 225.229 57.906 139.487 7.226 20.610 M 110.711 34.184 69.587 3.082 3.858 Ž 114.518 23.722 69.900 4.144 16.752 POSAVSKI KANTONUkupno 37.418 10.703 21.715 1.244 3.756 M 18.656 6.355 11.024 648 629 Ž 18.762 4.348 10.691 596 3.127 TUZLANSKI KANTONUkupno 375.224 89.153 238.165 11.717 36.189 M 181.535 52.346 117.934 4.926 6.329 Ž 193.689 36.807 120.231 6.791 29.860 ZENIČKO-DOBOJSKI KANTONUkupno 303.990 77.967 188.111 9.702 28.210 M 149.837 46.426 93.684 4.059 5.668 Ž 154.153 31.541 94.427 5.643 22.542 BOSANSKO-PODRINJSKI KANTONUkupno 20.448 5.154 12.072 640 2.582 M 9.881 3.030 6.055 272 524 Ž 10.567 2.124 6.017 368 2.058 SREDNJOBOSANSKI KANTONUkupno 211.486 59.153 126.133 5.916 20.284 M 105.017 34.954 63.371 2.647 4.045 Ž 106.469 24.199 62.762 3.269 16.239 HERCEGOVAČKO-NERETVANSKI KANTONUkupno 187.848 57.527 107.495 3.844 18.982 M 91.629 32.522 53.995 1.652 3.460 Ž 96.219 25.005 53.500 2.192 15.522 ZAPADNOHERCEGOVAČKI KANTONUkupno 78.046 26.585 43.633 1.083 6.745 M 38.677 14.823 21.988 553 1.313 Ž 39.369 11.762 21.645 530 5.432 KANTON SARAJEVOUkupno 350.333 96.883 198.236 16.818 38.396 M 162.698 51.403 98.726 6.228 6.341 Ž 187.635 45.480 99.510 10.590 32.055 KANTON 10Ukupno 72.250 22.986 40.554 1.363 7.347 M 36.209 13.465 20.546 735 1.463 Ž 36.041 9.521 20.008 628 5.884
98 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoZAKONSKO BRAČNO STANJE Nikad oženjen / udataOženjen / udataRazveden / RazvedenaUdovac /Udovica Territory Sex TotalLEGAL MARITAL STATUS Never married Married Divorced Widowed BANOVIĆIUkupno 19.134 4.627 12.437 481 1.589 M 9.502 2.859 6.191 180 272 Ž 9.632 1.768 6.246 301 1.317 BANJA LUKAUkupno 157.813 46.031 88.365 7.243 16.174 M 75.249 25.283 44.012 2.924 3.030 Ž 82.564 20.748 44.353 4.319 13.144 BERKOVIĆIUkupno 1.744 458 1.021 13 252 M 866 282 514 10 60 Ž 878 176 507 3 192 BIHAĆUkupno 47.410 13.002 27.641 1.942 4.825 M 22.601 7.299 13.745 781 776 Ž 24.809 5.703 13.896 1.161 4.049 BIJELJINAUkupno 91.821 24.378 53.142 3.754 10.547 M 44.655 14.192 26.558 1.700 2.205 Ž 47.166 10.186 26.584 2.054 8.342 BILEĆAUkupno 9.215 3.101 4.962 100 1.052 M 4.638 1.941 2.478 38 181 Ž 4.577 1.160 2.484 62 871 BOSANSKA KRUPAUkupno 21.015 5.180 13.195 549 2.091 M 10.219 3.090 6.470 243 416 Ž 10.796 2.090 6.725 306 1.675 BOSANSKI PETROVACUkupno 6.367 1.673 3.567 189 938 M 3.186 1.060 1.824 86 216 Ž 3.181 613 1.743 103 722 BOSANSKO GRAHOVOUkupno 2.264 566 1.254 89 355 M 1.194 377 673 54 90 Ž 1.070 189 581 35 265 BRATUNACUkupno 17.225 4.775 9.795 475 2.180 M 8.467 2.950 4.944 214 359 Ž 8.758 1.825 4.851 261 1.821 BRČKOUkupno 70.435 17.959 41.897 3.250 7.329 M 34.426 10.539 21.130 1.450 1.307 Ž 36.009 7.420 20.767 1.800 6.022 BREZAUkupno 12.109 2.797 7.719 337 1.256 M 5.913 1.654 3.858 136 265 Ž 6.196 1.143 3.861 201 9916.3. STANOVNIŠTVO STARO 15 I VIŠE GODINA PREMA ZAKONSKOM BRAČNOM STANJU I SPOLU, nivo općine u BiH Population aged 15 and over by marital status and sex, Municipality Level in BiH
99 Teritorija Pol UkupnoZAKONSKO BRAČNO STANJE Nikad oženjen / udataOženjen / udataRazveden / RazvedenaUdovac /Udovica Territory Sex TotalLEGAL MARITAL STATUS Never married Married Divorced Widowed BRODUkupno 14.257 3.662 8.138 700 1.757 M 6.899 2.162 4.098 337 302 Ž 7.358 1.500 4.040 363 1.455 BUGOJNOUkupno 26.431 7.331 15.786 757 2.557 M 13.010 4.285 7.925 318 482 Ž 13.421 3.046 7.861 439 2.075 BUSOVAČAUkupno 14.733 3.976 9.098 397 1.262 M 7.463 2.427 4.573 203 260 Ž 7.270 1.549 4.525 194 1.002 BUŽIMUkupno 15.121 3.893 9.814 304 1.110 M 7.714 2.409 4.924 144 237 Ž 7.407 1.484 4.890 160 873 CAZINUkupno 53.661 12.788 35.244 1.500 4.129 M 26.634 7.557 17.669 610 798 Ž 27.027 5.231 17.575 890 3.331 CENTAR SARAJEVOUkupno 47.769 13.687 25.628 2.853 5.601 M 21.568 6.922 12.694 1.007 945 Ž 26.201 6.765 12.934 1.846 4.656 ČAJNIČEUkupno 4.264 1.268 2.339 102 555 M 2.160 799 1.188 56 117 Ž 2.104 469 1.151 46 438 ČAPLJINAUkupno 21.938 6.533 12.715 375 2.315 M 10.787 3.787 6.421 165 414 Ž 11.151 2.746 6.294 210 1.901 ČELIĆUkupno 8.767 1.975 5.684 252 856 M 4.395 1.207 2.861 141 186 Ž 4.372 768 2.823 111 670 ČELINACUkupno 13.220 3.831 7.722 291 1.376 M 6.516 2.327 3.788 145 256 Ž 6.704 1.504 3.934 146 1.120 ČITLUKUkupno 14.758 5.022 8.295 182 1.259 M 7.261 2.754 4.167 79 261 Ž 7.497 2.268 4.128 103 998 DERVENTAUkupno 23.643 5.902 13.938 931 2.872 M 11.498 3.511 7.011 447 529 Ž 12.145 2.391 6.927 484 2.343
100 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoZAKONSKO BRAČNO STANJE Nikad oženjen / udataOženjen / udataRazveden / RazvedenaUdovac /Udovica Territory Sex TotalLEGAL MARITAL STATUS Never married Married Divorced Widowed DOBOJUkupno 61.332 14.974 35.998 2.680 7.680 M 29.700 9.085 17.967 1.233 1.415 Ž 31.632 5.889 18.031 1.447 6.265 DOBOJ-ISTOKUkupno 8.530 2.077 5.511 201 741 M 4.156 1.228 2.702 90 136 Ž 4.374 849 2.809 111 605 DOBOJ-JUGUkupno 3.355 770 2.256 76 253 M 1.660 458 1.128 36 38 Ž 1.695 312 1.128 40 215 DOBRETIĆIUkupno 1.489 534 804 41 110 M 825 351 426 22 26 Ž 664 183 378 19 84 DOMALJEVAC-ŠAMACUkupno 4.099 1.078 2.507 111 403 M 2.026 624 1.267 62 73 Ž 2.073 454 1.240 49 330 DONJI VAKUFUkupno 11.486 3.185 6.870 314 1.117 M 5.664 1.862 3.446 144 212 Ž 5.822 1.323 3.424 170 905 DONJI ŽABARUkupno 3.248 855 1.891 103 399 M 1.631 522 966 63 80 Ž 1.617 333 925 40 319 DRVARUkupno 6.308 1.663 3.239 256 1.150 M 3.090 1.054 1.647 127 262 Ž 3.218 609 1.592 129 888 FOČA - FBiHUkupno 1.692 431 993 39 229 M 867 274 513 25 55 Ž 825 157 480 14 174 FOČA - RSUkupno 16.050 4.798 8.738 472 2.042 M 8.061 2.909 4.470 249 433 Ž 7.989 1.889 4.268 223 1.609 FOJNICAUkupno 10.426 2.919 6.064 303 1.140 M 5.197 1.731 3.068 134 264 Ž 5.229 1.188 2.996 169 876 GACKOUkupno 7.576 2.431 4.148 129 868 M 3.803 1.478 2.092 64 169 Ž 3.773 953 2.056 65 699 GLAMOČUkupno 3.357 951 1.811 91 504 M 1.683 576 920 56 131 Ž 1.674 375 891 35 373
101 Teritorija Pol UkupnoZAKONSKO BRAČNO STANJE Nikad oženjen / udataOženjen / udataRazveden / RazvedenaUdovac /Udovica Territory Sex TotalLEGAL MARITAL STATUS Never married Married Divorced Widowed GORAŽDEUkupno 17.988 4.534 10.618 578 2.258 M 8.637 2.649 5.308 237 443 Ž 9.351 1.885 5.310 341 1.815 GORNJI VAKUF-USKOPLJEUkupno 17.280 5.243 10.251 308 1.478 M 8.674 3.076 5.144 149 305 Ž 8.606 2.167 5.107 159 1.173 GRAČANICAUkupno 37.560 8.152 24.957 947 3.504 M 17.771 4.859 11.890 385 637 Ž 19.789 3.293 13.067 562 2.867 GRAD MOSTARUkupno 90.092 27.567 50.795 2.376 9.354 M 43.180 15.239 25.386 975 1.580 Ž 46.912 12.328 25.409 1.401 7.774 GRADAČACUkupno 32.599 7.307 21.178 876 3.238 M 15.729 4.249 10.506 409 565 Ž 16.870 3.058 10.672 467 2.673 GRADIŠKAUkupno 44.830 11.613 25.740 1.912 5.565 M 21.796 6.900 12.943 882 1.071 Ž 23.034 4.713 12.797 1.030 4.494 GRUDEUkupno 14.455 4.883 8.012 200 1.360 M 7.193 2.734 4.064 107 288 Ž 7.262 2.149 3.948 93 1.072 HADŽIĆIUkupno 19.787 5.200 12.078 569 1.940 M 9.784 3.111 6.088 234 351 Ž 10.003 2.089 5.990 335 1.589 HAN PIJESAKUkupno 3.129 921 1.615 124 469 M 1.458 502 820 55 81 Ž 1.671 419 795 69 388 ILIDŽAUkupno 55.476 15.356 32.767 2.060 5.293 M 26.573 8.454 16.381 860 878 Ž 28.903 6.902 16.386 1.200 4.415 ILIJAŠUkupno 16.278 4.376 9.410 482 2.010 M 7.705 2.512 4.717 207 269 Ž 8.573 1.864 4.693 275 1.741 ISTOČNA ILIDŽAUkupno 12.736 3.639 7.014 445 1.638 M 6.071 2.053 3.527 195 296 Ž 6.665 1.586 3.487 250 1.342 ISTOČNI DRVARUkupno 76 31 34 4 7 M 50 29 19 1 1 Ž 26 2 15 3 6
102 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoZAKONSKO BRAČNO STANJE Nikad oženjen / udataOženjen / udataRazveden / RazvedenaUdovac /Udovica Territory Sex TotalLEGAL MARITAL STATUS Never married Married Divorced Widowed ISTOČNI MOSTARUkupno 220 67 114 3 36 M 122 48 60 3 11 Ž 98 19 54 0 25 ISTOČNI STARI GRADUkupno 1.016 280 530 25 181 M 495 178 270 18 29 Ž 521 102 260 7 152 ISTOČNO NOVO SARAJEVOUkupno 9.016 2.622 4.894 350 1.150 M 4.260 1.481 2.445 121 213 Ž 4.756 1.141 2.449 229 937 JABLANICAUkupno 8.779 2.637 5.097 118 927 M 4.337 1.560 2.561 54 162 Ž 4.442 1.077 2.536 64 765 JAJCEUkupno 22.762 6.217 14.001 467 2.077 M 11.605 3.828 7.091 228 458 Ž 11.157 2.389 6.910 239 1.619 JEZEROUkupno 979 253 566 27 133 M 517 170 295 20 32 Ž 462 83 271 7 101 KAKANJUkupno 30.994 8.107 19.455 652 2.780 M 15.332 4.775 9.679 270 608 Ž 15.662 3.332 9.776 382 2.172 KALESIJAUkupno 27.239 6.263 18.374 560 2.042 M 13.602 3.781 9.176 253 392 Ž 13.637 2.482 9.198 307 1.650 KALINOVIKUkupno 1.831 585 944 27 275 M 906 358 473 18 57 Ž 925 227 471 9 218 KISELJAKUkupno 17.209 4.661 10.358 445 1.745 M 8.484 2.727 5.210 213 334 Ž 8.725 1.934 5.148 232 1.411 KLADANJUkupno 10.428 2.722 6.433 319 954 M 5.103 1.599 3.215 135 154 Ž 5.325 1.123 3.218 184 800 KLJUČUkupno 14.250 3.597 8.903 417 1.333 M 7.100 2.148 4.474 206 272 Ž 7.150 1.449 4.429 211 1.061 KNEŽEVOUkupno 8.407 2.419 4.822 143 1.023 M 4.180 1.565 2.345 71 199 Ž 4.227 854 2.477 72 824
103 Teritorija Pol UkupnoZAKONSKO BRAČNO STANJE Nikad oženjen / udataOženjen / udataRazveden / RazvedenaUdovac /Udovica Territory Sex TotalLEGAL MARITAL STATUS Never married Married Divorced Widowed KONJICUkupno 21.475 5.742 12.971 435 2.327 M 10.530 3.370 6.522 187 451 Ž 10.945 2.372 6.449 248 1.876 KOSTAJNICAUkupno 5.255 1.407 2.956 247 645 M 2.596 849 1.484 128 135 Ž 2.659 558 1.472 119 510 KOTOR VAROŠUkupno 16.560 4.773 9.657 360 1.770 M 8.198 2.909 4.763 172 354 Ž 8.362 1.864 4.894 188 1.416 KOZARSKA DUBICAUkupno 18.958 5.160 10.260 901 2.637 M 9.214 3.143 5.136 432 503 Ž 9.744 2.017 5.124 469 2.134 KREŠEVOUkupno 4.469 1.255 2.577 101 536 M 2.165 726 1.287 51 101 Ž 2.304 529 1.290 50 435 KRUPA NA UNIUkupno 1.415 452 716 26 221 M 772 340 361 18 53 Ž 643 112 355 8 168 KUPRES - FBiHUkupno 4.362 1.448 2.409 92 413 M 2.186 810 1.225 47 104 Ž 2.176 638 1.184 45 309 KUPRES - RSUkupno 272 62 157 4 49 M 141 45 77 4 15 Ž 131 17 80 0 34 LAKTAŠIUkupno 29.466 7.793 17.565 1.020 3.088 M 14.513 4.648 8.782 480 603 Ž 14.953 3.145 8.783 540 2.485 LIVNOUkupno 29.544 9.035 17.280 502 2.727 M 14.659 5.182 8.743 269 465 Ž 14.885 3.853 8.537 233 2.262 LOPAREUkupno 13.476 3.678 7.666 518 1.614 M 6.781 2.251 3.851 282 397 Ž 6.695 1.427 3.815 236 1.217 LUKAVACUkupno 38.498 8.912 24.185 1.220 4.181 M 18.674 5.388 12.020 541 725 Ž 19.824 3.524 12.165 679 3.456 LJUBINJEUkupno 3.037 948 1.690 17 382 M 1.487 586 843 6 52 Ž 1.550 362 847 11 330
104 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoZAKONSKO BRAČNO STANJE Nikad oženjen / udataOženjen / udataRazveden / RazvedenaUdovac /Udovica Territory Sex TotalLEGAL MARITAL STATUS Never married Married Divorced Widowed LjUBUŠKIUkupno 23.409 7.648 13.135 428 2.198 M 11.537 4.263 6.649 222 403 Ž 11.872 3.385 6.486 206 1.795 MAGLAJUkupno 19.451 4.618 12.295 594 1.944 M 9.489 2.745 6.130 271 343 Ž 9.962 1.873 6.165 323 1.601 MILIĆIUkupno 9.792 2.948 5.485 235 1.124 M 4.941 1.855 2.747 126 213 Ž 4.851 1.093 2.738 109 911 MODRIČAUkupno 22.200 5.814 12.821 851 2.714 M 10.774 3.419 6.418 408 529 Ž 11.426 2.395 6.403 443 2.185 MRKONJIĆ GRADUkupno 14.378 3.653 8.456 302 1.967 M 6.950 2.299 4.110 143 398 Ž 7.428 1.354 4.346 159 1.569 NEUMUkupno 3.928 1.260 2.268 49 351 M 1.980 715 1.179 24 62 Ž 1.948 545 1.089 25 289 NEVESINJEUkupno 10.990 3.516 5.966 123 1.385 M 5.452 2.151 3.004 64 233 Ž 5.538 1.365 2.962 59 1.152 NOVI GRADUkupno 23.751 6.650 13.259 853 2.989 M 11.826 4.101 6.649 440 636 Ž 11.925 2.549 6.610 413 2.353 NOVI GRAD SARAJEVOUkupno 99.792 26.888 57.216 4.926 10.762 M 46.109 14.149 28.424 1.714 1.822 Ž 53.683 12.739 28.792 3.212 8.940 NOVI TRAVNIKUkupno 19.678 5.511 11.634 672 1.861 M 9.715 3.253 5.838 281 343 Ž 9.963 2.258 5.796 391 1.518 NOVO GORAŽDEUkupno 2.804 818 1.587 73 326 M 1.472 513 812 42 105 Ž 1.332 305 775 31 221 NOVO SARAJEVOUkupno 55.946 16.339 29.829 3.323 6.455 M 25.028 8.072 14.786 1.142 1.028 Ž 30.918 8.267 15.043 2.181 5.427 ODŽAKUkupno 16.269 4.300 9.732 562 1.675 M 8.059 2.534 4.952 292 281 Ž 8.210 1.766 4.780 270 1.394
105 Teritorija Pol UkupnoZAKONSKO BRAČNO STANJE Nikad oženjen / udataOženjen / udataRazveden / RazvedenaUdovac /Udovica Territory Sex TotalLEGAL MARITAL STATUS Never married Married Divorced Widowed OLOVOUkupno 8.816 2.315 5.386 181 934 M 4.382 1.414 2.689 96 183 Ž 4.434 901 2.697 85 751 ORAŠJEUkupno 17.050 5.325 9.476 571 1.678 M 8.571 3.197 4.805 294 275 Ž 8.479 2.128 4.671 277 1.403 OSMACIUkupno 5.130 1.308 3.202 156 464 M 2.603 796 1.618 91 98 Ž 2.527 512 1.584 65 366 OŠTRA LUKAUkupno 2.378 726 1.227 66 359 M 1.226 486 605 50 85 Ž 1.152 240 622 16 274 PALE - FBiHUkupno 768 189 461 23 95 M 377 107 234 10 26 Ž 391 82 227 13 69 PALE - RSUkupno 18.074 5.408 9.839 597 2.230 M 8.568 2.996 4.908 244 420 Ž 9.506 2.412 4.931 353 1.810 PELAGIĆEVOUkupno 4.654 1.171 2.614 178 691 M 2.327 723 1.366 99 139 Ž 2.327 448 1.248 79 552 PETROVACUkupno 307 77 157 10 63 M 143 45 80 7 11 Ž 164 32 77 3 52 PETROVOUkupno 5.717 1.296 3.375 206 840 M 2.745 834 1.642 101 168 Ž 2.972 462 1.733 105 672 POSUŠJEUkupno 16.461 6.091 8.875 237 1.258 M 8.253 3.470 4.427 111 245 Ž 8.208 2.621 4.448 126 1.013 PRIJEDORUkupno 78.027 22.290 43.079 3.258 9.400 M 38.001 13.019 21.656 1.494 1.832 Ž 40.026 9.271 21.423 1.764 7.568 PRNJAVORUkupno 30.793 7.758 18.180 987 3.868 M 14.947 4.732 9.008 485 722 Ž 15.846 3.026 9.172 502 3.146 PROZORUkupno 11.798 3.793 6.909 88 1.008 M 5.931 2.179 3.473 51 228 Ž 5.867 1.614 3.436 37 780
106 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoZAKONSKO BRAČNO STANJE Nikad oženjen / udataOženjen / udataRazveden / RazvedenaUdovac /Udovica Territory Sex TotalLEGAL MARITAL STATUS Never married Married Divorced Widowed RAVNOUkupno 2.810 933 1.572 57 248 M 1.449 558 807 31 53 Ž 1.361 375 765 26 195 RIBNIKUkupno 5.238 1.345 2.933 110 850 M 2.596 887 1.469 59 181 Ž 2.642 458 1.464 51 669 ROGATICAUkupno 9.252 2.430 5.260 256 1.306 M 4.527 1.444 2.682 113 288 Ž 4.725 986 2.578 143 1.018 RUDOUkupno 6.977 1.876 4.131 132 838 M 3.525 1.202 2.070 71 182 Ž 3.452 674 2.061 61 656 SANSKI MOSTUkupno 35.346 9.450 21.529 1.244 3.123 M 17.681 5.628 10.869 572 612 Ž 17.665 3.822 10.660 672 2.511 SAPNAUkupno 9.076 2.173 6.061 191 651 M 4.655 1.353 3.064 102 136 Ž 4.421 820 2.997 89 515 SOKOLACUkupno 10.395 2.970 5.728 316 1.381 M 5.080 1.743 2.891 141 305 Ž 5.315 1.227 2.837 175 1.076 SRBACUkupno 15.073 3.869 8.631 563 2.010 M 7.356 2.362 4.320 299 375 Ž 7.717 1.507 4.311 264 1.635 SREBRENICAUkupno 11.671 3.284 6.395 313 1.679 M 5.710 2.037 3.246 166 261 Ž 5.961 1.247 3.149 147 1.418 SREBRENIKUkupno 32.955 7.319 21.499 792 3.345 M 15.918 4.373 10.646 343 556 Ž 17.037 2.946 10.853 449 2.789 STARI GRAD SARAJEVOUkupno 31.979 8.889 17.516 1.775 3.799 M 14.920 4.768 8.731 751 670 Ž 17.059 4.121 8.785 1.024 3.129 STOLACUkupno 12.270 4.040 6.873 164 1.193 M 6.174 2.360 3.479 86 249 Ž 6.096 1.680 3.394 78 944 ŠAMACUkupno 15.178 3.936 8.612 571 2.059 M 7.313 2.343 4.326 265 379 Ž 7.865 1.593 4.286 306 1.680
107 Teritorija Pol UkupnoZAKONSKO BRAČNO STANJE Nikad oženjen / udataOženjen / udataRazveden / RazvedenaUdovac /Udovica Territory Sex TotalLEGAL MARITAL STATUS Never married Married Divorced Widowed ŠEKOVIĆIUkupno 5.901 1.632 3.302 197 770 M 2.932 978 1.655 102 197 Ž 2.969 654 1.647 95 573 ŠIPOVOUkupno 8.821 2.406 5.165 192 1.058 M 4.452 1.582 2.540 91 239 Ž 4.369 824 2.625 101 819 ŠIROKI BRIJEGUkupno 23.721 7.963 13.611 218 1.929 M 11.694 4.356 6.848 113 377 Ž 12.027 3.607 6.763 105 1.552 TEOČAKUkupno 6.224 1.626 3.866 166 566 M 3.146 1.006 1.948 95 97 Ž 3.078 620 1.918 71 469 TESLIĆUkupno 32.478 8.367 19.068 1.138 3.905 M 15.541 5.145 9.138 493 765 Ž 16.937 3.222 9.930 645 3.140 TEŠANJUkupno 34.938 8.206 22.973 923 2.836 M 17.197 4.902 11.355 378 562 Ž 17.741 3.304 11.618 545 2.274 TOMISLAVGRADUkupno 26.415 9.323 14.561 333 2.198 M 13.397 5.466 7.338 182 411 Ž 13.018 3.857 7.223 151 1.787 TRAVNIKUkupno 44.364 12.310 26.232 1.472 4.350 M 21.832 7.201 13.125 636 870 Ž 22.532 5.109 13.107 836 3.480 TREBINJEUkupno 24.810 7.288 14.022 527 2.973 M 11.976 4.317 6.977 210 472 Ž 12.834 2.971 7.045 317 2.501 TRNOVO - FBiHUkupno 1.372 311 869 15 177 M 679 173 452 10 44 Ž 693 138 417 5 133 TRNOVO - RSUkupno 1.842 519 959 48 316 M 879 303 493 25 58 Ž 963 216 466 23 258 TUZLAUkupno 96.349 24.550 56.791 4.550 10.458 M 45.277 13.601 28.188 1.741 1.747 Ž 51.072 10.949 28.603 2.809 8.711 UGLJEVIKUkupno 13.467 3.538 8.018 461 1.450 M 6.788 2.173 4.028 233 354 Ž 6.679 1.365 3.990 228 1.096
108 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Pol UkupnoZAKONSKO BRAČNO STANJE Nikad oženjen / udataOženjen / udataRazveden / RazvedenaUdovac /Udovica Territory Sex TotalLEGAL MARITAL STATUS Never married Married Divorced Widowed USORAUkupno 5.732 1.653 3.462 114 503 M 2.832 968 1.735 52 77 Ž 2.900 685 1.727 62 426 VAREŠUkupno 7.947 2.114 4.490 256 1.087 M 3.877 1.291 2.252 116 218 Ž 4.070 823 2.238 140 869 VELIKA KLADUŠAUkupno 32.059 8.323 19.594 1.081 3.061 M 15.576 4.993 9.612 440 531 Ž 16.483 3.330 9.982 641 2.530 VISOKOUkupno 32.974 8.336 20.595 910 3.133 M 16.110 4.855 10.271 378 606 Ž 16.864 3.481 10.324 532 2.527 VIŠEGRADUkupno 9.410 2.550 5.161 266 1.433 M 4.483 1.512 2.552 119 300 Ž 4.927 1.038 2.609 147 1.133 VITEZUkupno 21.159 6.011 12.458 639 2.051 M 10.383 3.487 6.238 268 390 Ž 10.776 2.524 6.220 371 1.661 VLASENICAUkupno 9.814 2.944 5.393 321 1.156 M 4.769 1.730 2.690 146 203 Ž 5.045 1.214 2.703 175 953 VOGOŠĆAUkupno 21.934 5.837 12.923 815 2.359 M 10.332 3.242 6.453 303 334 Ž 11.602 2.595 6.470 512 2.025 VUKOSAVLJEUkupno 3.963 978 2.377 124 484 M 1.985 633 1.190 73 89 Ž 1.978 345 1.187 51 395 ZAVIDOVIĆIUkupno 29.913 7.356 19.129 826 2.602 M 14.805 4.536 9.384 348 537 Ž 15.108 2.820 9.745 478 2.065 ZENICAUkupno 92.906 24.358 55.326 4.328 8.894 M 45.664 14.379 27.681 1.757 1.847 Ž 47.242 9.979 27.645 2.571 7.047 ZVORNIKUkupno 49.361 12.433 30.097 1.501 5.330 M 24.431 7.616 15.094 695 1.026 Ž 24.930 4.817 15.003 806 4.304 ŽEPČEUkupno 24.855 7.337 15.025 505 1.988 M 12.576 4.449 7.522 221 384 Ž 12.279 2.888 7.503 284 1.604
109 Teritorija Pol UkupnoZAKONSKO BRAČNO STANJE Nikad oženjen / udataOženjen / udataRazveden / RazvedenaUdovac /Udovica Territory Sex TotalLEGAL MARITAL STATUS Never married Married Divorced Widowed ŽIVINICEUkupno 47.865 11.450 31.189 1.162 4.064 M 23.607 6.843 15.527 511 726 Ž 24.258 4.607 15.662 651 3.338
FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmINDEX MASKULINITETA, PO OPĆINAMA, 2013. MASCULINITY INDEX, BY MUNICIPALITIES, 2013. Index maskuliniteta / Masculinity index Bosna i Hercegovina / Bosnia and Herzegovina: 96,3 Ispod / Under 95,0 95,0 - 100,0 100,1 - 105,0 105,1 - 110,0 110,1 - 115,0 Više od / Above 115,1 Index maskuliniteta predstavlja broj muškaraca na 100 žena. Maculinity index represent number of males per 100 females.
111 Teritorija UkupnoUKUPAN BROJ ŽIVOROĐENE DJECE Nije rađala 1 dijete 2 djece 3 djece 4 djece 5 i više djece Area TotalTOTAL NUMBER OF LIVE BORN CHILDREN Did not give birthGave birth to 1 childGave birth to 2 childGave birth to 3 childGave birth to 4 childGave birth to 5 child and more children BOSNA I HERCEGOVINA 1,534,146 426.346 210.210 528.094 221.238 79.000 69.258 FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINE 957,422 273.774 132.895 308.038 138.640 54.056 50.019 REPUBLIKA SRPSKA 540,715 142.198 72.396 207.593 77.683 23.209 17.636 BRČKO DISTRIKT BOSNE I HERCEGOVINE 36,009 10.374 4.919 12.463 4.915 1.735 1.6037.1. ŽENSKO STANOVNIŠTVO STARO 15 I VIŠE GODINA PREMA UKUPNOM BROJU ŽIVOROĐENE DJECE, nivo BiH, F BiH, RS i BD Female population aged 15 and over by number of live births, Level BiH, F BiH, RS and BD FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmINDEX MASKULINITETA, PO OPĆINAMA, 2013. MASCULINITY INDEX, BY MUNICIPALITIES, 2013. Index maskuliniteta / Masculinity index Bosna i Hercegovina / Bosnia and Herzegovina: 96,3 Ispod / Under 95,0 95,0 - 100,0 100,1 - 105,0 105,1 - 110,0 110,1 - 115,0 Više od / Above 115,1 Index maskuliniteta predstavlja broj muškaraca na 100 žena. Maculinity index represent number of males per 100 females.7.2. ŽENSKO STANOVNIŠTVO STARO 15 I VIŠE GODINA PREMA UKUPNOM BROJU ŽIVOROĐENE DJECE, nivo kantona u F BiH Female population aged 15 and over by number of live births, Canton Level in F BiH Teritorija UkupnoUKUPAN BROJ ŽIVOROĐENE DJECE Nije rađala 1 dijete 2 djece 3 djece 4 djece 5 i više djece Area TotalTOTAL NUMBER OF LIVE BORN CHILDREN Did not give birthGave birth to 1 childGave birth to 2 childGave birth to 3 childGave birth to 4 childGave birth to 5 child and more children UNSKO-SANSKI KANTON 114.518 31.239 16.018 32.843 17.011 7.586 9.821 POSAVSKI KANTON 18.762 5.836 2.279 5.567 2.917 1.136 1.027 TUZLANSKI KANTON 193.689 47.272 29.699 73.940 25.457 8.862 8.459 ZENIČKO-DOBOJSKI KANTON 154.153 39.964 21.913 51.832 23.202 8.680 8.562 BOSANSKO-PODRINJSKI KANTON 10.567 2.755 1.302 3.788 1.663 594 465 SREDNJOBOSANSKI KANTON 106.469 31.429 12.068 28.784 18.339 8.020 7.829 HERCEGOVAČKO-NERETVANSKI KANTON 96.219 31.170 10.670 27.643 15.955 6.284 4.497 ZAPADNOHERCEGOVAČKI KANTON 39.369 14.469 3.221 7.574 7.371 3.926 2.808 KANTON SARAJEVO 187.635 57.188 32.682 67.572 19.921 5.881 4.391 KANTON 10 36.041 12.452 3.043 8.495 6.804 3.087 2.160
112 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHY7.3. ŽENSKO STANOVNIŠTVO STARO 15 I VIŠE GODINA PREMA UKUPNOM BROJU ŽIVOROĐENE DJECE, nivo općine u BiH Female population aged 15 and over by number of live births, Municipality Level in BiH Teritorija UkupnoUKUPAN BROJ ŽIVOROĐENE DJECE Nije rađala 1 dijete 2 djece 3 djece 4 djece 5 i više djece Area TotalTOTAL NUMBER OF LIVE BORN CHILDREN Did not give birthGave birth to 1 childGave birth to 2 childGave birth to 3 childGave birth to 4 childGave birth to 5 child and more children BANOVIĆI 9.632 2.202 1.581 3.796 1.175 393 485 BANJA LUKA 82.564 23.743 13.843 33.091 8.222 2.084 1.581 BERKOVIĆI 878 225 73 245 220 78 37 BIHAĆ 24.809 6.909 3.677 7.800 3.481 1.419 1.523 BIJELJINA 47.166 12.048 7.115 19.677 5.982 1.445 899 BILEĆA 4.577 1.359 377 1.334 984 352 171 BOSANSKA KRUPA 10.796 2.740 1.438 3.162 1.698 797 961 BOSANSKI PETROVAC 3.181 748 434 1.240 506 162 91 BOSANSKO GRAHOVO 1.070 252 124 393 200 70 31 BRATUNAC 8.758 2.368 914 2.952 1.503 513 508 BRČKO 36.009 10.374 4.919 12.463 4.915 1.735 1.603 BREZA 6.196 1.512 1.122 2.555 674 189 144 BROD 7.358 1.994 1.034 2.672 1.111 314 233 BUGOJNO 13.421 3.990 1.555 3.747 2.269 952 908 BUSOVAČA 7.270 2.084 809 1.928 1.281 598 570 BUŽIM 7.407 2.136 955 1.620 1.132 619 945 CAZIN 27.027 7.439 4.067 7.242 3.984 1.811 2.484 CENTAR SARAJEVO 26.201 8.540 5.078 9.471 2.228 549 335 ČAJNIČE 2.104 570 207 696 416 143 72 ČAPLJINA 11.151 3.454 1.049 3.066 2.266 864 452 ČELIĆ 4.372 1.105 454 1.396 776 305 336 ČELINAC 6.704 1.667 662 2.490 1.180 391 314 ČITLUK 7.497 2.713 650 1.475 1.462 792 405 DERVENTA 12.145 3.147 1.714 4.593 1.783 522 386 DOBOJ 31.632 7.707 4.644 12.476 4.423 1.366 1.016 DOBOJ-ISTOK 4.374 1.066 532 1.632 673 239 232 DOBOJ-JUG 1.695 389 239 611 285 83 88 DOBRETIĆI 664 283 32 83 86 53 127 DOMALJEVAC-ŠAMAC 2.073 676 242 565 350 130 110 DONJI VAKUF 5.822 1.683 644 1.613 1.024 466 392 DONJI ŽABAR 1.617 427 207 606 256 70 51 DRVAR 3.218 778 431 1.399 465 102 43 FOČA - FBiH 825 190 73 262 158 81 61 FOČA - RS 7.989 2.207 849 3.055 1.300 355 223 FOJNICA 5.229 1.705 579 1.407 848 377 313 GACKO 3.773 1.165 329 1.076 788 281 134
113 Teritorija UkupnoUKUPAN BROJ ŽIVOROĐENE DJECE Nije rađala 1 dijete 2 djece 3 djece 4 djece 5 i više djece Area TotalTOTAL NUMBER OF LIVE BORN CHILDREN Did not give birthGave birth to 1 childGave birth to 2 childGave birth to 3 childGave birth to 4 childGave birth to 5 child and more children GLAMOČ 1.674 447 135 504 363 148 77 GORAŽDE 9.351 2.468 1.198 3.406 1.424 484 371 GORNJI VAKUF-USKOPLJE 8.606 2.840 807 1.882 1.504 770 803 GRAČANICA 19.789 4.347 2.947 7.975 2.763 953 804 GRAD MOSTAR 46.912 15.227 5.896 15.128 7.025 2.270 1.366 GRADAČAC 16.870 3.957 2.256 6.590 2.626 805 636 GRADIŠKA 23.034 5.790 3.412 9.197 3.103 834 698 GRUDE 7.262 2.724 543 1.418 1.375 735 467 HADŽIĆI 10.003 2.634 1.429 3.632 1.445 475 388 HAN PIJESAK 1.671 413 208 644 284 75 47 ILIDŽA 28.903 8.609 4.309 10.263 3.666 1.168 888 ILIJAŠ 8.573 2.229 1.196 2.935 1.253 494 466 ISTOČNA ILIDŽA 6.665 1.962 1.032 2.818 688 111 54 ISTOČNI DRVAR 26 5 4 14 3 0 0 ISTOČNI MOSTAR 98 26 9 36 15 5 7 ISTOČNI STARI GRAD 521 123 53 231 84 23 7 ISTOČNO NOVO SARAJEVO 4.756 1.418 843 1.932 450 83 30 JABLANICA 4.442 1.330 508 1.359 659 273 313 JAJCE 11.157 3.196 1.109 2.867 1.923 902 1.160 JEZERO 462 118 42 161 81 34 26 KAKANJ 15.662 4.161 1.964 4.863 2.545 1.001 1.128 KALESIJA 13.637 3.362 1.684 4.778 2.177 757 879 KALINOVIK 925 265 63 326 174 54 43 KISELJAK 8.725 2.390 1.078 2.656 1.594 548 459 KLADANJ 5.325 1.327 665 1.870 829 302 332 KLJUČ 7.150 1.986 732 2.122 1.164 536 610 KNEŽEVO 4.227 951 342 1.417 822 325 370 KONJIC 10.945 3.080 1.285 3.411 1.794 696 679 KOSTAJNICA 2.659 684 482 1.085 287 73 48 KOTOR VAROŠ 8.362 2.235 755 2.530 1.559 652 631 KOZARSKA DUBICA 9.744 2.276 1.532 4.237 1.232 301 166 KREŠEVO 2.304 699 244 662 408 174 117 KRUPA NA UNI 643 116 61 197 142 62 65 KUPRES - FBiH 2.176 858 169 422 365 192 170 KUPRES - RS 131 27 13 41 27 13 10 LAKTAŠI 14.953 3.689 2.079 6.279 2.043 556 307
114 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija UkupnoUKUPAN BROJ ŽIVOROĐENE DJECE Nije rađala 1 dijete 2 djece 3 djece 4 djece 5 i više djece Area TotalTOTAL NUMBER OF LIVE BORN CHILDREN Did not give birthGave birth to 1 childGave birth to 2 childGave birth to 3 childGave birth to 4 childGave birth to 5 child and more children LIVNO 14.885 4.944 1.226 3.551 2.986 1.309 869 LOPARE 6.695 1.793 772 2.563 1.054 302 211 LUKAVAC 19.824 4.464 3.691 8.198 2.140 717 614 LJUBINJE 1.550 432 110 559 330 75 44 LjUBUŠKI 11.872 4.107 1.040 2.573 2.364 1.105 683 MAGLAJ 9.962 2.547 1.424 3.455 1.449 540 547 MILIĆI 4.851 1.426 435 1.584 876 285 245 MODRIČA 11.426 3.021 1.443 4.317 1.711 558 376 MRKONJIĆ GRAD 7.428 1.724 740 2.929 1.329 399 307 NEUM 1.948 643 168 420 391 185 141 NEVESINJE 5.538 1.595 486 1.782 1.071 396 208 NOVI GRAD 11.925 2.956 1.653 4.615 1.551 596 554 NOVI GRAD SARAJEVO 53.683 16.129 9.593 19.695 5.446 1.594 1.226 NOVI TRAVNIK 9.963 2.871 1.255 2.665 1.666 729 777 NOVO GORAŽDE 1.332 435 153 442 200 58 44 NOVO SARAJEVO 30.918 10.414 6.222 10.864 2.461 590 367 ODŽAK 8.210 2.465 982 2.750 1.278 416 319 OLOVO 4.434 1.190 502 1.433 701 289 319 ORAŠJE 8.479 2.695 1.055 2.252 1.289 590 598 OSMACI 2.527 648 244 837 446 175 177 OŠTRA LUKA 1.152 244 84 349 266 106 103 PALE - FBiH 391 97 31 120 81 29 33 PALE - RS 9.506 2.934 1.297 3.880 1.058 240 97 PELAGIĆEVO 2.327 628 275 763 401 143 117 PETROVAC 164 35 23 85 19 2 0 PETROVO 2.972 622 412 1.396 384 91 67 POSUŠJE 8.208 3.376 624 1.144 1.381 888 795 PRIJEDOR 40.026 10.787 5.596 14.599 5.610 1.856 1.578 PRNJAVOR 15.846 3.718 1.989 6.230 2.508 780 621 PROZOR 5.867 2.099 442 963 980 607 776 RAVNO 1.361 500 142 380 250 71 18 RIBNIK 2.642 534 238 923 582 200 165 ROGATICA 4.725 1.218 518 1.750 835 261 143 RUDO 3.452 823 315 1.398 619 204 93 SANSKI MOST 17.665 5.169 2.179 5.604 2.676 978 1.059 SAPNA 4.421 1.194 384 1.252 861 369 361 SOKOLAC 5.315 1.381 657 2.172 785 214 106 SRBAC 7.717 1.832 1.095 3.095 1.165 308 222 SREBRENICA 5.961 1.713 583 1.912 995 380 378 SREBRENIK 17.037 3.923 2.307 6.408 2.583 914 902
115 Teritorija UkupnoUKUPAN BROJ ŽIVOROĐENE DJECE Nije rađala 1 dijete 2 djece 3 djece 4 djece 5 i više djece Area TotalTOTAL NUMBER OF LIVE BORN CHILDREN Did not give birthGave birth to 1 childGave birth to 2 childGave birth to 3 childGave birth to 4 childGave birth to 5 child and more children STARI GRAD SARAJEVO 17.059 5.243 2.934 6.147 1.872 540 323 STOLAC 6.096 2.124 530 1.441 1.128 526 347 ŠAMAC 7.865 2.069 1.159 3.253 990 241 153 ŠEKOVIĆI 2.969 752 255 1.016 572 197 177 ŠIPOVO 4.369 1.046 376 1.558 795 280 314 ŠIROKI BRIJEG 12.027 4.262 1.014 2.439 2.251 1.198 863 TEOČAK 3.078 809 343 962 570 214 180 TESLIĆ 16.937 3.947 2.006 5.858 2.993 1.025 1.108 TEŠANJ 17.741 4.310 2.357 5.994 3.056 1.038 986 TOMISLAVGRAD 13.018 5.173 958 2.226 2.425 1.266 970 TRAVNIK 22.532 6.601 2.740 6.351 3.736 1.619 1.485 TREBINJE 12.834 3.643 1.441 4.981 2.154 469 146 TRNOVO - FBiH 693 158 46 272 127 50 40 TRNOVO - RS 963 251 119 385 141 45 22 TUZLA 51.072 13.710 9.432 20.193 4.790 1.591 1.356 UGLJEVIK 6.679 1.704 826 2.676 1.038 270 165 USORA 2.900 916 262 802 496 217 207 VAREŠ 4.070 997 583 1.407 667 200 216 VELIKA KLADUŠA 16.483 4.112 2.536 4.053 2.370 1.264 2.148 VISOKO 16.864 4.297 2.463 6.277 2.483 729 615 VIŠEGRAD 4.927 1.375 565 1.923 731 205 128 VITEZ 10.776 3.087 1.216 2.923 2.000 832 718 VLASENICA 5.045 1.481 573 1.724 735 273 259 VOGOŠĆA 11.602 3.232 1.875 4.293 1.423 421 358 VUKOSAVLJE 1.978 479 251 598 359 151 140 ZAVIDOVIĆI 15.108 3.646 1.989 5.195 2.375 915 988 ZENICA 47.242 12.327 7.711 16.230 6.404 2.415 2.155 ZVORNIK 24.930 6.227 2.809 9.333 4.218 1.309 1.034 ŽEPČE 12.279 3.672 1.297 3.010 2.067 1.064 1.169 ŽIVINICE 24.258 5.806 3.423 8.890 3.494 1.303 1.342
116 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHY8.1. OSOBE SA POTEŠKOĆAMA PREMA VRSTI POTEŠKOĆE I SPOLU, nivo BiH, F BiH, RS i BD Disability by type and sex, Level BiH, F BiH, RS and BD Teritorija SpolUkupno Total Ukupno sa poteškoćamaVRSTA POTEŠKOĆE Sa više poteškoćaVid iako nosi naočale Sluh. iako koristi slušni aprat Hod ili penjanje uz stepenice Pamćenje ili koncentracija Odijevanje i održavanje lične higijene Komunikacija (sporazumijevanje sa drugima) Area Sex Total Population with disabilities TYPE OF DIFFICUL TY "Population with more disabilities" Seeing. even with the use of glasses Hearing. even with the use of hearing aids  Walking or going upstairs  Remembering or concentrating   Dressing and bathing  Communication (understanding other people)   BOSNA I HERCEGOVINAUkupno 3.531.159 294.058 121.620 70.762 184.430 55.875 39.164 32.002 110.230 M 1.732.270 132.975 50.613 34.448 77.489 25.058 16.645 15.473 46.379 Ž 1.798.889 161.083 71.007 36.314 106.941 30.817 22.519 16.529 63.851 FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINEUkupno 2.219.220 181.927 74.413 42.221 114.822 35.601 24.345 20.180 68.156 M 1.087.993 81.695 30.746 20.243 47.911 16.020 10.317 9.846 28.473 Ž 1.131.227 100.232 43.667 21.978 66.911 19.581 14.028 10.334 39.683 REPUBLIKA SRPSKAUkupno 1.228.423 104.454 43.899 26.595 64.737 18.737 13.803 10.969 39.057 M 603.027 47.844 18.466 13.247 27.546 8.363 5.901 5.219 16.624 Ž 625.396 56.610 25.433 13.348 37.191 10.374 7.902 5.750 22.433 BRČKO DISTRIKT BOSNE I HERCEGOVINEUkupno 83.516 7.677 3.308 1.946 4.871 1.537 1.016 853 3.017 M 41.250 3.436 1.401 958 2.032 675 427 408 1.282 Ž 42.266 4.241 1.907 988 2.839 862 589 445 1.735
117 8.2. OSOBE SA POTEŠKOĆAMA PREMA VRSTI POTEŠKOĆE I SPOLU, nivo kantona u F BiH Disability by type and sex, Canton Level in F BiH Teritorija Spol Ukupno Ukupno sa poteškoćamaVRSTA POTEŠKOĆE Sa više poteškoćaVid iako nosi naočale Sluh. iako koristi slušni aprat Hod ili penjanje uz stepenice Pamćenje ili koncentracija Odijevanje i održavanje lične higijene Komunikacija (sporazumijevanje sa drugima) Area Sex Total Population with disabilities TYPE OF DIFFICUL TY  Population with more disabilitiesSeeing. even with the use of glasses Hearing. even with the use of hearing aids  Walking or going upstairs  Remembering or concentrating   Dressing and bathing  Communication (understanding other people)   UNSKO-SANSKI KANTONUkupno 273.261 20.706 8.911 5.139 12.299 4.220 2.751 2.467 7.558 M 135.304 10.055 3.905 2.610 5.680 2.059 1.302 1.289 3.444 Ž 137.957 10.651 5.006 2.529 6.619 2.161 1.449 1.178 4.114 POSAVSKI KANTONUkupno 43.453 3.387 1.386 762 2.021 615 375 337 1.127 M 21.805 1.585 592 368 866 293 159 165 482 Ž 21.648 1.802 794 394 1.155 322 216 172 645 TUZLANSKI KANTONUkupno 445.028 43.418 18.825 9.948 27.830 9.292 5.630 4.548 17.193 M 217.388 18.694 7.541 4.653 11.110 3.945 2.353 2.187 6.941 Ž 227.640 24.724 11.284 5.295 16.720 5.347 3.277 2.361 10.252 ZENIČKO-DOBOJSKI KANTONUkupno 364.433 30.367 12.250 6.650 19.061 5.373 3.950 3.219 10.924 M 180.780 13.854 5.096 3.316 8.003 2.383 1.686 1.576 4.548 Ž 183.653 16.513 7.154 3.334 11.058 2.990 2.264 1.643 6.376 BOSANSKO-PODRINJSKI KANTONUkupno 23.734 2.619 1.096 682 1.746 528 330 251 1.030 M 11.617 1.150 485 323 696 212 135 103 423 Ž 12.117 1.469 611 359 1.050 316 195 148 607 SREDNJOBOSANSKI KANTONUkupno 254.686 20.634 8.358 4.619 12.193 4.152 2.700 2.616 7.687 M 127.266 9.786 3.644 2.274 5.406 2.005 1.192 1.330 3.441 Ž 127.420 10.848 4.714 2.345 6.787 2.147 1.508 1.286 4.246 HERCEGOVAČKO-NERETVANSKI KANTONUkupno 222.007 14.948 5.764 3.712 9.576 2.807 2.087 1.749 5.448 M 109.018 6.877 2.457 1.772 4.114 1.317 868 838 2.310 Ž 112.989 8.071 3.307 1.940 5.462 1.490 1.219 911 3.138 ZAPADNOHERCEGOVAČKI KANTONUkupno 94.898 5.094 1.812 1.309 3.363 1.014 776 730 1.894 M 47.311 2.373 739 627 1.503 490 309 356 832 Ž 47.587 2.721 1.073 682 1.860 524 467 374 1.062 KANTON SARAJEVOUkupno 413.593 35.729 13.979 8.067 23.636 6.712 5.009 3.637 13.442 M 195.161 15.041 5.441 3.656 9.240 2.892 2.009 1.712 5.278 Ž 218.432 20.688 8.538 4.411 14.396 3.820 3.000 1.925 8.164 KANTON 10Ukupno 84.127 5.025 2.032 1.333 3.097 888 737 626 1.853 M 42.343 2.280 846 644 1.293 424 304 290 774 Ž 41.784 2.745 1.186 689 1.804 464 433 336 1.079
118 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHY8.3. OSOBE SA POTEŠKOĆAMA PREMA VRSTI POTEŠKOĆE I SPOLU, nivo općine u BiH Disability by type and sex, Municipality Level in BiH Teritorija Spol Ukupno Ukupno sa poteškoćamaVRSTA POTEŠKOĆE Sa više poteškoćaVid iako nosi naočale Sluh. iako koristi slušni aprat Hod ili penjanje uz stepenice Pamćenje ili koncentracija Odijevanje i održavanje lične higijene Komunikacija (sporazumijevanje sa drugima) Area Sex Total Population with disabilities TYPE OF DIFFICUL TY  Population with more disabilities" Seeing. even with the use of glasses Hearing. even with the use of hearing aids  Walking or going upstairs  Remembering or concentrating   Dressing and bathing  Communication (understanding other people)   BANOVIĆIUkupno 22.773 1.839 750 357 1.134 282 217 185 640 M 11.392 762 275 151 456 96 81 76 229 Ž 11.381 1.077 475 206 678 186 136 109 411 BANJA LUKAUkupno 185.042 13.724 5.492 3.343 8.634 2.349 1.761 1.336 5.056 M 89.148 6.394 2.297 1.726 3.756 1.115 799 688 2.217 Ž 95.894 7.330 3.195 1.617 4.878 1.234 962 648 2.839 BERKOVIĆIUkupno 2.114 169 74 49 111 35 29 26 73 M 1.059 77 34 28 46 13 11 11 32 Ž 1.055 92 40 21 65 22 18 15 41 BIHAĆUkupno 56.261 4.952 2.073 1.189 3.069 850 655 491 1.780 M 27.041 2.313 850 586 1.377 406 301 256 782 Ž 29.220 2.639 1.223 603 1.692 444 354 235 998 BIJELJINAUkupno 107.715 8.917 3.509 2.066 5.628 1.445 1.072 811 3.142 M 52.827 4.042 1.453 1.053 2.391 645 477 408 1.380 Ž 54.888 4.875 2.056 1.013 3.237 800 595 403 1.762 BILEĆAUkupno 10.807 817 375 240 536 126 107 90 350 M 5.454 341 159 122 194 61 44 45 151 Ž 5.353 476 216 118 342 65 63 45 199 BOSANSKA KRUPAUkupno 25.545 2.373 1.158 651 1.363 490 298 269 911 M 12.548 1.176 509 369 632 248 147 138 431 Ž 12.997 1.197 649 282 731 242 151 131 480 BOSANSKI PETROVACUkupno 7.328 654 254 188 430 138 131 98 272 M 3.678 298 108 92 177 66 57 47 117 Ž 3.650 356 146 96 253 72 74 51 155 BOSANSKO GRAHOVOUkupno 2.449 319 156 84 215 46 47 31 148 M 1.287 136 62 48 77 18 14 13 56 Ž 1.162 183 94 36 138 28 33 18 92 BRATUNACUkupno 20.340 1.587 816 436 862 300 181 145 586 M 10.091 711 339 198 380 120 79 59 249 Ž 10.249 876 477 238 482 180 102 86 337
119 Teritorija Spol Ukupno Ukupno sa poteškoćamaVRSTA POTEŠKOĆE Sa više poteškoćaVid iako nosi naočale Sluh. iako koristi slušni aprat Hod ili penjanje uz stepenice Pamćenje ili koncentracija Odijevanje i održavanje lične higijene Komunikacija (sporazumijevanje sa drugima) Area Sex Total Population with disabilities TYPE OF DIFFICUL TY  Population with more disabilities" Seeing. even with the use of glasses Hearing. even with the use of hearing aids  Walking or going upstairs  Remembering or concentrating   Dressing and bathing  Communication (understanding other people)   BRČKOUkupno 83.516 7.677 3.308 1.946 4.871 1.537 1.016 853 3.017 M 41.250 3.436 1.401 958 2.032 675 427 408 1.282 Ž 42.266 4.241 1.907 988 2.839 862 589 445 1.735 BREZAUkupno 14.168 1.289 493 256 857 207 167 132 442 M 6.952 586 212 133 359 93 73 70 194 Ž 7.216 703 281 123 498 114 94 62 248 BRODUkupno 16.619 1.447 605 327 907 242 145 122 491 M 8.143 668 253 171 397 106 55 61 196 Ž 8.476 779 352 156 510 136 90 61 295 BUGOJNOUkupno 31.470 2.436 950 551 1.558 512 362 305 921 M 15.635 1.130 414 254 695 251 178 152 408 Ž 15.835 1.306 536 297 863 261 184 153 513 BUSOVAČAUkupno 17.910 1.274 538 311 763 221 134 114 450 M 9.134 622 252 169 334 111 68 65 206 Ž 8.776 652 286 142 429 110 66 49 244 BUŽIMUkupno 19.340 1.064 465 341 649 296 186 190 438 M 9.885 596 236 180 351 154 103 106 228 Ž 9.455 468 229 161 298 142 83 84 210 CAZINUkupno 66.149 4.563 1.906 1.107 2.684 981 600 583 1.654 M 33.072 2.340 891 570 1.326 492 292 312 779 Ž 33.077 2.223 1.015 537 1.358 489 308 271 875 CENTAR SARAJEVOUkupno 55.181 4.800 1.787 1.049 3.318 799 635 386 1.789 M 25.369 1.914 671 475 1.231 351 227 169 668 Ž 29.812 2.886 1.116 574 2.087 448 408 217 1.121 ČAJNIČEUkupno 4.895 469 221 135 269 67 51 41 177 M 2.474 212 94 66 112 30 24 17 78 Ž 2.421 257 127 69 157 37 27 24 99 ČAPLJINAUkupno 26.157 1.736 736 442 1.079 336 254 217 647 M 12.947 863 341 231 504 160 115 116 293 Ž 13.210 873 395 211 575 176 139 101 354
120 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Spol Ukupno Ukupno sa poteškoćamaVRSTA POTEŠKOĆE Sa više poteškoćaVid iako nosi naočale Sluh. iako koristi slušni aprat Hod ili penjanje uz stepenice Pamćenje ili koncentracija Odijevanje i održavanje lične higijene Komunikacija (sporazumijevanje sa drugima) Area Sex Total Population with disabilities TYPE OF DIFFICUL TY  Population with more disabilities" Seeing. even with the use of glasses Hearing. even with the use of hearing aids  Walking or going upstairs  Remembering or concentrating   Dressing and bathing  Communication (understanding other people)   ČELIĆUkupno 10.502 1.132 553 274 691 182 110 90 427 M 5.256 499 219 130 295 85 50 41 185 Ž 5.246 633 334 144 396 97 60 49 242 ČELINACUkupno 15.548 1.706 766 471 1.057 307 216 169 635 M 7.728 819 320 240 478 154 97 74 273 Ž 7.820 887 446 231 579 153 119 95 362 ČITLUKUkupno 18.140 1.078 406 304 714 200 166 130 418 M 8.937 493 174 155 294 89 60 56 179 Ž 9.203 585 232 149 420 111 106 74 239 DERVENTAUkupno 27.404 2.592 1.196 675 1.636 467 305 264 963 M 13.397 1.186 486 328 720 202 119 125 397 Ž 14.007 1.406 710 347 916 265 186 139 566 DOBOJUkupno 71.441 7.547 3.326 1.931 4.872 1.392 1.025 798 3.048 M 34.916 3.376 1.365 943 1.996 609 416 361 1.248 Ž 36.525 4.171 1.961 988 2.876 783 609 437 1.800 DOBOJ-ISTOKUkupno 10.248 1.056 372 233 648 340 217 214 403 M 5.061 477 182 135 292 139 107 106 186 Ž 5.187 579 190 98 356 201 110 108 217 DOBOJ-JUGUkupno 4.137 321 145 74 205 45 29 23 115 M 2.065 157 69 40 94 20 12 10 52 Ž 2.072 164 76 34 111 25 17 13 63 DOBRETIĆIUkupno 1.629 201 62 48 128 40 22 27 65 M 905 122 28 29 83 26 15 18 42 Ž 724 79 34 19 45 14 7 9 23 DOMALJEVAC- ŠAMACUkupno 4.771 452 223 104 249 95 42 44 171 M 2.373 213 101 54 104 54 17 26 81 Ž 2.398 239 122 50 145 41 25 18 90 DONJI VAKUFUkupno 13.985 1.218 503 267 731 206 142 108 406 M 6.922 598 225 138 349 99 65 47 200 Ž 7.063 620 278 129 382 107 77 61 206 DONJI ŽABARUkupno 3.809 319 123 82 184 40 31 25 89 M 1.920 149 50 50 77 19 11 15 42 Ž 1.889 170 73 32 107 21 20 10 47
121 Teritorija Spol Ukupno Ukupno sa poteškoćamaVRSTA POTEŠKOĆE Sa više poteškoćaVid iako nosi naočale Sluh. iako koristi slušni aprat Hod ili penjanje uz stepenice Pamćenje ili koncentracija Odijevanje i održavanje lične higijene Komunikacija (sporazumijevanje sa drugima) Area Sex Total Population with disabilities TYPE OF DIFFICUL TY  Population with more disabilities" Seeing. even with the use of glasses Hearing. even with the use of hearing aids  Walking or going upstairs  Remembering or concentrating   Dressing and bathing  Communication (understanding other people)   DRVARUkupno 7.036 1.017 497 261 626 155 139 100 398 M 3.473 434 186 117 244 67 61 46 148 Ž 3.563 583 311 144 382 88 78 54 250 FOČA - FBiHUkupno 1.933 211 81 50 138 31 20 17 72 M 998 97 41 20 55 15 9 8 31 Ž 935 114 40 30 83 16 11 9 41 FOČA - RSUkupno 18.288 1.497 613 437 961 269 234 172 590 M 9.236 738 270 221 445 129 99 82 267 Ž 9.052 759 343 216 516 140 135 90 323 FOJNICAUkupno 12.356 1.742 555 270 799 727 220 604 946 M 6.197 879 239 129 359 391 96 344 477 Ž 6.159 863 316 141 440 336 124 260 469 GACKOUkupno 8.990 606 249 176 392 95 78 73 224 M 4.556 265 109 81 155 45 27 31 86 Ž 4.434 341 140 95 237 50 51 42 138 GLAMOČUkupno 3.860 479 241 160 277 89 60 44 203 M 1.963 198 93 75 100 47 27 22 89 Ž 1.897 281 148 85 177 42 33 22 114 GORAŽDEUkupno 20.897 2.279 959 585 1.525 463 294 226 907 M 10.163 993 421 279 610 182 119 92 372 Ž 10.734 1.286 538 306 915 281 175 134 535 GORNJI VAKUF- USKOPLJEUkupno 20.933 1.439 567 361 829 247 145 164 478 M 10.532 706 239 180 393 125 72 83 215 Ž 10.401 733 328 181 436 122 73 81 263 GRAČANICAUkupno 45.220 3.618 1.400 728 2.298 660 435 335 1.298 M 21.641 1.600 582 342 976 289 175 167 551 Ž 23.579 2.018 818 386 1.322 371 260 168 747 GRAD MOSTARUkupno 105.797 7.239 2.733 1.743 4.730 1.316 970 816 2.580 M 51.210 3.314 1.129 836 2.043 617 386 379 1.081 Ž 54.587 3.925 1.604 907 2.687 699 584 437 1.499 GRADAČACUkupno 39.340 3.077 1.192 674 1.925 623 462 356 1.151 M 19.234 1.362 497 295 800 294 209 174 487 Ž 20.106 1.715 695 379 1.125 329 253 182 664
122 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Spol Ukupno Ukupno sa poteškoćamaVRSTA POTEŠKOĆE Sa više poteškoćaVid iako nosi naočale Sluh. iako koristi slušni aprat Hod ili penjanje uz stepenice Pamćenje ili koncentracija Odijevanje i održavanje lične higijene Komunikacija (sporazumijevanje sa drugima) Area Sex Total Population with disabilities TYPE OF DIFFICUL TY  Population with more disabilities" Seeing. even with the use of glasses Hearing. even with the use of hearing aids  Walking or going upstairs  Remembering or concentrating   Dressing and bathing  Communication (understanding other people)   GRADIŠKAUkupno 51.727 4.537 1.933 1.142 2.742 857 639 522 1.691 M 25.271 2.019 776 541 1.098 346 257 224 655 Ž 26.456 2.518 1.157 601 1.644 511 382 298 1.036 GRUDEUkupno 17.308 867 346 265 601 239 193 172 377 M 8.621 368 130 112 248 109 80 68 159 Ž 8.687 499 216 153 353 130 113 104 218 HADŽIĆIUkupno 23.891 2.264 917 528 1.385 650 449 405 973 M 11.914 1.055 394 249 580 334 221 209 446 Ž 11.977 1.209 523 279 805 316 228 196 527 HAN PIJESAKUkupno 3.530 273 105 68 189 50 48 36 97 M 1.667 101 37 28 66 16 15 14 31 Ž 1.863 172 68 40 123 34 33 22 66 ILIDŽAUkupno 66.730 5.142 2.009 1.185 3.404 978 767 537 1.907 M 32.359 2.257 812 569 1.407 405 295 257 763 Ž 34.371 2.885 1.197 616 1.997 573 472 280 1.144 ILIJAŠUkupno 19.603 1.733 724 382 1.054 382 246 212 660 M 9.381 756 281 178 431 167 98 105 275 Ž 10.222 977 443 204 623 215 148 107 385 ISTOČNA ILIDŽAUkupno 14.763 1.038 429 272 650 150 175 113 399 M 7.069 473 187 127 270 64 83 54 173 Ž 7.694 565 242 145 380 86 92 59 226 ISTOČNI DRVARUkupno 79 9 5 4 7 1 0 0 4 M 53 5 2 1 4 0 0 0 1 Ž 26 4 3 3 3 1 0 0 3 ISTOČNI MOSTARUkupno 257 14 9 7 8 3 2 2 7 M 142 4 3 1 2 2 1 1 2 Ž 115 10 6 6 6 1 1 1 5 ISTOČNI STARI GRADUkupno 1.131 102 50 29 54 21 16 15 33 M 560 43 22 15 23 10 7 10 17 Ž 571 59 28 14 31 11 9 5 16 ISTOČNO NOVO SARAJEVOUkupno 10.642 622 261 156 388 108 80 67 211 M 5.058 277 90 76 164 49 34 33 87 Ž 5.584 345 171 80 224 59 46 34 124
123 Teritorija Spol Ukupno Ukupno sa poteškoćamaVRSTA POTEŠKOĆE Sa više poteškoćaVid iako nosi naočale Sluh. iako koristi slušni aprat Hod ili penjanje uz stepenice Pamćenje ili koncentracija Odijevanje i održavanje lične higijene Komunikacija (sporazumijevanje sa drugima) Area Sex Total Population with disabilities TYPE OF DIFFICUL TY  Population with more disabilities" Seeing. even with the use of glasses Hearing. even with the use of hearing aids  Walking or going upstairs  Remembering or concentrating   Dressing and bathing  Communication (understanding other people)   JABLANICAUkupno 10.111 735 271 192 446 129 101 85 274 M 5.027 327 118 74 200 52 48 44 112 Ž 5.084 408 153 118 246 77 53 41 162 JAJCEUkupno 27.258 2.171 912 494 1.333 346 261 206 757 M 13.856 1.028 388 245 587 167 115 104 337 Ž 13.402 1.143 524 249 746 179 146 102 420 JEZEROUkupno 1.144 82 44 34 62 27 19 14 41 M 601 39 18 18 31 15 10 6 18 Ž 543 43 26 16 31 12 9 8 23 KAKANJUkupno 37.441 2.591 994 590 1.498 443 421 320 898 M 18.651 1.161 406 281 616 192 182 165 371 Ž 18.790 1.430 588 309 882 251 239 155 527 KALESIJAUkupno 33.053 3.029 1.405 626 1.844 646 333 275 1.179 M 16.597 1.375 613 327 768 288 155 139 521 Ž 16.456 1.654 792 299 1.076 358 178 136 658 KALINOVIKUkupno 2.029 208 87 58 135 27 26 17 80 M 987 90 35 26 55 10 8 8 30 Ž 1.042 118 52 32 80 17 18 9 50 KISELJAKUkupno 20.722 1.602 624 351 956 300 216 177 569 M 10.285 748 272 175 399 133 88 85 245 Ž 10.437 854 352 176 557 167 128 92 324 KLADANJUkupno 12.348 1.007 426 246 608 218 115 100 389 M 6.108 456 175 125 260 82 48 50 156 Ž 6.240 551 251 121 348 136 67 50 233 KLJUČUkupno 16.744 1.079 388 226 668 197 136 100 349 M 8.365 477 155 107 283 85 52 44 143 Ž 8.379 602 233 119 385 112 84 56 206 KNEŽEVOUkupno 9.793 950 357 258 581 241 172 142 404 M 4.892 459 159 130 263 114 70 61 181 Ž 4.901 491 198 128 318 127 102 81 223 KONJICUkupno 25.148 2.071 838 491 1.295 379 252 208 720 M 12.360 927 348 223 551 185 109 101 300 Ž 12.788 1.144 490 268 744 194 143 107 420
124 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Spol Ukupno Ukupno sa poteškoćamaVRSTA POTEŠKOĆE Sa više poteškoćaVid iako nosi naočale Sluh. iako koristi slušni aprat Hod ili penjanje uz stepenice Pamćenje ili koncentracija Odijevanje i održavanje lične higijene Komunikacija (sporazumijevanje sa drugima) Area Sex Total Population with disabilities TYPE OF DIFFICUL TY  Population with more disabilities" Seeing. even with the use of glasses Hearing. even with the use of hearing aids  Walking or going upstairs  Remembering or concentrating   Dressing and bathing  Communication (understanding other people)   KOSTAJNICAUkupno 5.977 490 232 128 323 103 73 56 214 M 2.967 222 106 68 137 44 26 23 95 Ž 3.010 268 126 60 186 59 47 33 119 KOTOR VAROŠUkupno 19.710 1.918 929 506 1.110 350 237 184 726 M 9.818 902 394 256 494 161 107 90 323 Ž 9.892 1.016 535 250 616 189 130 94 403 KOZARSKA DUBICAUkupno 21.524 2.104 795 497 1.387 335 245 188 751 M 10.516 930 332 238 557 155 108 94 304 Ž 11.008 1.174 463 259 830 180 137 94 447 KREŠEVOUkupno 5.273 463 176 122 274 102 68 45 164 M 2.597 189 75 57 91 40 27 24 61 Ž 2.676 274 101 65 183 62 41 21 103 KRUPA NA UNIUkupno 1.597 204 98 59 112 40 19 20 88 M 862 93 47 36 43 19 5 8 40 Ž 735 111 51 23 69 21 14 12 48 KUPRES - FBiHUkupno 5.057 305 151 110 212 100 81 87 141 M 2.541 138 59 52 88 45 34 38 57 Ž 2.516 167 92 58 124 55 47 49 84 KUPRES - RSUkupno 300 49 12 14 33 13 6 6 21 M 160 27 8 10 18 9 3 4 13 Ž 140 22 4 4 15 4 3 2 8 LAKTAŠIUkupno 34.966 2.487 1.055 621 1.453 417 330 287 904 M 17.320 1.221 466 329 666 208 164 150 422 Ž 17.646 1.266 589 292 787 209 166 137 482 LIVNOUkupno 34.133 1.776 622 448 1.102 306 246 209 595 M 17.024 821 279 225 477 153 101 97 265 Ž 17.109 955 343 223 625 153 145 112 330 LOPAREUkupno 15.357 1.645 699 405 1.007 284 191 169 587 M 7.749 811 303 189 461 142 86 87 257 Ž 7.608 834 396 216 546 142 105 82 330 LUKAVACUkupno 44.520 5.056 2.247 1.252 3.253 1.044 674 497 2.034 M 21.786 2.125 884 581 1.247 412 286 234 794 Ž 22.734 2.931 1.363 671 2.006 632 388 263 1.240
125 Teritorija Spol Ukupno Ukupno sa poteškoćamaVRSTA POTEŠKOĆE Sa više poteškoćaVid iako nosi naočale Sluh. iako koristi slušni aprat Hod ili penjanje uz stepenice Pamćenje ili koncentracija Odijevanje i održavanje lične higijene Komunikacija (sporazumijevanje sa drugima) Area Sex Total Population with disabilities TYPE OF DIFFICUL TY  Population with more disabilities" Seeing. even with the use of glasses Hearing. even with the use of hearing aids  Walking or going upstairs  Remembering or concentrating   Dressing and bathing  Communication (understanding other people)   LJUBINJEUkupno 3.511 201 83 69 120 44 45 31 81 M 1.725 86 37 34 48 17 18 14 34 Ž 1.786 115 46 35 72 27 27 17 47 LjUBUŠKIUkupno 28.184 1.740 652 414 1.125 324 263 230 633 M 14.022 782 254 192 478 157 101 114 258 Ž 14.162 958 398 222 647 167 162 116 375 MAGLAJUkupno 23.146 2.138 936 500 1.350 385 226 224 770 M 11.430 938 364 239 553 162 86 92 313 Ž 11.716 1.200 572 261 797 223 140 132 457 MILIĆIUkupno 11.441 878 395 212 520 160 110 80 321 M 5.798 401 169 100 229 65 43 29 133 Ž 5.643 477 226 112 291 95 67 51 188 MODRIČAUkupno 25.720 2.505 1.012 630 1.554 481 386 311 939 M 12.561 1.140 453 322 643 195 154 140 402 Ž 13.159 1.365 559 308 911 286 232 171 537 MRKONJIĆ GRADUkupno 16.671 1.353 544 398 833 239 215 186 495 M 8.096 626 234 192 370 101 86 73 216 Ž 8.575 727 310 206 463 138 129 113 279 NEUMUkupno 4.653 272 113 76 184 40 28 22 107 M 2.344 120 50 37 64 19 9 7 41 Ž 2.309 152 63 39 120 21 19 15 66 NEVESINJEUkupno 12.961 885 407 259 556 146 106 109 331 M 6.462 383 189 120 210 55 38 43 130 Ž 6.499 502 218 139 346 91 68 66 201 NOVI GRADUkupno 27.115 2.749 1.259 713 1.750 484 378 283 1.064 M 13.594 1.211 495 337 721 229 159 126 454 Ž 13.521 1.538 764 376 1.029 255 219 157 610 NOVI GRAD SARAJEVOUkupno 118.553 10.183 4.078 2.297 6.627 1.760 1.361 956 3.772 M 55.735 4.283 1.587 1.014 2.604 718 544 440 1.445 Ž 62.818 5.900 2.491 1.283 4.023 1.042 817 516 2.327 NOVI TRAVNIKUkupno 23.832 1.819 804 473 1.117 364 261 210 714 M 11.862 858 350 247 505 179 112 96 329 Ž 11.970 961 454 226 612 185 149 114 385
126 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Spol Ukupno Ukupno sa poteškoćamaVRSTA POTEŠKOĆE Sa više poteškoćaVid iako nosi naočale Sluh. iako koristi slušni aprat Hod ili penjanje uz stepenice Pamćenje ili koncentracija Odijevanje i održavanje lične higijene Komunikacija (sporazumijevanje sa drugima) Area Sex Total Population with disabilities TYPE OF DIFFICUL TY  Population with more disabilities" Seeing. even with the use of glasses Hearing. even with the use of hearing aids  Walking or going upstairs  Remembering or concentrating   Dressing and bathing  Communication (understanding other people)   NOVO GORAŽDEUkupno 3.117 213 89 60 139 39 21 19 78 M 1.618 106 37 33 63 15 7 5 30 Ž 1.499 107 52 27 76 24 14 14 48 NOVO SARAJEVOUkupno 64.814 5.230 1.803 1.142 3.679 952 743 505 1.938 M 29.580 2.076 657 479 1.350 396 286 227 722 Ž 35.234 3.154 1.146 663 2.329 556 457 278 1.216 ODŽAKUkupno 18.821 1.164 466 271 696 229 167 141 393 M 9.373 528 194 125 292 108 69 62 169 Ž 9.448 636 272 146 404 121 98 79 224 OLOVOUkupno 10.175 1.119 439 295 735 221 143 115 431 M 5.084 475 168 135 280 87 58 47 153 Ž 5.091 644 271 160 455 134 85 68 278 ORAŠJEUkupno 19.861 1.771 697 387 1.076 291 166 152 563 M 10.059 844 297 189 470 131 73 77 232 Ž 9.802 927 400 198 606 160 93 75 331 OSMACIUkupno 6.016 527 249 150 293 97 43 41 192 M 3.065 245 106 77 129 45 16 20 82 Ž 2.951 282 143 73 164 52 27 21 110 OŠTRA LUKAUkupno 2.786 399 177 98 228 61 41 28 135 M 1.440 208 88 66 102 31 17 10 64 Ž 1.346 191 89 32 126 30 24 18 71 PALE - FBiHUkupno 904 129 56 47 83 34 16 8 51 M 456 60 23 24 31 15 7 3 20 Ž 448 69 33 23 52 19 9 5 31 PALE - RSUkupno 20.909 1.315 502 327 835 218 181 135 461 M 10.038 609 218 169 373 94 85 62 217 Ž 10.871 706 284 158 462 124 96 73 244 PELAGIĆEVOUkupno 5.220 718 321 172 463 142 80 74 284 M 2.609 310 138 77 169 68 34 34 106 Ž 2.611 408 183 95 294 74 46 40 178 PETROVACUkupno 361 17 7 4 8 3 4 1 7 M 172 6 2 1 5 1 1 0 4 Ž 189 11 5 3 3 2 3 1 3
127 Teritorija Spol Ukupno Ukupno sa poteškoćamaVRSTA POTEŠKOĆE Sa više poteškoćaVid iako nosi naočale Sluh. iako koristi slušni aprat Hod ili penjanje uz stepenice Pamćenje ili koncentracija Odijevanje i održavanje lične higijene Komunikacija (sporazumijevanje sa drugima) Area Sex Total Population with disabilities TYPE OF DIFFICUL TY  Population with more disabilities" Seeing. even with the use of glasses Hearing. even with the use of hearing aids  Walking or going upstairs  Remembering or concentrating   Dressing and bathing  Communication (understanding other people)   PETROVOUkupno 6.474 953 437 259 607 151 106 64 381 M 3.124 404 180 135 233 62 40 36 156 Ž 3.350 549 257 124 374 89 66 28 225 POSUŠJEUkupno 20.477 1.131 356 292 746 213 132 147 398 M 10.287 619 175 166 404 110 58 80 210 Ž 10.190 512 181 126 342 103 74 67 188 PRIJEDORUkupno 89.397 7.377 2.936 1.844 4.574 1.576 1.111 945 2.857 M 43.863 3.438 1.241 966 1.955 786 528 524 1.307 Ž 45.534 3.939 1.695 878 2.619 790 583 421 1.550 PRNJAVORUkupno 35.956 3.377 1.388 831 2.130 575 424 327 1.217 M 17.572 1.537 573 392 883 243 184 165 474 Ž 18.384 1.840 815 439 1.247 332 240 162 743 PROZORUkupno 14.280 666 258 180 407 136 86 87 232 M 7.210 308 122 88 162 61 33 42 97 Ž 7.070 358 136 92 245 75 53 45 135 RAVNOUkupno 3.219 135 42 43 83 19 9 13 40 M 1.657 57 17 23 31 8 2 6 15 Ž 1.562 78 25 20 52 11 7 7 25 RIBNIKUkupno 6.048 715 298 202 448 125 113 93 277 M 3.009 332 139 99 191 57 52 46 131 Ž 3.039 383 159 103 257 68 61 47 146 ROGATICAUkupno 10.723 1.025 423 309 648 171 154 91 411 M 5.270 470 177 151 268 72 59 45 165 Ž 5.453 555 246 158 380 99 95 46 246 RUDOUkupno 7.963 613 240 174 408 126 86 70 261 M 4.050 269 104 86 170 55 41 31 109 Ž 3.913 344 136 88 238 71 45 39 152 SANSKI MOSTUkupno 41.475 2.236 880 556 1.388 467 322 328 831 M 20.826 1.053 373 274 620 234 163 177 376 Ž 20.649 1.183 507 282 768 233 159 151 455 SAPNAUkupno 11.178 642 226 148 410 117 67 58 215 M 5.739 326 102 76 209 51 34 34 102 Ž 5.439 316 124 72 201 66 33 24 113
128 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Spol Ukupno Ukupno sa poteškoćamaVRSTA POTEŠKOĆE Sa više poteškoćaVid iako nosi naočale Sluh. iako koristi slušni aprat Hod ili penjanje uz stepenice Pamćenje ili koncentracija Odijevanje i održavanje lične higijene Komunikacija (sporazumijevanje sa drugima) Area Sex Total Population with disabilities TYPE OF DIFFICUL TY  Population with more disabilities" Seeing. even with the use of glasses Hearing. even with the use of hearing aids  Walking or going upstairs  Remembering or concentrating   Dressing and bathing  Communication (understanding other people)   SOKOLACUkupno 12.021 973 379 262 622 169 146 116 356 M 5.919 429 163 121 254 65 56 44 144 Ž 6.102 544 216 141 368 104 90 72 212 SRBACUkupno 17.587 1.563 703 433 930 330 175 178 593 M 8.623 736 301 216 424 155 78 84 264 Ž 8.964 827 402 217 506 175 97 94 329 SREBRENICAUkupno 13.409 1.113 506 238 659 230 109 89 403 M 6.602 470 185 112 273 88 38 38 153 Ž 6.807 643 321 126 386 142 71 51 250 SREBRENIKUkupno 39.678 3.768 1.779 974 2.370 866 496 427 1.583 M 19.348 1.605 697 433 905 364 195 211 613 Ž 20.330 2.163 1.082 541 1.465 502 301 216 970 STARI GRAD SARAJEVOUkupno 36.976 3.785 1.538 857 2.457 663 460 367 1.390 M 17.482 1.582 579 389 958 284 185 170 536 Ž 19.494 2.203 959 468 1.499 379 275 197 854 STOLACUkupno 14.502 1.016 367 241 638 252 221 171 430 M 7.326 468 158 105 265 126 106 87 192 Ž 7.176 548 209 136 373 126 115 84 238 ŠAMACUkupno 17.273 1.658 688 425 1.058 256 163 149 574 M 8.385 735 280 219 420 111 68 72 229 Ž 8.888 923 408 206 638 145 95 77 345 ŠEKOVIĆIUkupno 6.761 612 314 199 289 97 60 69 226 M 3.360 286 132 97 128 39 29 33 101 Ž 3.401 326 182 102 161 58 31 36 125 ŠIPOVOUkupno 10.293 856 375 223 506 138 129 93 326 M 5.221 394 156 106 226 62 47 43 134 Ž 5.072 462 219 117 280 76 82 50 192 ŠIROKI BRIJEGUkupno 28.929 1.356 458 338 891 238 188 181 486 M 14.381 604 180 157 373 114 70 94 205 Ž 14.548 752 278 181 518 124 118 87 281 TEOČAKUkupno 7.424 531 211 116 330 91 63 49 177 M 3.767 255 95 52 147 45 32 28 70 Ž 3.657 276 116 64 183 46 31 21 107
129 Teritorija Spol Ukupno Ukupno sa poteškoćamaVRSTA POTEŠKOĆE Sa više poteškoćaVid iako nosi naočale Sluh. iako koristi slušni aprat Hod ili penjanje uz stepenice Pamćenje ili koncentracija Odijevanje i održavanje lične higijene Komunikacija (sporazumijevanje sa drugima) Area Sex Total Population with disabilities TYPE OF DIFFICUL TY  Population with more disabilities" Seeing. even with the use of glasses Hearing. even with the use of hearing aids  Walking or going upstairs  Remembering or concentrating   Dressing and bathing  Communication (understanding other people)   TESLIĆUkupno 38.536 3.625 1.474 893 2.245 652 506 390 1.393 M 18.679 1.717 643 440 997 278 213 191 595 Ž 19.857 1.908 831 453 1.248 374 293 199 798 TEŠANJUkupno 43.063 3.254 1.318 611 2.057 594 465 356 1.103 M 21.376 1.526 549 310 885 258 186 162 451 Ž 21.687 1.728 769 301 1.172 336 279 194 652 TOMISLAVGRADUkupno 31.592 1.129 365 270 665 192 164 155 368 M 16.055 553 167 127 307 94 67 74 159 Ž 15.537 576 198 143 358 98 97 81 209 TRAVNIKUkupno 53.482 4.081 1.696 878 2.421 724 594 440 1.480 M 26.574 1.859 731 402 1.045 313 249 210 616 Ž 26.908 2.222 965 476 1.376 411 345 230 864 TREBINJEUkupno 29.198 1.890 748 472 1.219 319 288 208 702 M 14.251 839 304 234 498 145 107 96 288 Ž 14.947 1.051 444 238 721 174 181 112 414 TRNOVO - FBiHUkupno 1.502 195 74 46 136 37 22 17 74 M 735 82 32 21 54 13 7 7 31 Ž 767 113 42 25 82 24 15 10 43 TRNOVO - RSUkupno 2.050 174 65 47 105 40 31 22 70 M 989 71 26 23 42 23 12 12 32 Ž 1.061 103 39 24 63 17 19 10 38 TUZLAUkupno 110.979 12.780 5.508 2.945 8.661 2.819 1.716 1.319 5.315 M 52.745 5.302 2.096 1.350 3.310 1.183 682 619 2.063 Ž 58.234 7.478 3.412 1.595 5.351 1.636 1.034 700 3.252 UGLJEVIKUkupno 15.710 1.196 500 263 741 196 154 94 410 M 7.937 541 210 120 313 79 64 41 168 Ž 7.773 655 290 143 428 117 90 53 242 USORAUkupno 6.603 468 149 111 302 88 53 45 148 M 3.266 217 55 54 135 38 22 22 59 Ž 3.337 251 94 57 167 50 31 23 89 VAREŠUkupno 8.892 1.180 532 274 789 221 160 107 482 M 4.373 516 206 135 323 95 61 52 189 Ž 4.519 664 326 139 466 126 99 55 293
130 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija Spol Ukupno Ukupno sa poteškoćamaVRSTA POTEŠKOĆE Sa više poteškoćaVid iako nosi naočale Sluh. iako koristi slušni aprat Hod ili penjanje uz stepenice Pamćenje ili koncentracija Odijevanje i održavanje lične higijene Komunikacija (sporazumijevanje sa drugima) Area Sex Total Population with disabilities TYPE OF DIFFICUL TY  Population with more disabilities" Seeing. even with the use of glasses Hearing. even with the use of hearing aids  Walking or going upstairs  Remembering or concentrating   Dressing and bathing  Communication (understanding other people)   VELIKA KLADUŠAUkupno 40.419 3.785 1.787 881 2.048 801 423 408 1.323 M 19.889 1.802 783 432 914 374 187 209 588 Ž 20.530 1.983 1.004 449 1.134 427 236 199 735 VISOKOUkupno 39.938 3.073 1.089 606 1.960 552 432 327 1.069 M 19.705 1.400 468 298 820 252 189 160 464 Ž 20.233 1.673 621 308 1.140 300 243 167 605 VIŠEGRADUkupno 10.668 1.130 420 281 620 314 237 205 487 M 5.106 437 167 132 234 78 62 56 148 Ž 5.562 693 253 149 386 236 175 149 339 VITEZUkupno 25.836 2.188 971 493 1.284 363 275 216 737 M 12.767 1.047 431 249 566 170 107 102 305 Ž 13.069 1.141 540 244 718 193 168 114 432 VLASENICAUkupno 11.467 808 379 241 455 142 107 99 311 M 5.638 403 173 118 218 61 50 50 132 Ž 5.829 405 206 123 237 81 57 49 179 VOGOŠĆAUkupno 26.343 2.397 1.049 581 1.576 491 326 252 939 M 12.606 1.036 428 282 625 224 146 128 392 Ž 13.737 1.361 621 299 951 267 180 124 547 VUKOSAVLJEUkupno 4.667 481 160 107 292 77 54 50 162 M 2.340 231 74 49 134 39 30 26 78 Ž 2.327 250 86 58 158 38 24 24 84 ZAVIDOVIĆIUkupno 35.988 3.643 1.475 814 2.318 648 420 369 1.338 M 17.883 1.706 626 428 986 307 197 184 583 Ž 18.105 1.937 849 386 1.332 341 223 185 755 ZENICAUkupno 110.663 8.924 3.706 2.012 5.558 1.568 1.202 958 3.314 M 54.660 4.045 1.560 990 2.316 693 509 484 1.372 Ž 56.003 4.879 2.146 1.022 3.242 875 693 474 1.942 ZVORNIKUkupno 58.856 4.426 1.956 1.174 2.592 778 527 409 1.570 M 29.270 2.080 858 587 1.124 337 243 186 679 Ž 29.586 2.346 1.098 587 1.468 441 284 223 891 ŽEPČEUkupno 30.219 2.367 974 507 1.432 401 232 243 814 M 15.335 1.127 413 273 636 186 111 128 347 Ž 14.884 1.240 561 234 796 215 121 115 467
131 Teritorija Spol Ukupno Ukupno sa poteškoćamaVRSTA POTEŠKOĆE Sa više poteškoćaVid iako nosi naočale Sluh. iako koristi slušni aprat Hod ili penjanje uz stepenice Pamćenje ili koncentracija Odijevanje i održavanje lične higijene Komunikacija (sporazumijevanje sa drugima) Area Sex Total Population with disabilities TYPE OF DIFFICUL TY  Population with more disabilities" Seeing. even with the use of glasses Hearing. even with the use of hearing aids  Walking or going upstairs  Remembering or concentrating   Dressing and bathing  Communication (understanding other people)   ŽIVINICEUkupno 57.765 5.883 2.756 1.375 3.658 1.404 725 643 2.382 M 28.714 2.550 1.124 656 1.445 617 299 308 984 Ž 29.051 3.333 1.632 719 2.213 787 426 335 1.398
132 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija UkupnoBroj članovaProsječan broj članova domaćinstva 1 2 3 4 5 6 7 8 i više Area  Total Number of members  Average number of household members 1 2 3 4 5 6 7 8 or more  BOSNA I HERCEGOVINA 1.155.736 217.613 277.191 232.169 238.625 107.229 49.859 18.818 14.232 3,04 FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINE715.739 126.004 167.378 148.905 154.947 67.488 30.206 11.533 9.278 3,09 REPUBLIKA SRPSKA 413.226 86.338 103.473 78.419 78.337 37.084 18.372 6.789 4.414 2,96 BRČKO DISTRIKT BOSNE I HERCEGOVINE26.771 5.271 6.340 4.845 5.341 2.657 1.281 496 540 3,119.1. DOMAĆINSTVA PREMA BROJU ČLANOVA, nivo BiH, F BiH, RS i BD Households by number of members, Level BiH, F BiH, RS and BD
133 9.2. DOMAĆINSTVA PREMA BROJU ČLANOVA nivo kantona u F BiH Households by number of members, Canton Level in F BiH Teritorija UkupnoBroj članova Prosječan broj članova domaćinstva 1 2 3 4 5 6 7 8 i više Area  Total Number of members  Average number of household members 1 2 3 4 5 6 7 8 or more  UNSKO-SANSKI KANTON 78.267 11.203 15.318 14.714 17.510 9.711 5.226 2.332 2.253 3,49 POSAVSKI KANTON 13.313 2.537 2.809 2.366 2.606 1.588 803 321 283 3,25 TUZLANSKI KANTON 150.607 25.889 37.907 34.556 33.863 11.199 4.894 1.427 872 2,95 ZENIČKO-DOBOJSKI KANTON 121.156 20.395 29.236 27.207 28.050 10.451 3.803 1.245 769 3 BOSANSKO-PODRINJSKI KANTON8.670 1.937 2.413 1.732 1.719 565 206 71 27 2,73 SREDNJOBOSANSKI KANTON 77.889 12.282 16.738 15.345 17.704 9.194 4.056 1.496 1.074 3,25 HERCEGOVAČKO-NERETVANSKI KANTON68.121 11.559 14.958 13.109 14.116 7.861 3.792 1.576 1.150 3,24 ZAPADNOHERCEGOVAČKI KANTON25.081 3.480 4.584 3.831 4.716 3.764 2.375 1.193 1.138 3,77 KANTON SARAJEVO 148.871 32.671 38.480 32.297 30.523 9.906 3.254 988 752 2,76 KANTON 10 23.764 4.051 4.935 3.748 4.140 3.249 1.797 884 960 3,53
134 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHY9.3. DOMAĆINSTVA PREMA BROJU ČLANOVA, nivo općine u BiH Households by number of members, Municipality Level in BiH Teritorija UkupnoBroj članova Prosječan broj članova domaćinstva 1 2 3 4 5 6 7 8 i više Area  Total Number of members  Average number of household members 1 2 3 4 5 6 7 8 or more  BANOVIĆI 7.636 1.063 1.878 1.978 1.948 510 188 51 20 2,98 BANJA LUKA 65.652 13.671 17.035 14.251 13.564 4.643 1.709 507 272 2,8 BERKOVIĆI 638 127 159 84 88 84 57 24 15 3,31 BIHAĆ 18.294 3.137 4.422 3.833 3.933 1.737 785 266 181 3,07 BIJELJINA 34.573 6.660 8.035 6.548 6.652 3.439 2.055 754 430 3,11 BILEĆA 3.317 612 699 615 639 374 224 93 61 3,26 BOSANSKA KRUPA 7.675 1.178 1.646 1.460 1.672 911 468 204 136 3,33 BOSANSKI PETROVAC 2.798 760 794 485 453 185 86 20 15 2,62 BOSANSKO GRAHOVO 1.046 356 337 162 102 44 27 10 8 2,34 BRATUNAC 5.998 1.003 1.199 1.096 1.261 739 379 152 169 3,39 BRČKO 26.771 5.271 6.340 4.845 5.341 2.657 1.281 496 540 3,11 BREZA 5.058 937 1.337 1.221 1.102 329 99 24 9 2,8 BROD 5.659 1.278 1.393 1.058 1.040 492 221 102 75 2,94 BUGOJNO 9.429 1.438 1.991 1.770 2.159 1.132 519 226 194 3,34 BUSOVAČA 5.621 886 1.156 1.209 1.372 651 231 78 38 3,17 BUŽIM 4.326 290 469 615 1.044 800 523 268 317 4,47 CAZIN 16.686 1.562 2.366 3.075 4.036 2.592 1.509 766 780 3,96 CENTAR SARAJEVO 21.484 5.733 5.977 4.414 3.832 1.042 318 99 69 2,55 ČAJNIČE 1.678 373 439 297 293 156 75 26 19 2,92 ČAPLJINA 7.916 1.420 1.653 1.426 1.540 978 542 225 132 3,29 ČELIĆ 3.203 517 718 573 719 376 180 61 59 3,28 ČELINAC 5.049 923 1.245 969 999 476 281 115 41 3,08 ČITLUK 4.667 592 846 760 807 747 456 260 199 3,83 DERVENTA 9.467 2.120 2.525 1.724 1.632 794 416 145 111 2,89 DOBOJ 25.723 5.997 7.028 4.953 4.508 1.951 829 288 169 2,77 DOBOJ-ISTOK 3.167 410 746 750 807 278 126 37 13 3,12 DOBOJ-JUG 1.307 166 281 322 337 145 36 15 5 3,17 DOBRETIĆI 473 73 112 73 93 57 30 19 16 3,44 DOMALJEVAC-ŠAMAC 1.312 207 230 202 253 216 120 36 48 3,63 DONJI VAKUF 4.183 570 843 829 1.043 527 251 74 46 3,34 DONJI ŽABAR 1.203 269 282 168 190 145 87 46 16 3,17 DRVAR 3.033 1.018 940 470 390 143 55 14 3 2,32 FOČA - FBiH 747 225 211 108 132 43 16 9 3 2,54 FOČA - RS 6.622 1.596 1.836 1.236 1.205 502 168 55 24 2,7 FOJNICA 3.908 721 954 814 867 380 117 43 12 2,95 GACKO 2.780 508 596 542 501 332 181 73 47 3,23 GLAMOČ 1.437 404 439 198 172 123 61 22 18 2,69 GORAŽDE 7.573 1.599 2.101 1.590 1.529 499 177 56 22 2,75
135 Teritorija UkupnoBroj članova Prosječan broj članova domaćinstva 1 2 3 4 5 6 7 8 i više Area  Total Number of members  Average number of household members 1 2 3 4 5 6 7 8 or more  GORNJI VAKUF-USKOPLJE 5.686 676 1.030 994 1.283 863 484 177 179 3,68 GRAČANICA 15.083 2.277 3.828 3.624 3.457 1.143 563 135 56 2,99 GRAD MOSTAR 34.129 6.278 7.817 6.904 7.152 3.595 1.494 547 342 3,08 GRADAČAC 11.881 1.672 2.571 2.382 2.695 1.367 815 250 129 3,31 GRADIŠKA 17.255 3.629 4.342 3.164 3.079 1.613 887 348 193 2,99 GRUDE 4.502 668 843 630 768 663 431 237 262 3,83 HADŽIĆI 7.530 1.198 1.673 1.608 1.873 735 311 79 53 3,11 HAN PIJESAK 1.396 382 430 247 205 84 34 10 4 2,53 ILIDŽA 22.296 4.041 5.455 4.784 5.079 1.845 684 222 186 2,97 ILIJAŠ 6.386 1.020 1.516 1.399 1.476 616 240 69 50 3,07 ISTOČNA ILIDŽA 5.007 916 1.296 1.081 1.055 445 148 53 13 2,91 ISTOČNI DRVAR 39 22 8 4 1 4 0 0 0 1,9 ISTOČNI MOSTAR 83 29 14 12 9 6 4 4 5 3,1 ISTOČNI STARI GRAD 442 121 152 72 44 27 12 9 5 2,56 ISTOČNO NOVO SARAJEVO 3.848 883 1.002 816 737 264 97 33 16 2,75 JABLANICA 3.168 449 718 679 781 340 129 43 29 3,18 JAJCE 8.041 1.282 1.683 1.438 1.738 1.004 471 219 206 3,39 JEZERO 371 74 89 62 76 38 21 5 6 3,08 KAKANJ 12.240 1.924 2.844 2.667 3.099 1.112 414 119 61 3,06 KALESIJA 9.781 1.147 1.939 2.034 2.687 1.166 537 163 108 3,38 KALINOVIK 795 239 220 131 120 49 25 8 3 2,55 KISELJAK 6.801 1.200 1.636 1.355 1.547 669 281 77 36 3,03 KLADANJ 3.847 528 816 822 1.023 434 157 37 30 3,21 KLJUČ 4.990 788 1.032 929 1.144 586 268 123 120 3,35 KNEŽEVO 3.188 581 880 549 596 313 167 62 40 3,05 KONJIC 8.381 1.519 2.047 1.676 1.888 803 302 101 45 3 KOSTAJNICA 1.916 355 452 373 349 222 107 31 27 3,12 KOTOR VAROŠ 5.956 977 1.287 1.064 1.290 733 339 138 128 3,31 KOZARSKA DUBICA 7.557 1.822 1.969 1.349 1.241 621 375 112 68 2,85 KREŠEVO 1.845 439 426 330 382 182 64 18 4 2,85 KRUPA NA UNI 549 158 128 80 79 47 29 16 12 2,91 KUPRES - FBiH 1.489 224 311 281 275 227 103 44 24 3,39 KUPRES - RS 129 45 47 13 10 7 3 3 1 2,33 LAKTAŠI 11.393 2.056 2.751 2.209 2.450 1.083 561 198 85 3,06 LIVNO 9.028 1.215 1.728 1.463 1.740 1.297 749 368 468 3,77 LOPARE 5.122 1.196 1.236 878 855 475 289 124 69 2,99 LUKAVAC 16.656 3.321 4.793 4.194 3.309 753 185 59 42 2,67 LJUBINJE 1.088 190 249 202 197 140 66 29 15 3,23
136 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorija UkupnoBroj članova Prosječan broj članova domaćinstva 1 2 3 4 5 6 7 8 i više Area  Total Number of members  Average number of household members 1 2 3 4 5 6 7 8 or more  LjUBUŠKI 7.444 1.127 1.323 1.126 1.365 1.081 682 377 363 3,77 MAGLAJ 7.687 1.351 1.858 1.671 1.746 601 304 82 74 3,01 MILIĆI 3.609 675 770 683 818 382 150 58 73 3,17 MODRIČA 8.638 1.870 2.237 1.554 1.555 779 402 154 87 2,94 MRKONJIĆ GRAD 6.169 1.483 1.731 1.198 1.068 444 167 54 24 2,69 NEUM 1.394 242 312 230 263 185 96 28 38 3,33 NEVESINJE 4.003 743 905 660 772 465 298 99 61 3,24 NOVI GRAD 8.899 1.784 2.255 1.636 1.592 818 500 188 126 3,05 NOVI GRAD SARAJEVO 42.274 8.666 10.926 9.682 8.817 2.831 856 281 215 2,79 NOVI TRAVNIK 7.267 1.082 1.518 1.526 1.661 878 382 127 93 3,27 NOVO GORAŽDE 1.101 240 290 202 228 90 35 9 7 2,83 NOVO SARAJEVO 25.690 6.988 7.065 5.402 4.557 1.205 322 79 72 2,52 ODŽAK 5.809 1.124 1.282 1.016 1.134 644 332 137 140 3,23 OLOVO 3.493 584 919 789 787 295 84 27 8 2,91 ORAŠJE 6.192 1.206 1.297 1.148 1.219 728 351 148 95 3,2 OSMACI 1.689 213 334 296 384 227 137 62 36 3,56 OŠTRA LUKA 977 266 249 145 133 97 63 12 12 2,85 PALE - FBiH 350 113 101 34 58 23 13 6 2 2,58 PALE - RS 7.211 1.479 1.852 1.406 1.502 604 249 89 30 2,88 PELAGIĆEVO 1.923 574 544 257 246 154 83 39 26 2,7 PETROVAC 131 32 38 20 20 14 6 1 0 2,76 PETROVO 2.546 713 743 449 393 166 59 17 6 2,54 POSUŠJE 5.153 581 832 810 986 860 570 248 266 3,97 PRIJEDOR 28.411 5.492 6.576 5.416 5.529 2.778 1.441 632 547 3,13 PRNJAVOR 12.318 2.837 3.166 2.144 2.116 1.055 642 228 130 2,92 PROZOR 3.653 434 640 569 728 546 366 182 188 3,9 RAVNO 929 137 197 165 181 123 75 28 23 3,46 RIBNIK 2.275 620 675 362 323 155 85 36 19 2,66 ROGATICA 3.901 952 1.083 701 671 301 125 38 30 2,74 RUDO 2.900 695 820 503 524 210 100 30 18 2,75 SANSKI MOST 11.847 1.811 2.315 2.089 2.706 1.405 767 347 407 3,49 SAPNA 3.085 366 559 497 839 413 244 91 76 3,62 SOKOLAC 4.313 991 1.208 781 796 323 146 47 21 2,77 SRBAC 6.233 1.468 1.692 1.114 1.062 479 273 93 52 2,82 SREBRENICA 3.864 717 749 629 746 476 267 114 166 3,47 SREBRENIK 13.187 2.075 3.340 2.980 3.052 1.047 455 152 86 3,01 STARI GRAD SARAJEVO 13.753 3.404 3.523 2.857 2.674 875 277 88 55 2,68 STOLAC 3.884 488 728 700 776 544 332 162 154 3,71 ŠAMAC 5.670 1.318 1.338 988 902 548 343 136 97 3,05 ŠEKOVIĆI 2.557 666 752 434 420 170 73 28 14 2,64 ŠIPOVO 3.681 813 1.019 678 669 348 104 39 11 2,8
137 Teritorija UkupnoBroj članova Prosječan broj članova domaćinstva 1 2 3 4 5 6 7 8 i više Area  Total Number of members  Average number of household members 1 2 3 4 5 6 7 8 or more  ŠIROKI BRIJEG 7.982 1.104 1.586 1.265 1.597 1.160 692 331 247 3,62 TEOČAK 2.020 251 325 348 485 327 178 57 49 3,68 TESLIĆ 13.353 2.949 3.504 2.524 2.321 1.168 575 193 119 2,88 TEŠANJ 13.426 1.820 2.857 2.991 3.473 1.440 576 194 75 3,21 TOMISLAVGRAD 7.731 834 1.180 1.174 1.461 1.415 802 426 439 4,06 TRAVNIK 16.445 2.580 3.618 3.355 3.594 1.869 890 337 202 3,23 TREBINJE 9.455 1.800 2.211 1.811 1.874 1.042 456 183 78 3,07 TRNOVO - FBiH 647 196 246 90 63 33 13 2 4 2,32 TRNOVO - RS 806 214 244 146 123 59 17 3 0 2,54 TUZLA 42.630 9.815 12.230 9.991 7.999 1.782 574 142 97 2,59 UGLJEVIK 4.897 967 1.067 793 1.014 521 331 119 85 3,21 USORA 1.936 298 397 318 461 258 105 50 49 3,41 VAREŠ 3.582 1.017 997 739 588 173 54 7 7 2,48 VELIKA KLADUŠA 11.651 1.677 2.274 2.228 2.522 1.495 820 338 297 3,47 VISOKO 12.900 1.952 2.945 2.933 3.164 1.238 449 135 84 3,09 VIŠEGRAD 4.031 1.076 1.169 733 626 288 84 30 25 2,6 VITEZ 8.190 1.335 1.771 1.652 1.965 982 336 101 48 3,14 VLASENICA 3.735 679 898 735 792 376 149 52 54 3,07 VOGOŠĆA 8.811 1.425 2.099 2.061 2.152 724 233 69 48 2,99 VUKOSAVLJE 1.560 314 408 276 281 169 75 21 16 2,99 ZAVIDOVIĆI 12.088 1.917 3.024 2.792 2.920 955 318 102 60 2,98 ZENICA 38.609 7.259 9.981 9.052 8.337 2.672 868 275 165 2,84 ZVORNIK 17.877 2.886 3.923 3.298 3.872 2.080 1.091 422 305 3,29 ŽEPČE 8.830 1.170 1.796 1.712 2.036 1.233 496 215 172 3,42 ŽIVINICE 18.431 2.447 4.164 4.383 4.843 1.603 692 192 107 3,13
138 OBRAZOVANJE EDUCATION Teritorij Spol UkupnoNepismeni Bez odgovora Broj Procenat Area Sex TotalIlliterate Without answer Number Percentage BOSNA I HERCEGOVINA BOSNIA AND HERZEGOVINAUk./Tot. 3.180.115 89.794 2,82 33.184 M/M 1.551.947 12.237 0,79 11.834 Ž/F 1.628.168 77.557 4,76 21.350 FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINE FEDERATION O F BOSNIA AND HERZEGOVINAUk./Tot. 1.988.325 52.227 2,63 20.784 M/M 969.343 6.823 0,70 7.389 Ž/F 1.018.982 45.404 4,46 13.395 REPUBLIKA SRPSKA REPUBLIKA SRPSKAUk./Tot. 1.116.751 35.442 3,17 11.229 M/M 545.767 5.050 0,93 3.980 Ž/F 570.984 30.392 5,32 7.249 BRČKO DISTRIKT BOSNE I HERCEGOVINE BRČKO DISTRICT OF BOSNIA AND HERZEGOVINAUk./Tot. 75.039 2.125 2,83 1.171 M/M 36.837 364 0,99 465 Ž/F 38.202 1.761 4,61 70610.1. NEPISMENO STANOVNIŠTVO STARO 10 I VIŠE GODINA PREMA SPOLU, nivo BiH, F BiH, RS i BD Illiterate population aged 10 and over by sex, Level BiH, F BiH, RS and BD Grafikon 10.1. Nepismeno stanovništvo staro 10 i više godina prema spolu ,nivo BiH, F BiH, RS i BD Graph 10.1. Illiterate population aged 10 and over by sex, Level BiH, F BiH, RS and BD
139 Teritorij Spol UkupnoNepismeni Bez odgovora Broj Procenat Area Sex TotalIlliterate Without answer Number Percentage UNSKO-SANSKI KANTONUk./Tot. 242.679 8.284 3,41 2.787 M/M 119.613 1.201 1,00 1.024 Ž/F 123.066 7.083 5,76 1.763 POSAVSKI KANTONUk./Tot. 39.884 929 2,33 598 M/M 19.979 168 0,84 242 Ž/F 19.905 761 3,82 356 TUZLANSKI KANTONUk./Tot. 399.251 13.711 3,43 3.766 M/M 193.825 1.722 0,89 1.309 Ž/F 205.426 11.989 5,84 2.457 ZENIČKO-DOBOJSKI KANTONUk./Tot. 324.917 8.535 2,63 2.764 M/M 160.505 1.077 0,67 895 Ž/F 164.412 7.458 4,54 1.869 BOSANSKO-PODRINJSKI KANTONUk./Tot. 21.678 810 3,74 161 M/M 10.516 89 0,85 48 Ž/F 11.162 721 6,46 113 SREDNJOBOSANSKI KANTONUk./Tot. 227.416 6.747 2,97 3.978 M/M 113.184 916 0,81 1.490 Ž/F 114.232 5.831 5,10 2.488 HERCEGOVAČKO-NERETVANSKI KANTONUk./Tot. 200.424 3.704 1,85 2.562 M/M 97.999 466 0,48 932 Ž/F 102.425 3.238 3,16 1.630 ZAPADNOHERCEGOVAČKI KANTONUk./Tot. 84.362 1.426 1,69 1.209 M/M 41.853 196 0,47 474 Ž/F 42.509 1.230 2,89 735 KANTON SARAJEVOUk./Tot. 370.879 6.306 1,70 2.003 M/M 173.305 748 0,43 571 Ž/F 197.574 5.558 2,81 1.432 KANTON 10Uk./Tot. 76.835 1.775 2,31 956 M/M 38.564 240 0,62 404 Ž/F 38.271 1.535 4,01 55210.2. NEPISMENO STANOVNIŠTVO STARO 10 I VIŠE GODINA PREMA SPOLU, nivo kantona u F BiH Illiterate population aged 10 and over by sex, Canton Level in F BiH
140 OBRAZOVANJE EDUCATION 10.3. NEPISMENO STANOVNIŠTVO STARO 10 I VIŠE GODINA PREMA SPOLU, nivo općine u BiH Illiterate population aged 10 and over by sex, Municipality Level in BiH Teritorija Spol Uk./Tot.Nepismen Bez odgovora Broj Procenat Territory Sex TotalIlliterate Without answer Number Percentage BANOVIĆIUk./Tot. 20.355 665 3,27 233 M/M 10.155 62 0,61 85 Ž/F 10.200 603 5,91 148 BANJA LUKA  Uk./Tot. 166.696 3.553 2,13 1,254 M/M 79.790 514 0,64 441 Ž/F 86.906 3.039 3,50 813 BERKOVIĆIUk./Tot. 1.891 47 2,49 28 M/M 941 1 0,11 10 Ž/F 950 46 4,84 18 BIHAĆ Uk./Tot. 50.803 1.231 2,42 479 M/M 24.264 200 0,82 162 Ž/F 26.539 1.031 3,88 317 BIJELJINA Uk./Tot. 97.499 2.577 2,64 958 M/M 47.531 417 0,88 317 Ž/F 49.968 2.160 4,32 641 BILEĆA Uk./Tot. 9.837 144 1,46 86 M/M 4.936 31 0,63 28 Ž/F 4.901 113 2,31 58 BOSANSKA KRUPA Uk./Tot. 22.627 918 4,06 291 M/M 11.065 125 1,13 113 Ž/F 11.562 793 6,86 178 BOSANSKI PETROVAC Uk./Tot. 6.755 200 2,96 125 M/M 3.394 34 1,00 50 Ž/F 3.361 166 4,94 75 BOSANSKO GRAHOVO Uk./Tot. 2.331 89 3,82 26 M/M 1.219 7 0,57 7 Ž/F 1.112 82 7,37 19 BRATUNAC Uk./Tot. 18.296 891 4,87 269 M/M 9.023 86 0,95 89 Ž/F 9.273 805 8,68 180 BRČKO Uk./Tot. 75.039 2.125 2,83 1,171 M/M 36.837 364 0,99 465 Ž/F 38.202 1.761 4,61 706 BREZA Uk./Tot. 12.809 387 3,02 48 M/M 6.261 32 0,51 14 Ž/F 6.548 355 5,42 34 BROD Uk./Tot. 15.117 335 2,22 191 M/M 7.349 54 0,73 62 Ž/F 7.768 281 3,62 129
141 Teritorija Spol Uk./Tot.Nepismen Bez odgovora Broj Procenat Territory Sex TotalIlliterate Without answer Number Percentage BUGOJNO Uk./Tot. 28.305 709 2,50 468 M/M 13.956 97 0,70 170 Ž/F 14.349 612 4,27 298 BUSOVAČA Uk./Tot. 15.870 469 2,96 229 M/M 8.067 60 0,74 85 Ž/F 7.803 409 5,24 144 BUŽIM Uk./Tot. 16.590 575 3,47 179 M/M 8.478 95 1,12 76 Ž/F 8.112 480 5,92 103 CAZIN Uk./Tot. 58.017 2.071 3,57 696 M/M 28.875 277 0,96 251 Ž/F 29.142 1.794 6,16 445 CENTAR SARAJEVO Uk./Tot. 50.161 414 0,83 213 M/M 22.790 60 0,26 55 Ž/F 27.371 354 1,29 158 ČAJNIČE Uk./Tot. 4.498 141 3,13 25 M/M 2.290 22 0,96 10 Ž/F 2.208 119 5,39 15 ČAPLJINA Uk./Tot. 23.565 340 1,44 378 M/M 11.616 46 0,40 130 Ž/F 11.949 294 2,46 248 ČELIĆ Uk./Tot. 9.454 357 3,78 115 M/M 4.740 64 1,35 48 Ž/F 4.714 293 6,22 67 ČELINAC Uk./Tot. 14.038 478 3,41 131 M/M 6.947 56 0,81 57 Ž/F 7.091 422 5,95 74 ČITLUK Uk./Tot. 16.048 186 1,16 301 M/M 7.907 22 0,28 117 Ž/F 8.141 164 2,01 184 DERVENTA Uk./Tot. 25.011 825 3,30 391 M/M 12.180 126 1,03 147 Ž/F 12.831 699 5,45 244 DOBOJ Uk./Tot. 64.800 1.995 3,08 513 M/M 31.574 275 0,87 181 Ž/F 33.226 1.720 5,18 332 DOBOJ-ISTOK Uk./Tot. 9.137 503 5,51 71 M/M 4.478 103 2,30 23 Ž/F 4.659 400 8,59 48
142 Teritorija Spol Uk./Tot.Nepismen Bez odgovora Broj Procenat Territory Sex TotalIlliterate Without answer Number Percentage DOBOJ-JUG Uk./Tot. 3.614 76 2,10 45 M/M 1.790 2 0,11 13 Ž/F 1.824 74 4,06 32 DOBRETIĆI Uk./Tot. 1.545 129 8,35 18 M/M 857 22 2,57 8 Ž/F 688 107 15,55 10 DOMALJEVAC-ŠAMAC Uk./Tot. 4.371 117 2,68 59 M/M 2.175 23 1,06 27 Ž/F 2.196 94 4,28 32 DONJI VAKUF Uk./Tot. 12.444 399 3,21 171 M/M 6.158 55 0,89 66 Ž/F 6.286 344 5,47 105 DONJI ŽABAR Uk./Tot. 3.479 129 3,71 83 M/M 1.747 26 1,49 34 Ž/F 1.732 103 5,95 49 DRVAR Uk./Tot. 6.576 139 2,11 51 M/M 3.237 21 0,65 16 Ž/F 3.339 118 3,53 35 FOČA - FBiH Uk./Tot. 1.777 91 5,12 8 M/M 911 7 0,77 3 Ž/F 866 84 9,70 5 FOČA - RS Uk./Tot. 16.889 395 2,34 144 M/M 8.476 52 0,61 60 Ž/F 8.413 343 4,08 84 FOJNICA Uk./Tot. 11.164 398 3,57 332 M/M 5.572 57 1,02 131 Ž/F 5.592 341 6,10 201 GACKO Uk./Tot. 8.128 113 1,39 72 M/M 4.110 11 0,27 24 Ž/F 4.018 102 2,54 48 GLAMOČ Uk./Tot. 3.534 119 3,37 49 M/M 1.785 17 0,95 22 Ž/F 1.749 102 5,83 27 GORAŽDE Uk./Tot. 19.074 657 3,44 150 M/M 9.192 70 0,76 45 Ž/F 9.882 587 5,94 105 GORNJI VAKUF-USKOPLJE Uk./Tot. 18.630 633 3,40 411 M/M 9.354 85 0,91 144 Ž/F 9.276 548 5,91 267 GRAČANICA Uk./Tot. 40.102 1.375 3,43 422 M/M 19.078 168 0,88 141 Ž/F 21.024 1.207 5,74 281OBRAZOVANJE EDUCATION
143 Teritorija Spol Uk./Tot.Nepismen Bez odgovora Broj Procenat Territory Sex TotalIlliterate Without answer Number Percentage GRAD MOSTAR Uk./Tot. 95.573 1.143 1,20 932 M/M 45.957 137 0,30 338 Ž/F 49.616 1.006 2,03 594 GRADAČAC Uk./Tot. 34.997 1.065 3,04 302 M/M 16.986 165 0,97 96 Ž/F 18.011 900 5,00 206 GRADIŠKA Uk./Tot. 47.340 1.551 3,28 455 M/M 23.059 207 0,90 179 Ž/F 24.281 1.344 5,54 276 GRUDE Uk./Tot. 15.551 261 1,68 224 M/M 7.730 42 0,54 89 Ž/F 7.821 219 2,80 135 HADŽIĆI Uk./Tot. 21.172 819 3,87 173 M/M 10.528 198 1,88 43 Ž/F 10.644 621 5,83 130 HAN PIJESAK Uk./Tot. 3.266 88 2,69 15 M/M 1.528 10 0,65 4 Ž/F 1.738 78 4,49 11 ILIDŽA Uk./Tot. 59.151 1.111 1,88 377 M/M 28.450 107 0,38 108 Ž/F 30.701 1.004 3,27 269 ILIJAŠ Uk./Tot. 17.390 703 4,04 107 M/M 8.261 60 0,73 30 Ž/F 9.129 643 7,04 77 ISTOČNA ILIDŽA Uk./Tot. 13.431 172 1,28 73 M/M 6.402 22 0,34 26 Ž/F 7.029 150 2,13 47 ISTOČNI DRVAR Uk./Tot. 78 2 2,56 0 M/M 52 0 0,00 0 Ž/F 26 2 7,69 0 ISTOČNI MOSTAR Uk./Tot. 234 19 8,12 0 M/M 131 1 0,76 0 Ž/F 103 18 17,48 0 ISTOČNI STARI GRAD Uk./Tot. 1.047 42 4,01 6 M/M 513 3 0,58 2 Ž/F 534 39 7,30 4 ISTOČNO NOVO SARAJEVO Uk./Tot. 9.520 81 0,85 37 M/M 4.510 14 0,31 13 Ž/F 5.010 67 1,34 24 JABLANICA Uk./Tot. 9.250 319 3,45 52 M/M 4.578 37 0,81 15 Ž/F 4.672 282 6,04 37
144 Teritorija Spol Uk./Tot.Nepismen Bez odgovora Broj Procenat Territory Sex TotalIlliterate Without answer Number Percentage JAJCE Uk./Tot. 24.413 892 3,65 455 M/M 12.452 110 0,88 157 Ž/F 11.961 782 6,54 298 JEZERO Uk./Tot. 1.045 43 4,11 11 M/M 554 7 1,26 5 Ž/F 491 36 7,33 6 KAKANJ Uk./Tot. 33.205 1.132 3,41 302 M/M 16.444 171 1,04 92 Ž/F 16.761 961 5,73 210 KALESIJA Uk./Tot. 29.312 1.194 4,07 422 M/M 14.680 119 0,81 136 Ž/F 14.632 1.075 7,35 286 KALINOVIK Uk./Tot. 1.910 88 4,61 12 M/M 931 5 0,54 5 Ž/F 979 83 8,48 7 KISELJAK Uk./Tot. 18.493 602 3,26 221 M/M 9.158 93 1,02 86 Ž/F 9.335 509 5,45 135 KLADANJ Uk./Tot. 11.140 285 2,56 99 M/M 5.457 36 0,66 33 Ž/F 5.683 249 4,38 66 KLJUČ Uk./Tot. 15.236 565 3,71 169 M/M 7.604 53 0,70 67 Ž/F 7.632 512 6,71 102 KNEŽEVO Uk./Tot. 8.967 979 10,92 84 M/M 4.463 147 3,29 34 Ž/F 4.504 832 18,47 50 KONJIC Uk./Tot. 22.865 851 3,72 341 M/M 11.237 86 0,77 119 Ž/F 11.628 765 6,58 222 KOSTAJNICA Uk./Tot. 5.510 116 2,11 41 M/M 2.729 14 0,51 18 Ž/F 2.781 102 3,67 23 KOTOR VAROŠ Uk./Tot. 17.807 1.062 5,96 231 M/M 8.846 151 1,71 78 Ž/F 8.961 911 10,17 153 KOZARSKA DUBICA Uk./Tot. 19.890 598 3,01 131 M/M 9.696 77 0,79 51 Ž/F 10.194 521 5,11 80 KREŠEVO Uk./Tot. 4.763 143 3,00 66 M/M 2.323 16 0,69 31 Ž/F 2.440 127 5,20 35OBRAZOVANJE EDUCATION
145 Teritorija Spol Uk./Tot.Nepismen Bez odgovora Broj Procenat Territory Sex TotalIlliterate Without answer Number Percentage KRUPA NA UNI Uk./Tot. 1.491 146 9,79 4 M/M 806 21 2,61 1 Ž/F 685 125 18,25 3 KUPRES - FBiH Uk./Tot. 4.677 114 2,44 53 M/M 2.341 14 0,60 19 Ž/F 2.336 100 4,28 34 KUPRES - RS Uk./Tot. 286 81 28,32 1 M/M 149 27 18,12 0 Ž/F 137 54 39,42 1 LAKTAŠI Uk./Tot. 31.406 755 2,40 327 M/M 15.518 117 0,75 123 Ž/F 15.888 638 4,02 204 LIVNO Uk./Tot. 31.334 631 2,01 372 M/M 15.564 77 0,49 157 Ž/F 15.770 554 3,51 215 LOPARE Uk./Tot. 14.210 688 4,84 161 M/M 7.174 124 1,73 64 Ž/F 7.036 564 8,02 97 LUKAVAC Uk./Tot. 40.660 1.544 3,80 350 M/M 19.784 185 0,94 125 Ž/F 20.876 1.359 6,51 225 LJUBINJE Uk./Tot. 3.221 50 1,55 27 M/M 1.588 5 0,31 10 Ž/F 1.633 45 2,76 17 LjUBUŠKI Uk./Tot. 25.259 361 1,43 328 M/M 12.508 49 0,39 131 Ž/F 12.751 312 2,45 197 MAGLAJ Uk./Tot. 20.753 508 2,45 237 M/M 10.176 64 0,63 70 Ž/F 10.577 444 4,20 167 MILIĆI Uk./Tot. 10.372 404 3,90 165 M/M 5.247 52 0,99 47 Ž/F 5.125 352 6,87 118 MODRIČA Uk./Tot. 23.591 742 3,15 359 M/M 11.474 121 1,05 134 Ž/F 12.117 621 5,13 225 MRKONJIĆ GRAD Uk./Tot. 15.249 844 5,53 192 M/M 7.358 101 1,37 69 Ž/F 7.891 743 9,42 123 NEUM Uk./Tot. 4.210 116 2,76 45 M/M 2.118 11 0,52 18 Ž/F 2.092 105 5,02 27
146 Teritorija Spol Uk./Tot.Nepismen Bez odgovora Broj Procenat Territory Sex TotalIlliterate Without answer Number Percentage NEVESINJE Uk./Tot. 11.731 307 2,62 103 M/M 5.819 32 0,55 45 Ž/F 5.912 275 4,65 58 NOVI GRAD Uk./Tot. 25.060 669 2,67 289 M/M 12.536 106 0,85 103 Ž/F 12.524 563 4,50 186 NOVI GRAD SARAJEVO Uk./Tot. 105.753 1.629 1,54 601 M/M 49.176 159 0,32 176 Ž/F 56.577 1.470 2,60 425 NOVI TRAVNIK Uk./Tot. 21.169 517 2,44 375 M/M 10.488 58 0,55 153 Ž/F 10.681 459 4,30 222 NOVO GORAŽDE Uk./Tot. 2.904 79 2,72 21 M/M 1.518 5 0,33 4 Ž/F 1.386 74 5,34 17 NOVO SARAJEVO Uk./Tot. 58.783 508 0,86 215 M/M 26.521 58 0,22 62 Ž/F 32.262 450 1,39 153 ODŽAK Uk./Tot. 17.305 434 2,51 285 M/M 8.589 64 0,75 114 Ž/F 8.716 370 4,25 171 OLOVO Uk./Tot. 9.312 339 3,64 128 M/M 4.627 32 0,69 27 Ž/F 4.685 307 6,55 101 ORAŠJE Uk./Tot. 18.208 378 2,08 254 M/M 9.215 81 0,88 101 Ž/F 8.993 297 3,30 153 OSMACI Uk./Tot. 5.470 267 4,88 44 M/M 2.773 29 1,05 16 Ž/F 2.697 238 8,82 28 OŠTRA LUKA Uk./Tot. 2.544 196 7,70 20 M/M 1.316 32 2,43 10 Ž/F 1.228 164 13,36 10 PALE - FBiH Uk./Tot. 827 62 7,50 3 M/M 413 12 2,91 0 Ž/F 414 50 12,08 3 PALE - RS Uk./Tot. 19.105 297 1,55 110 M/M 9.125 40 0,44 37 Ž/F 9.980 257 2,58 73 PELAGIĆEVO Uk./Tot. 4.894 183 3,74 162 M/M 2.444 29 1,19 68 Ž/F 2.450 154 6,29 94OBRAZOVANJE EDUCATION
147 Teritorija Spol Uk./Tot.Nepismen Bez odgovora Broj Procenat Territory Sex TotalIlliterate Without answer Number Percentage PETROVAC Uk./Tot. 330 6 1,82 2 M/M 154 0 0,00 2 Ž/F 176 6 3,41 0 PETROVO Uk./Tot. 5.980 246 4,11 40 M/M 2.868 28 0,98 14 Ž/F 3.112 218 7,01 26 POSUŠJE Uk./Tot. 17.908 366 2,04 252 M/M 8.960 52 0,58 110 Ž/F 8.948 314 3,51 142 PRIJEDOR Uk./Tot. 82.221 2.220 2,70 914 M/M 40.134 429 1,07 314 Ž/F 42.087 1.791 4,26 600 PRNJAVOR Uk./Tot. 32.723 1.428 4,36 234 M/M 15.924 205 1,29 94 Ž/F 16.799 1.223 7,28 140 PROZOR Uk./Tot. 12.772 412 3,23 299 M/M 6.433 55 0,85 105 Ž/F 6.339 357 5,63 194 RAVNO Uk./Tot. 2.965 38 1,28 34 M/M 1.523 5 0,33 10 Ž/F 1.442 33 2,29 24 RIBNIK Uk./Tot. 5.554 459 8,26 41 M/M 2.753 69 2,51 13 Ž/F 2.801 390 13,92 28 ROGATICA Uk./Tot. 9.714 356 3,66 118 M/M 4.756 38 0,80 27 Ž/F 4.958 318 6,41 91 RUDO Uk./Tot. 7.330 158 2,16 47 M/M 3.712 27 0,73 22 Ž/F 3.618 131 3,62 25 SANSKI MOST Uk./Tot. 37.819 1.109 2,93 500 M/M 18.952 150 0,79 179 Ž/F 18.867 959 5,08 321 SAPNA Uk./Tot. 9.798 556 5,67 112 M/M 5.027 72 1,43 45 Ž/F 4.771 484 10,14 67 SOKOLAC Uk./Tot. 10.956 236 2,15 74 M/M 5.375 25 0,47 31 Ž/F 5.581 211 3,78 43 SRBAC Uk./Tot. 15.994 552 3,45 262 M/M 7.838 102 1,30 94 Ž/F 8.156 450 5,52 168
148 Teritorija Spol Uk./Tot.Nepismen Bez odgovora Broj Procenat Territory Sex TotalIlliterate Without answer Number Percentage SREBRENICA Uk./Tot. 12.321 656 5,32 161 M/M 6.063 68 1,12 37 Ž/F 6.258 588 9,40 124 SREBRENIK Uk./Tot. 35.263 1.601 4,54 501 M/M 17.108 213 1,25 172 Ž/F 18.155 1.388 7,65 329 STARI GRAD SARAJEVO Uk./Tot. 33.760 436 1,29 187 M/M 15.847 44 0,28 63 Ž/F 17.913 392 2,19 124 STOLAC Uk./Tot. 13.176 299 2,27 180 M/M 6.630 67 1,01 80 Ž/F 6.546 232 3,54 100 ŠAMAC Uk./Tot. 15.993 302 1,89 193 M/M 7.731 55 0,71 68 Ž/F 8.262 247 2,99 125 ŠEKOVIĆI Uk./Tot. 6.228 436 7,00 70 M/M 3.109 83 2,67 31 Ž/F 3.119 353 11,32 39 ŠIPOVO Uk./Tot. 9.390 440 4,69 76 M/M 4.735 49 1,03 29 Ž/F 4.655 391 8,40 47 ŠIROKI BRIJEG Uk./Tot. 25.644 438 1,71 405 M/M 12.655 53 0,42 144 Ž/F 12.989 385 2,96 261 TEOČAK Uk./Tot. 6.670 281 4,21 59 M/M 3.359 40 1,19 23 Ž/F 3.311 241 7,28 36 TESLIĆ Uk./Tot. 34.610 1.990 5,75 363 M/M 16.601 228 1,37 133 Ž/F 18.009 1.762 9,78 230 TEŠANJ Uk./Tot. 37.764 1.205 3,19 340 M/M 18.646 152 0,82 120 Ž/F 19.118 1.053 5,51 220 TOMISLAVGRAD Uk./Tot. 28.383 683 2,41 405 M/M 14.418 104 0,72 183 Ž/F 13.965 579 4,15 222 TRAVNIK Uk./Tot. 47.710 1.403 2,94 868 M/M 23.551 212 0,90 330 Ž/F 24.159 1.191 4,93 538 TREBINJE Uk./Tot. 26.355 239 0,91 197 M/M 12.772 31 0,24 60 Ž/F 13.583 208 1,53 137OBRAZOVANJE EDUCATION
149 Teritorija Spol Uk./Tot.Nepismen Bez odgovora Broj Procenat Territory Sex TotalIlliterate Without answer Number Percentage TRNOVO - FBiH Uk./Tot. 1.421 147 10,34 7 M/M 707 12 1,70 3 Ž/F 714 135 18,91 4 TRNOVO - RS Uk./Tot. 1.917 76 3,96 12 M/M 922 10 1,08 4 Ž/F 995 66 6,63 8 TUZLA Uk./Tot. 101.165 2.269 2,24 689 M/M 47.685 277 0,58 257 Ž/F 53.480 1.992 3,72 432 UGLJEVIK Uk./Tot. 14.287 459 3,21 105 M/M 7.191 68 0,95 39 Ž/F 7.096 391 5,51 66 USORA Uk./Tot. 6.081 169 2,78 59 M/M 3.009 18 0,60 23 Ž/F 3.072 151 4,92 36 VAREŠ Uk./Tot. 8.326 204 2,45 84 M/M 4.082 29 0,71 31 Ž/F 4.244 175 4,12 53 VELIKA KLADUŠAUk./Tot. 34.832 1.615 4,64 348 M/M 16.981 267 1,57 126 Ž/F 17.851 1.348 7,55 222 VISOKOUk./Tot. 35.298 985 2,79 255 M/M 17.339 120 0,69 100 Ž/F 17.959 865 4,82 155 VIŠEGRAD Uk./Tot. 9.898 366 3,70 97 M/M 4.732 37 0,78 34 Ž/F 5.166 329 6,37 63 VITEZ Uk./Tot. 22.910 453 1,98 364 M/M 11.248 51 0,45 129 Ž/F 11.662 402 3,45 235 VLASENICA Uk./Tot. 10.399 359 3,45 196 M/M 5.083 50 0,98 70 Ž/F 5.316 309 5,81 126 VOGOŠĆA Uk./Tot. 23.288 539 2,31 123 M/M 11.025 50 0,45 31 Ž/F 12.263 489 3,99 92 VUKOSAVLJE Uk./Tot. 4.230 196 4,63 82 M/M 2.118 31 1,46 30 Ž/F 2.112 165 7,81 52 ZAVIDOVIĆI Uk./Tot. 31.986 1.035 3,24 356 M/M 15.866 150 0,95 119 Ž/F 16.120 885 5,49 237
150 Teritorija Spol Uk./Tot.Nepismen Bez odgovora Broj Procenat Territory Sex TotalIlliterate Without answer Number Percentage ZENICA Uk./Tot. 98.950 1.811 1,83 628 M/M 48.712 214 0,44 190 Ž/F 50.238 1.597 3,18 438 ZVORNIK Uk./Tot. 52.563 2.090 3,98 719 M/M 26.043 247 0,95 228 Ž/F 26.520 1.843 6,95 491 ŽEPČE Uk./Tot. 26.819 684 2,55 282 M/M 13.553 93 0,69 96 Ž/F 13.266 591 4,45 186 ŽIVINICE Uk./Tot. 51.198 2.016 3,94 391 M/M 25.288 218 0,86 125 Ž/F 25.910 1.798 6,94 266 FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmNEPISMENO STANOVNIŠTVO, PO OPĆINAMA, 2013. ILLITERATE PERSON, BY MUNICIPALITIES, 2013. Nepismeno stanovništvo / Illiterate person Bosna i Hercegovina / Bosnia and Herzegovina: 2,82% Ispod / Under 2,00% 2,01% - 3,00% 3,01% - 5,00% 5,01% - 8,00% 8,01% i više / and more Udio nepismenih osoba starih 10 i više godina u ukupnom stanovništvu starom 10 i više godina, u %. Share of illiterate persons aged 10 and over in the total population aged 10 and over, in %.OBRAZOVANJE EDUCATION
FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmNEPISMENO STANOVNIŠTVO, PO OPĆINAMA, 2013. ILLITERATE PERSON, BY MUNICIPALITIES, 2013. Nepismeno stanovništvo / Illiterate person Bosna i Hercegovina / Bosnia and Herzegovina: 2,82% Ispod / Under 2,00% 2,01% - 3,00% 3,01% - 5,00% 5,01% - 8,00% 8,01% i više / and more Udio nepismenih osoba starih 10 i više godina u ukupnom stanovništvu starom 10 i više godina, u %. Share of illiterate persons aged 10 and over in the total population aged 10 and over, in %.
152 11.1. STANOVNIŠTVO STARO 15 I VIŠE GODINA PREMA NAJVIŠOJ ZAVRŠENOJ ŠKOLI I SPOLU, nivo BiH, F BiH, RS i BD Population aged 15 and over by highest education attainment and sex, Level BiH, F BiH, RS and BD Teritorija Pol Ukupno Bez ikakvog obrazovanjaNepotpuno osnovno obrazovanjeOsnovna škola Primary schoolSrednja školaSpecijalizacija poslije srednje školeViša škola i prvi stepen fakultetaVisoka škola / fakultet / akademija / univerzitet Area Sex Total No educationIncomplete primary educationPrimary schoolSecondary schoolPost-secondary school specializationHigh school and first grade of facultyAdvanced schools/faculty/ academy/ university BiHU/T 2.987.440 146.078 274.036 640.726 1.525.161 21.613 94.204 285.622 M/M 1.453.294 24.021 83.216 274.258 864.823 17.877 51.556 137.543 Ž/F 1.534.146 122.057 190.820 366.468 660.338 3.736 42.648 148.079 F BiHU/T 1.862.272 82.724 167.956 401.188 952.320 13.254 56.720 188.110 M/M 904.850 13.635 46.470 166.078 547.281 11.005 30.520 89.861 Ž/F 957.422 69.089 121.486 235.110 405.039 2.249 26.200 98.249 RSU/T 1.054.733 59.838 98.904 221.416 538.900 8.021 35.642 92.012 M/M 514.018 9.655 34.105 99.975 298.670 6.606 19.969 45.038 Ž/F 540.715 50.183 64.799 121.441 240.230 1.415 15.673 46.974 BD BIHU/T 70.435 3.516 7.176 18.122 33.941 338 1.842 5.500 M/M 34.426 731 2.641 8.205 18.872 266 1.067 2.644 Ž/F 36.009 2.785 4.535 9.917 15.069 72 775 2.856OBRAZOVANJE EDUCATION
153 11.2. STANOVNIŠTVO STARO 15 I VIŠE GODINA PREMA NAJVIŠOJ ZAVRŠENOJ ŠKOLI I SPOLU, nivo kantona u F BiH Population aged 15 and over by highest education attainment and sex, Canton Level in F BiH Teritorija Pol Ukupno Bez ikakvog obrazovanjaNepotpuno osnovno obrazovanjeOsnovna škola PriM/Mary schoolSrednja školaSpecijalizacija poslije srednje školeViša škola i prvi stepen fakultetaVisoka škola / fakultet / akadeM/Mija / univerzitet Area Sex Total No educationIncoM/Mplete priM/Mary educationPriM/Mary schoolSecondary schoolSpecialization post-secondaryHigh school and faculty level for the firstHigh School USKU/T 225.229 13.280 23.698 65.447 101.836 827 6.495 13.646 M/M 110.711 2.609 8.511 29.553 59.686 583 3.294 6.475 Ž/F 114.518 10.671 15.187 35.894 42.150 244 3.201 7.171 PKU/T 37.418 1.877 5.411 8.965 17.468 200 1.001 2.496 M/M 18.656 367 2.125 4.316 9.831 146 572 1.299 Ž/F 18.762 1.510 3.286 4.649 7.637 54 429 1.197 TKU/T 375.224 19.235 40.851 86.031 191.001 2.692 7.370 28.044 M/M 181.535 3.089 10.230 34.890 112.695 2.325 4.293 14.013 Ž/F 193.689 16.146 30.621 51.141 78.306 367 3.077 14.031 ZDKU/T 303.990 13.040 31.325 71.548 156.591 3.593 7.050 20.843 M/M 149.837 1.936 7.908 28.285 94.181 3.153 3.909 10.465 Ž/F 154.153 11.104 23.417 43.263 62.410 440 3.141 10.378 BPKU/T 20.448 1.133 1.705 4.886 10.173 205 518 1.828 M/M 9.881 159 405 1.839 5.960 175 352 991 Ž/F 10.567 974 1.300 3.047 4.213 30 166 837 SBKU/T 211.486 10.958 23.045 49.690 107.657 1.321 5.219 13.596 M/M 105.017 1.981 6.423 21.391 64.191 1.132 2.919 6.980 Ž/F 106.469 8.977 16.622 28.299 43.466 189 2.300 6.616 HNKU/T 187.848 6.789 13.648 33.296 101.352 1.347 7.772 23.644 M/M 91.629 1.047 3.657 13.686 57.185 1.098 3.975 10.981 Ž/F 96.219 5.742 9.991 19.610 44.167 249 3.797 12.663 ZHKU/T 78.046 2.960 6.267 12.575 42.986 387 3.427 9.444 M/M 38.677 450 2.072 6.057 23.646 257 1.629 4.566 Ž/F 39.369 2.510 4.195 6.518 19.340 130 1.798 4.878 KSU/T 350.333 9.766 14.669 54.955 186.928 2.385 14.716 66.914 M/M 162.698 1.417 2.568 19.427 99.295 1.938 7.875 30.178 Ž/F 187.635 8.349 12.101 35.528 87.633 447 6.841 36.736 K10U/T 72.250 3.686 7.337 13.795 36.328 297 3.152 7.655 M/M 36.209 580 2.571 6.634 20.611 198 1.702 3.913 Ž/F 36.041 3.106 4.766 7.161 15.717 99 1.450 3.742
154 11.3. STANOVNIŠTVO STARO 15 I VIŠE GODINA PREMA NAJVIŠOJ ZAVRŠENOJ ŠKOLI I SPOLU, nivo općine u BiH Population aged 15 and over by highest education attainment and sex, Municipality Level in BiH Teritorija Spol UkupnoBez ikakvog obrazovanjaNepotpuno osnovno obrazovanjeOsnovna školaSrednja školaSpecijalizacija posle srednje skoleVisa škola i prvi stepen fakultetaVisoka škola / Fakultet / Akademija / Univerzitet Area Sex Total No educationIncomplete primary educationPrimary schoolSecondary schoolSpecialization post-secondaryHigh school and faculty level for the firstHigh School BANOVIĆI Ukupno 19.134 692 1.845 4.419 10.567 150 185 1.276 M 9.502 70 295 1.488 6.668 142 106 733 Ž 9.632 622 1.550 2.931 3.899 8 79 543 BANJA LUKA Ukupno 157.813 5.772 6.590 23.496 85.486 1.598 8.171 26.700 M 75.249 943 2.157 10.161 43.744 1.294 4.372 12.578 Ž 82.564 4.829 4.433 13.335 41.742 304 3.799 14.122 BERKOVIĆI Ukupno 1.744 106 229 443 808 11 47 100 M 866 8 74 225 460 11 34 54 Ž 878 98 155 218 348 0 13 46 BIHAĆ Ukupno 47.410 1.976 3.478 11.023 22.893 216 2.465 5.359 M 22.601 356 1.050 4.692 12.626 181 1.217 2.479 Ž 24.809 1.620 2.428 6.331 10.267 35 1.248 2.880 BIJELJINA Ukupno 91.821 3.985 10.913 19.426 45.097 583 3.439 8.378 M 44.655 667 4.067 8.916 24.671 498 1.852 3.984 Ž 47.166 3.318 6.846 10.510 20.426 85 1.587 4.394 BILEĆA Ukupno 9.215 250 750 1.965 4.920 69 438 823 M 4.638 44 188 877 2.759 57 249 464 Ž 4.577 206 562 1.088 2.161 12 189 359 BOSANSKA KRUPA Ukupno 21.015 1.511 2.675 6.093 8.892 64 587 1.193 M 10.219 309 998 2.713 5.304 45 297 553 Ž 10.796 1.202 1.677 3.380 3.588 19 290 640 BOSANSKI PETROVAC Ukupno 6.367 399 782 1.564 3.060 16 194 352 M 3.186 72 284 752 1.784 13 96 185 Ž 3.181 327 498 812 1.276 3 98 167 BOSANSKO GRAHOVO Ukupno 2.264 127 337 425 1.116 3 113 143 M 1.194 7 109 197 711 3 75 92 Ž 1.070 120 228 228 405 0 38 51 BRATUNAC Ukupno 17.225 1.345 1.419 4.187 8.654 87 412 1.121 M 8.467 178 404 1.908 5.106 69 235 567 Ž 8.758 1.167 1.015 2.279 3.548 18 177 554 BRČKO Ukupno 70.435 3.516 7.176 18.122 33.941 338 1.842 5.500 M 34.426 731 2.641 8.205 18.872 266 1.067 2.644 Ž 36.009 2.785 4.535 9.917 15.069 72 775 2.856 BREZA Ukupno 12.109 589 1.289 2.276 6.653 111 232 959 M 5.913 37 303 816 4.058 101 121 477 Ž 6.196 552 986 1.460 2.595 10 111 482OBRAZOVANJE EDUCATION
155 Teritorija Spol UkupnoBez ikakvog obrazovanjaNepotpuno osnovno obrazovanjeOsnovna školaSrednja školaSpecijalizacija posle srednje skoleVisa škola i prvi stepen fakultetaVisoka škola / Fakultet / Akademija / Univerzitet Area Sex Total No educationIncomplete primary educationPrimary schoolSecondary schoolSpecialization post-secondaryHigh school and faculty level for the firstHigh School BROD Ukupno 14.257 605 1.268 3.086 7.818 192 401 887 M 6.899 93 333 1.287 4.363 165 228 430 Ž 7.358 512 935 1.799 3.455 27 173 457 BUGOJNO Ukupno 26.431 1.137 2.265 6.364 13.972 114 763 1.816 M 13.010 180 621 2.713 8.010 85 409 992 Ž 13.421 957 1.644 3.651 5.962 29 354 824 BUSOVAČA Ukupno 14.733 755 1.492 3.490 7.814 104 280 798 M 7.463 98 359 1.485 4.855 94 165 407 Ž 7.270 657 1.133 2.005 2.959 10 115 391 BUŽIM Ukupno 15.121 938 1.875 5.643 5.704 39 315 607 M 7.714 230 703 2.656 3.639 18 173 295 Ž 7.407 708 1.172 2.987 2.065 21 142 312 CAZIN Ukupno 53.661 3.220 5.704 17.120 23.905 140 1.168 2.404 M 26.634 649 2.086 7.667 14.381 99 607 1.145 Ž 27.027 2.571 3.618 9.453 9.524 41 561 1.259 CENTAR SARAJEVO Ukupno 47.769 675 1.129 5.446 22.213 282 2.724 15.300 M 21.568 103 181 1.889 10.885 220 1.284 7.006 Ž 26.201 572 948 3.557 11.328 62 1.440 8.294 ČAJNIČE Ukupno 4.264 227 482 1.011 2.123 40 78 303 M 2.160 33 150 453 1.271 39 49 165 Ž 2.104 194 332 558 852 1 29 138 ČAPLJINA Ukupno 21.938 793 1.671 3.780 12.475 130 852 2.237 M 10.787 106 425 1.561 7.100 96 409 1.090 Ž 11.151 687 1.246 2.219 5.375 34 443 1.147 ČELIĆ Ukupno 8.767 685 1.336 2.884 3.489 16 72 285 M 4.395 173 544 1.313 2.141 14 51 159 Ž 4.372 512 792 1.571 1.348 2 21 126 ČELINAC Ukupno 13.220 846 1.338 3.376 6.646 70 301 643 M 6.516 113 482 1.662 3.704 63 191 301 Ž 6.704 733 856 1.714 2.942 7 110 342 ČITLUK Ukupno 14.758 369 1.074 2.467 8.453 84 491 1.820 M 7.261 46 325 1.072 4.733 61 231 793 Ž 7.497 323 749 1.395 3.720 23 260 1.027
156 Teritorija Spol UkupnoBez ikakvog obrazovanjaNepotpuno osnovno obrazovanjeOsnovna školaSrednja školaSpecijalizacija posle srednje skoleVisa škola i prvi stepen fakultetaVisoka škola / Fakultet / Akademija / Univerzitet Area Sex Total No educationIncomplete primary educationPrimary schoolSecondary schoolSpecialization post-secondaryHigh school and faculty level for the firstHigh School DERVENTA Ukupno 23.643 1.586 2.822 5.490 11.652 132 577 1.384 M 11.498 295 1.060 2.561 6.461 103 348 670 Ž 12.145 1.291 1.762 2.929 5.191 29 229 714 DOBOJ Ukupno 61.332 3.402 6.103 13.784 30.758 534 1.906 4.845 M 29.700 512 1.849 5.960 17.264 468 1.123 2.524 Ž 31.632 2.890 4.254 7.824 13.494 66 783 2.321 DOBOJ-ISTOK Ukupno 8.530 682 974 2.026 4.280 24 102 442 M 4.156 136 279 863 2.556 20 70 232 Ž 4.374 546 695 1.163 1.724 4 32 210 DOBOJ-JUG Ukupno 3.355 130 266 854 1.864 23 47 171 M 1.660 4 61 346 1.111 21 26 91 Ž 1.695 126 205 508 753 2 21 80 DOBRETIĆI Ukupno 1.489 174 150 451 651 1 12 50 M 825 34 81 245 430 1 5 29 Ž 664 140 69 206 221 0 7 21 DOMALJEVAC- ŠAMAC Ukupno 4.099 259 687 968 1.754 30 112 289 M 2.026 54 297 488 973 19 64 131 Ž 2.073 205 390 480 781 11 48 158 DONJI VAKUF Ukupno 11.486 631 1.308 3.250 5.494 24 257 522 M 5.664 129 370 1.432 3.313 19 116 285 Ž 5.822 502 938 1.818 2.181 5 141 237 DONJI ŽABAR Ukupno 3.248 211 717 834 1.326 10 39 111 M 1.631 37 307 419 773 8 24 63 Ž 1.617 174 410 415 553 2 15 48 DRVAR Ukupno 6.308 273 534 1.232 3.594 32 280 363 M 3.090 39 105 466 2.098 27 162 193 Ž 3.218 234 429 766 1.496 5 118 170 FOČA - FBiH Ukupno 1.692 148 225 440 748 11 43 77 M 867 24 71 202 486 8 30 46 Ž 825 124 154 238 262 3 13 31 FOČA - RS Ukupno 16.050 782 1.322 3.043 8.755 108 538 1.502 M 8.061 93 352 1.330 5.044 94 347 801 Ž 7.989 689 970 1.713 3.711 14 191 701 FOJNICA Ukupno 10.426 681 1.369 2.448 4.766 42 235 885 M 5.197 133 466 1.059 2.861 36 154 488 Ž 5.229 548 903 1.389 1.905 6 81 397 GACKO Ukupno 7.576 273 504 1.373 3.953 270 346 857 M 3.803 24 138 537 2.224 250 196 434 Ž 3.773 249 366 836 1.729 20 150 423OBRAZOVANJE EDUCATION
157 Teritorija Spol UkupnoBez ikakvog obrazovanjaNepotpuno osnovno obrazovanjeOsnovna školaSrednja školaSpecijalizacija posle srednje skoleVisa škola i prvi stepen fakultetaVisoka škola / Fakultet / Akademija / Univerzitet Area Sex Total No educationIncomplete primary educationPrimary schoolSecondary schoolSpecialization post-secondaryHigh school and faculty level for the firstHigh School GLAMOČ Ukupno 3.357 244 443 781 1.572 13 94 210 M 1.683 40 146 357 963 10 58 109 Ž 1.674 204 297 424 609 3 36 101 GORAŽDE Ukupno 17.988 915 1.388 4.197 9.103 190 468 1.727 M 8.637 118 309 1.544 5.252 163 318 933 Ž 9.351 797 1.079 2.653 3.851 27 150 794 GORNJI VAKUF- USKOPLJE Ukupno 17.280 1.145 1.628 4.130 8.817 30 480 1.050 M 8.674 260 449 1.925 5.192 25 264 559 Ž 8.606 885 1.179 2.205 3.625 5 216 491 GRAČANICA Ukupno 37.560 1.989 4.661 9.413 18.522 189 676 2.110 M 17.771 353 1.278 3.765 10.727 175 409 1.064 Ž 19.789 1.636 3.383 5.648 7.795 14 267 1.046 GRAD MOSTAR Ukupno 90.092 2.024 4.310 14.243 50.196 698 4.422 14.199 M 43.180 275 929 5.501 27.372 555 2.202 6.346 Ž 46.912 1.749 3.381 8.742 22.824 143 2.220 7.853 GRADAČAC Ukupno 32.599 1.660 4.577 9.408 14.750 136 512 1.556 M 15.729 344 1.387 4.069 8.767 105 290 767 Ž 16.870 1.316 3.190 5.339 5.983 31 222 789 GRADIŠKA Ukupno 44.830 2.675 4.909 10.068 22.943 210 1.300 2.725 M 21.796 444 1.860 4.710 12.566 155 698 1.363 Ž 23.034 2.231 3.049 5.358 10.377 55 602 1.362 GRUDE Ukupno 14.455 526 1.079 2.466 7.830 75 741 1.738 M 7.193 89 352 1.172 4.306 50 366 858 Ž 7.262 437 727 1.294 3.524 25 375 880 HADŽIĆI Ukupno 19.787 1.177 1.630 4.317 10.861 89 406 1.307 M 9.784 266 272 1.641 6.625 74 267 639 Ž 10.003 911 1.358 2.676 4.236 15 139 668 HAN PIJESAK Ukupno 3.129 200 262 693 1.553 21 111 289 M 1.458 22 61 278 864 20 68 145 Ž 1.671 178 201 415 689 1 43 144 ILIDŽA Ukupno 55.476 1.729 2.597 9.887 31.683 375 1.896 7.309 M 26.573 234 419 3.476 17.593 311 1.085 3.455 Ž 28.903 1.495 2.178 6.411 14.090 64 811 3.854 ILIJAŠ Ukupno 16.278 990 1.548 3.968 8.352 97 282 1.041 M 7.705 112 336 1.526 4.982 82 169 498 Ž 8.573 878 1.212 2.442 3.370 15 113 543 ISTOČNA ILIDŽA Ukupno 12.736 285 554 1.693 7.634 142 527 1.901 M 6.071 35 65 523 4.168 125 324 831 Ž 6.665 250 489 1.170 3.466 17 203 1.070
158 Teritorija Spol UkupnoBez ikakvog obrazovanjaNepotpuno osnovno obrazovanjeOsnovna školaSrednja školaSpecijalizacija posle srednje skoleVisa škola i prvi stepen fakultetaVisoka škola / Fakultet / Akademija / Univerzitet Area Sex Total No educationIncomplete primary educationPrimary schoolSecondary schoolSpecialization post-secondaryHigh school and faculty level for the firstHigh School ISTOČNI DRVAR Ukupno 76 5 6 11 33 3 7 11 M 50 0 4 4 25 2 6 9 Ž 26 5 2 7 8 1 1 2 ISTOČNI MOSTAR Ukupno 220 19 41 39 104 0 2 15 M 122 1 21 25 66 0 2 7 Ž 98 18 20 14 38 0 0 8 ISTOČNI STARI GRAD Ukupno 1.016 63 133 168 554 16 29 53 M 495 5 29 76 333 15 16 21 Ž 521 58 104 92 221 1 13 32 ISTOČNO NOVO SARAJEVO Ukupno 9.016 194 460 1.108 5.171 81 383 1.619 M 4.260 26 89 362 2.708 69 229 777 Ž 4.756 168 371 746 2.463 12 154 842 JABLANICA Ukupno 8.779 483 1.031 1.662 4.565 133 236 669 M 4.337 59 254 638 2.795 127 142 322 Ž 4.442 424 777 1.024 1.770 6 94 347 JAJCE Ukupno 22.762 1.443 3.291 4.851 11.293 113 522 1.249 M 11.605 281 1.039 2.227 7.050 86 241 681 Ž 11.157 1.162 2.252 2.624 4.243 27 281 568 JEZERO Ukupno 979 80 108 250 482 1 20 38 M 517 14 40 116 308 1 13 25 Ž 462 66 68 134 174 0 7 13 KAKANJ Ukupno 30.994 1.699 3.704 7.556 15.259 313 602 1.861 M 15.332 287 821 2.703 9.882 295 335 1.009 Ž 15.662 1.412 2.883 4.853 5.377 18 267 852 KALESIJA Ukupno 27.239 1.714 3.528 6.841 13.592 115 271 1.178 M 13.602 274 878 2.869 8.660 94 170 657 Ž 13.637 1.440 2.650 3.972 4.932 21 101 521 KALINOVIK Ukupno 1.831 163 180 343 916 18 59 152 M 906 11 49 126 577 14 42 87 Ž 925 152 131 217 339 4 17 65 KISELJAK Ukupno 17.209 860 1.873 3.616 9.291 80 349 1.140 M 8.484 128 493 1.573 5.495 71 206 518 Ž 8.725 732 1.380 2.043 3.796 9 143 622 KLADANJ Ukupno 10.428 455 1.154 2.730 5.276 24 174 615 M 5.103 76 287 1.070 3.206 16 108 340 Ž 5.325 379 867 1.660 2.070 8 66 275 KLJUČ Ukupno 14.250 918 1.516 3.753 6.950 74 344 695 M 7.100 132 536 1.778 4.083 51 175 345 Ž 7.150 786 980 1.975 2.867 23 169 350OBRAZOVANJE EDUCATION
159 Teritorija Spol UkupnoBez ikakvog obrazovanjaNepotpuno osnovno obrazovanjeOsnovna školaSrednja školaSpecijalizacija posle srednje skoleVisa škola i prvi stepen fakultetaVisoka škola / Fakultet / Akademija / Univerzitet Area Sex Total No educationIncomplete primary educationPrimary schoolSecondary schoolSpecialization post-secondaryHigh school and faculty level for the firstHigh School KNEŽEVO Ukupno 8.407 1.410 767 2.005 3.733 12 130 350 M 4.180 317 328 1.046 2.188 11 93 197 Ž 4.227 1.093 439 959 1.545 1 37 153 KONJIC Ukupno 21.475 1.320 2.665 5.206 9.767 144 663 1.710 M 10.530 204 778 2.205 5.937 130 397 879 Ž 10.945 1.116 1.887 3.001 3.830 14 266 831 KOSTAJNICA Ukupno 5.255 167 390 1.168 2.983 25 211 311 M 2.596 30 133 511 1.659 19 94 150 Ž 2.659 137 257 657 1.324 6 117 161 KOTOR VAROŠ Ukupno 16.560 1.537 1.217 4.065 8.557 91 244 849 M 8.198 294 406 1.926 4.902 67 154 449 Ž 8.362 1.243 811 2.139 3.655 24 90 400 KOZARSKA DUBICA Ukupno 18.958 997 1.921 4.024 10.188 96 671 1.061 M 9.214 155 690 1.879 5.540 68 358 524 Ž 9.744 842 1.231 2.145 4.648 28 313 537 KREŠEVO Ukupno 4.469 290 477 861 2.391 22 119 309 M 2.165 41 138 335 1.416 19 69 147 Ž 2.304 249 339 526 975 3 50 162 KRUPA NA UNI Ukupno 1.415 158 319 532 373 6 12 15 M 772 19 166 322 247 4 7 7 Ž 643 139 153 210 126 2 5 8 KUPRES - FBiH Ukupno 4.362 217 421 714 2.154 11 220 625 M 2.186 37 170 358 1.159 8 120 334 Ž 2.176 180 251 356 995 3 100 291 KUPRES - RS Ukupno 272 103 19 57 85 1 3 4 M 141 33 9 34 59 0 3 3 Ž 131 70 10 23 26 1 0 1 LAKTAŠI Ukupno 29.466 1.372 2.534 6.723 16.047 173 839 1.778 M 14.513 231 959 3.147 8.708 145 472 851 Ž 14.953 1.141 1.575 3.576 7.339 28 367 927 LIVNO Ukupno 29.544 1.393 3.312 5.245 14.513 164 1.457 3.460 M 14.659 201 1.238 2.491 8.114 104 792 1.719 Ž 14.885 1.192 2.074 2.754 6.399 60 665 1.741 LOPARE Ukupno 13.476 1.253 2.142 3.371 5.818 69 226 597 M 6.781 245 953 1.737 3.374 48 138 286 Ž 6.695 1.008 1.189 1.634 2.444 21 88 311 LUKAVAC Ukupno 38.498 2.081 4.069 7.860 20.955 517 690 2.326 M 18.674 267 778 2.992 12.568 478 441 1.150 Ž 19.824 1.814 3.291 4.868 8.387 39 249 1.176
160 Teritorija Spol UkupnoBez ikakvog obrazovanjaNepotpuno osnovno obrazovanjeOsnovna školaSrednja školaSpecijalizacija posle srednje skoleVisa škola i prvi stepen fakultetaVisoka škola / Fakultet / Akademija / Univerzitet Area Sex Total No educationIncomplete primary educationPrimary schoolSecondary schoolSpecialization post-secondaryHigh school and faculty level for the firstHigh School LJUBINJE Ukupno 3.037 112 281 637 1.508 83 139 277 M 1.487 13 65 270 838 74 73 154 Ž 1.550 99 216 367 670 9 66 123 LjUBUŠKI Ukupno 23.409 691 2.547 3.509 12.685 138 891 2.948 M 11.537 91 889 1.694 6.924 83 416 1.440 Ž 11.872 600 1.658 1.815 5.761 55 475 1.508 MAGLAJ Ukupno 19.451 831 2.087 4.758 10.053 208 417 1.097 M 9.489 121 553 1.890 5.969 173 233 550 Ž 9.962 710 1.534 2.868 4.084 35 184 547 MILIĆI Ukupno 9.792 666 750 2.522 4.941 17 237 659 M 4.941 106 222 1.107 3.030 11 124 341 Ž 4.851 560 528 1.415 1.911 6 113 318 MODRIČA Ukupno 22.200 1.294 2.967 5.433 10.541 144 525 1.296 M 10.774 246 1.069 2.537 5.833 109 324 656 Ž 11.426 1.048 1.898 2.896 4.708 35 201 640 MRKONJIĆ GRAD Ukupno 14.378 1.494 1.807 2.796 6.936 92 368 885 M 6.950 219 792 1.416 3.792 74 212 445 Ž 7.428 1.275 1.015 1.380 3.144 18 156 440 NEUM Ukupno 3.928 204 282 608 2.092 53 157 532 M 1.980 34 87 281 1.157 45 89 287 Ž 1.948 170 195 327 935 8 68 245 NEVESINJE Ukupno 10.990 552 1.058 2.220 5.797 58 400 905 M 5.452 58 268 975 3.368 52 241 490 Ž 5.538 494 790 1.245 2.429 6 159 415 NOVI GRAD Ukupno 23.751 1.049 2.216 5.922 12.255 126 795 1.388 M 11.826 173 768 2.824 6.901 90 403 667 Ž 11.925 876 1.448 3.098 5.354 36 392 721 NOVI GRAD SARAJEVO Ukupno 99.792 2.624 4.062 15.973 55.560 665 4.084 16.824 M 46.109 362 739 5.492 29.274 539 2.238 7.465 Ž 53.683 2.262 3.323 10.481 26.286 126 1.846 9.359 NOVI TRAVNIK Ukupno 19.678 844 1.863 4.298 10.488 335 520 1.330 M 9.715 126 359 1.682 6.287 301 300 660 Ž 9.963 718 1.504 2.616 4.201 34 220 670 NOVO GORAŽDE Ukupno 2.804 134 169 646 1.636 11 51 157 M 1.472 22 54 246 1.023 11 40 76 Ž 1.332 112 115 400 613 0 11 81 NOVO SARAJEVO Ukupno 55.946 872 1.351 6.456 27.377 446 3.299 16.145 M 25.028 119 210 2.258 13.288 346 1.675 7.132 Ž 30.918 753 1.141 4.198 14.089 100 1.624 9.013OBRAZOVANJE EDUCATION
161 Teritorija Spol UkupnoBez ikakvog obrazovanjaNepotpuno osnovno obrazovanjeOsnovna školaSrednja školaSpecijalizacija posle srednje skoleVisa škola i prvi stepen fakultetaVisoka škola / Fakultet / Akademija / Univerzitet Area Sex Total No educationIncomplete primary educationPrimary schoolSecondary schoolSpecialization post-secondaryHigh school and faculty level for the firstHigh School ODŽAK Ukupno 16.269 899 1.925 3.982 8.118 94 364 887 M 8.059 182 718 1.870 4.533 70 214 472 Ž 8.210 717 1.207 2.112 3.585 24 150 415 OLOVO Ukupno 8.816 511 1.122 2.421 4.040 32 184 506 M 4.382 62 243 963 2.667 27 119 301 Ž 4.434 449 879 1.458 1.373 5 65 205 ORAŠJE Ukupno 17.050 719 2.799 4.015 7.596 76 525 1.320 M 8.571 131 1.110 1.958 4.325 57 294 696 Ž 8.479 588 1.689 2.057 3.271 19 231 624 OSMACI Ukupno 5.130 405 565 1.210 2.590 17 74 269 M 2.603 65 175 530 1.603 13 51 166 Ž 2.527 340 390 680 987 4 23 103 OŠTRA LUKA Ukupno 2.378 248 361 666 995 13 36 59 M 1.226 43 160 361 610 11 16 25 Ž 1.152 205 201 305 385 2 20 34 PALE - FBiH Ukupno 768 70 92 249 322 4 7 24 M 377 17 25 93 222 4 4 12 Ž 391 53 67 156 100 0 3 12 PALE - RS Ukupno 18.074 619 997 2.615 10.305 250 665 2.623 M 8.568 80 217 960 5.515 208 398 1.190 Ž 9.506 539 780 1.655 4.790 42 267 1.433 PELAGIĆEVO Ukupno 4.654 305 1.152 1.234 1.681 12 110 160 M 2.327 50 485 665 966 8 58 95 Ž 2.327 255 667 569 715 4 52 65 PETROVAC Ukupno 307 11 28 57 172 0 13 26 M 143 0 4 23 97 0 6 13 Ž 164 11 24 34 75 0 7 13 PETROVO Ukupno 5.717 406 741 1.130 2.917 81 170 272 M 2.745 48 182 469 1.720 76 109 141 Ž 2.972 358 559 661 1.197 5 61 131 POSUŠJE Ukupno 16.461 779 864 3.149 9.020 103 790 1.756 M 8.253 134 293 1.558 5.026 69 351 822 Ž 8.208 645 571 1.591 3.994 34 439 934 PRIJEDOR Ukupno 78.027 4.084 6.440 16.482 42.334 731 2.721 5.235 M 38.001 809 2.011 7.314 23.443 528 1.385 2.511 Ž 40.026 3.275 4.429 9.168 18.891 203 1.336 2.724 PRNJAVOR Ukupno 30.793 2.681 4.547 7.805 13.509 119 698 1.434 M 14.947 393 1.985 3.874 7.530 89 400 676 Ž 15.846 2.288 2.562 3.931 5.979 30 298 758
162 Teritorija Spol UkupnoBez ikakvog obrazovanjaNepotpuno osnovno obrazovanjeOsnovna školaSrednja školaSpecijalizacija posle srednje skoleVisa škola i prvi stepen fakultetaVisoka škola / Fakultet / Akademija / Univerzitet Area Sex Total No educationIncomplete primary educationPrimary schoolSecondary schoolSpecialization post-secondaryHigh school and faculty level for the firstHigh School PROZOR Ukupno 11.798 943 1.507 2.471 5.640 25 301 911 M 5.931 204 528 1.244 3.308 17 148 482 Ž 5.867 739 979 1.227 2.332 8 153 429 RAVNO Ukupno 2.810 83 206 442 1.588 6 180 305 M 1.449 7 53 204 910 4 98 173 Ž 1.361 76 153 238 678 2 82 132 RIBNIK Ukupno 5.238 686 657 1.308 2.267 14 100 206 M 2.596 120 256 665 1.361 13 69 112 Ž 2.642 566 401 643 906 1 31 94 ROGATICA Ukupno 9.252 641 809 1.799 4.879 58 324 742 M 4.527 90 242 740 2.822 50 213 370 Ž 4.725 551 567 1.059 2.057 8 111 372 RUDO Ukupno 6.977 288 731 1.364 3.792 13 300 489 M 3.525 41 199 530 2.315 11 184 245 Ž 3.452 247 532 834 1.477 2 116 244 SANSKI MOST Ukupno 35.346 2.061 2.511 8.907 18.955 207 890 1.815 M 17.681 366 849 3.935 11.103 128 438 862 Ž 17.665 1.695 1.662 4.972 7.852 79 452 953 SAPNA Ukupno 9.076 760 1.367 2.930 3.667 11 56 285 M 4.655 148 325 1.457 2.509 8 33 175 Ž 4.421 612 1.042 1.473 1.158 3 23 110 SOKOLAC Ukupno 10.395 403 765 1.841 5.747 74 403 1.162 M 5.080 54 215 745 3.214 59 243 550 Ž 5.315 349 550 1.096 2.533 15 160 612 SRBAC Ukupno 15.073 1.130 2.063 3.854 6.776 64 350 836 M 7.356 236 877 1.911 3.621 46 235 430 Ž 7.717 894 1.186 1.943 3.155 18 115 406 SREBRENICA Ukupno 11.671 912 1.133 2.825 5.548 44 341 868 M 5.710 117 321 1.279 3.305 30 199 459 Ž 5.961 795 812 1.546 2.243 14 142 409 SREBRENIK Ukupno 32.955 2.208 4.665 8.593 15.295 145 395 1.654 M 15.918 384 1.428 3.715 9.129 124 257 881 Ž 17.037 1.824 3.237 4.878 6.166 21 138 773 STARI GRAD SARAJEVO Ukupno 31.979 710 1.020 4.518 18.034 238 1.353 6.106 M 14.920 100 155 1.634 9.459 197 736 2.639 Ž 17.059 610 865 2.884 8.575 41 617 3.467 STOLAC Ukupno 12.270 570 902 2.417 6.576 74 470 1.261 M 6.174 112 278 980 3.873 63 259 609 Ž 6.096 458 624 1.437 2.703 11 211 652OBRAZOVANJE EDUCATION
163 Teritorija Spol UkupnoBez ikakvog obrazovanjaNepotpuno osnovno obrazovanjeOsnovna školaSrednja školaSpecijalizacija posle srednje skoleVisa škola i prvi stepen fakultetaVisoka škola / Fakultet / Akademija / Univerzitet Area Sex Total No educationIncomplete primary educationPrimary schoolSecondary schoolSpecialization post-secondaryHigh school and faculty level for the firstHigh School ŠAMAC Ukupno 15.178 635 2.070 3.646 7.217 57 522 1.031 M 7.313 91 737 1.591 4.009 43 288 554 Ž 7.865 544 1.333 2.055 3.208 14 234 477 ŠEKOVIĆI Ukupno 5.901 669 462 1.465 2.821 18 155 311 M 2.932 120 187 653 1.704 18 84 166 Ž 2.969 549 275 812 1.117 0 71 145 ŠIPOVO Ukupno 8.821 748 918 1.899 4.596 22 199 439 M 4.452 123 353 907 2.685 20 126 238 Ž 4.369 625 565 992 1.911 2 73 201 ŠIROKI BRIJEG Ukupno 23.721 964 1.777 3.451 13.451 71 1.005 3.002 M 11.694 136 538 1.633 7.390 55 496 1.446 Ž 12.027 828 1.239 1.818 6.061 16 509 1.556 TEOČAK Ukupno 6.224 410 762 1.846 2.938 20 41 207 M 3.146 82 197 823 1.891 16 19 118 Ž 3.078 328 565 1.023 1.047 4 22 89 TESLIĆ Ukupno 32.478 3.332 4.486 7.626 14.815 178 611 1.430 M 15.541 479 1.577 3.674 8.582 144 352 733 Ž 16.937 2.853 2.909 3.952 6.233 34 259 697 TEŠANJ Ukupno 34.938 1.730 3.225 9.991 17.257 271 677 1.787 M 17.197 266 947 4.192 10.235 236 390 931 Ž 17.741 1.464 2.278 5.799 7.022 35 287 856 TOMISLAVGRAD Ukupno 26.415 1.432 2.290 5.398 13.379 74 988 2.854 M 13.397 256 803 2.765 7.566 46 495 1.466 Ž 13.018 1.176 1.487 2.633 5.813 28 493 1.388 TRAVNIK Ukupno 44.364 2.182 5.388 11.614 20.889 248 1.068 2.975 M 21.832 445 1.567 5.002 12.467 211 621 1.519 Ž 22.532 1.737 3.821 6.612 8.422 37 447 1.456 TREBINJE Ukupno 24.810 390 1.169 3.814 14.080 440 1.490 3.427 M 11.976 47 213 1.286 7.469 402 827 1.732 Ž 12.834 343 956 2.528 6.611 38 663 1.695 TRNOVO - FBiH Ukupno 1.372 203 217 290 549 13 28 72 M 679 28 67 124 391 11 23 35 Ž 693 175 150 166 158 2 5 37 TRNOVO - RS Ukupno 1.842 144 154 344 983 16 53 148 M 879 14 37 106 598 14 38 72 Ž 963 130 117 238 385 2 15 76 TUZLA Ukupno 96.349 3.226 6.228 15.907 52.917 1.125 3.591 13.355 M 45.277 413 1.450 6.043 28.217 933 1.961 6.260 Ž 51.072 2.813 4.778 9.864 24.700 192 1.630 7.095
164 Teritorija Spol UkupnoBez ikakvog obrazovanjaNepotpuno osnovno obrazovanjeOsnovna školaSrednja školaSpecijalizacija posle srednje skoleVisa škola i prvi stepen fakultetaVisoka škola / Fakultet / Akademija / Univerzitet Area Sex Total No educationIncomplete primary educationPrimary schoolSecondary schoolSpecialization post-secondaryHigh school and faculty level for the firstHigh School UGLJEVIK Ukupno 13.467 868 1.850 3.028 6.405 102 266 948 M 6.788 135 740 1.444 3.741 93 164 471 Ž 6.679 733 1.110 1.584 2.664 9 102 477 USORA Ukupno 5.732 420 478 1.370 3.000 42 121 301 M 2.832 48 178 603 1.756 32 70 145 Ž 2.900 372 300 767 1.244 10 51 156 VAREŠ Ukupno 7.947 299 1.345 1.649 3.914 88 161 491 M 3.877 30 264 623 2.521 82 89 268 Ž 4.070 269 1.081 1.026 1.393 6 72 223 VELIKA KLADUŠA Ukupno 32.059 2.257 5.157 11.344 11.477 71 532 1.221 M 15.576 495 2.005 5.360 6.766 48 291 611 Ž 16.483 1.762 3.152 5.984 4.711 23 241 610 VISOKO Ukupno 32.974 1.394 3.457 6.961 17.614 226 755 2.567 M 16.110 218 921 3.040 10.178 200 398 1.155 Ž 16.864 1.176 2.536 3.921 7.436 26 357 1.412 VIŠEGRAD Ukupno 9.410 598 812 1.688 4.910 139 391 872 M 4.483 70 211 617 2.826 122 204 433 Ž 4.927 528 601 1.071 2.084 17 187 439 VITEZ Ukupno 21.159 816 1.941 4.317 11.791 208 614 1.472 M 10.383 126 481 1.713 6.815 184 369 695 Ž 10.776 690 1.460 2.604 4.976 24 245 777 VLASENICA Ukupno 9.814 645 784 2.394 5.028 32 217 714 M 4.769 104 254 1.059 2.847 24 132 349 Ž 5.045 541 530 1.335 2.181 8 85 365 VOGOŠĆA Ukupno 21.934 786 1.115 4.100 12.299 180 644 2.810 M 10.332 93 189 1.387 6.798 158 398 1.309 Ž 11.602 693 926 2.713 5.501 22 246 1.501 VUKOSAVLJE Ukupno 3.963 332 735 1.064 1.668 16 42 106 M 1.985 70 306 504 1.007 13 27 58 Ž 1.978 262 429 560 661 3 15 48 ZAVIDOVIĆI Ukupno 29.913 1.563 3.318 7.764 15.051 152 530 1.535 M 14.805 259 1.010 2.812 9.485 119 294 826 Ž 15.108 1.304 2.308 4.952 5.566 33 236 709 ZENICA Ukupno 92.906 2.731 8.547 19.375 49.301 1.966 2.791 8.195 M 45.664 429 1.864 7.484 28.605 1.728 1.544 4.010 Ž 47.242 2.302 6.683 11.891 20.696 238 1.247 4.185 ZVORNIK Ukupno 49.361 3.286 4.808 12.250 24.081 311 1.409 3.216 M 24.431 497 1.500 5.575 14.159 268 779 1.653 Ž 24.930 2.789 3.308 6.675 9.922 43 630 1.563OBRAZOVANJE EDUCATION
165 Teritorija Spol UkupnoBez ikakvog obrazovanjaNepotpuno osnovno obrazovanjeOsnovna školaSrednja školaSpecijalizacija posle srednje skoleVisa škola i prvi stepen fakultetaVisoka škola / Fakultet / Akademija / Univerzitet Area Sex Total No educationIncomplete primary educationPrimary schoolSecondary schoolSpecialization post-secondaryHigh school and faculty level for the firstHigh School ŽEPČE Ukupno 24.855 1.143 2.487 6.573 12.585 161 533 1.373 M 12.576 175 743 2.813 7.714 139 290 702 Ž 12.279 968 1.744 3.760 4.871 22 243 671 ŽIVINICE Ukupno 47.865 2.673 5.685 11.174 24.753 220 605 2.755 M 23.607 369 1.104 4.423 15.656 200 378 1.477 Ž 24.258 2.304 4.581 6.751 9.097 20 227 1.278
DEMOGRAFIJA | Obrazovanje DEMOGRAPHY | Education FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmSTANOVNIŠTVO SA VIŠIM I VISOKIM OBRAZOVANJEM, PO OPĆINAMA, 2013. PERSONS WITH TERTIARY EDUCATION, BY MUNICIPALITIES, 2013. Visokoobrazovano stanovništvo / Persons with tertiary education Bosna i Hercegovina / Bosnia and Herzegovina: 12,71% Ispod/ Under 5,00% 5,01% - 10,00% 10,01% - 15,00% 15,01% - 20,00% 20,00% i više / and more Udio stanovništva sa višim i viokim obrazovanjem u ukupnom stanovništvu starom 15 i više godina, u %. Share of persons with tertiary education in the total population aged 15 and over, in %.
167 FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmSTANOVNIŠTVO SA VIŠIM I VISOKIM OBRAZOVANJEM, PO OPĆINAMA, 2013. PERSONS WITH TERTIARY EDUCATION, BY MUNICIPALITIES, 2013. Visokoobrazovano stanovništvo / Persons with tertiary education Bosna i Hercegovina / Bosnia and Herzegovina: 12,71% Ispod/ Under 5,00% 5,01% - 10,00% 10,01% - 15,00% 15,01% - 20,00% 20,00% i više / and more Udio stanovništva sa višim i viokim obrazovanjem u ukupnom stanovništvu starom 15 i više godina, u %. Share of persons with tertiary education in the total population aged 15 and over, in %.Teritorij Spol UkupnoKompjuterski pismena licaLica koja djelimično poznaju rad na racunaruKompjuterski nepismena licaNepoznato Area Sex Total BOSNA I HERCEGOVINAUk. 3.180.115 1.152.353 758.800 1.229.972 38.990 M 1.551.947 593.012 395.395 545.075 18.465 Ž 1.628.168 559.341 363.405 684.897 20.525 FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINEUk. 1.988.325 765.765 475.469 723.834 23.257 M 969.343 396.058 248.143 313.947 11.195 Ž 1.018.982 369.707 227.326 409.887 12.062 REPUBLIKA SRPSKAUk. 1.116.751 361.446 263.780 477.307 14.218 M 545.767 183.942 137.065 218.232 6.528 Ž 570.984 177.504 126.715 259.075 7.690 BRČKO DISTRIKT BOSNE I HERCEGOVINEUk. 75.039 25.142 19.551 28.831 1.515 M 36.837 13.012 10.187 12.896 742 Ž 38.202 12.130 9.364 15.935 77312.1. KOMPJUTERSKI PISMENO STANOVNIŠTVO STARO 10 I VIŠE GODINA PREMA SPOLU, nivo BiH, F BiH, RS i BD Computer literate population aged 10 and over by sex, Level BiH, F BiH, RS and BD Grafikon 12.1. Stanovništvo staro 10 i više godina prema kompjuterskoj pismenosti i spolu, nivo BiH Graph 12.1. Population aged 10 and over by computer literacy and sex, Level BiH
168 Grafikon 12.4. Stanovništvo staro 10 i više godina prema kompjuterskoj pismenosti i spolu, nivo BD Graph 12.4. Population aged 10 and over by computer literacy and sex, Level BDOBRAZOVANJE EDUCATION
169 Grafikon 12.2. Stanovništvo staro 10 i više godina prema kompjuterskoj pismenosti i spolu, nivo F BiH Graph 12.2. Population aged 10 and over by computer literacy and sex, Level F BiH Grafikon 12.3. Stanovništvo staro 10 i više godina prema kompjuterskoj pismenosti i spolu, nivo RS Graph 12.3. Population aged 10 and over by computer literacy and sex, Level RS
170 Teritorij Spol UkupnoKompjuterski pismena licaLica koja djelimično poznaju rad na racunaruKompjuterski nepismena licaNepoznato Area Sex Total Computer literate personPersons who are partially familiar with the work on the computerComputer illiterate peopleUnknown UNSKO-SANSKI KANTONUk. 242.679 83.648 73.479 81.349 4.203 M 119.613 43.998 38.411 35.185 2.019 Ž 123.066 39.650 35.068 46.164 2.184 POSAVSKI KANTONUk. 39.884 12.875 10.810 15.350 849 M 19.979 6.862 5.753 6.941 423 Ž 19.905 6.013 5.057 8.409 426 TUZLANSKI KANTONUk. 399.251 141.809 88.920 164.868 3.654 M 193.825 75.437 45.989 70.706 1.693 Ž 205.426 66.372 42.931 94.162 1.961 ZENIČKO-DOBOJSKI KANTONUk. 324.917 112.602 79.290 130.388 2.637 M 160.505 59.694 41.678 57.858 1.275 Ž 164.412 52.908 37.612 72.530 1.362 BOSANSKO-PODRINJSKI KANTONUk. 21.678 8.359 3.978 9.182 159 M 10.516 4.472 2.067 3.898 79 Ž 11.162 3.887 1.911 5.284 80 SREDNJOBOSANSKI KANTONUk. 227.416 71.673 63.199 88.736 3.808 M 113.184 37.925 33.590 39.807 1.862 Ž 114.232 33.748 29.609 48.929 1.946 HERCEGOVAČKO-NERETVANSKI KANTONUk. 200.424 80.617 49.419 67.604 2.784 M 97.999 41.083 26.093 29.498 1.325 Ž 102.425 39.534 23.326 38.106 1.459 ZAPADNOHERCEGOVAČKI KANTONUk. 84.362 31.794 24.505 26.562 1.501 M 41.853 16.265 13.039 11.787 762 Ž 42.509 15.529 11.466 14.775 739 KANTON SARAJEVOUk. 370.879 196.482 58.382 113.462 2.553 M 173.305 96.733 28.840 46.490 1.242 Ž 197.574 99.749 29.542 66.972 1.311 KANTON 10Uk. 76.835 25.906 23.487 26.333 1.109 M 38.564 13.589 12.683 11.777 515 Ž 38.271 12.317 10.804 14.556 59412.2. STANOVNIŠTVO STARO 15 I VIŠE GODINA PREMA NAJVIŠOJ ZAVRŠENOJ ŠKOLI I SPOLU, nivo kantona u F BiH Population aged 15 and over by highest education attainment and sex, Canton Level in F BiHOBRAZOVANJE EDUCATION
171 12.3. STANOVNIŠTVO STARO 15 I VIŠE GODINA PREMA NAJVIŠOJ ZAVRŠENOJ ŠKOLI I SPOLU, nivo općine u BiH Population aged 15 and over by highest education attainment and sex, Municipality Level in BiH Teritorij Spol Ukupno Kompjuterski pismena licaLica koja djelimično poznaju rad na racunaruKompjuterski nepismena licaNepoznato Area Sex Total Computer literate personPersons who are partially famil - iar with the work on the computerComputer illiterate peopleUnknown BANOVIĆIUkupno 20.355 6.528 4.686 9.034 107 M 10.155 3.596 2.519 4.003 37 Ž 10.200 2.932 2.167 5.031 70 BANJA LUKAUkupno 166.696 79.187 29.270 56.838 1.401 M 79.790 38.359 14.494 26.264 673 Ž 86.906 40.828 14.776 30.574 728 BERKOVIĆIUkupno 1.891 447 435 967 42 M 941 234 243 448 16 Ž 950 213 192 519 26 BIHAĆUkupno 50.803 22.894 11.023 16.507 379 M 24.264 11.611 5.459 7.024 170 Ž 26.539 11.283 5.564 9.483 209 BIJELJINAUkupno 97.499 29.799 25.239 41.032 1.429 M 47.531 15.090 12.999 18.778 664 Ž 49.968 14.709 12.240 22.254 765 BILEĆAUkupno 9.837 2.871 2.380 4.500 86 M 4.936 1.510 1.270 2.115 41 Ž 4.901 1.361 1.110 2.385 45 BOSANSKA KRUPAUkupno 22.627 7.036 6.384 8.884 323 M 11.065 3.700 3.335 3.865 165 Ž 11.562 3.336 3.049 5.019 158 BOSANSKI PETROVACUkupno 6.755 1.679 1.414 3.500 162 M 3.394 864 788 1.677 65 Ž 3.361 815 626 1.823 97 BOSANSKO GRAHOVOUkupno 2.331 535 444 1.286 66 M 1.219 290 279 622 28 Ž 1.112 245 165 664 38 BRATUNACUkupno 18.296 5.918 5.017 7.048 313 M 9.023 3.143 2.729 3.014 137 Ž 9.273 2.775 2.288 4.034 176 BRČKOUkupno 75.039 25.142 19.551 28.831 1.515 M 36.837 13.012 10.187 12.896 742 Ž 38.202 12.130 9.364 15.935 773
172 Teritorij Spol Ukupno Kompjuterski pismena licaLica koja djelimično poznaju rad na racunaruKompjuterski nepismena licaNepoznato Area Sex Total Computer literate personPersons who are partially famil - iar with the work on the computerComputer illiterate peopleUnknown BREZAUkupno 12.809 4.258 2.799 5.698 54 M 6.261 2.274 1.482 2.480 25 Ž 6.548 1.984 1.317 3.218 29 BRODUkupno 15.117 4.810 4.061 5.978 268 M 7.349 2.461 2.125 2.626 137 Ž 7.768 2.349 1.936 3.352 131 BUGOJNOUkupno 28.305 9.397 8.002 10.616 290 M 13.956 4.920 4.149 4.742 145 Ž 14.349 4.477 3.853 5.874 145 BUSOVAČAUkupno 15.870 4.932 4.215 6.497 226 M 8.067 2.609 2.265 3.082 111 Ž 7.803 2.323 1.950 3.415 115 BUŽIMUkupno 16.590 5.703 5.581 4.612 694 M 8.478 3.160 3.035 1.945 338 Ž 8.112 2.543 2.546 2.667 356 CAZINUkupno 58.017 19.837 19.500 17.538 1.142 M 28.875 10.642 10.213 7.469 551 Ž 29.142 9.195 9.287 10.069 591 CENTAR SARAJEVOUkupno 50.161 30.451 6.518 12.820 372 M 22.790 14.557 3.065 5.012 156 Ž 27.371 15.894 3.453 7.808 216 ČAJNIČEUkupno 4.498 1.219 1.099 2.135 45 M 2.290 688 588 992 22 Ž 2.208 531 511 1.143 23 ČAPLJINAUkupno 23.565 6.945 7.731 8.466 423 M 11.616 3.582 4.086 3.745 203 Ž 11.949 3.363 3.645 4.721 220 ČELIĆUkupno 9.454 2.289 2.826 4.245 94 M 4.740 1.247 1.504 1.946 43 Ž 4.714 1.042 1.322 2.299 51 ČELINACUkupno 14.038 4.085 2.938 6.912 103 M 6.947 2.075 1.548 3.283 41 Ž 7.091 2.010 1.390 3.629 62 ČITLUKUkupno 16.048 6.033 4.871 4.921 223 M 7.907 3.059 2.557 2.187 104 Ž 8.141 2.974 2.314 2.734 119OBRAZOVANJE EDUCATION
173 Teritorij Spol Ukupno Kompjuterski pismena licaLica koja djelimično poznaju rad na racunaruKompjuterski nepismena licaNepoznato Area Sex Total Computer literate personPersons who are partially famil - iar with the work on the computerComputer illiterate peopleUnknown DERVENTAUkupno 25.011 6.692 6.546 11.260 513 M 12.180 3.527 3.417 5.001 235 Ž 12.831 3.165 3.129 6.259 278 DOBOJUkupno 64.800 19.063 15.809 29.200 728 M 31.574 9.949 8.113 13.152 360 Ž 33.226 9.114 7.696 16.048 368 DOBOJ-ISTOKUkupno 9.137 3.013 2.121 3.927 76 M 4.478 1.641 1.101 1.699 37 Ž 4.659 1.372 1.020 2.228 39 DOBOJ-JUGUkupno 3.614 1.446 859 1.292 17 M 1.790 783 438 562 7 Ž 1.824 663 421 730 10 DOBRETIĆIUkupno 1.545 350 544 631 20 M 857 190 350 305 12 Ž 688 160 194 326 8 DOMALJEVAC-ŠAMACUkupno 4.371 1.577 971 1.746 77 M 2.175 809 537 794 35 Ž 2.196 768 434 952 42 DONJI VAKUFUkupno 12.444 3.475 3.624 5.223 122 M 6.158 1.835 1.943 2.338 42 Ž 6.286 1.640 1.681 2.885 80 DONJI ŽABARUkupno 3.479 752 916 1.767 44 M 1.747 385 498 842 22 Ž 1.732 367 418 925 22 DRVARUkupno 6.576 1.449 1.595 3.441 91 M 3.237 753 842 1.605 37 Ž 3.339 696 753 1.836 54 FOČA - FBiHUkupno 1.777 587 262 922 6 M 911 338 148 421 4 Ž 866 249 114 501 2 FOČA - RSUkupno 16.889 5.637 3.669 7.421 162 M 8.476 2.983 1.941 3.478 74 Ž 8.413 2.654 1.728 3.943 88 FOJNICAUkupno 11.164 3.216 2.540 4.812 596 M 5.572 1.741 1.312 2.211 308 Ž 5.592 1.475 1.228 2.601 288
174 Teritorij Spol Ukupno Kompjuterski pismena licaLica koja djelimično poznaju rad na racunaruKompjuterski nepismena licaNepoznato Area Sex Total Computer literate personPersons who are partially famil - iar with the work on the computerComputer illiterate peopleUnknown GACKOUkupno 8.128 3.073 1.785 3.172 98 M 4.110 1.559 1.045 1.460 46 Ž 4.018 1.514 740 1.712 52 GLAMOČUkupno 3.534 732 934 1.830 38 M 1.785 370 508 889 18 Ž 1.749 362 426 941 20 GORAŽDEUkupno 19.074 7.521 3.593 7.821 139 M 9.192 3.992 1.851 3.279 70 Ž 9.882 3.529 1.742 4.542 69 GORNJI VAKUF-USKOPLJEUkupno 18.630 4.829 6.400 6.865 536 M 9.354 2.594 3.413 3.084 263 Ž 9.276 2.235 2.987 3.781 273 GRAČANICAUkupno 40.102 12.186 9.969 17.585 362 M 19.078 6.559 5.048 7.301 170 Ž 21.024 5.627 4.921 10.284 192 GRAD MOSTARUkupno 95.573 45.967 20.062 28.728 816 M 45.957 22.975 10.313 12.298 371 Ž 49.616 22.992 9.749 16.430 445 GRADAČACUkupno 34.997 11.164 8.353 15.115 365 M 16.986 6.007 4.435 6.378 166 Ž 18.011 5.157 3.918 8.737 199 GRADIŠKAUkupno 47.340 13.922 11.600 21.260 558 M 23.059 7.150 5.947 9.711 251 Ž 24.281 6.772 5.653 11.549 307 GRUDEUkupno 15.551 5.551 4.514 5.184 302 M 7.730 2.826 2.425 2.324 155 Ž 7.821 2.725 2.089 2.860 147 HADŽIĆIUkupno 21.172 8.337 3.710 8.802 323 M 10.528 4.450 2.056 3.857 165 Ž 10.644 3.887 1.654 4.945 158 HAN PIJESAKUkupno 3.266 909 726 1.620 11 M 1.528 446 381 697 4 Ž 1.738 463 345 923 7 ILIDŽAUkupno 59.151 29.711 10.669 18.365 406 M 28.450 15.070 5.438 7.751 191 Ž 30.701 14.641 5.231 10.614 215 ILIJAŠUkupno 17.390 6.328 3.577 7.337 148 M 8.261 3.342 1.855 2.995 69 Ž 9.129 2.986 1.722 4.342 79OBRAZOVANJE EDUCATION
175 Teritorij Spol Ukupno Kompjuterski pismena licaLica koja djelimično poznaju rad na racunaruKompjuterski nepismena licaNepoznato Area Sex Total Computer literate personPersons who are partially famil - iar with the work on the computerComputer illiterate peopleUnknown ISTOČNA ILIDŽAUkupno 13.431 5.855 2.698 4.794 84 M 6.402 2.824 1.379 2.167 32 Ž 7.029 3.031 1.319 2.627 52 ISTOČNI DRVARUkupno 78 14 24 40 0 M 52 7 20 25 0 Ž 26 7 4 15 0 ISTOČNI MOSTARUkupno 234 45 64 119 6 M 131 28 41 61 1 Ž 103 17 23 58 5 ISTOČNI STARI GRADUkupno 1.047 260 163 617 7 M 513 135 96 278 4 Ž 534 125 67 339 3 ISTOČNO NOVO SARAJEVOUkupno 9.520 4.646 1.705 3.104 65 M 4.510 2.271 877 1.337 25 Ž 5.010 2.375 828 1.767 40 JABLANICAUkupno 9.250 3.491 1.956 3.769 34 M 4.578 1.851 1.077 1.632 18 Ž 4.672 1.640 879 2.137 16 JAJCEUkupno 24.413 7.818 6.873 9.246 476 M 12.452 4.288 3.724 4.231 209 Ž 11.961 3.530 3.149 5.015 267 JEZEROUkupno 1.045 201 311 495 38 M 554 115 172 246 21 Ž 491 86 139 249 17 KAKANJUkupno 33.205 10.409 7.906 14.630 260 M 16.444 5.589 4.277 6.439 139 Ž 16.761 4.820 3.629 8.191 121 KALESIJAUkupno 29.312 9.648 7.193 11.817 654 M 14.680 5.401 3.826 5.158 295 Ž 14.632 4.247 3.367 6.659 359 KALINOVIKUkupno 1.910 488 299 1.073 50 M 931 250 160 498 23 Ž 979 238 139 575 27 KISELJAKUkupno 18.493 6.217 4.411 7.756 109 M 9.158 3.250 2.361 3.492 55 Ž 9.335 2.967 2.050 4.264 54 KLADANJUkupno 11.140 3.976 2.621 4.440 103 M 5.457 2.183 1.348 1.884 42 Ž 5.683 1.793 1.273 2.556 61
176 Teritorij Spol Ukupno Kompjuterski pismena licaLica koja djelimično poznaju rad na racunaruKompjuterski nepismena licaNepoznato Area Sex Total Computer literate personPersons who are partially famil - iar with the work on the computerComputer illiterate peopleUnknown KLJUČUkupno 15.236 5.319 4.609 5.087 221 M 7.604 2.778 2.494 2.213 119 Ž 7.632 2.541 2.115 2.874 102 KNEŽEVOUkupno 8.967 2.001 1.723 5.145 98 M 4.463 1.049 936 2.427 51 Ž 4.504 952 787 2.718 47 KONJICUkupno 22.865 7.867 4.416 10.363 219 M 11.237 4.178 2.386 4.551 122 Ž 11.628 3.689 2.030 5.812 97 KOSTAJNICAUkupno 5.510 1.540 1.769 2.156 45 M 2.729 823 880 1.005 21 Ž 2.781 717 889 1.151 24 KOTOR VAROŠUkupno 17.807 5.772 3.841 8.023 171 M 8.846 3.126 2.040 3.598 82 Ž 8.961 2.646 1.801 4.425 89 KOZARSKA DUBICAUkupno 19.890 5.986 4.768 9.008 128 M 9.696 3.082 2.473 4.092 49 Ž 10.194 2.904 2.295 4.916 79 KREŠEVOUkupno 4.763 1.532 1.159 2.028 44 M 2.323 768 605 925 25 Ž 2.440 764 554 1.103 19 KRUPA NA UNIUkupno 1.491 139 270 1.076 6 M 806 75 160 567 4 Ž 685 64 110 509 2 KUPRES - FBiHUkupno 4.677 1.965 1.387 1.269 56 M 2.341 998 747 568 28 Ž 2.336 967 640 701 28 KUPRES - RSUkupno 286 23 32 230 1 M 149 13 19 117 0 Ž 137 10 13 113 1 LAKTAŠIUkupno 31.406 9.650 7.105 14.174 477 M 15.518 4.788 3.697 6.812 221 Ž 15.888 4.862 3.408 7.362 256 LIVNOUkupno 31.334 11.536 9.460 10.074 264 M 15.564 6.022 5.030 4.395 117 Ž 15.770 5.514 4.430 5.679 147OBRAZOVANJE EDUCATION
177 Teritorij Spol Ukupno Kompjuterski pismena licaLica koja djelimično poznaju rad na racunaruKompjuterski nepismena licaNepoznato Area Sex Total Computer literate personPersons who are partially famil - iar with the work on the computerComputer illiterate peopleUnknown LOPAREUkupno 14.210 3.111 3.537 7.300 262 M 7.174 1.605 1.875 3.557 137 Ž 7.036 1.506 1.662 3.743 125 LUKAVACUkupno 40.660 14.591 8.245 17.586 238 M 19.784 7.916 4.239 7.513 116 Ž 20.876 6.675 4.006 10.073 122 LJUBINJEUkupno 3.221 764 803 1.573 81 M 1.588 395 428 723 42 Ž 1.633 369 375 850 39 LjUBUŠKIUkupno 25.259 8.920 7.762 8.179 398 M 12.508 4.546 4.167 3.602 193 Ž 12.751 4.374 3.595 4.577 205 MAGLAJUkupno 20.753 6.475 6.263 7.715 300 M 10.176 3.403 3.295 3.337 141 Ž 10.577 3.072 2.968 4.378 159 MILIĆIUkupno 10.372 2.737 3.430 3.953 252 M 5.247 1.454 1.906 1.764 123 Ž 5.125 1.283 1.524 2.189 129 MODRIČAUkupno 23.591 6.203 6.050 10.957 381 M 11.474 3.192 3.141 4.971 170 Ž 12.117 3.011 2.909 5.986 211 MRKONJIĆ GRADUkupno 15.249 4.159 3.094 7.815 181 M 7.358 2.162 1.556 3.557 83 Ž 7.891 1.997 1.538 4.258 98 NEUMUkupno 4.210 1.653 1.159 1.341 57 M 2.118 874 608 609 27 Ž 2.092 779 551 732 30 NEVESINJEUkupno 11.731 3.087 2.869 5.679 96 M 5.819 1.613 1.576 2.582 48 Ž 5.912 1.474 1.293 3.097 48 NOVI GRADUkupno 25.060 6.426 6.407 11.794 433 M 12.536 3.342 3.381 5.620 193 Ž 12.524 3.084 3.026 6.174 240 NOVI GRAD SARAJEVOUkupno 105.753 55.791 17.158 32.161 643 M 49.176 27.315 8.359 13.169 333 Ž 56.577 28.476 8.799 18.992 310
178 Teritorij Spol Ukupno Kompjuterski pismena licaLica koja djelimično poznaju rad na racunaruKompjuterski nepismena licaNepoznato Area Sex Total Computer literate personPersons who are partially famil - iar with the work on the computerComputer illiterate peopleUnknown NOVI TRAVNIKUkupno 21.169 6.737 6.608 7.485 339 M 10.488 3.548 3.559 3.206 175 Ž 10.681 3.189 3.049 4.279 164 NOVO GORAŽDEUkupno 2.904 756 725 1.354 69 M 1.518 410 412 663 33 Ž 1.386 346 313 691 36 NOVO SARAJEVOUkupno 58.783 35.922 7.670 14.870 321 M 26.521 17.154 3.531 5.691 145 Ž 32.262 18.768 4.139 9.179 176 ODŽAKUkupno 17.305 4.640 5.642 6.470 553 M 8.589 2.465 2.955 2.898 271 Ž 8.716 2.175 2.687 3.572 282 OLOVOUkupno 9.312 2.673 1.831 4.708 100 M 4.627 1.541 1.026 2.023 37 Ž 4.685 1.132 805 2.685 63 ORAŠJEUkupno 18.208 6.658 4.197 7.134 219 M 9.215 3.588 2.261 3.249 117 Ž 8.993 3.070 1.936 3.885 102 OSMACIUkupno 5.470 1.611 1.574 2.211 74 M 2.773 908 854 978 33 Ž 2.697 703 720 1.233 41 OŠTRA LUKAUkupno 2.544 502 527 1.498 17 M 1.316 268 279 760 9 Ž 1.228 234 248 738 8 PALE - FBiHUkupno 827 251 123 439 14 M 413 142 68 198 5 Ž 414 109 55 241 9 PALE - RSUkupno 19.105 7.688 3.889 7.365 163 M 9.125 3.668 2.025 3.364 68 Ž 9.980 4.020 1.864 4.001 95 PELAGIĆEVOUkupno 4.894 801 1.408 2.558 127 M 2.444 444 779 1.164 57 Ž 2.450 357 629 1.394 70 PETROVACUkupno 330 109 56 162 3 M 154 45 27 81 1 Ž 176 64 29 81 2OBRAZOVANJE EDUCATION
179 Teritorij Spol Ukupno Kompjuterski pismena licaLica koja djelimično poznaju rad na racunaruKompjuterski nepismena licaNepoznato Area Sex Total Computer literate personPersons who are partially famil - iar with the work on the computerComputer illiterate peopleUnknown PETROVOUkupno 5.980 1.426 1.338 3.180 36 M 2.868 752 679 1.423 14 Ž 3.112 674 659 1.757 22 POSUŠJEUkupno 17.908 6.384 5.949 5.152 423 M 8.960 3.249 3.189 2.304 218 Ž 8.948 3.135 2.760 2.848 205 PRIJEDORUkupno 82.221 25.895 22.335 32.756 1.235 M 40.134 13.151 11.289 15.113 581 Ž 42.087 12.744 11.046 17.643 654 PRNJAVORUkupno 32.723 8.673 7.349 16.406 295 M 15.924 4.489 3.834 7.455 146 Ž 16.799 4.184 3.515 8.951 149 PROZORUkupno 12.772 3.423 4.341 4.360 648 M 6.433 1.813 2.382 1.926 312 Ž 6.339 1.610 1.959 2.434 336 RAVNOUkupno 2.965 935 959 917 154 M 1.523 501 531 425 66 Ž 1.442 434 428 492 88 RIBNIKUkupno 5.554 1.206 964 3.343 41 M 2.753 600 514 1.616 23 Ž 2.801 606 450 1.727 18 ROGATICAUkupno 9.714 2.579 2.195 4.768 172 M 4.756 1.302 1.181 2.188 85 Ž 4.958 1.277 1.014 2.580 87 RUDOUkupno 7.330 1.942 1.734 3.511 143 M 3.712 1.023 953 1.668 68 Ž 3.618 919 781 1.843 75 SANSKI MOSTUkupno 37.819 13.107 12.089 11.778 845 M 18.952 6.951 6.355 5.238 408 Ž 18.867 6.156 5.734 6.540 437 SAPNAUkupno 9.798 2.335 3.656 3.626 181 M 5.027 1.417 2.052 1.464 94 Ž 4.771 918 1.604 2.162 87 SOKOLACUkupno 10.956 3.549 2.408 4.933 66 M 5.375 1.714 1.263 2.362 36 Ž 5.581 1.835 1.145 2.571 30
180 Teritorij Spol Ukupno Kompjuterski pismena licaLica koja djelimično poznaju rad na racunaruKompjuterski nepismena licaNepoznato Area Sex Total Computer literate personPersons who are partially famil - iar with the work on the computerComputer illiterate peopleUnknown SRBACUkupno 15.994 3.752 4.185 7.804 253 M 7.838 1.987 2.142 3.577 132 Ž 8.156 1.765 2.043 4.227 121 SREBRENICAUkupno 12.321 3.546 3.842 4.711 222 M 6.063 1.949 2.078 1.931 105 Ž 6.258 1.597 1.764 2.780 117 SREBRENIKUkupno 35.263 10.782 7.956 16.155 370 M 17.108 5.889 4.202 6.846 171 Ž 18.155 4.893 3.754 9.309 199 STARI GRAD SARAJEVOUkupno 33.760 17.867 5.023 10.665 205 M 15.847 8.681 2.479 4.575 112 Ž 17.913 9.186 2.544 6.090 93 STOLACUkupno 13.176 4.303 3.924 4.739 210 M 6.630 2.250 2.153 2.125 102 Ž 6.546 2.053 1.771 2.614 108 ŠAMACUkupno 15.993 4.943 3.941 6.915 194 M 7.731 2.576 2.027 3.043 85 Ž 8.262 2.367 1.914 3.872 109 ŠEKOVIĆIUkupno 6.228 1.622 1.383 3.091 132 M 3.109 845 759 1.440 65 Ž 3.119 777 624 1.651 67 ŠIPOVOUkupno 9.390 2.289 2.288 4.643 170 M 4.735 1.228 1.206 2.224 77 Ž 4.655 1.061 1.082 2.419 93 ŠIROKI BRIJEGUkupno 25.644 10.939 6.280 8.047 378 M 12.655 5.644 3.258 3.557 196 Ž 12.989 5.295 3.022 4.490 182 TEOČAKUkupno 6.670 1.800 2.096 2.684 90 M 3.359 1.040 1.117 1.153 49 Ž 3.311 760 979 1.531 41 TESLIĆUkupno 34.610 8.758 8.386 17.206 260 M 16.601 4.597 4.286 7.603 115 Ž 18.009 4.161 4.100 9.603 145 TEŠANJUkupno 37.764 13.628 9.798 14.076 262 M 18.646 7.394 5.078 6.039 135 Ž 19.118 6.234 4.720 8.037 127OBRAZOVANJE EDUCATION
181 Teritorij Spol Ukupno Kompjuterski pismena licaLica koja djelimično poznaju rad na racunaruKompjuterski nepismena licaNepoznato Area Sex Total Computer literate personPersons who are partially famil - iar with the work on the computerComputer illiterate peopleUnknown TOMISLAVGRADUkupno 28.383 9.689 9.667 8.433 594 M 14.418 5.156 5.277 3.698 287 Ž 13.965 4.533 4.390 4.735 307 TRAVNIKUkupno 47.710 15.173 12.156 19.567 814 M 23.551 8.105 6.503 8.549 394 Ž 24.159 7.068 5.653 11.018 420 TREBINJEUkupno 26.355 10.928 5.547 9.704 176 M 12.772 5.525 2.857 4.320 70 Ž 13.583 5.403 2.690 5.384 106 TRNOVO - FBiHUkupno 1.421 310 183 923 5 M 707 171 117 417 2 Ž 714 139 66 506 3 TRNOVO - RSUkupno 1.917 685 306 915 11 M 922 363 169 384 6 Ž 995 322 137 531 5 TUZLAUkupno 101.165 46.430 17.762 36.336 637 M 47.685 23.198 8.575 15.599 313 Ž 53.480 23.232 9.187 20.737 324 UGLJEVIKUkupno 14.287 4.197 3.368 6.557 165 M 7.191 2.245 1.789 3.086 71 Ž 7.096 1.952 1.579 3.471 94 USORAUkupno 6.081 1.850 2.041 2.142 48 M 3.009 963 1.095 923 28 Ž 3.072 887 946 1.219 20 VAREŠUkupno 8.326 2.732 1.401 4.147 46 M 4.082 1.501 750 1.807 24 Ž 4.244 1.231 651 2.340 22 VELIKA KLADUŠAUkupno 34.832 8.073 12.879 13.443 437 M 16.981 4.292 6.732 5.754 203 Ž 17.851 3.781 6.147 7.689 234 VISOKOUkupno 35.298 12.146 7.269 15.636 247 M 17.339 6.389 3.832 6.994 124 Ž 17.959 5.757 3.437 8.642 123 VIŠEGRADUkupno 9.898 3.352 1.949 4.368 229 M 4.732 1.747 1.009 1.950 26 Ž 5.166 1.605 940 2.418 203
182 DEMOGRAFIJA DEMOGRAPHYTeritorij Spol Ukupno Kompjuterski pismena licaLica koja djelimično poznaju rad na racunaruKompjuterski nepismena licaNepoznato Area Sex Total Computer literate personPersons who are partially famil - iar with the work on the computerComputer illiterate peopleUnknown VITEZUkupno 22.910 7.997 6.667 8.010 236 M 11.248 4.077 3.406 3.642 123 Ž 11.662 3.920 3.261 4.368 113 VLASENICAUkupno 10.399 3.365 2.679 4.108 247 M 5.083 1.746 1.411 1.814 112 Ž 5.316 1.619 1.268 2.294 135 VOGOŠĆAUkupno 23.288 11.765 3.874 7.519 130 M 11.025 5.993 1.940 3.023 69 Ž 12.263 5.772 1.934 4.496 61 VUKOSAVLJEUkupno 4.230 1.021 1.208 1.934 67 M 2.118 552 672 859 35 Ž 2.112 469 536 1.075 32 ZAVIDOVIĆIUkupno 31.986 9.917 8.954 12.764 351 M 15.866 5.429 4.591 5.690 156 Ž 16.120 4.488 4.363 7.074 195 ZENICAUkupno 98.950 38.474 21.869 37.891 716 M 48.712 19.881 11.383 17.103 345 Ž 50.238 18.593 10.486 20.788 371 ZVORNIKUkupno 52.563 14.760 15.744 21.071 988 M 26.043 7.900 8.420 9.301 422 Ž 26.520 6.860 7.324 11.770 566 ŽEPČEUkupno 26.819 8.594 8.300 9.689 236 M 13.553 4.547 4.431 4.461 114 Ž 13.266 4.047 3.869 5.228 122 ŽIVINICEUkupno 51.198 17.067 11.436 22.318 377 M 25.288 9.343 6.023 9.762 160 Ž 25.910 7.724 5.413 12.556 217

184 RADNA SNAGA LABOUR FORCE13.1. RADNO SPOSOBNO STANOVNIŠTVO PREMA STATUSU U AKTIVNOSTI I SPOLU, nivo BiH, F BiH, RS i BD Working age population by activity status, Level BiH, F BiH, RS and BD Nivo SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Nivo SpolEkonomski neaktivni Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience BiHUk. 2.987.440 1.362.516 1.033.884 328.632 176.270 152.362 BiHUk. 1.624.924 277.185 602.180 449.188 60.005 236.366 M 1.453.294 816.618 626.986 189.632 105.635 83.997 M 636.676 132.222 306.494 8.196 29.899 159.865 Ž 1.534.146 545.898 406.898 139.000 70.635 68.365 Ž 988.248 144.963 295.686 440.992 30.106 76.501 FBiHUk. 1.862.272 835.572 635.246 200.326 102.997 97.329 FBiHUk. 1.026.700 181.934 368.934 295.895 33.161 146.776 M 904.850 507.310 390.061 117.249 63.374 53.875 M 397.540 87.472 191.190 3.075 17.032 98.771 Ž 957.422 328.262 245.185 83.077 39.623 43.454 Ž 629.160 94.462 177.744 292.820 16.129 48.005 RSUk. 1.054.733 496.882 376.156 120.726 68.967 51.759 RSUk. 557.851 89.454 220.510 141.293 24.766 81.828 M 514.018 291.134 222.994 68.140 39.745 28.395 M 222.884 41.971 108.964 4.576 11.765 55.608 Ž 540.715 205.748 153.162 52.586 29.222 23.364 Ž 334.967 47.483 111.546 136.717 13.001 26.220 BD BiHUk. 70.435 30.062 22.482 7.580 4.306 3.274 BD BiHUk. 40.373 5.797 12.736 12.000 2.078 7.762 M 34.426 18.174 13.931 4.243 2.516 1.727 M 16.252 2.779 6.340 545 1.102 5.486 Ž 36.009 11.888 8.551 3.337 1.790 1.547 Ž 24.121 3.018 6.396 11.455 976 2.276
185 Nivo SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Nivo SpolEkonomski neaktivni Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience BiHUk. 2.987.440 1.362.516 1.033.884 328.632 176.270 152.362 BiHUk. 1.624.924 277.185 602.180 449.188 60.005 236.366 M 1.453.294 816.618 626.986 189.632 105.635 83.997 M 636.676 132.222 306.494 8.196 29.899 159.865 Ž 1.534.146 545.898 406.898 139.000 70.635 68.365 Ž 988.248 144.963 295.686 440.992 30.106 76.501 FBiHUk. 1.862.272 835.572 635.246 200.326 102.997 97.329 FBiHUk. 1.026.700 181.934 368.934 295.895 33.161 146.776 M 904.850 507.310 390.061 117.249 63.374 53.875 M 397.540 87.472 191.190 3.075 17.032 98.771 Ž 957.422 328.262 245.185 83.077 39.623 43.454 Ž 629.160 94.462 177.744 292.820 16.129 48.005 RSUk. 1.054.733 496.882 376.156 120.726 68.967 51.759 RSUk. 557.851 89.454 220.510 141.293 24.766 81.828 M 514.018 291.134 222.994 68.140 39.745 28.395 M 222.884 41.971 108.964 4.576 11.765 55.608 Ž 540.715 205.748 153.162 52.586 29.222 23.364 Ž 334.967 47.483 111.546 136.717 13.001 26.220 BD BiHUk. 70.435 30.062 22.482 7.580 4.306 3.274 BD BiHUk. 40.373 5.797 12.736 12.000 2.078 7.762 M 34.426 18.174 13.931 4.243 2.516 1.727 M 16.252 2.779 6.340 545 1.102 5.486 Ž 36.009 11.888 8.551 3.337 1.790 1.547 Ž 24.121 3.018 6.396 11.455 976 2.276
186 RADNA SNAGA LABOUR FORCE13.2. RADNO SPOSOBNO STANOVNIŠTVO PREMA STATUSU U AKTIVNOSTI I SPOLU, nivo kantona u F BiH Working age population by status in activity and sex, Canton Level in F BiH Teritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Nivo SpolEkonomski neaktivni Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience UNSKO-SANSKI KANTONUkupno 225.229 95.186 75.002 20.184 9.944 10.240 UNSKO-SANSKI KANTONUkupno 130.043 20.368 35.646 42.439 5.224 26.366 M 110.711 60.052 47.650 12.402 6.540 5.862 M 50.659 10.015 18.459 623 2.782 18.780 Ž 114.518 35.134 27.352 7.782 3.404 4.378 Ž 79.384 10.353 17.187 41.816 2.442 7.586 POSAVSKI KANTONUkupno 37.418 15.846 13.135 2.711 1.367 1.344 POSAVSKI KANTONUkupno 21.572 3.135 6.197 6.026 1.308 4.906 M 18.656 9.376 7.828 1.548 800 748 M 9.280 1.564 3.405 313 614 3.384 Ž 18.762 6.470 5.307 1.163 567 596 Ž 12.292 1.571 2.792 5.713 694 1.522 TUZLANSKI KANTONUkupno 375.224 162.139 118.437 43.702 20.563 23.139 TUZLANSKI KANTONUkupno 213.085 34.830 68.637 73.107 8.094 28.417 M 181.535 104.632 77.733 26.899 13.924 12.975 M 76.903 16.662 36.265 420 4.102 19.454 Ž 193.689 57.507 40.704 16.803 6.639 10.164 Ž 136.182 18.168 32.372 72.687 3.992 8.963 ZENIČKO-DOBOJSKI KANTONUkupno 303.990 134.025 100.289 33.736 17.283 16.453 ZENIČKO- DOBOJSKI KANTONUkupno 169.965 28.467 59.141 57.535 4.473 20.349 M 149.837 86.653 65.581 21.072 11.350 9.722 M 63.184 13.845 32.475 397 2.465 14.002 Ž 154.153 47.372 34.708 12.664 5.933 6.731 Ž 106.781 14.622 26.666 57.138 2.008 6.347 BOSANSKO-PODRINJSKI KANTONUkupno 20.448 9.007 7.677 1.330 761 569 BOSANSKO-PODRINJSKI KANTONUkupno 11.441 2.035 5.137 2.955 403 911 M 9.881 5.271 4.495 776 463 313 M 4.610 971 2.760 64 198 617 Ž 10.567 3.736 3.182 554 298 256 Ž 6.831 1.064 2.377 2.891 205 294 SREDNJOBOSANSKI KANTONUkupno 211.486 94.950 70.025 24.925 12.632 12.293 SREDNJOBOSANSKI KANTONUkupno 116.536 19.594 40.070 35.707 4.048 17.117 M 105.017 59.482 44.140 15.342 8.232 7.110 M 45.535 9.604 21.972 295 2.262 11.402 Ž 106.469 35.468 25.885 9.583 4.400 5.183 Ž 71.001 9.990 18.098 35.412 1.786 5.715 HERCEGOVAČKO-NERETVANSKI KANTONUkupno 187.848 84.889 63.179 21.710 10.905 10.805 HERCEGOVAČKO-NERETVANSKI KANTONUkupno 102.959 20.824 40.869 23.530 2.892 14.844 M 91.629 48.738 36.747 11.991 6.168 5.823 M 42.891 9.988 21.564 331 1.354 9.654 Ž 96.219 36.151 26.432 9.719 4.737 4.982 Ž 60.068 10.836 19.305 23.199 1.538 5.190 ZAPADNOHERCEGOVAČKI KANTONUkupno 78.046 32.324 25.061 7.263 3.402 3.861 ZAPADNOHERCEGOVAČKI KANTONUkupno 45.722 9.595 17.658 9.769 1.465 7.235 M 38.677 19.178 15.147 4.031 1.905 2.126 M 19.499 4.497 9.441 195 597 4.769 Ž 39.369 13.146 9.914 3.232 1.497 1.735 Ž 26.223 5.098 8.217 9.574 868 2.466 KANTON SARAJEVOUkupno 350.333 176.096 137.925 38.171 22.956 15.215 KANTON SARAJEVOUkupno 174.237 35.508 78.963 34.922 4.145 20.699 M 162.698 94.881 75.513 19.368 12.068 7.300 M 67.817 16.726 35.910 299 2.151 12.731 Ž 187.635 81.215 62.412 18.803 10.888 7.915 Ž 106.420 18.782 43.053 34.623 1.994 7.968 KANTON 10Ukupno 72.250 31.110 24.516 6.594 3.184 3.410 KANTON 10Uk. 41.140 7.578 16.616 9.905 1.109 5.932 M 36.209 19.047 15.227 3.820 1.924 1.896 M 17.162 3.600 8.939 138 507 3.978 Ž 36.041 12.063 9.289 2.774 1.260 1.514 Ž 23.978 3.978 7.677 9.767 602 1.954
187 Teritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Nivo SpolEkonomski neaktivni Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience UNSKO-SANSKI KANTONUkupno 225.229 95.186 75.002 20.184 9.944 10.240 UNSKO-SANSKI KANTONUkupno 130.043 20.368 35.646 42.439 5.224 26.366 M 110.711 60.052 47.650 12.402 6.540 5.862 M 50.659 10.015 18.459 623 2.782 18.780 Ž 114.518 35.134 27.352 7.782 3.404 4.378 Ž 79.384 10.353 17.187 41.816 2.442 7.586 POSAVSKI KANTONUkupno 37.418 15.846 13.135 2.711 1.367 1.344 POSAVSKI KANTONUkupno 21.572 3.135 6.197 6.026 1.308 4.906 M 18.656 9.376 7.828 1.548 800 748 M 9.280 1.564 3.405 313 614 3.384 Ž 18.762 6.470 5.307 1.163 567 596 Ž 12.292 1.571 2.792 5.713 694 1.522 TUZLANSKI KANTONUkupno 375.224 162.139 118.437 43.702 20.563 23.139 TUZLANSKI KANTONUkupno 213.085 34.830 68.637 73.107 8.094 28.417 M 181.535 104.632 77.733 26.899 13.924 12.975 M 76.903 16.662 36.265 420 4.102 19.454 Ž 193.689 57.507 40.704 16.803 6.639 10.164 Ž 136.182 18.168 32.372 72.687 3.992 8.963 ZENIČKO-DOBOJSKI KANTONUkupno 303.990 134.025 100.289 33.736 17.283 16.453 ZENIČKO- DOBOJSKI KANTONUkupno 169.965 28.467 59.141 57.535 4.473 20.349 M 149.837 86.653 65.581 21.072 11.350 9.722 M 63.184 13.845 32.475 397 2.465 14.002 Ž 154.153 47.372 34.708 12.664 5.933 6.731 Ž 106.781 14.622 26.666 57.138 2.008 6.347 BOSANSKO-PODRINJSKI KANTONUkupno 20.448 9.007 7.677 1.330 761 569 BOSANSKO-PODRINJSKI KANTONUkupno 11.441 2.035 5.137 2.955 403 911 M 9.881 5.271 4.495 776 463 313 M 4.610 971 2.760 64 198 617 Ž 10.567 3.736 3.182 554 298 256 Ž 6.831 1.064 2.377 2.891 205 294 SREDNJOBOSANSKI KANTONUkupno 211.486 94.950 70.025 24.925 12.632 12.293 SREDNJOBOSANSKI KANTONUkupno 116.536 19.594 40.070 35.707 4.048 17.117 M 105.017 59.482 44.140 15.342 8.232 7.110 M 45.535 9.604 21.972 295 2.262 11.402 Ž 106.469 35.468 25.885 9.583 4.400 5.183 Ž 71.001 9.990 18.098 35.412 1.786 5.715 HERCEGOVAČKO-NERETVANSKI KANTONUkupno 187.848 84.889 63.179 21.710 10.905 10.805 HERCEGOVAČKO-NERETVANSKI KANTONUkupno 102.959 20.824 40.869 23.530 2.892 14.844 M 91.629 48.738 36.747 11.991 6.168 5.823 M 42.891 9.988 21.564 331 1.354 9.654 Ž 96.219 36.151 26.432 9.719 4.737 4.982 Ž 60.068 10.836 19.305 23.199 1.538 5.190 ZAPADNOHERCEGOVAČKI KANTONUkupno 78.046 32.324 25.061 7.263 3.402 3.861 ZAPADNOHERCEGOVAČKI KANTONUkupno 45.722 9.595 17.658 9.769 1.465 7.235 M 38.677 19.178 15.147 4.031 1.905 2.126 M 19.499 4.497 9.441 195 597 4.769 Ž 39.369 13.146 9.914 3.232 1.497 1.735 Ž 26.223 5.098 8.217 9.574 868 2.466 KANTON SARAJEVOUkupno 350.333 176.096 137.925 38.171 22.956 15.215 KANTON SARAJEVOUkupno 174.237 35.508 78.963 34.922 4.145 20.699 M 162.698 94.881 75.513 19.368 12.068 7.300 M 67.817 16.726 35.910 299 2.151 12.731 Ž 187.635 81.215 62.412 18.803 10.888 7.915 Ž 106.420 18.782 43.053 34.623 1.994 7.968 KANTON 10Ukupno 72.250 31.110 24.516 6.594 3.184 3.410 KANTON 10Uk. 41.140 7.578 16.616 9.905 1.109 5.932 M 36.209 19.047 15.227 3.820 1.924 1.896 M 17.162 3.600 8.939 138 507 3.978 Ž 36.041 12.063 9.289 2.774 1.260 1.514 Ž 23.978 3.978 7.677 9.767 602 1.954
188 RADNA SNAGA LABOUR FORCE13.3. RADNO SPOSOBNO STANOVNIŠTVO PREMA STATUSU U AKTIVNOSTI I SPOLU, nivo općine u BiH Working age population by status in activity and sex, Municipality Level in BiH Teritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience BANOVIĆIUkupno 19.134 8.305 5.976 2.329 900 1.429 BANOVIĆIUkupno 10.829 2.018 3.248 4.368 215 980 0 M 9.502 5.917 4.500 1.417 580 837 M 3.585 992 1.823 9 87 674 0 Ž 9.632 2.388 1.476 912 320 592 Ž 7.244 1.026 1.425 4.359 128 306 0 BANJA LUKAUkupno 157.813 82.131 63.457 18.674 12.300 6.374 BANJA LUKAUkupno 75.682 15.614 36.132 12.165 2.116 9.655 0 M 75.249 43.478 33.490 9.988 6.683 3.305 M 31.771 7.107 17.236 327 1.101 6.000 0 Ž 82.564 38.653 29.967 8.686 5.617 3.069 Ž 43.911 8.507 18.896 11.838 1.015 3.655 0 BERKOVIĆIUkupno 1.744 937 841 96 46 50 BERKOVIĆIUkupno 807 125 404 134 43 101 0 M 866 543 490 53 25 28 M 323 55 196 0 10 62 0 Ž 878 394 351 43 21 22 Ž 484 70 208 134 33 39 0 BIHAĆUkupno 47.410 21.265 15.362 5.903 3.424 2.479 BIHAĆUkupno 26.145 5.096 9.351 6.522 733 4.443 0 M 22.601 12.179 8.904 3.275 1.990 1.285 M 10.422 2.451 4.544 119 452 2.856 0 Ž 24.809 9.086 6.458 2.628 1.434 1.194 Ž 15.723 2.645 4.807 6.403 281 1.587 0 BIJELJINAUkupno 91.821 46.444 36.051 10.393 5.888 4.505 BIJELJINAUkupno 45.377 7.267 14.919 13.186 2.890 7.115 0 M 44.655 27.490 22.031 5.459 3.195 2.264 M 17.165 3.417 7.362 427 1.264 4.695 0 Ž 47.166 18.954 14.020 4.934 2.693 2.241 Ž 28.212 3.850 7.557 12.759 1.626 2.420 0 BILEĆAUkupno 9.215 4.112 2.664 1.448 725 723 BILEĆAUkupno 5.103 886 2.652 854 172 539 0 M 4.638 2.395 1.585 810 366 444 M 2.243 435 1.305 61 72 370 0 Ž 4.577 1.717 1.079 638 359 279 Ž 2.860 451 1.347 793 100 169 0 BOSANSKA KRUPAUkupno 21.015 8.939 7.405 1.534 827 707 BOSANSKA KRUPAUkupno 12.076 1.937 3.332 4.003 593 2.211 0 M 10.219 5.572 4.593 979 573 406 M 4.647 953 1.800 55 305 1.534 0 Ž 10.796 3.367 2.812 555 254 301 Ž 7.429 984 1.532 3.948 288 677 0 BOSANSKI PETROVACUkupno 6.367 2.574 2.095 479 336 143 BOSANSKI PETROVACUkupno 3.793 438 1.714 981 116 544 0 M 3.186 1.664 1.396 268 201 67 M 1.522 207 861 15 66 373 0 Ž 3.181 910 699 211 135 76 Ž 2.271 231 853 966 50 171 0 BOSANSKO GRAHOVOUkupno 2.264 726 503 223 128 95 BOSANSKO GRAHOVOUkupno 1.538 77 798 314 75 274 0 M 1.194 500 352 148 92 56 M 694 33 415 7 39 200 0 Ž 1.070 226 151 75 36 39 Ž 844 44 383 307 36 74 0 BRATUNACUkupno 17.225 9.434 7.930 1.504 680 824 BRATUNACUkupno 7.791 1.456 2.810 2.136 305 1.084 0 M 8.467 5.653 4.793 860 395 465 M 2.814 722 1.286 32 130 644 0 Ž 8.758 3.781 3.137 644 285 359 Ž 4.977 734 1.524 2.104 175 440 0
189 Teritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience BANOVIĆIUkupno 19.134 8.305 5.976 2.329 900 1.429 BANOVIĆIUkupno 10.829 2.018 3.248 4.368 215 980 0 M 9.502 5.917 4.500 1.417 580 837 M 3.585 992 1.823 9 87 674 0 Ž 9.632 2.388 1.476 912 320 592 Ž 7.244 1.026 1.425 4.359 128 306 0 BANJA LUKAUkupno 157.813 82.131 63.457 18.674 12.300 6.374 BANJA LUKAUkupno 75.682 15.614 36.132 12.165 2.116 9.655 0 M 75.249 43.478 33.490 9.988 6.683 3.305 M 31.771 7.107 17.236 327 1.101 6.000 0 Ž 82.564 38.653 29.967 8.686 5.617 3.069 Ž 43.911 8.507 18.896 11.838 1.015 3.655 0 BERKOVIĆIUkupno 1.744 937 841 96 46 50 BERKOVIĆIUkupno 807 125 404 134 43 101 0 M 866 543 490 53 25 28 M 323 55 196 0 10 62 0 Ž 878 394 351 43 21 22 Ž 484 70 208 134 33 39 0 BIHAĆUkupno 47.410 21.265 15.362 5.903 3.424 2.479 BIHAĆUkupno 26.145 5.096 9.351 6.522 733 4.443 0 M 22.601 12.179 8.904 3.275 1.990 1.285 M 10.422 2.451 4.544 119 452 2.856 0 Ž 24.809 9.086 6.458 2.628 1.434 1.194 Ž 15.723 2.645 4.807 6.403 281 1.587 0 BIJELJINAUkupno 91.821 46.444 36.051 10.393 5.888 4.505 BIJELJINAUkupno 45.377 7.267 14.919 13.186 2.890 7.115 0 M 44.655 27.490 22.031 5.459 3.195 2.264 M 17.165 3.417 7.362 427 1.264 4.695 0 Ž 47.166 18.954 14.020 4.934 2.693 2.241 Ž 28.212 3.850 7.557 12.759 1.626 2.420 0 BILEĆAUkupno 9.215 4.112 2.664 1.448 725 723 BILEĆAUkupno 5.103 886 2.652 854 172 539 0 M 4.638 2.395 1.585 810 366 444 M 2.243 435 1.305 61 72 370 0 Ž 4.577 1.717 1.079 638 359 279 Ž 2.860 451 1.347 793 100 169 0 BOSANSKA KRUPAUkupno 21.015 8.939 7.405 1.534 827 707 BOSANSKA KRUPAUkupno 12.076 1.937 3.332 4.003 593 2.211 0 M 10.219 5.572 4.593 979 573 406 M 4.647 953 1.800 55 305 1.534 0 Ž 10.796 3.367 2.812 555 254 301 Ž 7.429 984 1.532 3.948 288 677 0 BOSANSKI PETROVACUkupno 6.367 2.574 2.095 479 336 143 BOSANSKI PETROVACUkupno 3.793 438 1.714 981 116 544 0 M 3.186 1.664 1.396 268 201 67 M 1.522 207 861 15 66 373 0 Ž 3.181 910 699 211 135 76 Ž 2.271 231 853 966 50 171 0 BOSANSKO GRAHOVOUkupno 2.264 726 503 223 128 95 BOSANSKO GRAHOVOUkupno 1.538 77 798 314 75 274 0 M 1.194 500 352 148 92 56 M 694 33 415 7 39 200 0 Ž 1.070 226 151 75 36 39 Ž 844 44 383 307 36 74 0 BRATUNACUkupno 17.225 9.434 7.930 1.504 680 824 BRATUNACUkupno 7.791 1.456 2.810 2.136 305 1.084 0 M 8.467 5.653 4.793 860 395 465 M 2.814 722 1.286 32 130 644 0 Ž 8.758 3.781 3.137 644 285 359 Ž 4.977 734 1.524 2.104 175 440 0
190 RADNA SNAGA LABOUR FORCETeritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience BRČKOUkupno 70.435 30.062 22.482 7.580 4.306 3.274 BRČKOUkupno 40.373 5.797 12.736 12.000 2.078 7.762 0 M 34.426 18.174 13.931 4.243 2.516 1.727 M 16.252 2.779 6.340 545 1.102 5.486 0 Ž 36.009 11.888 8.551 3.337 1.790 1.547 Ž 24.121 3.018 6.396 11.455 976 2.276 0 BREZAUkupno 12.109 5.169 4.354 815 413 402 BREZAUkupno 6.940 1.067 2.704 2.601 109 459 0 M 5.913 3.463 3.047 416 209 207 M 2.450 498 1.588 5 53 306 0 Ž 6.196 1.706 1.307 399 204 195 Ž 4.490 569 1.116 2.596 56 153 0 BRODUkupno 14.257 6.891 5.372 1.519 971 548 BRODUkupno 7.366 901 3.028 1.868 267 1.302 0 M 6.899 3.970 3.104 866 577 289 M 2.929 429 1.500 35 149 816 0 Ž 7.358 2.921 2.268 653 394 259 Ž 4.437 472 1.528 1.833 118 486 0 BUGOJNOUkupno 26.431 11.925 8.086 3.839 2.024 1.815 BUGOJNOUkupno 14.506 2.699 5.089 4.026 412 2.280 0 M 13.010 7.257 4.898 2.359 1.242 1.117 M 5.753 1.352 2.589 38 229 1.545 0 Ž 13.421 4.668 3.188 1.480 782 698 Ž 8.753 1.347 2.500 3.988 183 735 0 BUSOVAČAUkupno 14.733 6.064 4.213 1.851 805 1.046 BUSOVAČAUkupno 8.669 1.302 2.718 3.121 214 1.314 0 M 7.463 4.117 2.921 1.196 578 618 M 3.346 640 1.650 13 142 901 0 Ž 7.270 1.947 1.292 655 227 428 Ž 5.323 662 1.068 3.108 72 413 0 BUŽIMUkupno 15.121 7.025 5.670 1.355 485 870 BUŽIMUkupno 8.096 1.562 1.668 3.113 426 1.327 0 M 7.714 4.690 3.760 930 378 552 M 3.024 792 1.036 11 234 951 0 Ž 7.407 2.335 1.910 425 107 318 Ž 5.072 770 632 3.102 192 376 0 CAZINUkupno 53.661 23.193 19.177 4.016 1.838 2.178 CAZINUkupno 30.468 4.391 7.170 11.594 1.228 6.085 0 M 26.634 15.399 12.779 2.620 1.316 1.304 M 11.235 2.164 3.916 105 623 4.427 0 Ž 27.027 7.794 6.398 1.396 522 874 Ž 19.233 2.227 3.254 11.489 605 1.658 0 CENTAR SARAJEVOUkupno 47.769 24.501 20.160 4.341 2.776 1.565 CENTAR SARAJEVOUkupno 23.268 4.984 12.592 3.109 377 2.206 0 M 21.568 12.339 10.192 2.147 1.397 750 M 9.229 2.304 5.303 47 207 1.368 0 Ž 26.201 12.162 9.968 2.194 1.379 815 Ž 14.039 2.680 7.289 3.062 170 838 0 ČAJNIČEUkupno 4.264 1.977 1.358 619 339 280 ČAJNIČEUkupno 2.287 440 909 545 79 314 0 M 2.160 1.243 886 357 198 159 M 917 227 434 7 33 216 0 Ž 2.104 734 472 262 141 121 Ž 1.370 213 475 538 46 98 0 ČAPLJINAUkupno 21.938 9.444 7.122 2.322 1.160 1.162 ČAPLJINAUkupno 12.494 2.297 4.951 2.946 350 1.950 0 M 10.787 5.561 4.287 1.274 644 630 M 5.226 1.077 2.615 66 153 1.315 0 Ž 11.151 3.883 2.835 1.048 516 532 Ž 7.268 1.220 2.336 2.880 197 635 0 ČELIĆUkupno 8.767 3.682 3.299 383 187 196 ČELIĆUkupno 5.085 748 1.230 1.774 407 926 0 M 4.395 2.398 2.153 245 137 108 M 1.997 371 738 19 189 680 0 Ž 4.372 1.284 1.146 138 50 88 Ž 3.088 377 492 1.755 218 246 0
191 Teritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience BRČKOUkupno 70.435 30.062 22.482 7.580 4.306 3.274 BRČKOUkupno 40.373 5.797 12.736 12.000 2.078 7.762 0 M 34.426 18.174 13.931 4.243 2.516 1.727 M 16.252 2.779 6.340 545 1.102 5.486 0 Ž 36.009 11.888 8.551 3.337 1.790 1.547 Ž 24.121 3.018 6.396 11.455 976 2.276 0 BREZAUkupno 12.109 5.169 4.354 815 413 402 BREZAUkupno 6.940 1.067 2.704 2.601 109 459 0 M 5.913 3.463 3.047 416 209 207 M 2.450 498 1.588 5 53 306 0 Ž 6.196 1.706 1.307 399 204 195 Ž 4.490 569 1.116 2.596 56 153 0 BRODUkupno 14.257 6.891 5.372 1.519 971 548 BRODUkupno 7.366 901 3.028 1.868 267 1.302 0 M 6.899 3.970 3.104 866 577 289 M 2.929 429 1.500 35 149 816 0 Ž 7.358 2.921 2.268 653 394 259 Ž 4.437 472 1.528 1.833 118 486 0 BUGOJNOUkupno 26.431 11.925 8.086 3.839 2.024 1.815 BUGOJNOUkupno 14.506 2.699 5.089 4.026 412 2.280 0 M 13.010 7.257 4.898 2.359 1.242 1.117 M 5.753 1.352 2.589 38 229 1.545 0 Ž 13.421 4.668 3.188 1.480 782 698 Ž 8.753 1.347 2.500 3.988 183 735 0 BUSOVAČAUkupno 14.733 6.064 4.213 1.851 805 1.046 BUSOVAČAUkupno 8.669 1.302 2.718 3.121 214 1.314 0 M 7.463 4.117 2.921 1.196 578 618 M 3.346 640 1.650 13 142 901 0 Ž 7.270 1.947 1.292 655 227 428 Ž 5.323 662 1.068 3.108 72 413 0 BUŽIMUkupno 15.121 7.025 5.670 1.355 485 870 BUŽIMUkupno 8.096 1.562 1.668 3.113 426 1.327 0 M 7.714 4.690 3.760 930 378 552 M 3.024 792 1.036 11 234 951 0 Ž 7.407 2.335 1.910 425 107 318 Ž 5.072 770 632 3.102 192 376 0 CAZINUkupno 53.661 23.193 19.177 4.016 1.838 2.178 CAZINUkupno 30.468 4.391 7.170 11.594 1.228 6.085 0 M 26.634 15.399 12.779 2.620 1.316 1.304 M 11.235 2.164 3.916 105 623 4.427 0 Ž 27.027 7.794 6.398 1.396 522 874 Ž 19.233 2.227 3.254 11.489 605 1.658 0 CENTAR SARAJEVOUkupno 47.769 24.501 20.160 4.341 2.776 1.565 CENTAR SARAJEVOUkupno 23.268 4.984 12.592 3.109 377 2.206 0 M 21.568 12.339 10.192 2.147 1.397 750 M 9.229 2.304 5.303 47 207 1.368 0 Ž 26.201 12.162 9.968 2.194 1.379 815 Ž 14.039 2.680 7.289 3.062 170 838 0 ČAJNIČEUkupno 4.264 1.977 1.358 619 339 280 ČAJNIČEUkupno 2.287 440 909 545 79 314 0 M 2.160 1.243 886 357 198 159 M 917 227 434 7 33 216 0 Ž 2.104 734 472 262 141 121 Ž 1.370 213 475 538 46 98 0 ČAPLJINAUkupno 21.938 9.444 7.122 2.322 1.160 1.162 ČAPLJINAUkupno 12.494 2.297 4.951 2.946 350 1.950 0 M 10.787 5.561 4.287 1.274 644 630 M 5.226 1.077 2.615 66 153 1.315 0 Ž 11.151 3.883 2.835 1.048 516 532 Ž 7.268 1.220 2.336 2.880 197 635 0 ČELIĆUkupno 8.767 3.682 3.299 383 187 196 ČELIĆUkupno 5.085 748 1.230 1.774 407 926 0 M 4.395 2.398 2.153 245 137 108 M 1.997 371 738 19 189 680 0 Ž 4.372 1.284 1.146 138 50 88 Ž 3.088 377 492 1.755 218 246 0
192 RADNA SNAGA LABOUR FORCETeritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience ČELINACUkupno 13.220 6.218 4.698 1.520 946 574 ČELINACUkupno 7.002 1.238 2.597 1.983 367 817 0 M 6.516 3.756 2.834 922 604 318 M 2.760 563 1.369 66 185 577 0 Ž 6.704 2.462 1.864 598 342 256 Ž 4.242 675 1.228 1.917 182 240 0 ČITLUKUkupno 14.758 6.264 4.587 1.677 776 901 ČITLUKUkupno 8.494 1.929 3.221 1.746 322 1.276 0 M 7.261 3.590 2.635 955 430 525 M 3.671 903 1.713 51 149 855 0 Ž 7.497 2.674 1.952 722 346 376 Ž 4.823 1.026 1.508 1.695 173 421 0 DERVENTAUkupno 23.643 10.749 8.973 1.776 1.137 639 DERVENTAUkupno 12.894 1.625 4.490 3.725 722 2.332 0 M 11.498 6.326 5.316 1.010 667 343 M 5.172 777 2.201 255 346 1.593 0 Ž 12.145 4.423 3.657 766 470 296 Ž 7.722 848 2.289 3.470 376 739 0 DOBOJUkupno 61.332 26.952 20.596 6.356 3.784 2.572 DOBOJUkupno 34.380 4.532 13.258 10.422 1.490 4.678 0 M 29.700 16.456 12.755 3.701 2.301 1.400 M 13.244 2.124 6.682 330 753 3.355 0 Ž 31.632 10.496 7.841 2.655 1.483 1.172 Ž 21.136 2.408 6.576 10.092 737 1.323 0 DOBOJ-ISTOKUkupno 8.530 3.317 2.504 813 416 397 DOBOJ-ISTOKUkupno 5.213 794 1.323 1.945 436 715 0 M 4.156 2.239 1.724 515 290 225 M 1.917 370 794 1 209 543 0 Ž 4.374 1.078 780 298 126 172 Ž 3.296 424 529 1.944 227 172 0 DOBOJ-JUGUkupno 3.355 1.682 1.133 549 296 253 DOBOJ-JUGUkupno 1.673 300 507 608 51 207 0 M 1.660 1.069 719 350 205 145 M 591 149 283 0 19 140 0 Ž 1.695 613 414 199 91 108 Ž 1.082 151 224 608 32 67 0 DOBRETIĆIUkupno 1.489 715 593 122 36 86 DOBRETIĆIUkupno 774 58 252 231 52 181 0 M 825 451 387 64 24 40 M 374 22 185 6 35 126 0 Ž 664 264 206 58 12 46 Ž 400 36 67 225 17 55 0 DOMALJEVAC-ŠAMACUkupno 4.099 1.887 1.684 203 92 111 DOMALJEVAC-ŠAMACUkupno 2.212 392 625 631 174 390 0 M 2.026 1.097 989 108 51 57 M 929 181 355 43 77 273 0 Ž 2.073 790 695 95 41 54 Ž 1.283 211 270 588 97 117 0 DONJI VAKUFUkupno 11.486 5.349 3.735 1.614 828 786 DONJI VAKUFUkupno 6.137 1.206 1.871 2.045 241 774 0 M 5.664 3.446 2.402 1.044 552 492 M 2.218 577 956 21 125 539 0 Ž 5.822 1.903 1.333 570 276 294 Ž 3.919 629 915 2.024 116 235 0 DONJI ŽABARUkupno 3.248 1.303 960 343 133 210 DONJI ŽABARUkupno 1.945 255 451 745 175 319 0 M 1.631 898 674 224 89 135 M 733 102 282 30 79 240 0 Ž 1.617 405 286 119 44 75 Ž 1.212 153 169 715 96 79 0 DRVARUkupno 6.308 2.331 1.329 1.002 639 363 DRVARUkupno 3.977 354 2.140 720 94 669 0 M 3.090 1.425 863 562 365 197 M 1.665 172 938 32 47 476 0 Ž 3.218 906 466 440 274 166 Ž 2.312 182 1.202 688 47 193 0
193 Teritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience ČELINACUkupno 13.220 6.218 4.698 1.520 946 574 ČELINACUkupno 7.002 1.238 2.597 1.983 367 817 0 M 6.516 3.756 2.834 922 604 318 M 2.760 563 1.369 66 185 577 0 Ž 6.704 2.462 1.864 598 342 256 Ž 4.242 675 1.228 1.917 182 240 0 ČITLUKUkupno 14.758 6.264 4.587 1.677 776 901 ČITLUKUkupno 8.494 1.929 3.221 1.746 322 1.276 0 M 7.261 3.590 2.635 955 430 525 M 3.671 903 1.713 51 149 855 0 Ž 7.497 2.674 1.952 722 346 376 Ž 4.823 1.026 1.508 1.695 173 421 0 DERVENTAUkupno 23.643 10.749 8.973 1.776 1.137 639 DERVENTAUkupno 12.894 1.625 4.490 3.725 722 2.332 0 M 11.498 6.326 5.316 1.010 667 343 M 5.172 777 2.201 255 346 1.593 0 Ž 12.145 4.423 3.657 766 470 296 Ž 7.722 848 2.289 3.470 376 739 0 DOBOJUkupno 61.332 26.952 20.596 6.356 3.784 2.572 DOBOJUkupno 34.380 4.532 13.258 10.422 1.490 4.678 0 M 29.700 16.456 12.755 3.701 2.301 1.400 M 13.244 2.124 6.682 330 753 3.355 0 Ž 31.632 10.496 7.841 2.655 1.483 1.172 Ž 21.136 2.408 6.576 10.092 737 1.323 0 DOBOJ-ISTOKUkupno 8.530 3.317 2.504 813 416 397 DOBOJ-ISTOKUkupno 5.213 794 1.323 1.945 436 715 0 M 4.156 2.239 1.724 515 290 225 M 1.917 370 794 1 209 543 0 Ž 4.374 1.078 780 298 126 172 Ž 3.296 424 529 1.944 227 172 0 DOBOJ-JUGUkupno 3.355 1.682 1.133 549 296 253 DOBOJ-JUGUkupno 1.673 300 507 608 51 207 0 M 1.660 1.069 719 350 205 145 M 591 149 283 0 19 140 0 Ž 1.695 613 414 199 91 108 Ž 1.082 151 224 608 32 67 0 DOBRETIĆIUkupno 1.489 715 593 122 36 86 DOBRETIĆIUkupno 774 58 252 231 52 181 0 M 825 451 387 64 24 40 M 374 22 185 6 35 126 0 Ž 664 264 206 58 12 46 Ž 400 36 67 225 17 55 0 DOMALJEVAC-ŠAMACUkupno 4.099 1.887 1.684 203 92 111 DOMALJEVAC-ŠAMACUkupno 2.212 392 625 631 174 390 0 M 2.026 1.097 989 108 51 57 M 929 181 355 43 77 273 0 Ž 2.073 790 695 95 41 54 Ž 1.283 211 270 588 97 117 0 DONJI VAKUFUkupno 11.486 5.349 3.735 1.614 828 786 DONJI VAKUFUkupno 6.137 1.206 1.871 2.045 241 774 0 M 5.664 3.446 2.402 1.044 552 492 M 2.218 577 956 21 125 539 0 Ž 5.822 1.903 1.333 570 276 294 Ž 3.919 629 915 2.024 116 235 0 DONJI ŽABARUkupno 3.248 1.303 960 343 133 210 DONJI ŽABARUkupno 1.945 255 451 745 175 319 0 M 1.631 898 674 224 89 135 M 733 102 282 30 79 240 0 Ž 1.617 405 286 119 44 75 Ž 1.212 153 169 715 96 79 0 DRVARUkupno 6.308 2.331 1.329 1.002 639 363 DRVARUkupno 3.977 354 2.140 720 94 669 0 M 3.090 1.425 863 562 365 197 M 1.665 172 938 32 47 476 0 Ž 3.218 906 466 440 274 166 Ž 2.312 182 1.202 688 47 193 0
194 RADNA SNAGA LABOUR FORCETeritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience FOČA - FBiHUkupno 1.692 590 499 91 47 44 FOČA - FBiHUkupno 1.102 136 457 345 53 111 0 M 867 397 333 64 35 29 M 470 65 285 2 29 89 0 Ž 825 193 166 27 12 15 Ž 632 71 172 343 24 22 0 FOČA - RSUkupno 16.050 7.538 4.403 3.135 1.586 1.549 FOČA - RSUkupno 8.512 1.645 3.974 1.685 214 994 0 M 8.061 4.472 2.630 1.842 926 916 M 3.589 750 2.045 12 113 669 0 Ž 7.989 3.066 1.773 1.293 660 633 Ž 4.923 895 1.929 1.673 101 325 0 FOJNICAUkupno 10.426 4.432 3.029 1.403 670 733 FOJNICAUkupno 5.994 841 2.146 1.471 752 784 0 M 5.197 2.683 1.841 842 446 396 M 2.514 373 1.169 17 429 526 0 Ž 5.229 1.749 1.188 561 224 337 Ž 3.480 468 977 1.454 323 258 0 GACKOUkupno 7.576 4.280 3.433 847 409 438 GACKOUkupno 3.296 769 1.416 688 161 262 0 M 3.803 2.539 2.146 393 172 221 M 1.264 363 723 5 38 135 0 Ž 3.773 1.741 1.287 454 237 217 Ž 2.032 406 693 683 123 127 0 GLAMOČUkupno 3.357 1.370 1.177 193 106 87 GLAMOČUkupno 1.987 204 923 488 71 301 0 M 1.683 899 794 105 62 43 M 784 87 477 0 35 185 0 Ž 1.674 471 383 88 44 44 Ž 1.203 117 446 488 36 116 0 GORAŽDEUkupno 17.988 8.122 6.971 1.151 665 486 GORAŽDEUkupno 9.866 1.836 4.476 2.458 333 763 0 M 8.637 4.675 4.023 652 388 264 M 3.962 882 2.359 61 157 503 0 Ž 9.351 3.447 2.948 499 277 222 Ž 5.904 954 2.117 2.397 176 260 0 GORNJI VAKUF-USKOPLJEUkupno 17.280 8.037 6.488 1.549 668 881 GORNJI VAKUF-USKO- PLJEUkupno 9.243 1.710 2.868 3.013 284 1.368 0 M 8.674 5.149 4.216 933 420 513 M 3.525 869 1.665 10 132 849 0 Ž 8.606 2.888 2.272 616 248 368 Ž 5.718 841 1.203 3.003 152 519 0 GRAČANICAUkupno 37.560 16.001 12.265 3.736 2.108 1.628 GRAČANICAUkupno 21.559 3.181 6.340 8.630 966 2.442 0 M 17.771 10.607 8.165 2.442 1.535 907 M 7.164 1.543 3.313 36 512 1.760 0 Ž 19.789 5.394 4.100 1.294 573 721 Ž 14.395 1.638 3.027 8.594 454 682 0 GRAD MOSTARUkupno 90.092 42.554 31.551 11.003 5.934 5.069 GRAD MOSTARUkupno 47.538 10.503 20.536 8.974 1.029 6.496 0 M 43.180 23.051 17.163 5.888 3.214 2.674 M 20.129 5.046 10.325 125 506 4.127 0 Ž 46.912 19.503 14.388 5.115 2.720 2.395 Ž 27.409 5.457 10.211 8.849 523 2.369 0 GRADAČACUkupno 32.599 14.127 10.830 3.297 1.534 1.763 GRADAČACUkupno 18.472 2.745 4.992 6.805 1.206 2.724 0 M 15.729 9.244 7.140 2.104 1.048 1.056 M 6.485 1.257 2.603 58 604 1.963 0 Ž 16.870 4.883 3.690 1.193 486 707 Ž 11.987 1.488 2.389 6.747 602 761 0 GRADIŠKAUkupno 44.830 21.761 17.185 4.576 2.700 1.876 GRADIŠKAUkupno 23.069 3.454 9.395 5.726 1.203 3.291 0 M 21.796 12.823 10.237 2.586 1.589 997 M 8.973 1.619 4.398 191 545 2.220 0 Ž 23.034 8.938 6.948 1.990 1.111 879 Ž 14.096 1.835 4.997 5.535 658 1.071 0
195 Teritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience FOČA - FBiHUkupno 1.692 590 499 91 47 44 FOČA - FBiHUkupno 1.102 136 457 345 53 111 0 M 867 397 333 64 35 29 M 470 65 285 2 29 89 0 Ž 825 193 166 27 12 15 Ž 632 71 172 343 24 22 0 FOČA - RSUkupno 16.050 7.538 4.403 3.135 1.586 1.549 FOČA - RSUkupno 8.512 1.645 3.974 1.685 214 994 0 M 8.061 4.472 2.630 1.842 926 916 M 3.589 750 2.045 12 113 669 0 Ž 7.989 3.066 1.773 1.293 660 633 Ž 4.923 895 1.929 1.673 101 325 0 FOJNICAUkupno 10.426 4.432 3.029 1.403 670 733 FOJNICAUkupno 5.994 841 2.146 1.471 752 784 0 M 5.197 2.683 1.841 842 446 396 M 2.514 373 1.169 17 429 526 0 Ž 5.229 1.749 1.188 561 224 337 Ž 3.480 468 977 1.454 323 258 0 GACKOUkupno 7.576 4.280 3.433 847 409 438 GACKOUkupno 3.296 769 1.416 688 161 262 0 M 3.803 2.539 2.146 393 172 221 M 1.264 363 723 5 38 135 0 Ž 3.773 1.741 1.287 454 237 217 Ž 2.032 406 693 683 123 127 0 GLAMOČUkupno 3.357 1.370 1.177 193 106 87 GLAMOČUkupno 1.987 204 923 488 71 301 0 M 1.683 899 794 105 62 43 M 784 87 477 0 35 185 0 Ž 1.674 471 383 88 44 44 Ž 1.203 117 446 488 36 116 0 GORAŽDEUkupno 17.988 8.122 6.971 1.151 665 486 GORAŽDEUkupno 9.866 1.836 4.476 2.458 333 763 0 M 8.637 4.675 4.023 652 388 264 M 3.962 882 2.359 61 157 503 0 Ž 9.351 3.447 2.948 499 277 222 Ž 5.904 954 2.117 2.397 176 260 0 GORNJI VAKUF-USKOPLJEUkupno 17.280 8.037 6.488 1.549 668 881 GORNJI VAKUF-USKO- PLJEUkupno 9.243 1.710 2.868 3.013 284 1.368 0 M 8.674 5.149 4.216 933 420 513 M 3.525 869 1.665 10 132 849 0 Ž 8.606 2.888 2.272 616 248 368 Ž 5.718 841 1.203 3.003 152 519 0 GRAČANICAUkupno 37.560 16.001 12.265 3.736 2.108 1.628 GRAČANICAUkupno 21.559 3.181 6.340 8.630 966 2.442 0 M 17.771 10.607 8.165 2.442 1.535 907 M 7.164 1.543 3.313 36 512 1.760 0 Ž 19.789 5.394 4.100 1.294 573 721 Ž 14.395 1.638 3.027 8.594 454 682 0 GRAD MOSTARUkupno 90.092 42.554 31.551 11.003 5.934 5.069 GRAD MOSTARUkupno 47.538 10.503 20.536 8.974 1.029 6.496 0 M 43.180 23.051 17.163 5.888 3.214 2.674 M 20.129 5.046 10.325 125 506 4.127 0 Ž 46.912 19.503 14.388 5.115 2.720 2.395 Ž 27.409 5.457 10.211 8.849 523 2.369 0 GRADAČACUkupno 32.599 14.127 10.830 3.297 1.534 1.763 GRADAČACUkupno 18.472 2.745 4.992 6.805 1.206 2.724 0 M 15.729 9.244 7.140 2.104 1.048 1.056 M 6.485 1.257 2.603 58 604 1.963 0 Ž 16.870 4.883 3.690 1.193 486 707 Ž 11.987 1.488 2.389 6.747 602 761 0 GRADIŠKAUkupno 44.830 21.761 17.185 4.576 2.700 1.876 GRADIŠKAUkupno 23.069 3.454 9.395 5.726 1.203 3.291 0 M 21.796 12.823 10.237 2.586 1.589 997 M 8.973 1.619 4.398 191 545 2.220 0 Ž 23.034 8.938 6.948 1.990 1.111 879 Ž 14.096 1.835 4.997 5.535 658 1.071 0
196 RADNA SNAGA LABOUR FORCETeritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience GRUDEUkupno 14.455 5.729 4.667 1.062 501 561 GRUDEUkupno 8.726 1.634 3.585 1.618 313 1.576 0 M 7.193 3.381 2.814 567 260 307 M 3.812 768 1.872 12 122 1.038 0 Ž 7.262 2.348 1.853 495 241 254 Ž 4.914 866 1.713 1.606 191 538 0 HADŽIĆIUkupno 19.787 9.367 6.957 2.410 1.332 1.078 HADŽIĆIUkupno 10.420 1.715 3.538 3.382 589 1.196 0 M 9.784 5.936 4.564 1.372 847 525 M 3.848 841 1.971 23 317 696 0 Ž 10.003 3.431 2.393 1.038 485 553 Ž 6.572 874 1.567 3.359 272 500 0 HAN PIJESAKUkupno 3.129 1.316 997 319 163 156 HAN PIJESAKUkupno 1.813 294 889 449 28 153 0 M 1.458 775 619 156 89 67 M 683 124 424 9 11 115 0 Ž 1.671 541 378 163 74 89 Ž 1.130 170 465 440 17 38 0 ILIDŽAUkupno 55.476 27.587 20.725 6.862 4.126 2.736 ILIDŽAUkupno 27.889 6.365 10.584 6.682 684 3.574 0 M 26.573 15.604 12.044 3.560 2.220 1.340 M 10.969 3.063 5.263 34 324 2.285 0 Ž 28.903 11.983 8.681 3.302 1.906 1.396 Ž 16.920 3.302 5.321 6.648 360 1.289 0 ILIJAŠUkupno 16.278 6.990 4.498 2.492 1.075 1.417 ILIJAŠUkupno 9.288 1.586 3.194 2.915 291 1.302 0 M 7.705 4.436 3.027 1.409 685 724 M 3.269 722 1.504 10 150 883 0 Ž 8.573 2.554 1.471 1.083 390 693 Ž 6.019 864 1.690 2.905 141 419 0 ISTOČNA ILIDŽAUkupno 12.736 6.734 5.000 1.734 1.181 553 ISTOČNA ILIDŽAUkupno 6.002 1.228 3.148 861 89 676 0 M 6.071 3.517 2.669 848 574 274 M 2.554 584 1.479 24 47 420 0 Ž 6.665 3.217 2.331 886 607 279 Ž 3.448 644 1.669 837 42 256 0 ISTOČNI DRVARUkupno 76 52 50 2 2 0 ISTOČNI DRVARUkupno 24 3 13 3 1 4 0 M 50 40 39 1 1 0 M 10 2 5 0 0 3 0 Ž 26 12 11 1 1 0 Ž 14 1 8 3 1 1 0 ISTOČNI MOSTARUkupno 220 78 46 32 16 16 ISTOČNI MOSTARUkupno 142 22 64 20 12 24 0 M 122 51 34 17 10 7 M 71 16 36 0 4 15 0 Ž 98 27 12 15 6 9 Ž 71 6 28 20 8 9 0 ISTOČNI STARI GRADUkupno 1.016 377 252 125 87 38 ISTOČNI STARI GRADUkupno 639 62 327 168 27 55 0 M 495 259 176 83 59 24 M 236 22 157 6 10 41 0 Ž 521 118 76 42 28 14 Ž 403 40 170 162 17 14 0 ISTOČNO NOVO SARAJEVOUkupno 9.016 4.634 3.666 968 667 301 ISTOČNO NOVO SARA- JEVOUkupno 4.382 912 2.109 763 61 537 0 M 4.260 2.463 1.964 499 341 158 M 1.797 434 936 16 30 381 0 Ž 4.756 2.171 1.702 469 326 143 Ž 2.585 478 1.173 747 31 156 0 JABLANICAUkupno 8.779 3.992 2.651 1.341 644 697 JABLANICAUkupno 4.787 863 1.735 1.524 122 543 0 M 4.337 2.621 1.830 791 418 373 M 1.716 385 876 2 65 388 0 Ž 4.442 1.371 821 550 226 324 Ž 3.071 478 859 1.522 57 155 0
197 Teritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience GRUDEUkupno 14.455 5.729 4.667 1.062 501 561 GRUDEUkupno 8.726 1.634 3.585 1.618 313 1.576 0 M 7.193 3.381 2.814 567 260 307 M 3.812 768 1.872 12 122 1.038 0 Ž 7.262 2.348 1.853 495 241 254 Ž 4.914 866 1.713 1.606 191 538 0 HADŽIĆIUkupno 19.787 9.367 6.957 2.410 1.332 1.078 HADŽIĆIUkupno 10.420 1.715 3.538 3.382 589 1.196 0 M 9.784 5.936 4.564 1.372 847 525 M 3.848 841 1.971 23 317 696 0 Ž 10.003 3.431 2.393 1.038 485 553 Ž 6.572 874 1.567 3.359 272 500 0 HAN PIJESAKUkupno 3.129 1.316 997 319 163 156 HAN PIJESAKUkupno 1.813 294 889 449 28 153 0 M 1.458 775 619 156 89 67 M 683 124 424 9 11 115 0 Ž 1.671 541 378 163 74 89 Ž 1.130 170 465 440 17 38 0 ILIDŽAUkupno 55.476 27.587 20.725 6.862 4.126 2.736 ILIDŽAUkupno 27.889 6.365 10.584 6.682 684 3.574 0 M 26.573 15.604 12.044 3.560 2.220 1.340 M 10.969 3.063 5.263 34 324 2.285 0 Ž 28.903 11.983 8.681 3.302 1.906 1.396 Ž 16.920 3.302 5.321 6.648 360 1.289 0 ILIJAŠUkupno 16.278 6.990 4.498 2.492 1.075 1.417 ILIJAŠUkupno 9.288 1.586 3.194 2.915 291 1.302 0 M 7.705 4.436 3.027 1.409 685 724 M 3.269 722 1.504 10 150 883 0 Ž 8.573 2.554 1.471 1.083 390 693 Ž 6.019 864 1.690 2.905 141 419 0 ISTOČNA ILIDŽAUkupno 12.736 6.734 5.000 1.734 1.181 553 ISTOČNA ILIDŽAUkupno 6.002 1.228 3.148 861 89 676 0 M 6.071 3.517 2.669 848 574 274 M 2.554 584 1.479 24 47 420 0 Ž 6.665 3.217 2.331 886 607 279 Ž 3.448 644 1.669 837 42 256 0 ISTOČNI DRVARUkupno 76 52 50 2 2 0 ISTOČNI DRVARUkupno 24 3 13 3 1 4 0 M 50 40 39 1 1 0 M 10 2 5 0 0 3 0 Ž 26 12 11 1 1 0 Ž 14 1 8 3 1 1 0 ISTOČNI MOSTARUkupno 220 78 46 32 16 16 ISTOČNI MOSTARUkupno 142 22 64 20 12 24 0 M 122 51 34 17 10 7 M 71 16 36 0 4 15 0 Ž 98 27 12 15 6 9 Ž 71 6 28 20 8 9 0 ISTOČNI STARI GRADUkupno 1.016 377 252 125 87 38 ISTOČNI STARI GRADUkupno 639 62 327 168 27 55 0 M 495 259 176 83 59 24 M 236 22 157 6 10 41 0 Ž 521 118 76 42 28 14 Ž 403 40 170 162 17 14 0 ISTOČNO NOVO SARAJEVOUkupno 9.016 4.634 3.666 968 667 301 ISTOČNO NOVO SARA- JEVOUkupno 4.382 912 2.109 763 61 537 0 M 4.260 2.463 1.964 499 341 158 M 1.797 434 936 16 30 381 0 Ž 4.756 2.171 1.702 469 326 143 Ž 2.585 478 1.173 747 31 156 0 JABLANICAUkupno 8.779 3.992 2.651 1.341 644 697 JABLANICAUkupno 4.787 863 1.735 1.524 122 543 0 M 4.337 2.621 1.830 791 418 373 M 1.716 385 876 2 65 388 0 Ž 4.442 1.371 821 550 226 324 Ž 3.071 478 859 1.522 57 155 0
198 RADNA SNAGA LABOUR FORCETeritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience JAJCEUkupno 22.762 10.112 7.212 2.900 1.480 1.420 JAJCEUkupno 12.650 1.883 3.821 4.380 426 2.140 0 M 11.605 6.703 4.913 1.790 1.053 737 M 4.902 994 2.219 35 240 1.414 0 Ž 11.157 3.409 2.299 1.110 427 683 Ž 7.748 889 1.602 4.345 186 726 0 JEZEROUkupno 979 359 281 78 28 50 JEZEROUkupno 620 73 192 172 20 163 0 M 517 238 186 52 21 31 M 279 39 101 5 10 124 0 Ž 462 121 95 26 7 19 Ž 341 34 91 167 10 39 0 KAKANJUkupno 30.994 13.042 9.442 3.600 1.579 2.021 KAKANJUkupno 17.952 3.015 5.456 7.102 355 2.024 0 M 15.332 9.133 6.882 2.251 1.047 1.204 M 6.199 1.493 3.239 33 177 1.257 0 Ž 15.662 3.909 2.560 1.349 532 817 Ž 11.753 1.522 2.217 7.069 178 767 0 KALESIJAUkupno 27.239 11.710 8.684 3.026 1.213 1.813 KALESIJAUkupno 15.529 2.637 3.603 6.238 722 2.329 0 M 13.602 8.119 6.091 2.028 949 1.079 M 5.483 1.248 2.228 33 366 1.608 0 Ž 13.637 3.591 2.593 998 264 734 Ž 10.046 1.389 1.375 6.205 356 721 0 KALINOVIKUkupno 1.831 738 521 217 140 77 KALINOVIKUkupno 1.093 174 581 190 41 107 0 M 906 475 350 125 76 49 M 431 72 282 0 8 69 0 Ž 925 263 171 92 64 28 Ž 662 102 299 190 33 38 0 KISELJAKUkupno 17.209 7.752 5.936 1.816 1.016 800 KISELJAKUkupno 9.457 1.596 3.414 3.139 292 1.016 0 M 8.484 4.975 3.909 1.066 635 431 M 3.509 726 1.902 24 169 688 0 Ž 8.725 2.777 2.027 750 381 369 Ž 5.948 870 1.512 3.115 123 328 0 KLADANJUkupno 10.428 4.279 3.235 1.044 536 508 KLADANJUkupno 6.149 1.150 1.851 2.230 160 758 0 M 5.103 3.023 2.366 657 391 266 M 2.080 562 949 5 97 467 0 Ž 5.325 1.256 869 387 145 242 Ž 4.069 588 902 2.225 63 291 0 KLJUČUkupno 14.250 6.064 5.043 1.021 483 538 KLJUČUkupno 8.186 1.321 2.383 2.494 267 1.721 0 M 7.100 3.759 3.149 610 315 295 M 3.341 652 1.274 41 131 1.243 0 Ž 7.150 2.305 1.894 411 168 243 Ž 4.845 669 1.109 2.453 136 478 0 KNEŽEVOUkupno 8.407 4.399 3.776 623 348 275 KNEŽEVOUkupno 4.008 738 1.402 1.161 300 407 0 M 4.180 2.644 2.255 389 225 164 M 1.536 346 781 16 126 267 0 Ž 4.227 1.755 1.521 234 123 111 Ž 2.472 392 621 1.145 174 140 0 KONJICUkupno 21.475 9.204 6.745 2.459 1.148 1.311 KONJICUkupno 12.271 2.060 4.439 3.660 400 1.712 0 M 10.530 5.699 4.284 1.415 705 710 M 4.831 1.011 2.484 34 187 1.115 0 Ž 10.945 3.505 2.461 1.044 443 601 Ž 7.440 1.049 1.955 3.626 213 597 0 KOSTAJNICAUkupno 5.255 2.588 2.185 403 239 164 KOSTAJNICAUkupno 2.667 405 1.160 519 154 429 0 M 2.596 1.467 1.232 235 133 102 M 1.129 188 524 23 75 319 0 Ž 2.659 1.121 953 168 106 62 Ž 1.538 217 636 496 79 110 0
199 Teritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience JAJCEUkupno 22.762 10.112 7.212 2.900 1.480 1.420 JAJCEUkupno 12.650 1.883 3.821 4.380 426 2.140 0 M 11.605 6.703 4.913 1.790 1.053 737 M 4.902 994 2.219 35 240 1.414 0 Ž 11.157 3.409 2.299 1.110 427 683 Ž 7.748 889 1.602 4.345 186 726 0 JEZEROUkupno 979 359 281 78 28 50 JEZEROUkupno 620 73 192 172 20 163 0 M 517 238 186 52 21 31 M 279 39 101 5 10 124 0 Ž 462 121 95 26 7 19 Ž 341 34 91 167 10 39 0 KAKANJUkupno 30.994 13.042 9.442 3.600 1.579 2.021 KAKANJUkupno 17.952 3.015 5.456 7.102 355 2.024 0 M 15.332 9.133 6.882 2.251 1.047 1.204 M 6.199 1.493 3.239 33 177 1.257 0 Ž 15.662 3.909 2.560 1.349 532 817 Ž 11.753 1.522 2.217 7.069 178 767 0 KALESIJAUkupno 27.239 11.710 8.684 3.026 1.213 1.813 KALESIJAUkupno 15.529 2.637 3.603 6.238 722 2.329 0 M 13.602 8.119 6.091 2.028 949 1.079 M 5.483 1.248 2.228 33 366 1.608 0 Ž 13.637 3.591 2.593 998 264 734 Ž 10.046 1.389 1.375 6.205 356 721 0 KALINOVIKUkupno 1.831 738 521 217 140 77 KALINOVIKUkupno 1.093 174 581 190 41 107 0 M 906 475 350 125 76 49 M 431 72 282 0 8 69 0 Ž 925 263 171 92 64 28 Ž 662 102 299 190 33 38 0 KISELJAKUkupno 17.209 7.752 5.936 1.816 1.016 800 KISELJAKUkupno 9.457 1.596 3.414 3.139 292 1.016 0 M 8.484 4.975 3.909 1.066 635 431 M 3.509 726 1.902 24 169 688 0 Ž 8.725 2.777 2.027 750 381 369 Ž 5.948 870 1.512 3.115 123 328 0 KLADANJUkupno 10.428 4.279 3.235 1.044 536 508 KLADANJUkupno 6.149 1.150 1.851 2.230 160 758 0 M 5.103 3.023 2.366 657 391 266 M 2.080 562 949 5 97 467 0 Ž 5.325 1.256 869 387 145 242 Ž 4.069 588 902 2.225 63 291 0 KLJUČUkupno 14.250 6.064 5.043 1.021 483 538 KLJUČUkupno 8.186 1.321 2.383 2.494 267 1.721 0 M 7.100 3.759 3.149 610 315 295 M 3.341 652 1.274 41 131 1.243 0 Ž 7.150 2.305 1.894 411 168 243 Ž 4.845 669 1.109 2.453 136 478 0 KNEŽEVOUkupno 8.407 4.399 3.776 623 348 275 KNEŽEVOUkupno 4.008 738 1.402 1.161 300 407 0 M 4.180 2.644 2.255 389 225 164 M 1.536 346 781 16 126 267 0 Ž 4.227 1.755 1.521 234 123 111 Ž 2.472 392 621 1.145 174 140 0 KONJICUkupno 21.475 9.204 6.745 2.459 1.148 1.311 KONJICUkupno 12.271 2.060 4.439 3.660 400 1.712 0 M 10.530 5.699 4.284 1.415 705 710 M 4.831 1.011 2.484 34 187 1.115 0 Ž 10.945 3.505 2.461 1.044 443 601 Ž 7.440 1.049 1.955 3.626 213 597 0 KOSTAJNICAUkupno 5.255 2.588 2.185 403 239 164 KOSTAJNICAUkupno 2.667 405 1.160 519 154 429 0 M 2.596 1.467 1.232 235 133 102 M 1.129 188 524 23 75 319 0 Ž 2.659 1.121 953 168 106 62 Ž 1.538 217 636 496 79 110 0
200 RADNA SNAGA LABOUR FORCETeritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience KOTOR VAROŠUkupno 16.560 7.801 6.408 1.393 889 504 KOTOR VAROŠUkupno 8.759 1.601 2.813 2.633 425 1.287 0 M 8.198 4.730 3.858 872 609 263 M 3.468 786 1.524 42 233 883 0 Ž 8.362 3.071 2.550 521 280 241 Ž 5.291 815 1.289 2.591 192 404 0 KOZARSKA DUBICAUkupno 18.958 7.568 5.670 1.898 1.146 752 KOZARSKA DUBICAUkupno 11.390 1.326 4.596 2.627 470 2.371 0 M 9.214 4.477 3.399 1.078 668 410 M 4.737 598 2.056 136 221 1.726 0 Ž 9.744 3.091 2.271 820 478 342 Ž 6.653 728 2.540 2.491 249 645 0 KREŠEVOUkupno 4.469 2.057 1.605 452 284 168 KREŠEVOUkupno 2.412 392 1.042 658 77 243 0 M 2.165 1.291 1.046 245 157 88 M 874 156 514 5 41 158 0 Ž 2.304 766 559 207 127 80 Ž 1.538 236 528 653 36 85 0 KRUPA NA UNIUkupno 1.415 891 877 14 9 5 KRUPA NA UNIUkupno 524 64 144 180 89 47 0 M 772 596 588 8 5 3 M 176 26 76 7 33 34 0 Ž 643 295 289 6 4 2 Ž 348 38 68 173 56 13 0 KUPRES - FBiHUkupno 4.362 1.980 1.681 299 172 127 KUPRES - FBiHUkupno 2.382 596 813 550 78 345 0 M 2.186 1.200 1.044 156 86 70 M 986 280 456 6 30 214 0 Ž 2.176 780 637 143 86 57 Ž 1.396 316 357 544 48 131 0 KUPRES - RSUkupno 272 172 156 16 10 6 KUPRES - RSUkupno 100 10 47 11 14 18 0 M 141 93 79 14 9 5 M 48 3 27 1 9 8 0 Ž 131 79 77 2 1 1 Ž 52 7 20 10 5 10 0 LAKTAŠIUkupno 29.466 14.566 11.329 3.237 2.019 1.218 LAKTAŠIUkupno 14.900 2.243 5.266 4.151 836 2.404 0 M 14.513 8.570 6.820 1.750 1.106 644 M 5.943 1.022 2.726 233 406 1.556 0 Ž 14.953 5.996 4.509 1.487 913 574 Ž 8.957 1.221 2.540 3.918 430 848 0 LIVNOUkupno 29.544 14.238 11.503 2.735 1.334 1.401 LIVNOUkupno 15.306 3.156 6.338 3.664 422 1.726 0 M 14.659 8.418 6.858 1.560 784 776 M 6.241 1.509 3.400 64 183 1.085 0 Ž 14.885 5.820 4.645 1.175 550 625 Ž 9.065 1.647 2.938 3.600 239 641 0 LOPAREUkupno 13.476 5.201 3.859 1.342 626 716 LOPAREUkupno 8.275 1.172 2.373 2.581 723 1.426 0 M 6.781 3.515 2.642 873 415 458 M 3.266 542 1.348 56 313 1.007 0 Ž 6.695 1.686 1.217 469 211 258 Ž 5.009 630 1.025 2.525 410 419 0 LUKAVACUkupno 38.498 16.104 11.286 4.818 2.188 2.630 LUKAVACUkupno 22.394 3.292 7.886 7.967 635 2.614 0 M 18.674 10.643 7.724 2.919 1.522 1.397 M 8.031 1.579 4.220 41 335 1.856 0 Ž 19.824 5.461 3.562 1.899 666 1.233 Ž 14.363 1.713 3.666 7.926 300 758 0 LJUBINJEUkupno 3.037 1.337 767 570 386 184 LJUBINJEUkupno 1.700 316 946 185 64 189 0 M 1.487 726 443 283 189 94 M 761 143 482 0 14 122 0 Ž 1.550 611 324 287 197 90 Ž 939 173 464 185 50 67 0
201 Teritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience KOTOR VAROŠUkupno 16.560 7.801 6.408 1.393 889 504 KOTOR VAROŠUkupno 8.759 1.601 2.813 2.633 425 1.287 0 M 8.198 4.730 3.858 872 609 263 M 3.468 786 1.524 42 233 883 0 Ž 8.362 3.071 2.550 521 280 241 Ž 5.291 815 1.289 2.591 192 404 0 KOZARSKA DUBICAUkupno 18.958 7.568 5.670 1.898 1.146 752 KOZARSKA DUBICAUkupno 11.390 1.326 4.596 2.627 470 2.371 0 M 9.214 4.477 3.399 1.078 668 410 M 4.737 598 2.056 136 221 1.726 0 Ž 9.744 3.091 2.271 820 478 342 Ž 6.653 728 2.540 2.491 249 645 0 KREŠEVOUkupno 4.469 2.057 1.605 452 284 168 KREŠEVOUkupno 2.412 392 1.042 658 77 243 0 M 2.165 1.291 1.046 245 157 88 M 874 156 514 5 41 158 0 Ž 2.304 766 559 207 127 80 Ž 1.538 236 528 653 36 85 0 KRUPA NA UNIUkupno 1.415 891 877 14 9 5 KRUPA NA UNIUkupno 524 64 144 180 89 47 0 M 772 596 588 8 5 3 M 176 26 76 7 33 34 0 Ž 643 295 289 6 4 2 Ž 348 38 68 173 56 13 0 KUPRES - FBiHUkupno 4.362 1.980 1.681 299 172 127 KUPRES - FBiHUkupno 2.382 596 813 550 78 345 0 M 2.186 1.200 1.044 156 86 70 M 986 280 456 6 30 214 0 Ž 2.176 780 637 143 86 57 Ž 1.396 316 357 544 48 131 0 KUPRES - RSUkupno 272 172 156 16 10 6 KUPRES - RSUkupno 100 10 47 11 14 18 0 M 141 93 79 14 9 5 M 48 3 27 1 9 8 0 Ž 131 79 77 2 1 1 Ž 52 7 20 10 5 10 0 LAKTAŠIUkupno 29.466 14.566 11.329 3.237 2.019 1.218 LAKTAŠIUkupno 14.900 2.243 5.266 4.151 836 2.404 0 M 14.513 8.570 6.820 1.750 1.106 644 M 5.943 1.022 2.726 233 406 1.556 0 Ž 14.953 5.996 4.509 1.487 913 574 Ž 8.957 1.221 2.540 3.918 430 848 0 LIVNOUkupno 29.544 14.238 11.503 2.735 1.334 1.401 LIVNOUkupno 15.306 3.156 6.338 3.664 422 1.726 0 M 14.659 8.418 6.858 1.560 784 776 M 6.241 1.509 3.400 64 183 1.085 0 Ž 14.885 5.820 4.645 1.175 550 625 Ž 9.065 1.647 2.938 3.600 239 641 0 LOPAREUkupno 13.476 5.201 3.859 1.342 626 716 LOPAREUkupno 8.275 1.172 2.373 2.581 723 1.426 0 M 6.781 3.515 2.642 873 415 458 M 3.266 542 1.348 56 313 1.007 0 Ž 6.695 1.686 1.217 469 211 258 Ž 5.009 630 1.025 2.525 410 419 0 LUKAVACUkupno 38.498 16.104 11.286 4.818 2.188 2.630 LUKAVACUkupno 22.394 3.292 7.886 7.967 635 2.614 0 M 18.674 10.643 7.724 2.919 1.522 1.397 M 8.031 1.579 4.220 41 335 1.856 0 Ž 19.824 5.461 3.562 1.899 666 1.233 Ž 14.363 1.713 3.666 7.926 300 758 0 LJUBINJEUkupno 3.037 1.337 767 570 386 184 LJUBINJEUkupno 1.700 316 946 185 64 189 0 M 1.487 726 443 283 189 94 M 761 143 482 0 14 122 0 Ž 1.550 611 324 287 197 90 Ž 939 173 464 185 50 67 0
202 RADNA SNAGA LABOUR FORCETeritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience LjUBUŠKIUkupno 23.409 9.704 7.466 2.238 989 1.249 LjUBUŠKIUkupno 13.705 2.673 5.357 2.856 488 2.331 0 M 11.537 5.675 4.427 1.248 550 698 M 5.862 1.211 2.794 99 210 1.548 0 Ž 11.872 4.029 3.039 990 439 551 Ž 7.843 1.462 2.563 2.757 278 783 0 MAGLAJUkupno 19.451 9.041 6.696 2.345 1.016 1.329 MAGLAJUkupno 10.410 1.599 3.659 3.450 311 1.391 0 M 9.489 5.621 4.155 1.466 694 772 M 3.868 801 1.918 61 171 917 0 Ž 9.962 3.420 2.541 879 322 557 Ž 6.542 798 1.741 3.389 140 474 0 MILIĆIUkupno 9.792 4.848 3.900 948 312 636 MILIĆIUkupno 4.944 951 1.570 1.509 183 731 0 M 4.941 3.011 2.434 577 194 383 M 1.930 484 819 55 85 487 0 Ž 4.851 1.837 1.466 371 118 253 Ž 3.014 467 751 1.454 98 244 0 MODRIČAUkupno 22.200 9.953 7.679 2.274 1.333 941 MODRIČAUkupno 12.247 1.704 4.120 3.354 739 2.330 0 M 10.774 5.843 4.505 1.338 801 537 M 4.931 759 2.086 121 362 1.603 0 Ž 11.426 4.110 3.174 936 532 404 Ž 7.316 945 2.034 3.233 377 727 0 MRKONJIĆ GRADUkupno 14.378 6.263 4.806 1.457 848 609 MRKONJIĆ GRADUkupno 8.115 1.181 3.598 2.085 268 983 0 M 6.950 3.672 2.878 794 459 335 M 3.278 591 1.924 39 99 625 0 Ž 7.428 2.591 1.928 663 389 274 Ž 4.837 590 1.674 2.046 169 358 0 NEUMUkupno 3.928 1.834 1.572 262 163 99 NEUMUkupno 2.094 430 773 434 102 355 0 M 1.980 1.074 926 148 91 57 M 906 202 429 2 35 238 0 Ž 1.948 760 646 114 72 42 Ž 1.188 228 344 432 67 117 0 NEVESINJEUkupno 10.990 4.538 2.797 1.741 754 987 NEVESINJEUkupno 6.452 1.054 2.792 1.468 200 938 0 M 5.452 2.772 1.797 975 445 530 M 2.680 487 1.398 85 55 655 0 Ž 5.538 1.766 1.000 766 309 457 Ž 3.772 567 1.394 1.383 145 283 0 NOVI GRADUkupno 23.751 10.232 7.360 2.872 1.613 1.259 NOVI GRADUkupno 13.519 1.747 5.286 3.399 560 2.527 0 M 11.826 6.270 4.512 1.758 1.011 747 M 5.556 824 2.478 111 295 1.848 0 Ž 11.925 3.962 2.848 1.114 602 512 Ž 7.963 923 2.808 3.288 265 679 0 NOVI GRAD SARAJEVOUkupno 99.792 51.040 39.699 11.341 6.892 4.449 NOVI GRAD SARAJEVOUkupno 48.752 9.598 22.430 9.846 1.128 5.750 0 M 46.109 27.233 21.641 5.592 3.508 2.084 M 18.876 4.453 10.186 93 578 3.566 0 Ž 53.683 23.807 18.058 5.749 3.384 2.365 Ž 29.876 5.145 12.244 9.753 550 2.184 0 NOVI TRAVNIKUkupno 19.678 9.023 6.550 2.473 1.193 1.280 NOVI TRAVNIKUkupno 10.655 1.830 3.785 3.098 271 1.671 0 M 9.715 5.468 4.008 1.460 726 734 M 4.247 905 2.109 15 152 1.066 0 Ž 9.963 3.555 2.542 1.013 467 546 Ž 6.408 925 1.676 3.083 119 605 0 NOVO GORAŽDEUkupno 2.804 1.107 846 261 85 176 NOVO GORAŽDEUkupno 1.697 207 738 449 46 257 0 M 1.472 721 555 166 66 100 M 751 98 454 6 24 169 0 Ž 1.332 386 291 95 19 76 Ž 946 109 284 443 22 88 0
203 Teritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience LjUBUŠKIUkupno 23.409 9.704 7.466 2.238 989 1.249 LjUBUŠKIUkupno 13.705 2.673 5.357 2.856 488 2.331 0 M 11.537 5.675 4.427 1.248 550 698 M 5.862 1.211 2.794 99 210 1.548 0 Ž 11.872 4.029 3.039 990 439 551 Ž 7.843 1.462 2.563 2.757 278 783 0 MAGLAJUkupno 19.451 9.041 6.696 2.345 1.016 1.329 MAGLAJUkupno 10.410 1.599 3.659 3.450 311 1.391 0 M 9.489 5.621 4.155 1.466 694 772 M 3.868 801 1.918 61 171 917 0 Ž 9.962 3.420 2.541 879 322 557 Ž 6.542 798 1.741 3.389 140 474 0 MILIĆIUkupno 9.792 4.848 3.900 948 312 636 MILIĆIUkupno 4.944 951 1.570 1.509 183 731 0 M 4.941 3.011 2.434 577 194 383 M 1.930 484 819 55 85 487 0 Ž 4.851 1.837 1.466 371 118 253 Ž 3.014 467 751 1.454 98 244 0 MODRIČAUkupno 22.200 9.953 7.679 2.274 1.333 941 MODRIČAUkupno 12.247 1.704 4.120 3.354 739 2.330 0 M 10.774 5.843 4.505 1.338 801 537 M 4.931 759 2.086 121 362 1.603 0 Ž 11.426 4.110 3.174 936 532 404 Ž 7.316 945 2.034 3.233 377 727 0 MRKONJIĆ GRADUkupno 14.378 6.263 4.806 1.457 848 609 MRKONJIĆ GRADUkupno 8.115 1.181 3.598 2.085 268 983 0 M 6.950 3.672 2.878 794 459 335 M 3.278 591 1.924 39 99 625 0 Ž 7.428 2.591 1.928 663 389 274 Ž 4.837 590 1.674 2.046 169 358 0 NEUMUkupno 3.928 1.834 1.572 262 163 99 NEUMUkupno 2.094 430 773 434 102 355 0 M 1.980 1.074 926 148 91 57 M 906 202 429 2 35 238 0 Ž 1.948 760 646 114 72 42 Ž 1.188 228 344 432 67 117 0 NEVESINJEUkupno 10.990 4.538 2.797 1.741 754 987 NEVESINJEUkupno 6.452 1.054 2.792 1.468 200 938 0 M 5.452 2.772 1.797 975 445 530 M 2.680 487 1.398 85 55 655 0 Ž 5.538 1.766 1.000 766 309 457 Ž 3.772 567 1.394 1.383 145 283 0 NOVI GRADUkupno 23.751 10.232 7.360 2.872 1.613 1.259 NOVI GRADUkupno 13.519 1.747 5.286 3.399 560 2.527 0 M 11.826 6.270 4.512 1.758 1.011 747 M 5.556 824 2.478 111 295 1.848 0 Ž 11.925 3.962 2.848 1.114 602 512 Ž 7.963 923 2.808 3.288 265 679 0 NOVI GRAD SARAJEVOUkupno 99.792 51.040 39.699 11.341 6.892 4.449 NOVI GRAD SARAJEVOUkupno 48.752 9.598 22.430 9.846 1.128 5.750 0 M 46.109 27.233 21.641 5.592 3.508 2.084 M 18.876 4.453 10.186 93 578 3.566 0 Ž 53.683 23.807 18.058 5.749 3.384 2.365 Ž 29.876 5.145 12.244 9.753 550 2.184 0 NOVI TRAVNIKUkupno 19.678 9.023 6.550 2.473 1.193 1.280 NOVI TRAVNIKUkupno 10.655 1.830 3.785 3.098 271 1.671 0 M 9.715 5.468 4.008 1.460 726 734 M 4.247 905 2.109 15 152 1.066 0 Ž 9.963 3.555 2.542 1.013 467 546 Ž 6.408 925 1.676 3.083 119 605 0 NOVO GORAŽDEUkupno 2.804 1.107 846 261 85 176 NOVO GORAŽDEUkupno 1.697 207 738 449 46 257 0 M 1.472 721 555 166 66 100 M 751 98 454 6 24 169 0 Ž 1.332 386 291 95 19 76 Ž 946 109 284 443 22 88 0
204 RADNA SNAGA LABOUR FORCETeritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience NOVO SARAJEVOUkupno 55.946 29.293 24.396 4.897 3.276 1.621 NOVO SARAJEVOUkupno 26.653 5.638 13.970 3.509 432 3.104 0 M 25.028 14.452 12.149 2.303 1.558 745 M 10.576 2.682 5.848 43 229 1.774 0 Ž 30.918 14.841 12.247 2.594 1.718 876 Ž 16.077 2.956 8.122 3.466 203 1.330 0 ODŽAKUkupno 16.269 6.150 4.959 1.191 604 587 ODŽAKUkupno 10.119 1.175 2.705 2.699 527 3.013 0 M 8.059 3.626 2.955 671 363 308 M 4.433 622 1.414 90 267 2.040 0 Ž 8.210 2.524 2.004 520 241 279 Ž 5.686 553 1.291 2.609 260 973 0 OLOVOUkupno 8.816 3.451 2.607 844 434 410 OLOVOUkupno 5.365 824 1.901 1.916 125 599 0 M 4.382 2.411 1.844 567 315 252 M 1.971 402 1.112 3 74 380 0 Ž 4.434 1.040 763 277 119 158 Ž 3.394 422 789 1.913 51 219 0 ORAŠJEUkupno 17.050 7.809 6.492 1.317 671 646 ORAŠJEUkupno 9.241 1.568 2.867 2.696 607 1.503 0 M 8.571 4.653 3.884 769 386 383 M 3.918 761 1.636 180 270 1.071 0 Ž 8.479 3.156 2.608 548 285 263 Ž 5.323 807 1.231 2.516 337 432 0 OSMACIUkupno 5.130 1.914 1.380 534 207 327 OSMACIUkupno 3.216 491 819 1.237 104 565 0 M 2.603 1.363 1.005 358 161 197 M 1.240 238 481 18 61 442 0 Ž 2.527 551 375 176 46 130 Ž 1.976 253 338 1.219 43 123 0 OŠTRA LUKAUkupno 2.378 670 546 124 65 59 OŠTRA LUKAUkupno 1.708 190 491 479 129 419 0 M 1.226 465 389 76 45 31 M 761 87 237 36 60 341 0 Ž 1.152 205 157 48 20 28 Ž 947 103 254 443 69 78 0 PALE - FBiHUkupno 768 295 207 88 49 39 PALE - FBiHUkupno 473 63 204 152 17 37 0 M 377 199 139 60 40 20 M 178 24 116 1 12 25 0 Ž 391 96 68 28 9 19 Ž 295 39 88 151 5 12 0 PALE - RSUkupno 18.074 8.848 6.200 2.648 1.682 966 PALE - RSUkupno 9.226 2.151 4.362 1.632 159 922 0 M 8.568 4.794 3.372 1.422 929 493 M 3.774 985 2.038 63 84 604 0 Ž 9.506 4.054 2.828 1.226 753 473 Ž 5.452 1.166 2.324 1.569 75 318 0 PELAGIĆEVOUkupno 4.654 2.118 1.789 329 159 170 PELAGIĆEVOUkupno 2.536 260 639 658 288 691 0 M 2.327 1.311 1.116 195 107 88 M 1.016 120 335 18 107 436 0 Ž 2.327 807 673 134 52 82 Ž 1.520 140 304 640 181 255 0 PETROVACUkupno 307 154 137 17 10 7 PETROVACUkupno 153 17 108 18 1 9 0 M 143 82 75 7 4 3 M 61 9 47 0 1 4 0 Ž 164 72 62 10 6 4 Ž 92 8 61 18 0 5 0 PETROVOUkupno 5.717 2.079 1.559 520 309 211 PETROVOUkupno 3.638 382 1.596 949 156 555 0 M 2.745 1.274 939 335 213 122 M 1.471 172 802 15 79 403 0 Ž 2.972 805 620 185 96 89 Ž 2.167 210 794 934 77 152 0
205 Teritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience NOVO SARAJEVOUkupno 55.946 29.293 24.396 4.897 3.276 1.621 NOVO SARAJEVOUkupno 26.653 5.638 13.970 3.509 432 3.104 0 M 25.028 14.452 12.149 2.303 1.558 745 M 10.576 2.682 5.848 43 229 1.774 0 Ž 30.918 14.841 12.247 2.594 1.718 876 Ž 16.077 2.956 8.122 3.466 203 1.330 0 ODŽAKUkupno 16.269 6.150 4.959 1.191 604 587 ODŽAKUkupno 10.119 1.175 2.705 2.699 527 3.013 0 M 8.059 3.626 2.955 671 363 308 M 4.433 622 1.414 90 267 2.040 0 Ž 8.210 2.524 2.004 520 241 279 Ž 5.686 553 1.291 2.609 260 973 0 OLOVOUkupno 8.816 3.451 2.607 844 434 410 OLOVOUkupno 5.365 824 1.901 1.916 125 599 0 M 4.382 2.411 1.844 567 315 252 M 1.971 402 1.112 3 74 380 0 Ž 4.434 1.040 763 277 119 158 Ž 3.394 422 789 1.913 51 219 0 ORAŠJEUkupno 17.050 7.809 6.492 1.317 671 646 ORAŠJEUkupno 9.241 1.568 2.867 2.696 607 1.503 0 M 8.571 4.653 3.884 769 386 383 M 3.918 761 1.636 180 270 1.071 0 Ž 8.479 3.156 2.608 548 285 263 Ž 5.323 807 1.231 2.516 337 432 0 OSMACIUkupno 5.130 1.914 1.380 534 207 327 OSMACIUkupno 3.216 491 819 1.237 104 565 0 M 2.603 1.363 1.005 358 161 197 M 1.240 238 481 18 61 442 0 Ž 2.527 551 375 176 46 130 Ž 1.976 253 338 1.219 43 123 0 OŠTRA LUKAUkupno 2.378 670 546 124 65 59 OŠTRA LUKAUkupno 1.708 190 491 479 129 419 0 M 1.226 465 389 76 45 31 M 761 87 237 36 60 341 0 Ž 1.152 205 157 48 20 28 Ž 947 103 254 443 69 78 0 PALE - FBiHUkupno 768 295 207 88 49 39 PALE - FBiHUkupno 473 63 204 152 17 37 0 M 377 199 139 60 40 20 M 178 24 116 1 12 25 0 Ž 391 96 68 28 9 19 Ž 295 39 88 151 5 12 0 PALE - RSUkupno 18.074 8.848 6.200 2.648 1.682 966 PALE - RSUkupno 9.226 2.151 4.362 1.632 159 922 0 M 8.568 4.794 3.372 1.422 929 493 M 3.774 985 2.038 63 84 604 0 Ž 9.506 4.054 2.828 1.226 753 473 Ž 5.452 1.166 2.324 1.569 75 318 0 PELAGIĆEVOUkupno 4.654 2.118 1.789 329 159 170 PELAGIĆEVOUkupno 2.536 260 639 658 288 691 0 M 2.327 1.311 1.116 195 107 88 M 1.016 120 335 18 107 436 0 Ž 2.327 807 673 134 52 82 Ž 1.520 140 304 640 181 255 0 PETROVACUkupno 307 154 137 17 10 7 PETROVACUkupno 153 17 108 18 1 9 0 M 143 82 75 7 4 3 M 61 9 47 0 1 4 0 Ž 164 72 62 10 6 4 Ž 92 8 61 18 0 5 0 PETROVOUkupno 5.717 2.079 1.559 520 309 211 PETROVOUkupno 3.638 382 1.596 949 156 555 0 M 2.745 1.274 939 335 213 122 M 1.471 172 802 15 79 403 0 Ž 2.972 805 620 185 96 89 Ž 2.167 210 794 934 77 152 0
206 RADNA SNAGA LABOUR FORCETeritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience POSUŠJEUkupno 16.461 6.447 4.728 1.719 762 957 POSUŠJEUkupno 10.014 2.225 3.308 2.582 324 1.575 0 M 8.253 4.024 3.011 1.013 479 534 M 4.229 1.080 1.871 52 128 1.098 0 Ž 8.208 2.423 1.717 706 283 423 Ž 5.785 1.145 1.437 2.530 196 477 0 PRIJEDORUkupno 78.027 37.238 28.027 9.211 5.205 4.006 PRIJEDORUkupno 40.789 6.402 17.180 9.408 1.589 6.210 0 M 38.001 21.357 16.140 5.217 3.112 2.105 M 16.644 2.960 8.326 299 915 4.144 0 Ž 40.026 15.881 11.887 3.994 2.093 1.901 Ž 24.145 3.442 8.854 9.109 674 2.066 0 PRNJAVORUkupno 30.793 13.197 10.947 2.250 1.350 900 PRNJAVORUkupno 17.596 2.531 5.691 5.937 1.128 2.309 0 M 14.947 8.099 6.672 1.427 910 517 M 6.848 1.220 2.967 424 501 1.736 0 Ž 15.846 5.098 4.275 823 440 383 Ž 10.748 1.311 2.724 5.513 627 573 0 PROZORUkupno 11.798 5.354 4.218 1.136 429 707 PROZORUkupno 6.444 1.158 1.804 2.072 213 1.197 0 M 5.931 3.289 2.623 666 287 379 M 2.642 590 1.164 22 93 773 0 Ž 5.867 2.065 1.595 470 142 328 Ž 3.802 568 640 2.050 120 424 0 RAVNOUkupno 2.810 1.222 1.098 124 34 90 RAVNOUkupno 1.588 283 789 246 45 225 0 M 1.449 727 658 69 17 52 M 722 144 447 5 10 116 0 Ž 1.361 495 440 55 17 38 Ž 866 139 342 241 35 109 0 RIBNIKUkupno 5.238 2.269 1.943 326 206 120 RIBNIKUkupno 2.969 314 1.382 845 142 286 0 M 2.596 1.483 1.277 206 138 68 M 1.113 126 738 3 72 174 0 Ž 2.642 786 666 120 68 52 Ž 1.856 188 644 842 70 112 0 ROGATICAUkupno 9.252 4.293 2.984 1.309 689 620 ROGATICAUkupno 4.959 715 2.297 1.195 175 577 0 M 4.527 2.599 1.899 700 379 321 M 1.928 311 1.163 10 73 371 0 Ž 4.725 1.694 1.085 609 310 299 Ž 3.031 404 1.134 1.185 102 206 0 RUDOUkupno 6.977 3.058 2.115 943 408 535 RUDOUkupno 3.919 483 1.581 1.112 143 600 0 M 3.525 1.979 1.405 574 286 288 M 1.546 235 855 9 57 390 0 Ž 3.452 1.079 710 369 122 247 Ž 2.373 248 726 1.103 86 210 0 SANSKI MOSTUkupno 35.346 14.022 11.574 2.448 1.230 1.218 SANSKI MOSTUkupno 21.324 3.270 5.829 6.397 617 5.211 0 M 17.681 8.916 7.435 1.481 818 663 M 8.765 1.635 3.023 107 326 3.674 0 Ž 17.665 5.106 4.139 967 412 555 Ž 12.559 1.635 2.806 6.290 291 1.537 0 SAPNAUkupno 9.076 3.539 2.629 910 293 617 SAPNAUkupno 5.537 948 1.071 2.313 244 961 0 M 4.655 2.614 1.926 688 255 433 M 2.041 526 658 18 128 711 0 Ž 4.421 925 703 222 38 184 Ž 3.496 422 413 2.295 116 250 0 SOKOLACUkupno 10.395 5.158 3.390 1.768 1.038 730 SOKOLACUkupno 5.237 991 2.676 905 148 517 0 M 5.080 2.894 1.979 915 540 375 M 2.186 452 1.279 20 71 364 0 Ž 5.315 2.264 1.411 853 498 355 Ž 3.051 539 1.397 885 77 153 0
207 Teritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience POSUŠJEUkupno 16.461 6.447 4.728 1.719 762 957 POSUŠJEUkupno 10.014 2.225 3.308 2.582 324 1.575 0 M 8.253 4.024 3.011 1.013 479 534 M 4.229 1.080 1.871 52 128 1.098 0 Ž 8.208 2.423 1.717 706 283 423 Ž 5.785 1.145 1.437 2.530 196 477 0 PRIJEDORUkupno 78.027 37.238 28.027 9.211 5.205 4.006 PRIJEDORUkupno 40.789 6.402 17.180 9.408 1.589 6.210 0 M 38.001 21.357 16.140 5.217 3.112 2.105 M 16.644 2.960 8.326 299 915 4.144 0 Ž 40.026 15.881 11.887 3.994 2.093 1.901 Ž 24.145 3.442 8.854 9.109 674 2.066 0 PRNJAVORUkupno 30.793 13.197 10.947 2.250 1.350 900 PRNJAVORUkupno 17.596 2.531 5.691 5.937 1.128 2.309 0 M 14.947 8.099 6.672 1.427 910 517 M 6.848 1.220 2.967 424 501 1.736 0 Ž 15.846 5.098 4.275 823 440 383 Ž 10.748 1.311 2.724 5.513 627 573 0 PROZORUkupno 11.798 5.354 4.218 1.136 429 707 PROZORUkupno 6.444 1.158 1.804 2.072 213 1.197 0 M 5.931 3.289 2.623 666 287 379 M 2.642 590 1.164 22 93 773 0 Ž 5.867 2.065 1.595 470 142 328 Ž 3.802 568 640 2.050 120 424 0 RAVNOUkupno 2.810 1.222 1.098 124 34 90 RAVNOUkupno 1.588 283 789 246 45 225 0 M 1.449 727 658 69 17 52 M 722 144 447 5 10 116 0 Ž 1.361 495 440 55 17 38 Ž 866 139 342 241 35 109 0 RIBNIKUkupno 5.238 2.269 1.943 326 206 120 RIBNIKUkupno 2.969 314 1.382 845 142 286 0 M 2.596 1.483 1.277 206 138 68 M 1.113 126 738 3 72 174 0 Ž 2.642 786 666 120 68 52 Ž 1.856 188 644 842 70 112 0 ROGATICAUkupno 9.252 4.293 2.984 1.309 689 620 ROGATICAUkupno 4.959 715 2.297 1.195 175 577 0 M 4.527 2.599 1.899 700 379 321 M 1.928 311 1.163 10 73 371 0 Ž 4.725 1.694 1.085 609 310 299 Ž 3.031 404 1.134 1.185 102 206 0 RUDOUkupno 6.977 3.058 2.115 943 408 535 RUDOUkupno 3.919 483 1.581 1.112 143 600 0 M 3.525 1.979 1.405 574 286 288 M 1.546 235 855 9 57 390 0 Ž 3.452 1.079 710 369 122 247 Ž 2.373 248 726 1.103 86 210 0 SANSKI MOSTUkupno 35.346 14.022 11.574 2.448 1.230 1.218 SANSKI MOSTUkupno 21.324 3.270 5.829 6.397 617 5.211 0 M 17.681 8.916 7.435 1.481 818 663 M 8.765 1.635 3.023 107 326 3.674 0 Ž 17.665 5.106 4.139 967 412 555 Ž 12.559 1.635 2.806 6.290 291 1.537 0 SAPNAUkupno 9.076 3.539 2.629 910 293 617 SAPNAUkupno 5.537 948 1.071 2.313 244 961 0 M 4.655 2.614 1.926 688 255 433 M 2.041 526 658 18 128 711 0 Ž 4.421 925 703 222 38 184 Ž 3.496 422 413 2.295 116 250 0 SOKOLACUkupno 10.395 5.158 3.390 1.768 1.038 730 SOKOLACUkupno 5.237 991 2.676 905 148 517 0 M 5.080 2.894 1.979 915 540 375 M 2.186 452 1.279 20 71 364 0 Ž 5.315 2.264 1.411 853 498 355 Ž 3.051 539 1.397 885 77 153 0
208 RADNA SNAGA LABOUR FORCETeritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience SRBACUkupno 15.073 6.507 4.324 2.183 1.070 1.113 SRBACUkupno 8.566 1.102 3.000 2.271 574 1.619 0 M 7.356 3.780 2.547 1.233 631 602 M 3.576 536 1.463 184 247 1.146 0 Ž 7.717 2.727 1.777 950 439 511 Ž 4.990 566 1.537 2.087 327 473 0 SREBRENICAUkupno 11.671 5.057 3.755 1.302 538 764 SREBRENICAUkupno 6.614 1.165 2.112 1.802 319 1.216 0 M 5.710 3.153 2.389 764 328 436 M 2.557 612 877 86 162 820 0 Ž 5.961 1.904 1.366 538 210 328 Ž 4.057 553 1.235 1.716 157 396 0 SREBRENIKUkupno 32.955 13.695 9.741 3.954 1.725 2.229 SREBRENIKUkupno 19.260 2.764 5.823 7.121 798 2.754 0 M 15.918 9.198 6.741 2.457 1.186 1.271 M 6.720 1.333 3.154 31 369 1.833 0 Ž 17.037 4.497 3.000 1.497 539 958 Ž 12.540 1.431 2.669 7.090 429 921 0 STARI GRAD SARAJEVOUkupno 31.979 15.749 12.767 2.982 1.847 1.135 STARI GRAD SARAJEVOUkupno 16.230 3.130 8.041 2.616 340 2.103 0 M 14.920 8.336 6.783 1.553 970 583 M 6.584 1.483 3.605 27 196 1.273 0 Ž 17.059 7.413 5.984 1.429 877 552 Ž 9.646 1.647 4.436 2.589 144 830 0 STOLACUkupno 12.270 5.021 3.635 1.386 617 769 STOLACUkupno 7.249 1.301 2.621 1.928 309 1.090 0 M 6.174 3.126 2.341 785 362 423 M 3.048 630 1.511 24 156 727 0 Ž 6.096 1.895 1.294 601 255 346 Ž 4.201 671 1.110 1.904 153 363 0 ŠAMACUkupno 15.178 6.749 5.081 1.668 1.006 662 ŠAMACUkupno 8.429 1.139 2.668 2.479 636 1.507 0 M 7.313 4.086 3.137 949 586 363 M 3.227 555 1.253 98 293 1.028 0 Ž 7.865 2.663 1.944 719 420 299 Ž 5.202 584 1.415 2.381 343 479 0 ŠEKOVIĆIUkupno 5.901 2.221 1.459 762 383 379 ŠEKOVIĆIUkupno 3.680 490 1.291 1.125 134 640 0 M 2.932 1.441 967 474 254 220 M 1.491 218 691 42 69 471 0 Ž 2.969 780 492 288 129 159 Ž 2.189 272 600 1.083 65 169 0 ŠIPOVOUkupno 8.821 3.880 2.721 1.159 569 590 ŠIPOVOUkupno 4.941 703 2.079 1.327 192 640 0 M 4.452 2.488 1.851 637 343 294 M 1.964 336 1.062 23 80 463 0 Ž 4.369 1.392 870 522 226 296 Ž 2.977 367 1.017 1.304 112 177 0 ŠIROKI BRIJEGUkupno 23.721 10.444 8.200 2.244 1.150 1.094 ŠIROKI BRIJEGUkupno 13.277 3.063 5.408 2.713 340 1.753 0 M 11.694 6.098 4.895 1.203 616 587 M 5.596 1.438 2.904 32 137 1.085 0 Ž 12.027 4.346 3.305 1.041 534 507 Ž 7.681 1.625 2.504 2.681 203 668 0 TEOČAKUkupno 6.224 2.373 1.723 650 281 369 TEOČAKUkupno 3.851 629 908 1.502 161 651 0 M 3.146 1.753 1.308 445 231 214 M 1.393 311 503 3 91 485 0 Ž 3.078 620 415 205 50 155 Ž 2.458 318 405 1.499 70 166 0 TESLIĆUkupno 32.478 13.266 10.224 3.042 1.874 1.168 TESLIĆUkupno 19.212 2.588 6.806 6.734 858 2.226 0 M 15.541 8.510 6.563 1.947 1.253 694 M 7.031 1.214 3.600 101 463 1.653 0 Ž 16.937 4.756 3.661 1.095 621 474 Ž 12.181 1.374 3.206 6.633 395 573 0
209 Teritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience SRBACUkupno 15.073 6.507 4.324 2.183 1.070 1.113 SRBACUkupno 8.566 1.102 3.000 2.271 574 1.619 0 M 7.356 3.780 2.547 1.233 631 602 M 3.576 536 1.463 184 247 1.146 0 Ž 7.717 2.727 1.777 950 439 511 Ž 4.990 566 1.537 2.087 327 473 0 SREBRENICAUkupno 11.671 5.057 3.755 1.302 538 764 SREBRENICAUkupno 6.614 1.165 2.112 1.802 319 1.216 0 M 5.710 3.153 2.389 764 328 436 M 2.557 612 877 86 162 820 0 Ž 5.961 1.904 1.366 538 210 328 Ž 4.057 553 1.235 1.716 157 396 0 SREBRENIKUkupno 32.955 13.695 9.741 3.954 1.725 2.229 SREBRENIKUkupno 19.260 2.764 5.823 7.121 798 2.754 0 M 15.918 9.198 6.741 2.457 1.186 1.271 M 6.720 1.333 3.154 31 369 1.833 0 Ž 17.037 4.497 3.000 1.497 539 958 Ž 12.540 1.431 2.669 7.090 429 921 0 STARI GRAD SARAJEVOUkupno 31.979 15.749 12.767 2.982 1.847 1.135 STARI GRAD SARAJEVOUkupno 16.230 3.130 8.041 2.616 340 2.103 0 M 14.920 8.336 6.783 1.553 970 583 M 6.584 1.483 3.605 27 196 1.273 0 Ž 17.059 7.413 5.984 1.429 877 552 Ž 9.646 1.647 4.436 2.589 144 830 0 STOLACUkupno 12.270 5.021 3.635 1.386 617 769 STOLACUkupno 7.249 1.301 2.621 1.928 309 1.090 0 M 6.174 3.126 2.341 785 362 423 M 3.048 630 1.511 24 156 727 0 Ž 6.096 1.895 1.294 601 255 346 Ž 4.201 671 1.110 1.904 153 363 0 ŠAMACUkupno 15.178 6.749 5.081 1.668 1.006 662 ŠAMACUkupno 8.429 1.139 2.668 2.479 636 1.507 0 M 7.313 4.086 3.137 949 586 363 M 3.227 555 1.253 98 293 1.028 0 Ž 7.865 2.663 1.944 719 420 299 Ž 5.202 584 1.415 2.381 343 479 0 ŠEKOVIĆIUkupno 5.901 2.221 1.459 762 383 379 ŠEKOVIĆIUkupno 3.680 490 1.291 1.125 134 640 0 M 2.932 1.441 967 474 254 220 M 1.491 218 691 42 69 471 0 Ž 2.969 780 492 288 129 159 Ž 2.189 272 600 1.083 65 169 0 ŠIPOVOUkupno 8.821 3.880 2.721 1.159 569 590 ŠIPOVOUkupno 4.941 703 2.079 1.327 192 640 0 M 4.452 2.488 1.851 637 343 294 M 1.964 336 1.062 23 80 463 0 Ž 4.369 1.392 870 522 226 296 Ž 2.977 367 1.017 1.304 112 177 0 ŠIROKI BRIJEGUkupno 23.721 10.444 8.200 2.244 1.150 1.094 ŠIROKI BRIJEGUkupno 13.277 3.063 5.408 2.713 340 1.753 0 M 11.694 6.098 4.895 1.203 616 587 M 5.596 1.438 2.904 32 137 1.085 0 Ž 12.027 4.346 3.305 1.041 534 507 Ž 7.681 1.625 2.504 2.681 203 668 0 TEOČAKUkupno 6.224 2.373 1.723 650 281 369 TEOČAKUkupno 3.851 629 908 1.502 161 651 0 M 3.146 1.753 1.308 445 231 214 M 1.393 311 503 3 91 485 0 Ž 3.078 620 415 205 50 155 Ž 2.458 318 405 1.499 70 166 0 TESLIĆUkupno 32.478 13.266 10.224 3.042 1.874 1.168 TESLIĆUkupno 19.212 2.588 6.806 6.734 858 2.226 0 M 15.541 8.510 6.563 1.947 1.253 694 M 7.031 1.214 3.600 101 463 1.653 0 Ž 16.937 4.756 3.661 1.095 621 474 Ž 12.181 1.374 3.206 6.633 395 573 0
210 RADNA SNAGA LABOUR FORCETeritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience TEŠANJUkupno 34.938 16.506 12.405 4.101 2.271 1.830 TEŠANJUkupno 18.432 3.312 5.068 7.056 752 2.244 0 M 17.197 10.764 7.973 2.791 1.640 1.151 M 6.433 1.613 2.648 58 438 1.676 0 Ž 17.741 5.742 4.432 1.310 631 679 Ž 11.999 1.699 2.420 6.998 314 568 0 TOMISLAVGRADUkupno 26.415 10.465 8.323 2.142 805 1.337 TOMISLAVGRADUkupno 15.950 3.191 5.604 4.169 369 2.617 0 M 13.397 6.605 5.316 1.289 535 754 M 6.792 1.519 3.253 29 173 1.818 0 Ž 13.018 3.860 3.007 853 270 583 Ž 9.158 1.672 2.351 4.140 196 799 0 TRAVNIKUkupno 44.364 19.694 15.184 4.510 2.373 2.137 TRAVNIKUkupno 24.670 3.985 8.702 7.196 762 4.025 0 M 21.832 12.052 9.116 2.936 1.611 1.325 M 9.780 2.015 4.570 85 415 2.695 0 Ž 22.532 7.642 6.068 1.574 762 812 Ž 14.890 1.970 4.132 7.111 347 1.330 0 TREBINJEUkupno 24.810 12.325 8.156 4.169 2.362 1.807 TREBINJEUkupno 12.485 2.310 7.432 1.412 190 1.141 0 M 11.976 6.507 4.481 2.026 1.015 1.011 M 5.469 1.107 3.563 45 67 687 0 Ž 12.834 5.818 3.675 2.143 1.347 796 Ž 7.016 1.203 3.869 1.367 123 454 0 TRNOVO - FBiHUkupno 1.372 501 388 113 58 55 TRNOVO - FBiHUkupno 871 72 401 279 39 80 0 M 679 335 271 64 35 29 M 344 23 257 1 9 54 0 Ž 693 166 117 49 23 26 Ž 527 49 144 278 30 26 0 TRNOVO - RSUkupno 1.842 883 496 387 230 157 TRNOVO - RSUkupno 959 140 565 151 25 78 0 M 879 493 302 191 110 81 M 386 61 271 0 14 40 0 Ž 963 390 194 196 120 76 Ž 573 79 294 151 11 38 0 TUZLAUkupno 96.349 45.259 33.771 11.488 6.237 5.251 TUZLAUkupno 51.090 9.062 22.649 11.030 1.300 7.049 0 M 45.277 25.052 18.742 6.310 3.608 2.702 M 20.225 4.254 10.774 132 680 4.385 0 Ž 51.072 20.207 15.029 5.178 2.629 2.549 Ž 30.865 4.808 11.875 10.898 620 2.664 0 UGLJEVIKUkupno 13.467 6.432 4.946 1.486 632 854 UGLJEVIKUkupno 7.035 1.179 1.826 2.423 473 1.134 0 M 6.788 4.183 3.353 830 333 497 M 2.605 565 1.015 48 186 791 0 Ž 6.679 2.249 1.593 656 299 357 Ž 4.430 614 811 2.375 287 343 0 USORAUkupno 5.732 2.231 1.782 449 214 235 USORAUkupno 3.501 576 1.071 1.131 161 562 0 M 2.832 1.447 1.175 272 142 130 M 1.385 263 609 25 73 415 0 Ž 2.900 784 607 177 72 105 Ž 2.116 313 462 1.106 88 147 0 VAREŠUkupno 7.947 2.931 2.320 611 361 250 VAREŠUkupno 5.016 587 2.271 1.515 124 519 0 M 3.877 1.965 1.616 349 227 122 M 1.912 274 1.229 10 63 336 0 Ž 4.070 966 704 262 134 128 Ž 3.104 313 1.042 1.505 61 183 0 VELIKA KLADUŠAUkupno 32.059 12.104 8.676 3.428 1.321 2.107 VELIKA KLADUŠAUkupno 19.955 2.353 4.199 7.335 1.244 4.824 0 M 15.576 7.873 5.634 2.239 949 1.290 M 7.703 1.161 2.005 170 645 3.722 0 Ž 16.483 4.231 3.042 1.189 372 817 Ž 12.252 1.192 2.194 7.165 599 1.102 0
211 Teritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience TEŠANJUkupno 34.938 16.506 12.405 4.101 2.271 1.830 TEŠANJUkupno 18.432 3.312 5.068 7.056 752 2.244 0 M 17.197 10.764 7.973 2.791 1.640 1.151 M 6.433 1.613 2.648 58 438 1.676 0 Ž 17.741 5.742 4.432 1.310 631 679 Ž 11.999 1.699 2.420 6.998 314 568 0 TOMISLAVGRADUkupno 26.415 10.465 8.323 2.142 805 1.337 TOMISLAVGRADUkupno 15.950 3.191 5.604 4.169 369 2.617 0 M 13.397 6.605 5.316 1.289 535 754 M 6.792 1.519 3.253 29 173 1.818 0 Ž 13.018 3.860 3.007 853 270 583 Ž 9.158 1.672 2.351 4.140 196 799 0 TRAVNIKUkupno 44.364 19.694 15.184 4.510 2.373 2.137 TRAVNIKUkupno 24.670 3.985 8.702 7.196 762 4.025 0 M 21.832 12.052 9.116 2.936 1.611 1.325 M 9.780 2.015 4.570 85 415 2.695 0 Ž 22.532 7.642 6.068 1.574 762 812 Ž 14.890 1.970 4.132 7.111 347 1.330 0 TREBINJEUkupno 24.810 12.325 8.156 4.169 2.362 1.807 TREBINJEUkupno 12.485 2.310 7.432 1.412 190 1.141 0 M 11.976 6.507 4.481 2.026 1.015 1.011 M 5.469 1.107 3.563 45 67 687 0 Ž 12.834 5.818 3.675 2.143 1.347 796 Ž 7.016 1.203 3.869 1.367 123 454 0 TRNOVO - FBiHUkupno 1.372 501 388 113 58 55 TRNOVO - FBiHUkupno 871 72 401 279 39 80 0 M 679 335 271 64 35 29 M 344 23 257 1 9 54 0 Ž 693 166 117 49 23 26 Ž 527 49 144 278 30 26 0 TRNOVO - RSUkupno 1.842 883 496 387 230 157 TRNOVO - RSUkupno 959 140 565 151 25 78 0 M 879 493 302 191 110 81 M 386 61 271 0 14 40 0 Ž 963 390 194 196 120 76 Ž 573 79 294 151 11 38 0 TUZLAUkupno 96.349 45.259 33.771 11.488 6.237 5.251 TUZLAUkupno 51.090 9.062 22.649 11.030 1.300 7.049 0 M 45.277 25.052 18.742 6.310 3.608 2.702 M 20.225 4.254 10.774 132 680 4.385 0 Ž 51.072 20.207 15.029 5.178 2.629 2.549 Ž 30.865 4.808 11.875 10.898 620 2.664 0 UGLJEVIKUkupno 13.467 6.432 4.946 1.486 632 854 UGLJEVIKUkupno 7.035 1.179 1.826 2.423 473 1.134 0 M 6.788 4.183 3.353 830 333 497 M 2.605 565 1.015 48 186 791 0 Ž 6.679 2.249 1.593 656 299 357 Ž 4.430 614 811 2.375 287 343 0 USORAUkupno 5.732 2.231 1.782 449 214 235 USORAUkupno 3.501 576 1.071 1.131 161 562 0 M 2.832 1.447 1.175 272 142 130 M 1.385 263 609 25 73 415 0 Ž 2.900 784 607 177 72 105 Ž 2.116 313 462 1.106 88 147 0 VAREŠUkupno 7.947 2.931 2.320 611 361 250 VAREŠUkupno 5.016 587 2.271 1.515 124 519 0 M 3.877 1.965 1.616 349 227 122 M 1.912 274 1.229 10 63 336 0 Ž 4.070 966 704 262 134 128 Ž 3.104 313 1.042 1.505 61 183 0 VELIKA KLADUŠAUkupno 32.059 12.104 8.676 3.428 1.321 2.107 VELIKA KLADUŠAUkupno 19.955 2.353 4.199 7.335 1.244 4.824 0 M 15.576 7.873 5.634 2.239 949 1.290 M 7.703 1.161 2.005 170 645 3.722 0 Ž 16.483 4.231 3.042 1.189 372 817 Ž 12.252 1.192 2.194 7.165 599 1.102 0
212 RADNA SNAGA LABOUR FORCETeritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience VISOKOUkupno 32.974 15.037 11.662 3.375 1.893 1.482 VISOKOUkupno 17.937 3.011 6.776 5.495 459 2.196 0 M 16.110 9.275 7.261 2.014 1.213 801 M 6.835 1.420 3.595 44 242 1.534 0 Ž 16.864 5.762 4.401 1.361 680 681 Ž 11.102 1.591 3.181 5.451 217 662 0 VIŠEGRADUkupno 9.410 4.244 2.548 1.696 954 742 VIŠEGRADUkupno 5.166 683 2.483 1.004 273 723 0 M 4.483 2.420 1.500 920 522 398 M 2.063 316 1.190 16 77 464 0 Ž 4.927 1.824 1.048 776 432 344 Ž 3.103 367 1.293 988 196 259 0 VITEZUkupno 21.159 9.790 7.394 2.396 1.255 1.141 VITEZUkupno 11.369 2.092 4.362 3.329 265 1.321 0 M 10.383 5.890 4.483 1.407 788 619 M 4.493 975 2.444 26 153 895 0 Ž 10.776 3.900 2.911 989 467 522 Ž 6.876 1.117 1.918 3.303 112 426 0 VLASENICAUkupno 9.814 3.972 2.841 1.131 444 687 VLASENICAUkupno 5.842 1.044 1.830 1.709 169 1.090 0 M 4.769 2.508 1.802 706 266 440 M 2.261 492 863 22 95 789 0 Ž 5.045 1.464 1.039 425 178 247 Ž 3.581 552 967 1.687 74 301 0 VOGOŠĆAUkupno 21.934 11.068 8.335 2.733 1.574 1.159 VOGOŠĆAUkupno 10.866 2.420 4.213 2.584 265 1.384 0 M 10.332 6.210 4.842 1.368 848 520 M 4.122 1.155 1.973 21 141 832 0 Ž 11.602 4.858 3.493 1.365 726 639 Ž 6.744 1.265 2.240 2.563 124 552 0 VUKOSAVLJEUkupno 3.963 1.791 1.362 429 187 242 VUKOSAVLJEUkupno 2.172 252 558 724 187 451 0 M 1.985 1.111 828 283 126 157 M 874 130 296 30 112 306 0 Ž 1.978 680 534 146 61 85 Ž 1.298 122 262 694 75 145 0 ZAVIDOVIĆIUkupno 29.913 12.880 9.117 3.763 1.595 2.168 ZAVIDOVIĆIUkupno 17.033 2.750 5.475 6.312 463 2.033 0 M 14.805 8.564 6.102 2.462 1.141 1.321 M 6.241 1.427 3.128 22 283 1.381 0 Ž 15.108 4.316 3.015 1.301 454 847 Ž 10.792 1.323 2.347 6.290 180 652 0 ZENICAUkupno 92.906 41.548 30.501 11.047 5.959 5.088 ZENICAUkupno 51.358 8.830 19.884 15.267 1.085 6.292 0 M 45.664 25.736 18.965 6.771 3.728 3.043 M 19.928 4.284 10.562 84 612 4.386 0 Ž 47.242 15.812 11.536 4.276 2.231 2.045 Ž 31.430 4.546 9.322 15.183 473 1.906 0 ZVORNIKUkupno 49.361 22.080 16.077 6.003 2.845 3.158 ZVORNIKUkupno 27.281 4.038 8.429 8.957 1.020 4.837 0 M 24.431 13.787 10.001 3.786 1.861 1.925 M 10.644 2.034 4.410 197 531 3.472 0 Ž 24.930 8.293 6.076 2.217 984 1.233 Ž 16.637 2.004 4.019 8.760 489 1.365 0 ŽEPČEUkupno 24.855 10.507 8.270 2.237 1.252 985 ŽEPČEUkupno 14.348 2.596 4.369 5.082 478 1.823 0 M 12.576 7.205 5.842 1.363 789 574 M 5.371 1.221 2.564 52 260 1.274 0 Ž 12.279 3.302 2.428 874 463 411 Ž 8.977 1.375 1.805 5.030 218 549 0 ŽIVINICEUkupno 47.865 19.748 12.494 7.254 2.945 4.309 ŽIVINICEUkupno 28.117 4.862 7.713 11.184 844 3.514 0 M 23.607 13.825 9.153 4.672 2.192 2.480 M 9.782 2.316 4.508 34 435 2.489 0 Ž 24.258 5.923 3.341 2.582 753 1.829 Ž 18.335 2.546 3.205 11.150 409 1.025 0
213 Teritorija SpolRadno sposobno stanovništvoRadna snaga Teritorija SpolEkonomski neaktivni Nepoznato Ukupno ZaposleniNezaposleni UkupnoUčenici/studenti (15 i više godina)PenzioneriLica koja obavljaju kućne posloveNesposobni za radOstaliUkupno nezaposleniRadili ranijeBez radnog iskustva Level Sexworking age populationLabour force Level Sex Total EmployeesUnemployed TotalPupils / students (15 years of age and over)Retired personsHousewife/person performing household dutiesUnable to work Others Total had worked beforewithout working experience VISOKOUkupno 32.974 15.037 11.662 3.375 1.893 1.482 VISOKOUkupno 17.937 3.011 6.776 5.495 459 2.196 0 M 16.110 9.275 7.261 2.014 1.213 801 M 6.835 1.420 3.595 44 242 1.534 0 Ž 16.864 5.762 4.401 1.361 680 681 Ž 11.102 1.591 3.181 5.451 217 662 0 VIŠEGRADUkupno 9.410 4.244 2.548 1.696 954 742 VIŠEGRADUkupno 5.166 683 2.483 1.004 273 723 0 M 4.483 2.420 1.500 920 522 398 M 2.063 316 1.190 16 77 464 0 Ž 4.927 1.824 1.048 776 432 344 Ž 3.103 367 1.293 988 196 259 0 VITEZUkupno 21.159 9.790 7.394 2.396 1.255 1.141 VITEZUkupno 11.369 2.092 4.362 3.329 265 1.321 0 M 10.383 5.890 4.483 1.407 788 619 M 4.493 975 2.444 26 153 895 0 Ž 10.776 3.900 2.911 989 467 522 Ž 6.876 1.117 1.918 3.303 112 426 0 VLASENICAUkupno 9.814 3.972 2.841 1.131 444 687 VLASENICAUkupno 5.842 1.044 1.830 1.709 169 1.090 0 M 4.769 2.508 1.802 706 266 440 M 2.261 492 863 22 95 789 0 Ž 5.045 1.464 1.039 425 178 247 Ž 3.581 552 967 1.687 74 301 0 VOGOŠĆAUkupno 21.934 11.068 8.335 2.733 1.574 1.159 VOGOŠĆAUkupno 10.866 2.420 4.213 2.584 265 1.384 0 M 10.332 6.210 4.842 1.368 848 520 M 4.122 1.155 1.973 21 141 832 0 Ž 11.602 4.858 3.493 1.365 726 639 Ž 6.744 1.265 2.240 2.563 124 552 0 VUKOSAVLJEUkupno 3.963 1.791 1.362 429 187 242 VUKOSAVLJEUkupno 2.172 252 558 724 187 451 0 M 1.985 1.111 828 283 126 157 M 874 130 296 30 112 306 0 Ž 1.978 680 534 146 61 85 Ž 1.298 122 262 694 75 145 0 ZAVIDOVIĆIUkupno 29.913 12.880 9.117 3.763 1.595 2.168 ZAVIDOVIĆIUkupno 17.033 2.750 5.475 6.312 463 2.033 0 M 14.805 8.564 6.102 2.462 1.141 1.321 M 6.241 1.427 3.128 22 283 1.381 0 Ž 15.108 4.316 3.015 1.301 454 847 Ž 10.792 1.323 2.347 6.290 180 652 0 ZENICAUkupno 92.906 41.548 30.501 11.047 5.959 5.088 ZENICAUkupno 51.358 8.830 19.884 15.267 1.085 6.292 0 M 45.664 25.736 18.965 6.771 3.728 3.043 M 19.928 4.284 10.562 84 612 4.386 0 Ž 47.242 15.812 11.536 4.276 2.231 2.045 Ž 31.430 4.546 9.322 15.183 473 1.906 0 ZVORNIKUkupno 49.361 22.080 16.077 6.003 2.845 3.158 ZVORNIKUkupno 27.281 4.038 8.429 8.957 1.020 4.837 0 M 24.431 13.787 10.001 3.786 1.861 1.925 M 10.644 2.034 4.410 197 531 3.472 0 Ž 24.930 8.293 6.076 2.217 984 1.233 Ž 16.637 2.004 4.019 8.760 489 1.365 0 ŽEPČEUkupno 24.855 10.507 8.270 2.237 1.252 985 ŽEPČEUkupno 14.348 2.596 4.369 5.082 478 1.823 0 M 12.576 7.205 5.842 1.363 789 574 M 5.371 1.221 2.564 52 260 1.274 0 Ž 12.279 3.302 2.428 874 463 411 Ž 8.977 1.375 1.805 5.030 218 549 0 ŽIVINICEUkupno 47.865 19.748 12.494 7.254 2.945 4.309 ŽIVINICEUkupno 28.117 4.862 7.713 11.184 844 3.514 0 M 23.607 13.825 9.153 4.672 2.192 2.480 M 9.782 2.316 4.508 34 435 2.489 0 Ž 24.258 5.923 3.341 2.582 753 1.829 Ž 18.335 2.546 3.205 11.150 409 1.025 0

215 Teritorija UkupnoBroj zgrada prema broju stanova jedan stan dva stana tri stanačetiri stanapet stanovasa 6-10 stanovasa 11-20 stanovasa 21-30 stanovasa 31-50 stanova51 i više Area TotalHousing units according to the number of dwellings One dwelling Two dewllingsThree dwellingsFour dwellingsFive dwellings6-10 dwellings11-20 dwellings21-30 dwellings31-50 dwellings51 and more BiH 1.078.156 866.796 165.603 21.859 6.071 1.643 6.316 5.224 2.109 1.510 1.025 FBiH 624.761 478.150 114.706 15.853 4.350 1.114 4.226 3.347 1.242 1.000 773 RS 425.554 363.926 48.632 5.775 1.609 454 1.862 1.754 810 489 243 BD BiH 27.841 24.720 2.265 231 112 75 228 123 57 21 914.1. STAMBENE ZGRADE PREMA BROJU STANOVA, nivo BiH, F BiH, RS i BD Housing units according to the number of dwellings , Level BiH, F BiH, RS and BD Grafikon 14.1. Stambene zgrade prema broju stanova, nivo BiH Graph 14.1. Residential buildings by number of dwellings , Level BiH
216 STANOVI I ZGRADE DWELLINGSTeritorija UkupnoBroj zgrada prema broju stanova jedan stan dva stana tri stanačetiri stanapet stanovasa 6-10 stanovasa 11-20 stanovasa 21-30 stanovasa 31-50 stanova51 i više Area TotalHousing units according to the number of dwellings One dwelling Two dewllingsThree dwellingsFour dwellingsFive dwellings6-10 dwellings11-20 dwellings21-30 dwellings31-50 dwellings31-50 dwellings USK 85.923 75.253 8.846 1.029 198 59 202 199 65 49 23 PK 16.166 15.569 473 41 18 4 26 29 4 2 0 TK 142.704 106.717 31.665 2.326 592 129 419 355 173 197 131 ZDK 103.725 77.282 22.129 2.248 690 149 396 346 196 164 125 BPK 8.658 6.509 1.670 248 57 15 65 63 18 7 6 SBK 76.892 62.768 11.725 1.178 297 47 309 360 118 71 19 HNK 59.668 45.543 9.902 1.724 626 188 847 525 171 87 55 ZHK 25.547 21.523 3.385 382 96 10 87 52 8 4 0 KS 81.545 47.236 21.490 6.331 1.663 487 1.749 1.320 453 406 410 K 10 23.933 19.750 3.421 346 113 26 126 98 36 13 414.2. STAMBENE ZGRADE PREMA BROJU STANOVA, nivo kantona u F BiH Housing units according to the number of dwellings , Canton Level in F BiH Grafikon 14.2. Stambene zgrade, BiH Graph 14.2. Residential buildings , BiH
217 Teritorija UkupnoBroj zgrada prema broju stanova jedan stan dva stana tri stanačetiri stanapet stanovasa 6-10 stanovasa 11-20 stanovasa 21-30 stanovasa 31-50 stanova51 i više Area TotalHousing units according to the number of dwellings One dwellingTwo dewllingsThree dwellingsFour dwellingsFive dwellings6-10 dwellings11-20 dwellings21-30 dwellings31-50 dwellings31-50 dwellings BANOVIĆI 6.009 3.583 2.154 100 58 10 36 34 14 13 7 BANJA LUKA 45.639 33.434 8.569 1.717 410 118 387 480 261 179 84 BERKOVIĆI 926 822 99 2 1 2 0 0 0 0 0 BIHAĆ 18.418 15.626 2.218 314 69 24 43 47 29 33 15 BIJELJINA 36.540 33.057 2.795 224 71 13 107 116 75 53 29 BILEĆA 3.144 2.323 649 60 44 11 28 20 6 2 1 BOSANSKA KRUPA 9.287 8.169 970 85 19 4 20 14 4 2 0 BOSANSKI PETROVAC 3.914 3.507 336 33 7 1 12 16 2 0 0 BOSANSKO GRAHOVO 1.443 1.267 145 10 2 0 3 13 3 0 0 BRATUNAC 6.489 5.653 707 68 15 6 16 12 8 4 0 BRČKO 27.841 24.720 2.265 231 112 75 228 123 57 21 9 BREZA 4.832 3.765 893 59 50 6 42 8 3 5 1 BROD 5.800 5.498 190 11 6 1 34 35 22 3 0 BUGOJNO 9.399 8.171 984 98 42 3 22 49 13 15 2 BUSOVAČA 6.450 5.351 1.007 66 11 1 4 6 2 2 0 BUŽIM 4.559 4.255 275 24 1 1 3 0 0 0 0 CAZIN 17.789 16.438 1.167 115 13 5 24 19 2 3 3 CENTAR SARAJEVO 8.307 3.647 2.205 883 296 129 558 425 67 50 47 ČAJNIČE 1.893 1.590 247 29 4 4 6 13 0 0 0 ČAPLJINA 7.556 6.353 983 73 30 10 62 29 5 9 2 ČELIĆ 4.239 3.843 370 14 5 2 2 2 0 1 0 ČELINAC 5.937 4.991 815 78 23 5 9 7 5 3 1 ČITLUK 5.047 4.275 579 100 33 10 28 16 2 3 1 DERVENTA 11.466 10.766 501 71 17 5 47 38 14 4 3 DOBOJ 25.407 22.465 2.254 207 75 25 111 148 53 50 19 DOBOJ-ISTOK 3.175 2.134 990 44 4 1 2 0 0 0 0 DOBOJ-JUG 1.286 964 295 24 0 0 2 1 0 0 0 DOBRETIĆI 538 496 37 4 0 0 1 0 0 0 0 DOMALJEVAC-ŠAMAC 1.678 1.640 33 3 0 0 0 2 0 0 0 DONJI VAKUF 4.264 3.542 607 68 21 3 8 5 3 6 1 DONJI ŽABAR 1.508 1.484 24 0 0 0 0 0 0 0 0 DRVAR 3.403 2.783 521 27 12 5 22 15 10 5 314.3. STAMBENE ZGRADE PREMA BROJU STANOVA, nivo općine u BiH Housing units according to the number of dwellings , Municipality Level in BiH
218 STANOVI I ZGRADE DWELLINGSTeritorija UkupnoBroj zgrada prema broju stanova jedan stan dva stana tri stanačetiri stanapet stanovasa 6-10 stanovasa 11-20 stanovasa 21-30 stanovasa 31-50 stanova51 i više Area TotalHousing units according to the number of dwellings One dwellingTwo dewllingsThree dwellingsFour dwellingsFive dwellings6-10 dwellings11-20 dwellings21-30 dwellings31-50 dwellings31-50 dwellings FOČA - FBiH 1.223 1.029 173 16 2 0 1 2 0 0 0 FOČA - RS 5.953 4.445 1.058 184 85 17 79 42 26 12 5 FOJNICA 4.446 3.250 1.036 87 37 3 16 13 4 0 0 GACKO 2.538 1.925 471 65 21 5 25 16 3 7 0 GLAMOČ 1.837 1.484 315 3 6 1 11 11 5 1 0 GORAŽDE 6.693 4.788 1.449 231 54 15 64 61 18 7 6 GORNJI VAKUF-USKOPLJE 5.492 4.389 902 129 16 6 29 20 1 0 0 GRAČANICA 14.628 10.283 3.959 269 53 8 23 22 8 3 0 GRAD MOSTAR 22.666 15.641 4.719 855 296 88 464 363 139 58 43 GRADAČAC 12.412 9.983 2.186 154 23 6 39 16 3 1 1 GRADIŠKA 20.391 19.161 1.028 69 21 10 29 30 27 9 7 GRUDE 4.746 4.291 389 37 10 1 8 8 1 1 0 HADŽIĆI 8.791 7.415 1.104 154 33 7 40 20 3 12 3 HAN PIJESAK 1.327 1.055 170 35 30 5 15 10 4 3 0 ILIDŽA 17.197 10.290 4.801 1.305 264 68 235 112 30 47 45 ILIJAŠ 7.371 5.405 1.670 154 59 11 21 35 12 4 0 ISTOČNA ILIDŽA 3.120 2.026 831 156 33 4 15 17 7 13 18 ISTOČNI DRVAR 54 50 1 0 1 1 1 0 0 0 0 ISTOČNI MOSTAR 146 133 11 2 0 0 0 0 0 0 0 ISTOČNI STARI GRAD 658 604 37 9 7 1 0 0 0 0 0 ISTOČNO NOVO SARAJEVO 2.265 1.651 373 72 21 10 17 86 27 7 1 JABLANICA 3.314 2.544 549 99 42 9 46 15 4 6 0 JAJCE 8.352 6.733 1.362 118 28 1 49 37 22 1 1 JEZERO 529 473 50 6 0 0 0 0 0 0 0 KAKANJ 12.584 9.800 2.371 201 92 18 39 29 22 6 6 KALESIJA 11.307 9.034 2.100 120 16 4 18 14 1 0 0 KALINOVIK 1.226 1.002 171 17 8 6 18 2 2 0 0 KISELJAK 7.826 6.606 1.102 74 10 4 12 9 2 4 3 KLADANJ 4.151 2.979 1.037 86 17 8 12 8 2 2 0 KLJUČ 5.327 4.313 827 86 28 8 29 25 9 2 0 KNEŽEVO 3.721 3.148 467 59 17 2 8 18 2 0 0 KONJIC 9.990 7.806 1.541 285 125 27 125 56 12 7 6 KOSTAJNICA 2.058 1.883 151 10 4 0 5 3 1 1 0 KOTOR VAROŠ 6.843 5.381 1.257 134 28 6 14 9 10 4 0 KOZARSKA DUBICA 9.608 9.024 455 34 15 7 40 27 1 2 3
219 Teritorija UkupnoBroj zgrada prema broju stanova jedan stan dva stana tri stanačetiri stanapet stanovasa 6-10 stanovasa 11-20 stanovasa 21-30 stanovasa 31-50 stanova51 i više Area TotalHousing units according to the number of dwellings One dwellingTwo dewllingsThree dwellingsFour dwellingsFive dwellings6-10 dwellings11-20 dwellings21-30 dwellings31-50 dwellings31-50 dwellings KREŠEVO 2.145 1.808 290 32 2 0 11 1 0 1 0 KRUPA NA UNI 951 922 25 4 0 0 0 0 0 0 0 KUPRES - FBiH 1.724 1.372 260 40 10 5 23 11 1 2 0 KUPRES - RS 205 199 6 0 0 0 0 0 0 0 0 LAKTAŠI 14.388 12.648 1.529 131 24 11 16 20 6 2 1 LIVNO 8.353 6.936 1.119 130 53 8 50 40 11 5 1 LOPARE 6.472 5.539 860 35 7 3 19 4 2 2 1 LUKAVAC 16.787 12.969 3.409 178 54 11 65 38 30 24 9 LJUBINJE 1.455 1.232 192 14 4 1 7 5 0 0 0 LjUBUŠKI 7.773 6.584 984 106 28 0 44 21 5 1 0 MAGLAJ 7.220 5.948 1.070 72 40 2 32 35 15 2 4 MILIĆI 3.363 2.495 778 53 6 3 13 5 3 5 2 MODRIČA 10.320 9.664 539 27 19 4 19 37 6 2 3 MRKONJIĆ GRAD 7.678 6.391 1.097 114 30 9 19 7 4 6 1 NEUM 1.813 1.075 364 161 47 37 94 29 2 2 2 NEVESINJE 4.685 4.018 538 67 16 3 23 16 4 0 0 NOVI GRAD 9.605 8.576 813 100 29 5 32 34 8 6 2 NOVI GRAD SARAJEVO 15.355 6.749 4.996 1.778 436 107 429 330 236 177 117 NOVI TRAVNIK 5.160 4.348 537 54 21 3 59 97 26 13 2 NOVO GORAŽDE 1.278 1.058 181 26 4 1 2 3 3 0 0 NOVO SARAJEVO 6.078 2.174 1.999 846 230 79 200 215 61 96 178 ODŽAK 7.157 6.790 302 30 10 3 9 9 2 2 0 OLOVO 4.266 3.853 351 30 8 1 11 4 8 0 0 ORAŠJE 7.331 7.139 138 8 8 1 17 18 2 0 0 OSMACI 2.034 1.693 329 8 3 0 1 0 0 0 0 OŠTRA LUKA 1.394 1.260 127 3 3 0 1 0 0 0 0 PALE - FBiH 742 692 48 1 1 0 0 0 0 0 0 PALE - RS 7.258 5.900 987 176 42 12 72 28 17 15 9 PELAGIĆEVO 2.209 2.046 151 9 1 0 1 1 0 0 0 PETROVAC 174 161 9 1 0 0 2 1 0 0 0 PETROVO 3.292 3.108 162 5 9 0 5 3 0 0 0 POSUŠJE 4.780 3.685 921 121 29 6 10 7 0 1 0 PRIJEDOR 29.235 25.917 2.701 226 65 24 125 86 48 26 17 PRNJAVOR 15.818 14.340 1.283 85 20 9 36 27 7 9 2 PROZOR 4.452 3.819 513 79 22 1 3 9 4 2 0
220 STANOVI I ZGRADE DWELLINGSTeritorija UkupnoBroj zgrada prema broju stanova jedan stan dva stana tri stanačetiri stanapet stanovasa 6-10 stanovasa 11-20 stanovasa 21-30 stanovasa 31-50 stanova51 i više Area TotalHousing units according to the number of dwellings One dwellingTwo dewllingsThree dwellingsFour dwellingsFive dwellings6-10 dwellings11-20 dwellings21-30 dwellings31-50 dwellings31-50 dwellings RAVNO 1.057 879 138 30 8 0 2 0 0 0 0 RIBNIK 3.086 2.822 240 14 1 0 7 2 0 0 0 ROGATICA 4.534 3.498 886 100 21 4 9 6 4 3 3 RUDO 3.676 2.901 686 55 10 6 11 5 2 0 0 SANSKI MOST 12.798 10.885 1.594 176 27 8 43 42 14 4 5 SAPNA 3.315 2.549 719 39 5 1 2 0 0 0 0 SOKOLAC 5.188 4.167 815 95 36 9 31 25 8 2 0 SRBAC 7.477 7.083 310 23 14 4 25 13 4 1 0 SREBRENICA 3.992 3.442 453 43 10 4 14 16 9 1 0 SREBRENIK 14.481 9.401 4.750 235 43 4 22 13 3 9 1 STARI GRAD SARAJEVO 10.144 5.681 2.904 874 281 81 214 99 5 3 2 STOLAC 3.773 3.151 516 42 23 6 23 8 3 0 1 ŠAMAC 6.287 5.993 215 17 9 7 20 14 8 2 2 ŠEKOVIĆI 3.230 2.789 389 29 9 3 5 3 3 0 0 ŠIPOVO 4.489 3.638 715 90 15 1 9 21 0 0 0 ŠIROKI BRIJEG 8.248 6.963 1.091 118 29 3 25 16 2 1 0 TEOČAK 2.213 1.651 549 12 0 0 1 0 0 0 0 TESLIĆ 15.404 13.098 1.915 189 38 13 73 62 7 7 2 TEŠANJ 13.331 10.216 2.841 176 32 4 42 11 5 3 1 TOMISLAVGRAD 7.173 5.908 1.061 136 30 7 17 8 6 0 0 TRAVNIK 15.120 11.769 2.609 365 94 21 93 97 40 28 4 TREBINJE 7.375 5.315 1.441 202 99 27 143 88 38 15 7 TRNOVO - FBiH 1.520 1.226 239 23 9 0 4 4 9 6 0 TRNOVO - RS 1.466 1.211 192 23 12 4 20 4 0 0 0 TUZLA 30.476 22.040 6.477 926 278 65 169 174 102 134 111 UGLJEVIK 5.929 5.549 333 14 4 2 3 5 14 5 0 USORA 2.282 2.033 235 11 2 0 1 0 0 0 0 VAREŠ 3.676 3.007 485 56 27 5 32 39 16 5 4 VELIKA KLADUŠA 13.831 12.060 1.459 196 34 8 28 36 5 5 0 VISOKO 12.980 10.838 1.856 152 37 11 35 25 23 3 0 VIŠEGRAD 4.277 3.171 858 136 30 6 31 19 22 4 0 VITEZ 7.700 6.305 1.252 83 15 2 5 26 5 1 6 VLASENICA 3.435 2.452 826 85 17 3 20 21 7 4 0 VOGOŠĆA 6.782 4.649 1.572 314 55 5 48 80 30 11 18 VUKOSAVLJE 2.033 1.957 72 3 0 0 0 1 0 0 0
221 Teritorija UkupnoBroj zgrada prema broju stanova jedan stan dva stana tri stanačetiri stanapet stanovasa 6-10 stanovasa 11-20 stanovasa 21-30 stanovasa 31-50 stanova51 i više Area TotalHousing units according to the number of dwellings One dwellingTwo dewllingsThree dwellingsFour dwellingsFive dwellings6-10 dwellings11-20 dwellings21-30 dwellings31-50 dwellings31-50 dwellings ZAVIDOVIĆI 11.257 7.414 3.364 254 80 15 61 44 15 9 1 ZENICA 21.710 12.809 6.907 1.065 296 80 89 141 87 129 107 ZVORNIK 16.676 13.629 2.598 254 45 12 37 43 22 16 20 ŽEPČE 8.301 6.635 1.461 148 26 7 10 9 2 2 1 ŽIVINICE 19.511 16.268 2.965 149 36 9 28 34 10 10 2
222 STANOVI I ZGRADE DWELLINGSNivo Broj stanova i površina u m2 UkupnoStanovi koji se koristesаmо zа stаnоvаnjе za stanovanje i obavljanje djelatnosti samo za obavljanje djelatnosti zа оdmоr i rеkrеаciјu u vriјеmе sеzоnskih rаdоvа u pоlјоprivrеdi kао drugi stаn i kојi sе nаlаzi u istоm оbјеktu оd strаnе privrеmеnо prisutne osobe prаzаn LevelNumber of dwellings and surface area in m2TotalDwellings used for Only for dwellingFor dwelling and business activitiesOnly for business activitiesFor leisure and recreationFor use during the seasonal agricultural worksOther dwelling unit in the same buildingUsed by temporarily present personsVacant BiHbroj 1.607.998 1.126.988 6.504 3.572 38.405 4.895 26.743 15.232 385.659 površina 119.522.072 86.862.738 727.654 255.193 2.221.725 260.976 1.777.943 1.156.448 26.259.395 FBiHbroj 986.668 698.134 4.228 2.668 26.136 2.550 18.849 8.485 225.618 površina 75.882.552 55.580.639 491.070 193.076 1.534.899 140.399 1.271.013 671.413 16.000.043 RSbroj 584.261 402.839 2.087 817 11.691 2.244 7.556 6.501 150.526 površina 40.641.416 29.090.108 211.393 56.372 653.364 115.842 483.078 462.332 9.568.927 BD BiHbroj 37.069 26.015 189 87 578 101 338 246 9.515 površina 2.998.104 2.191.991 25.191 5.745 33.462 4.735 23.852 22.703 690.42515.1. BROJ I POVRŠINA STANOVA PREMA OSNOVU KORIŠĆENJA, nivo BiH, F BiH, RS i BD Number and the floor space of dwellings according to the occupancy status , Level BiH, F BiH, RS and BD
223 Nivo Broj stanova i površina u m2 UkupnoStanovi koji se koristesаmо zа stаnоvаnjе za stanovanje i obavljanje djelatnosti samo za obavljanje djelatnosti zа оdmоr i rеkrеаciјu u vriјеmе sеzоnskih rаdоvа u pоlјоprivrеdi kао drugi stаn i kојi sе nаlаzi u istоm оbјеktu оd strаnе privrеmеnо prisutne osobe prаzаn LevelDwellings used for Only for dwellingFor dwelling and business activitiesOnly for business activitiesFor leisure and recreationFor use during the seasonal agricultural worksOther dwelling unit in the same buildingUsed by temporarily present personsVacant USKbroj 106.713 76.478 557 200 1.085 158 967 1.353 25.915 površina 9.972.074 7.367.124 76.812 15.728 80.367 11.050 75.604 138.605 2.206.784 PKbroj 17.501 12.956 115 12 316 36 49 131 3.886 površina 1.728.242 1.351.326 17.092 869 14.437 1.771 3.618 12.968 326.161 TKbroj 209.809 146.559 709 221 5.295 699 8.063 2.001 46.262 površina 15.574.814 11.283.807 79.903 15.375 281.065 33.649 525.260 170.213 3.185.542 ZDKbroj 161.296 118.523 645 154 3.656 355 3.968 771 33.224 površina 11.278.642 8.520.022 73.878 10.269 192.104 19.109 252.567 62.294 2.148.399 BPKbroj 13.408 8.442 33 8 562 222 313 145 3.683 površina 852.735 558.948 3.313 468 30.574 11.212 21.385 8.842 217.993 SBKbroj 105.586 75.812 529 151 3.431 347 1.387 579 23.350 površina 8.246.531 6.140.612 60.108 10.970 215.730 19.980 95.167 42.152 1.661.812 HNKbroj 99.089 66.022 640 836 3.834 313 1.118 1.022 25.304 površina 7.827.234 5.433.353 71.189 58.090 257.910 18.808 84.344 69.854 1.833.686 ZHKbroj 31.632 24.638 227 50 761 81 483 63 5.329 površina 3.174.978 2.561.721 30.582 3.826 58.273 5.964 42.968 6.295 465.349 KSbroj 209.481 145.490 650 995 6.871 234 2.298 2.263 50.680 površina 14.097.767 9.970.559 62.376 74.560 381.024 12.036 152.411 147.153 3.297.648 K 10broj 32.153 23.214 123 41 325 105 203 157 7.985 površina 3.129.535 2.393.167 15.817 2.921 23.415 6.820 17.689 13.037 656.66915.2. STAMBENE ZGRADE PREMA BROJU STANOVA, nivo kantona u F BiH Housing units according to the number of dwellings , Canton Level in F BiH
224 STANOVI I ZGRADE DWELLINGSNivo Broj stanova i površina u m2 UkupnoStanovi koji se koristesаmо zа stаnоvаnjе za stanovanje i obavljanje djelatnosti samo za obavljanje djelatnosti zа оdmоr i rеkrеаciјu u vriјеmе sеzоnskih rаdоvа u pоlјоprivrеdi kао drugi stаn i kојi sе nаlаzi u istоm оbјеktu оd strаnе privrеmеnо prisutne osobe prаzаn LevelDwellings used for Only for dwellingFor dwelling and business activitiesOnly for business activitiesFor leisure and recreationFor use during the seasonal agricultural worksOther dwelling unit in the same buildingUsed by temporarily present personsVacant BANOVIĆIbroj 10.516 7.466 22 2 254 54 972 68 1.678 površina 723.970 528.664 2.455 124 14.553 3.265 60.078 5.086 109.745 BANJA LUKAbroj 87.644 63.904 293 290 1.895 146 1.020 1.780 18.316 površina 5.869.904 4.367.194 28.660 21.218 109.943 7.261 68.567 106.394 1.160.667 BERKOVIĆIbroj 1.040 630 4 0 25 5 0 3 373 površina 66.412 42.451 339 0 1.852 270 0 120 21.380 BIHAĆbroj 25.491 17.793 176 122 542 33 171 445 6.209 površina 2.274.508 1.617.470 25.919 9.915 41.922 2.307 14.167 43.556 519.252 BIJELJINAbroj 47.946 33.828 238 58 761 80 602 459 11.920 površina 3.661.055 2.680.553 24.211 3.819 41.070 3.731 36.473 35.741 835.457 BILEĆAbroj 4.804 3.273 4 2 18 11 79 22 1.395 površina 331.776 239.546 341 220 1.266 482 5.853 1.328 82.740 BOSANSKA KRUPAbroj 11.000 7.464 58 22 142 37 146 359 2.772 površina 996.473 698.591 7.258 1.393 9.058 2.280 10.478 40.470 226.945 BOSANSKI PETROVACbroj 4.676 2.704 16 2 66 12 37 51 1.788 površina 385.627 230.710 2.670 190 4.402 802 2.773 4.528 139.552 BOSANSKO GRAHOVObroj 1.873 1.004 3 3 19 3 21 28 792 površina 148.432 83.336 489 270 1.257 235 1.771 2.450 58.624 BRATUNACbroj 8.028 5.808 74 14 59 12 56 10 1.995 površina 624.555 466.833 7.849 1.166 3.631 862 4.188 888 139.138 BRČKObroj 37.069 26.015 189 87 578 101 338 246 9.515 površina 2.998.104 2.191.991 25.191 5.745 33.462 4.735 23.852 22.703 690.425 BREZAbroj 6.706 4.933 22 2 162 30 132 38 1.387 površina 481.484 369.818 2.386 88 7.316 1.298 7.820 3.243 89.515 BRODbroj 7.348 5.216 26 10 114 26 17 71 1.868 površina 548.756 403.104 2.906 910 6.501 1.481 1.014 6.293 126.547 BUGOJNObroj 12.562 9.115 98 6 80 23 86 83 3.071 površina 1.035.985 773.019 11.877 561 5.869 1.445 6.056 7.200 229.958 BUSOVAČAbroj 7.838 5.504 32 12 635 17 124 26 1.488 površina 591.144 428.741 3.299 1.125 41.692 852 8.962 1.957 104.51615.3. STAMBENE ZGRADE PREMA BROJU STANOVA, nivo općine u BiH Housing units according to the number of dwellings , Municipality Level in BiH
225 Nivo Broj stanova i površina u m2 UkupnoStanovi koji se koristesаmо zа stаnоvаnjе za stanovanje i obavljanje djelatnosti samo za obavljanje djelatnosti zа оdmоr i rеkrеаciјu u vriјеmе sеzоnskih rаdоvа u pоlјоprivrеdi kао drugi stаn i kојi sе nаlаzi u istоm оbјеktu оd strаnе privrеmеnо prisutne osobe prаzаn LevelDwellings used for Only for dwellingFor dwelling and business activitiesOnly for business activitiesFor leisure and recreationFor use during the seasonal agricultural worksOther dwelling unit in the same buildingUsed by temporarily present personsVacant BUŽIMbroj 4.907 4.260 34 0 7 2 7 2 595 površina 545.097 472.858 6.896 0 604 190 502 176 63.871 CAZINbroj 20.052 16.362 118 13 94 26 115 39 3.285 površina 2.142.569 1.781.012 17.179 1.228 7.247 2.104 8.864 4.662 320.273 CENTAR SARAJEVObroj 29.781 20.985 104 511 232 4 276 512 7.157 površina 2.125.242 1.517.352 9.718 42.713 13.646 255 17.608 32.383 491.567 ČAJNIČEbroj 2.426 1.640 7 1 21 15 19 19 704 površina 135.458 95.701 815 50 982 584 1.128 1.029 35.169 ČAPLJINAbroj 10.271 7.690 54 20 230 18 86 61 2.112 površina 930.048 707.031 6.983 1.226 19.113 1.499 7.790 5.887 180.519 ČELIĆbroj 4.743 3.131 14 5 108 23 62 55 1.345 površina 389.637 262.975 1.370 302 6.477 996 3.946 7.390 106.181 ČELINACbroj 7.414 4.989 14 8 433 79 131 80 1.680 površina 500.717 342.784 1.228 464 26.715 4.156 9.142 6.672 109.556 ČITLUKbroj 6.576 4.468 156 236 133 15 59 14 1.495 površina 699.962 498.358 21.901 21.778 11.802 1.120 5.450 1.156 138.397 DERVENTAbroj 13.748 9.250 65 13 156 22 52 159 4.031 površina 972.025 673.923 6.850 881 8.694 1.233 3.269 12.204 264.971 DOBOJbroj 35.978 25.115 83 21 697 88 296 461 9.217 površina 2.319.111 1.662.628 7.327 1.293 36.921 4.774 18.899 32.233 555.036 DOBOJ- ISTOKbroj 4.283 3.107 18 1 115 12 293 18 719 površina 315.721 237.857 2.124 50 6.050 485 17.893 2.157 49.105 DOBOJ-JUGbroj 1.656 1.280 12 2 12 5 49 5 291 površina 127.102 99.040 1.399 116 599 325 3.213 398 22.012 DOBRETIĆIbroj 588 437 1 0 4 2 0 45 99 površina 45.776 35.888 42 0 159 60 0 3.114 6.513 DOMALJEVAC- ŠAMACbroj 1.739 1.285 7 0 7 0 1 5 434 površina 213.070 165.724 1.560 0 461 0 80 816 44.429 DONJI VAKUFbroj 5.567 4.090 37 4 69 23 37 31 1.276 površina 441.373 333.622 4.093 294 5.030 1.369 2.748 2.564 91.653
226 STANOVI I ZGRADE DWELLINGSNivo Broj stanova i površina u m2 UkupnoStanovi koji se koristesаmо zа stаnоvаnjе za stanovanje i obavljanje djelatnosti samo za obavljanje djelatnosti zа оdmоr i rеkrеаciјu u vriјеmе sеzоnskih rаdоvа u pоlјоprivrеdi kао drugi stаn i kојi sе nаlаzi u istоm оbјеktu оd strаnе privrеmеnо prisutne osobe prаzаn LevelDwellings used for Only for dwellingFor dwelling and business activitiesOnly for business activitiesFor leisure and recreationFor use during the seasonal agricultural worksOther dwelling unit in the same buildingUsed by temporarily present personsVacant DONJI ŽABARbroj 1.532 1.186 9 0 11 0 0 16 310 površina 138.089 110.712 1.100 0 778 0 0 1.571 23.928 DRVARbroj 4.992 2.982 9 3 42 79 62 35 1.780 površina 342.309 210.410 1.050 290 2.477 4.755 4.600 2.525 116.202 FOČA - FBiHbroj 1.462 694 3 1 149 108 44 36 427 površina 82.887 42.363 296 64 7.613 4.745 2.741 2.350 22.715 FOČA - RSbroj 10.152 6.424 8 9 281 213 100 176 2.941 površina 580.438 379.172 658 523 13.690 10.706 5.564 9.895 160.230 FOJNICAbroj 6.142 3.822 12 79 163 15 121 33 1.897 površina 396.735 272.798 1.136 5.214 7.537 712 7.415 2.334 99.589 GACKObroj 3.957 2.726 6 7 53 18 41 23 1.083 površina 264.920 188.962 688 458 3.162 1.123 2.857 1.296 66.374 GLAMOČbroj 2.544 1.412 5 0 14 4 11 11 1.087 površina 207.655 118.082 579 0 782 330 824 863 86.195 GORAŽDEbroj 11.151 7.417 26 7 177 106 269 101 3.048 površina 727.134 498.385 2.784 404 10.279 6.086 18.644 6.112 184.440 GORNJI VAKUF- USKOPLJEbroj 7.180 5.555 37 3 30 12 126 23 1.394 površina 668.569 528.765 4.242 250 1.774 963 9.586 2.306 120.683 GRAČANICAbroj 20.062 14.632 100 8 496 107 1.409 131 3.179 površina 1.540.453 1.172.179 13.324 616 23.820 5.150 95.436 14.007 215.921 GRAD MOSTARbroj 46.381 33.082 182 164 1.347 64 583 802 10.157 površina 3.641.231 2.651.123 19.855 11.640 98.922 3.934 46.549 51.803 757.405 GRADAČACbroj 15.656 11.459 62 36 285 81 508 119 3.106 površina 1.414.440 1.088.886 7.268 2.555 15.278 4.011 36.364 12.895 247.183 GRADIŠKAbroj 23.788 16.892 150 23 403 92 86 294 5.848 površina 1.844.079 1.354.504 16.378 1.856 24.857 5.704 5.880 25.556 409.344 GRUDEbroj 5.467 4.417 54 10 55 14 35 13 869 površina 574.696 472.697 6.952 1.006 5.115 1.095 3.543 1.655 82.633 HADŽIĆIbroj 11.606 7.351 49 10 1.847 19 72 43 2.215 površina 792.881 541.405 5.293 659 98.717 990 4.752 2.820 138.245 HAN PIJESAKbroj 2.100 1.359 4 1 5 16 40 2 673 površina 119.912 80.316 260 42 244 831 2.324 110 35.785
227 Nivo Broj stanova i površina u m2 UkupnoStanovi koji se koristesаmо zа stаnоvаnjе za stanovanje i obavljanje djelatnosti samo za obavljanje djelatnosti zа оdmоr i rеkrеаciјu u vriјеmе sеzоnskih rаdоvа u pоlјоprivrеdi kао drugi stаn i kојi sе nаlаzi u istоm оbјеktu оd strаnе privrеmеnо prisutne osobe prаzаn LevelDwellings used for Only for dwellingFor dwelling and business activitiesOnly for business activitiesFor leisure and recreationFor use during the seasonal agricultural worksOther dwelling unit in the same buildingUsed by temporarily present personsVacant ILIDŽAbroj 35.448 21.693 107 105 1.715 57 513 433 10.825 površina 2.575.390 1.615.612 10.900 7.757 101.807 3.120 38.046 32.253 765.895 ILIJAŠbroj 10.620 6.179 23 10 1.006 39 236 62 3.065 površina 736.714 453.074 2.732 804 46.779 1.750 15.619 5.237 210.719 ISTOČNA ILIDŽAbroj 6.803 4.914 18 16 47 11 110 51 1.636 površina 474.378 351.766 2.317 1.268 2.562 612 7.274 3.260 105.319 ISTOČNI DRVARbroj 67 30 3 0 1 0 0 0 33 površina 3.377 1.334 116 0 35 0 0 0 1.892 ISTOČNI MOSTARbroj 161 78 3 0 1 0 0 4 75 površina 8.060 3.854 200 0 75 0 0 152 3.779 ISTOČNI STARI GRADbroj 738 427 9 0 88 11 0 7 196 površina 36.380 24.716 772 0 3.029 360 0 429 7.074 ISTOČNO NOVO SARAJEVObroj 5.325 3.722 22 3 232 10 86 59 1.191 površina 324.689 239.238 1.649 240 10.216 462 5.778 2.992 64.114 JABLANICAbroj 5.037 3.065 28 8 681 45 59 25 1.126 površina 333.698 203.044 2.698 543 45.094 2.578 3.205 1.379 75.157 JAJCEbroj 11.452 7.826 57 7 129 92 188 55 3.098 površina 837.470 590.642 5.130 367 6.650 5.058 13.084 4.253 212.286 JEZERObroj 591 366 1 3 0 1 0 6 214 površina 43.461 26.672 100 282 0 42 0 460 15.905 KAKANJbroj 17.529 12.049 52 12 666 33 330 63 4.324 površina 1.229.154 890.043 6.502 987 29.124 1.750 20.391 5.392 274.965 KALESIJAbroj 14.062 9.492 32 8 91 19 544 120 3.756 površina 1.174.523 844.392 3.677 538 5.746 1.013 36.440 12.800 269.917 KALINOVIKbroj 1.656 769 1 2 63 35 18 17 751 površina 87.651 46.048 35 87 2.950 1.595 1.106 868 34.962 KISELJAKbroj 9.658 6.565 68 11 342 29 188 86 2.369 površina 768.056 547.132 8.174 873 20.563 1.505 12.549 6.928 170.332 KLADANJbroj 5.734 3.784 23 3 194 27 283 18 1.402 površina 406.153 281.142 2.345 192 9.937 1.289 17.480 1.524 92.244 KLJUČbroj 7.251 4.864 25 4 85 15 66 85 2.107 površina 620.856 437.794 2.281 230 5.827 1.012 5.224 8.168 160.320
228 STANOVI I ZGRADE DWELLINGSNivo Broj stanova i površina u m2 UkupnoStanovi koji se koristesаmо zа stаnоvаnjе za stanovanje i obavljanje djelatnosti samo za obavljanje djelatnosti zа оdmоr i rеkrеаciјu u vriјеmе sеzоnskih rаdоvа u pоlјоprivrеdi kао drugi stаn i kојi sе nаlаzi u istоm оbјеktu оd strаnе privrеmеnо prisutne osobe prаzаn LevelDwellings used for Only for dwellingFor dwelling and business activitiesOnly for business activitiesFor leisure and recreationFor use during the seasonal agricultural worksOther dwelling unit in the same buildingUsed by temporarily present personsVacant KNEŽEVObroj 4.708 3.140 13 3 115 22 47 32 1.336 površina 290.842 197.860 1.148 176 6.174 1.167 3.145 2.395 78.777 KONJICbroj 15.139 8.245 54 12 776 111 221 83 5.637 površina 917.495 526.635 4.205 780 38.589 5.337 13.209 6.126 322.614 KOSTAJNICAbroj 2.385 1.878 7 2 19 0 12 3 464 površina 165.046 135.453 668 178 1.332 0 723 233 26.459 KOTOR VAROŠbroj 9.071 5.866 22 4 187 29 385 79 2.499 površina 648.223 434.243 2.082 261 12.508 1.916 24.589 5.938 166.686 KOZARSKA DUBICAbroj 11.106 7.416 58 2 152 46 47 157 3.228 površina 894.165 613.585 5.952 165 10.006 2.848 3.662 13.783 244.164 KREŠEVObroj 2.630 1.805 15 1 78 17 27 7 680 površina 193.957 137.418 1.659 50 4.509 991 1.898 738 46.694 KRUPA NA UNIbroj 984 529 3 1 12 10 1 28 400 površina 62.166 35.169 156 72 806 530 64 1.693 23.676 KUPRES - FBiHbroj 2.502 1.417 16 15 163 9 12 44 826 površina 221.620 133.903 2.120 670 11.647 675 1.070 3.731 67.804 KUPRES - RSbroj 211 127 1 0 3 0 0 1 79 površina 14.685 8.869 80 0 149 0 0 72 5.515 LAKTAŠIbroj 16.928 11.167 81 13 1.064 53 267 222 4.061 površina 1.253.815 857.458 7.969 1.080 64.290 3.202 18.986 17.259 283.571 LIVNObroj 11.265 8.818 61 13 76 8 59 21 2.209 površina 1.137.869 917.772 7.295 1.022 6.312 635 5.032 1.463 198.338 LOPAREbroj 7.773 5.062 24 4 173 42 300 9 2.159 površina 526.513 362.897 2.066 312 8.379 1.973 19.582 734 130.570 LUKAVACbroj 23.921 16.310 73 26 1.017 66 732 223 5.474 površina 1.682.327 1.189.229 7.648 2.070 53.453 2.924 45.562 19.848 361.593 LJUBINJEbroj 1.780 1.072 7 1 20 6 2 4 668 površina 124.494 80.111 585 50 1.385 217 160 375 41.611 LjUBUŠKIbroj 9.798 7.247 99 29 48 27 213 23 2.112 površina 1.007.019 781.933 14.368 1.992 4.022 2.047 18.936 2.215 181.506 MAGLAJbroj 10.027 7.508 38 9 182 16 102 22 2.150 površina 717.755 554.569 3.816 579 10.108 895 6.759 1.881 139.148
229 Nivo Broj stanova i površina u m2 UkupnoStanovi koji se koristesаmо zа stаnоvаnjе za stanovanje i obavljanje djelatnosti samo za obavljanje djelatnosti zа оdmоr i rеkrеаciјu u vriјеmе sеzоnskih rаdоvа u pоlјоprivrеdi kао drugi stаn i kојi sе nаlаzi u istоm оbјеktu оd strаnе privrеmеnо prisutne osobe prаzаn LevelDwellings used for Only for dwellingFor dwelling and business activitiesOnly for business activitiesFor leisure and recreationFor use during the seasonal agricultural worksOther dwelling unit in the same buildingUsed by temporarily present personsVacant MILIĆIbroj 4.863 3.457 14 10 42 23 222 9 1.086 površina 289.999 214.859 947 544 1.856 1.215 12.433 603 57.542 MODRIČAbroj 12.066 8.394 66 8 120 24 76 99 3.279 površina 946.186 687.610 7.438 709 5.971 1.244 5.299 8.934 228.981 MRKONJIĆ GRADbroj 9.710 6.032 24 6 133 88 130 85 3.212 površina 633.669 416.672 1.904 390 8.563 4.491 8.904 5.986 186.759 NEUMbroj 4.022 1.353 25 362 443 14 14 3 1.808 površina 276.589 116.444 2.286 18.329 26.168 964 990 200 111.208 NEVESINJEbroj 5.864 3.925 18 9 66 80 30 19 1.717 površina 358.729 250.144 1.518 630 3.673 3.814 1.647 1.083 96.220 NOVI GRADbroj 12.008 8.731 40 7 258 39 103 98 2.732 površina 795.897 600.434 3.542 429 14.413 2.271 6.510 6.728 161.570 NOVI GRAD SARAJEVObroj 53.905 41.504 152 78 599 31 479 480 10.582 površina 3.447.477 2.654.664 14.182 5.356 36.216 1.657 30.966 28.887 675.549 NOVI TRAVNIKbroj 8.830 7.066 24 2 44 17 41 16 1.620 površina 723.375 583.634 2.761 220 2.666 1.197 2.709 1.006 129.182 NOVOGORAŽDEbroj 1.639 1.034 6 1 66 3 3 19 507 površina 101.585 65.366 384 64 3.744 164 192 1.059 30.612 NOVOSARAJEVObroj 33.698 25.151 83 149 49 2 284 557 7.423 površina 2.123.061 1.602.641 5.889 9.343 2.967 40 18.401 33.393 450.387 ODŽAKbroj 7.867 5.621 47 5 96 20 5 62 2.011 površina 732.598 541.315 5.809 455 5.864 1.304 299 6.629 170.923 OLOVObroj 5.029 3.401 17 5 121 25 26 24 1.410 površina 346.520 245.539 1.652 266 8.074 1.307 1.776 2.160 85.746 ORAŠJEbroj 7.895 6.050 61 7 213 16 43 64 1.441 površina 782.574 644.287 9.723 414 8.112 467 3.239 5.523 110.809 OSMACIbroj 2.393 1.638 5 5 13 9 123 10 590 površina 167.038 118.965 540 243 704 598 7.058 848 38.082 OŠTRA LUKAbroj 1.541 950 7 0 53 28 51 31 421 površina 100.057 63.860 618 0 2.942 1.565 3.578 2.176 25.318 PALE - FBiHbroj 795 331 4 0 236 8 0 8 208 površina 42.714 18.200 233 0 12.682 381 0 380 10.838
230 STANOVI I ZGRADE DWELLINGSNivo Broj stanova i površina u m2 UkupnoStanovi koji se koristesаmо zа stаnоvаnjе za stanovanje i obavljanje djelatnosti samo za obavljanje djelatnosti zа оdmоr i rеkrеаciјu u vriјеmе sеzоnskih rаdоvа u pоlјоprivrеdi kао drugi stаn i kојi sе nаlаzi u istоm оbјеktu оd strаnе privrеmеnо prisutne osobe prаzаn LevelDwellings used for Only for dwellingFor dwelling and business activitiesOnly for business activitiesFor leisure and recreationFor use during the seasonal agricultural worksOther dwelling unit in the same buildingUsed by temporarily present personsVacant PALE - RSbroj 11.214 7.028 50 4 380 60 196 125 3.371 površina 730.994 489.719 5.506 232 20.541 3.296 12.447 8.399 190.854 PELAGIĆEVObroj 2.401 1.785 7 1 48 4 17 30 509 površina 199.835 151.755 1.142 56 3.656 162 1.104 2.826 39.134 PETROVACbroj 206 127 1 0 43 0 0 1 34 površina 15.269 9.728 122 0 3.132 0 0 32 2.255 PETROVObroj 3.568 2.506 9 1 84 9 3 30 926 površina 228.992 171.569 820 56 4.268 415 165 2.298 49.401 POSUŠJEbroj 6.254 5.106 33 0 282 7 127 1 698 površina 626.098 523.188 4.117 0 22.274 640 11.665 110 64.104 PRIJEDORbroj 38.112 27.929 140 43 475 101 270 317 8.837 površina 2.819.745 2.164.684 16.370 2.774 26.863 5.131 18.386 26.110 559.427 PRNJAVORbroj 18.565 12.077 75 18 222 54 284 256 5.579 površina 1.343.089 899.049 8.159 1.115 13.593 2.869 17.574 21.815 378.915 PROZORbroj 5.501 3.457 107 10 46 26 68 23 1.764 površina 494.905 313.551 9.450 1.314 3.496 2.225 4.763 2.307 157.799 RAVNObroj 1.289 875 1 22 141 5 5 0 240 površina 94.937 66.355 70 2.280 11.402 220 379 0 14.231 RIBNIKbroj 3.415 2.225 8 2 161 41 30 45 903 površina 201.715 137.408 735 142 8.682 2.240 2.082 2.375 48.051 ROGATICAbroj 6.381 3.786 18 8 178 121 132 75 2.063 površina 384.497 240.178 1.311 574 8.274 6.114 9.213 3.548 115.285 RUDObroj 4.732 2.716 4 3 203 110 169 25 1.502 površina 248.808 154.591 324 122 7.239 4.178 8.433 1.414 72.507 SANSKI MOSTbroj 16.557 11.622 55 22 102 18 268 212 4.258 površina 1.410.174 1.030.470 6.256 1.492 7.106 1.203 21.219 19.047 323.381 SAPNAbroj 4.143 2.902 20 1 34 18 109 29 1.030 površina 359.617 263.235 3.005 60 1.931 1.208 7.583 3.957 78.638 SOKOLACbroj 7.131 4.202 12 11 179 27 124 23 2.553 površina 436.969 272.177 1.109 762 9.327 1.449 7.511 1.381 143.253 SRBACbroj 8.361 5.981 54 3 155 29 18 130 1.991 površina 642.707 471.196 5.646 172 8.700 1.439 1.163 9.851 144.540
231 Nivo Broj stanova i površina u m2 UkupnoStanovi koji se koristesаmо zа stаnоvаnjе za stanovanje i obavljanje djelatnosti samo za obavljanje djelatnosti zа оdmоr i rеkrеаciјu u vriјеmе sеzоnskih rаdоvа u pоlјоprivrеdi kао drugi stаn i kојi sе nаlаzi u istоm оbјеktu оd strаnе privrеmеnо prisutne osobe prаzаn LevelDwellings used for Only for dwellingFor dwelling and business activitiesOnly for business activitiesFor leisure and recreationFor use during the seasonal agricultural worksOther dwelling unit in the same buildingUsed by temporarily present personsVacant SREBRENICAbroj 5.162 3.601 21 7 21 12 112 35 1.353 površina 336.229 237.355 1.658 313 1.301 817 6.823 2.946 85.016 SREBRENIKbroj 20.635 12.867 76 18 591 75 1.362 169 5.477 površina 1.494.122 970.150 7.546 1.063 32.090 3.179 92.657 15.617 371.820 STARI GRAD SARAJEVObroj 19.007 13.419 72 106 188 3 254 103 4.862 površina 1.274.396 944.201 7.175 6.305 10.824 144 15.051 6.593 284.103 STOLACbroj 4.873 3.787 33 2 37 15 23 11 965 površina 438.369 350.812 3.741 200 3.324 931 2.009 996 76.356 ŠAMACbroj 7.359 5.543 31 5 30 3 33 28 1.686 površina 619.978 478.224 3.976 342 2.244 240 2.310 2.347 130.295 ŠEKOVIĆIbroj 3.866 2.518 5 5 40 13 61 14 1.210 površina 224.667 157.251 566 218 1.988 521 3.875 770 59.478 ŠIPOVObroj 5.772 3.617 22 0 125 48 151 66 1.743 površina 372.474 240.163 1.814 0 6.856 2.378 10.687 4.583 105.993 ŠIROKI BRIJEGbroj 10.113 7.868 41 11 376 33 108 26 1.650 površina 967.165 783.903 5.145 828 26.862 2.182 8.824 2.315 137.106 TEOČAKbroj 2.795 1.987 20 1 3 11 247 2 524 površina 215.189 162.052 2.059 43 57 432 15.414 214 34.918 TESLIĆbroj 19.838 13.087 51 14 228 45 307 337 5.769 površina 1.460.527 978.747 6.316 1.010 12.766 2.838 20.675 27.713 410.462 TEŠANJbroj 17.352 13.010 188 9 182 26 682 128 3.127 površina 1.366.680 1.043.091 21.158 558 11.005 1.642 46.949 11.367 230.910 TOMISLAVGRADbroj 8.977 7.581 29 7 11 2 38 18 1.291 površina 1.071.650 929.664 4.284 669 940 190 4.392 2.005 129.506 TRAVNIKbroj 22.938 16.074 99 20 1.779 58 295 151 4.462 površina 1.736.578 1.260.951 11.613 1.659 114.219 2.718 19.889 8.319 317.210 TREBINJEbroj 13.726 9.303 26 14 327 42 174 122 3.718 površina 900.911 636.745 2.561 839 18.543 2.124 11.487 8.393 220.219 TRNOVO - FBiHbroj 2.374 601 4 3 913 65 15 16 757 površina 128.897 33.429 189 156 49.939 3.266 719 831 40.368 TRNOVO - RSbroj 1.937 782 2 67 533 18 1 8 526 površina 109.077 47.723 145 4.162 27.384 946 40 433 28.244
232 STANOVI I ZGRADE DWELLINGSNivo Broj stanova i površina u m2 UkupnoStanovi koji se koristesаmо zа stаnоvаnjе za stanovanje i obavljanje djelatnosti samo za obavljanje djelatnosti zа оdmоr i rеkrеаciјu u vriјеmе sеzоnskih rаdоvа u pоlјоprivrеdi kао drugi stаn i kојi sе nаlаzi u istоm оbјеktu оd strаnе privrеmеnо prisutne osobe prаzаn LevelDwellings used for Only for dwellingFor dwelling and business activitiesOnly for business activitiesFor leisure and recreationFor use during the seasonal agricultural worksOther dwelling unit in the same buildingUsed by temporarily present personsVacant TUZLAbroj 58.927 41.583 175 87 1.740 173 1.043 868 13.258 površina 3.885.448 2.806.593 17.494 6.138 89.929 7.992 63.466 56.033 837.803 UGLJEVIKbroj 6.936 4.804 14 4 114 20 140 35 1.805 površina 523.036 382.051 1.145 240 7.034 731 8.247 3.123 120.465 USORAbroj 2.550 1.865 17 4 20 2 64 19 559 površina 251.349 189.167 2.275 560 1.258 110 4.766 2.018 51.195 VAREŠbroj 5.928 3.521 8 2 191 24 119 33 2.030 površina 355.841 221.403 570 136 8.532 1.176 6.954 2.117 114.953 VELIKA KLADUŠAbroj 16.779 11.409 75 15 47 15 157 160 4.901 površina 1.596.770 1.098.219 8.353 1.280 4.201 1.152 12.377 17.998 453.190 VISOKObroj 16.569 12.599 117 18 675 39 229 78 2.814 površina 1.295.019 1.015.202 14.412 1.254 41.031 2.082 13.485 8.007 199.546 VIŠEGRADbroj 6.619 3.889 18 9 117 47 124 30 2.385 površina 385.253 236.905 1.521 425 6.057 2.131 7.354 1.916 128.944 VITEZbroj 10.201 7.953 49 6 78 42 154 23 1.896 površina 807.513 648.002 6.082 357 5.062 3.110 10.271 1.433 133.196 VLASENICAbroj 5.226 3.634 11 1 68 11 100 25 1.376 površina 333.766 239.197 781 100 3.425 570 5.753 1.471 82.469 VOGOŠĆAbroj 13.042 8.607 56 23 322 14 169 57 3.794 površina 893.709 608.181 6.298 1.467 20.129 814 11.249 4.756 240.815 VUKOSAVLJEbroj 2.122 1.471 7 1 19 1 14 32 577 površina 164.114 118.677 711 200 1.054 44 774 2.561 40.093 ZAVIDOVIĆIbroj 17.210 11.815 25 16 534 46 877 87 3.810 površina 1.199.214 838.858 3.082 1.362 29.354 2.742 56.512 7.265 260.039 ZENICAbroj 50.180 37.881 87 72 888 107 1.113 244 9.788 površina 3.022.631 2.311.723 9.496 4.193 44.293 5.680 66.645 15.771 564.830 ZVORNIKbroj 23.336 17.264 63 39 81 35 544 88 5.222 površina 1.630.452 1.249.450 6.559 2.438 4.369 1.725 31.127 6.637 328.147 ŽEPČEbroj 10.560 8.661 62 3 23 2 245 30 1.534 površina 885.893 741.569 7.130 170 1.410 102 17.297 2.675 115.540 ŽIVINICEbroj 24.332 17.839 74 25 367 33 499 181 5.314 površina 1.973.214 1.476.453 9.588 1.624 21.744 1.705 32.941 18.685 410.474
233 TeritorijaBroj stanova i površina u m2UkupnoVrsta stana 1-sobni 2-sobni 3-sobni 4-sobni 5-sobni 6-sobni 7-sobni8 i višesobni AreaNumber of dwellings and surface area in m2TotalType of dwelling one room two rooms three rooms four rooms five rooms six rooms seven roomseight and more rooms BiHbroj 1.607.998 37.955 688.045 523.002 209.924 82.468 41.924 12.034 12.646 površina 119.522.072 1.231.652 39.720.317 38.751.271 20.135.257 9.688.271 5.722.233 1.890.321 2.382.750 FBiHbroj 986.668 22.800 386.423 333.702 139.182 56.361 29.685 8.850 9.665 površina 75.882.552 722.553 22.631.888 24.982.728 13.515.089 6.704.005 4.084.980 1.397.872 1.843.437 RSbroj 584.261 14.556 287.053 178.205 65.051 23.427 10.647 2.765 2.557 površina 40.641.416 488.178 16.262.288 12.923.221 6.042.182 2.647.832 1.406.536 421.442 449.737 BD BiHbroj 37.069 599 14.569 11.095 5.691 2.680 1.592 419 424 površina 2.998.104 20.921 826.141 845.322 577.986 336.434 230.717 71.007 89.576 Grafikon 16.1. Stanovi za stanovanje prema broju soba, nivo BiH Graph 16.1. Dwellings for habitation by number of rooms, Level BiH16.1. STANOVI ZA STANOVANJE PO BROJU SOBA I POVRŠINI, nivo BiH, F BiH, RS i BD Dwellings for permanent habitation according to the number of rooms and floor space , Level BiH, F BiH, RS and BD
234 STANOVI I ZGRADE DWELLINGSTeritorijaBroj stanova i površina u m2UkupnoVrsta stana 1-sobni 2-sobni 3-sobni 4-sobni 5-sobni 6-sobni 7-sobni8 i višesobni AreaNumber of dwellings and surface area in m2TotalType of dwelling one room two rooms three rooms four rooms five rooms six rooms seven roomseight and more rooms USKbroj 106.713 988 26.419 37.206 21.959 10.799 5.716 1.762 1.864 površina 9.972.074 39.293 1.766.085 3.091.792 2.259.951 1.348.252 818.578 284.290 363.833 PKbroj 17.501 535 2.900 5.243 3.388 2.835 1.520 597 483 površina 1.728.242 14.062 173.737 417.342 351.368 358.130 225.011 96.216 92.376 TKbroj 209.809 4.517 93.485 65.281 24.785 11.341 7.014 1.627 1.759 površina 15.574.814 144.099 5.423.826 4.785.177 2.365.482 1.324.082 934.796 258.543 338.809 ZDKbroj 161.296 7.095 76.902 47.967 17.069 7.234 3.390 834 805 površina 11.278.642 200.852 4.478.977 3.447.145 1.585.631 836.168 455.787 131.193 142.889 BPKbroj 13.408 511 7.070 4.641 785 269 89 24 19 površina 852.735 16.842 403.780 315.349 68.756 29.764 11.476 3.866 2.902 SBKbroj 105.586 1.575 37.237 36.243 16.776 7.568 3.785 1.131 1.271 površina 8.246.531 62.055 2.274.122 2.664.831 1.559.357 832.260 478.815 159.947 215.144 HNKbroj 99.089 1.367 28.438 41.008 19.673 4.804 2.145 733 921 površina 7.827.234 46.185 1.631.893 3.106.532 1.899.737 565.001 291.219 112.943 173.724 ZHKbroj 31.632 234 5.892 10.459 9.302 3.070 1.529 543 603 površina 3.174.978 9.117 400.690 947.698 996.882 395.750 221.597 87.182 116.062 KSbroj 209.481 5.632 100.236 77.121 18.000 4.999 2.231 537 725 površina 14.097.767 178.040 5.584.031 5.507.065 1.675.087 590.782 316.822 89.885 156.055 K 10broj 32.153 346 7.844 8.533 7.445 3.442 2.266 1.062 1.215 površina 3.129.535 12.008 494.747 699.797 752.838 423.816 330.879 173.807 241.64316.2. STANOVI ZA STANOVANJE PO BROJU SOBA I POVRŠINI, nivo kantona u F BiH Dwellings for permanent habitation according to the number of rooms and floor space , Canton Level in F BiH
235 TeritorijaBroj stanova i površina u m2UkupnoVrsta stana 1-sobni 2-sobni 3-sobni 4-sobni 5-sobni 6-sobni 7-sobni8 i višesobni AreaNumber of dwellings and surface area in m2TotalType of dwelling one room two rooms three rooms four rooms five rooms six rooms seven roomseight and more rooms BANOVIĆIbroj 10.516 174 5.645 3.334 778 321 175 49 40 površina 723.970 5.067 327.757 237.470 76.892 38.403 22.993 7.638 7.750 BANJA LUKAbroj 87.644 1.278 45.591 30.230 7.411 1.853 824 211 246 površina 5.869.904 43.260 2.564.244 2.209.686 665.156 206.172 108.844 31.882 40.660 BERKOVIĆIbroj 1.040 23 545 333 110 22 6 1 0 površina 66.412 744 30.659 23.444 8.750 2.065 550 200 0 BIHAĆbroj 25.491 179 6.044 10.495 4.424 2.265 1.213 395 476 površina 2.274.508 7.423 381.790 873.730 434.004 253.999 170.949 61.249 91.364 BIJELJINAbroj 47.946 1.274 20.586 13.587 7.309 2.995 1.526 341 328 površina 3.661.055 39.170 1.118.178 1.023.307 757.737 375.793 221.848 57.145 67.877 BILEĆAbroj 4.804 73 2.080 1.890 650 84 21 3 3 površina 331.776 2.053 111.100 145.363 60.002 9.669 2.759 420 410 BOSANSKA KRUPAbroj 11.000 159 2.786 3.558 2.357 1.062 630 209 239 površina 996.473 6.600 191.690 283.989 225.558 128.672 85.412 30.043 44.509 BOSANSKI PETROVACbroj 4.676 105 2.406 1.223 511 197 132 44 58 površina 385.627 4.448 165.564 102.863 50.656 23.593 19.251 8.085 11.167 BOSANSKO GRAHOVObroj 1.873 27 920 603 233 48 26 8 8 površina 148.432 1.464 62.199 50.083 22.038 6.162 3.401 1.147 1.938 BRATUNACbroj 8.028 168 4.643 1.476 1.155 351 143 44 48 površina 624.555 7.315 298.560 123.554 115.259 43.102 21.071 6.779 8.915 BRČKObroj 37.069 599 14.569 11.095 5.691 2.680 1.592 419 424 površina 2.998.104 20.921 826.141 845.322 577.986 336.434 230.717 71.007 89.576 BREZAbroj 6.706 204 3.434 1.648 817 341 181 47 34 površina 481.484 7.273 200.369 116.857 79.323 39.890 24.107 7.851 5.814 BRODbroj 7.348 146 3.779 1.949 851 400 150 36 37 površina 548.756 4.720 232.901 146.897 84.315 47.870 20.608 5.345 6.100 BUGOJNObroj 12.562 85 2.578 5.219 2.299 1.124 713 240 304 površina 1.035.985 2.986 158.724 378.144 205.641 119.055 85.392 33.904 52.139 BUSOVAČAbroj 7.838 104 3.025 2.526 1.439 463 211 41 29 površina 591.144 4.123 182.034 179.294 139.334 51.109 24.841 5.851 4.558 BUŽIMbroj 4.907 19 721 1.051 1.302 1.197 406 112 99 površina 545.097 750 52.712 92.938 145.096 156.992 56.793 19.478 20.338 CAZINbroj 20.052 121 3.745 5.584 5.619 2.861 1.351 424 347 površina 2.142.569 5.343 270.109 499.483 621.439 395.034 204.009 73.873 73.27916.3. STANOVI ZA STANOVANJE PO BROJU SOBA I POVRŠINI, nivo općine u BiH Dwellings for permanent habitation according to the number of rooms and floor space , Municipality Level in BiH
236 STANOVI I ZGRADE DWELLINGSTeritorijaBroj stanova i površina u m2UkupnoVrsta stana 1-sobni 2-sobni 3-sobni 4-sobni 5-sobni 6-sobni 7-sobni8 i višesobni AreaNumber of dwellings and surface area in m2TotalType of dwelling one room two rooms three rooms four rooms five rooms six rooms seven roomseight and more rooms CENTAR SARAJEVObroj 29.781 496 11.320 13.556 3.196 745 294 77 97 površina 2.125.242 13.886 622.458 1.003.992 309.811 93.226 45.882 13.588 22.399 ČAJNIČEbroj 2.426 74 1.489 647 165 32 14 3 2 površina 135.458 1.764 77.097 39.792 12.170 2.643 1.258 344 390 ČAPLJINAbroj 10.271 106 2.080 3.703 2.990 758 375 118 141 površina 930.048 4.050 133.270 302.968 299.181 91.723 49.648 19.143 30.065 ČELIĆbroj 4.743 67 1.394 1.433 895 533 269 83 69 površina 389.637 2.218 78.104 106.678 81.497 60.260 35.316 13.194 12.370 ČELINACbroj 7.414 100 3.911 2.372 701 209 77 25 19 površina 500.717 3.464 230.980 168.664 59.760 21.471 9.128 3.641 3.609 ČITLUKbroj 6.576 51 1.123 2.152 1.915 735 290 132 178 površina 699.962 2.211 75.621 199.356 215.760 100.162 46.571 22.751 37.530 DERVENTAbroj 13.748 174 7.246 3.909 1.513 505 264 58 79 površina 972.025 6.433 429.799 285.695 137.325 54.164 34.708 9.112 14.789 DOBOJbroj 35.978 655 20.171 9.782 3.402 1.316 479 95 78 površina 2.319.111 20.988 1.135.553 659.622 291.407 132.190 54.293 12.824 12.234 DOBOJ-ISTOKbroj 4.283 86 1.388 1.962 435 202 155 29 26 površina 315.721 2.795 80.548 135.219 40.395 24.141 21.772 4.991 5.860 DOBOJ-JUGbroj 1.656 15 538 721 188 112 57 15 10 površina 127.102 617 31.750 51.950 17.016 12.771 8.567 2.625 1.806 DOBRETIĆIbroj 588 51 194 165 82 37 37 9 13 površina 45.776 2.150 11.356 12.005 7.109 4.144 4.850 1.334 2.828 DOMALJEVAC-ŠAMACbroj 1.739 9 215 321 337 416 233 109 99 površina 213.070 315 12.638 26.550 40.895 56.648 36.845 18.591 20.588 DONJI VAKUFbroj 5.567 64 1.760 2.116 744 493 266 74 50 površina 441.373 2.647 115.413 154.745 65.964 51.752 31.344 10.480 9.028 DONJI ŽABARbroj 1.532 14 371 599 311 127 66 35 9 površina 138.089 611 23.174 49.027 31.752 15.797 9.656 5.706 2.366 DRVARbroj 4.992 230 2.634 1.595 421 62 30 9 11 površina 342.309 7.070 159.409 125.165 37.790 6.280 3.215 1.590 1.790 FOČA - FBiHbroj 1.462 163 697 493 71 30 7 0 1 površina 82.887 5.625 36.678 30.680 6.027 2.813 742 0 322 FOČA - RSbroj 10.152 461 6.323 2.709 513 103 35 3 5 površina 580.438 16.047 336.763 172.749 39.177 9.803 4.490 336 1.073
237 TeritorijaBroj stanova i površina u m2UkupnoVrsta stana 1-sobni 2-sobni 3-sobni 4-sobni 5-sobni 6-sobni 7-sobni8 i višesobni AreaNumber of dwellings and surface area in m2TotalType of dwelling one room two rooms three rooms four rooms five rooms six rooms seven roomseight and more rooms FOJNICAbroj 6.142 173 2.513 2.397 654 245 86 36 38 površina 396.735 9.273 151.367 136.271 54.266 25.016 9.978 4.316 6.248 GACKObroj 3.957 83 1.692 1.534 495 94 36 8 15 površina 264.920 3.069 91.573 107.975 44.284 10.022 4.231 1.000 2.766 GLAMOČbroj 2.544 16 951 1.049 351 99 42 22 14 površina 207.655 396 64.436 84.594 33.609 12.010 6.369 3.544 2.697 GORAŽDEbroj 11.151 317 5.901 3.956 674 186 81 22 14 površina 727.134 9.879 346.102 273.584 60.089 20.981 10.670 3.625 2.204 GORNJI VAKUF- USKOPLJEbroj 7.180 47 1.270 2.103 1.872 1.016 521 166 185 površina 668.569 2.005 87.389 167.246 177.482 111.789 67.435 23.505 31.718 GRAČANICAbroj 20.062 360 7.924 7.507 2.163 1.070 721 148 169 površina 1.540.453 12.373 468.916 555.874 208.365 130.627 105.745 23.699 34.854 GRAD MOSTARbroj 46.381 622 12.916 20.503 9.120 1.883 804 251 282 površina 3.641.231 20.651 760.339 1.568.929 869.292 221.073 108.904 38.154 53.889 GRADAČACbroj 15.656 320 5.148 4.701 2.416 1.556 1.026 263 226 površina 1.414.440 10.643 334.318 369.176 257.448 202.441 148.546 44.139 47.729 GRADIŠKAbroj 23.788 466 10.093 7.546 3.269 1.371 659 187 197 površina 1.844.079 15.448 603.287 580.803 325.449 164.473 90.860 29.784 33.975 GRUDEbroj 5.467 36 835 1.567 1.837 580 345 126 141 površina 574.696 1.512 58.663 141.343 198.173 76.999 50.538 21.272 26.196 HADŽIĆIbroj 11.606 315 6.246 2.945 1.197 529 244 61 69 površina 792.881 9.188 354.859 207.359 109.369 58.882 30.545 9.022 13.657 HAN PIJESAKbroj 2.100 68 1.526 381 91 21 11 1 1 površina 119.912 2.437 79.103 27.103 7.513 1.933 1.562 180 81 ILIDŽAbroj 35.448 1.447 14.061 14.145 3.749 1.129 589 143 185 površina 2.575.390 47.075 810.201 1.064.836 362.542 139.928 86.409 24.281 40.118 ILIJAŠbroj 10.620 802 5.597 2.608 918 409 191 48 47 površina 736.714 21.086 332.386 191.399 92.924 52.141 27.958 7.876 10.944 ISTOČNAILIDŽAbroj 6.803 164 3.475 2.166 686 208 73 18 13 površina 474.378 5.955 202.449 159.345 65.535 24.843 11.023 3.150 2.078 ISTOČNIDRVARbroj 67 10 11 38 4 2 0 2 0 površina 3.377 212 477 2.174 194 140 0 180 0 ISTOČNI MOSTARbroj 161 15 92 33 20 0 0 0 1 površina 8.060 366 4.159 1.818 1.567 0 0 0 150
238 STANOVI I ZGRADE DWELLINGSTeritorijaBroj stanova i površina u m2UkupnoVrsta stana 1-sobni 2-sobni 3-sobni 4-sobni 5-sobni 6-sobni 7-sobni8 i višesobni AreaNumber of dwellings and surface area in m2TotalType of dwelling one room two rooms three rooms four rooms five rooms six rooms seven roomseight and more rooms ISTOČNI STARI GRADbroj 738 127 375 139 58 24 8 2 5 površina 36.380 4.052 15.212 8.283 4.538 2.103 1.061 231 900 ISTOČNO NOVO SARAJEVObroj 5.325 420 2.970 1.450 333 92 44 8 8 površina 324.689 13.422 154.016 104.401 32.772 11.299 6.455 1.128 1.196 JABLANICAbroj 5.037 140 1.947 1.793 796 197 99 27 38 površina 333.698 4.408 97.482 120.827 69.118 20.243 12.157 3.961 5.502 JAJCEbroj 11.452 162 4.633 4.238 1.390 571 288 92 78 površina 837.470 6.310 282.571 312.770 116.442 59.971 35.099 11.942 12.365 JEZERObroj 591 3 267 241 57 15 4 1 3 površina 43.461 120 18.228 17.928 4.744 1.229 412 240 560 KAKANJbroj 17.529 650 8.365 4.469 2.396 971 466 99 113 površina 1.229.154 20.300 465.667 321.597 220.032 107.871 60.923 14.898 17.866 KALESIJAbroj 14.062 144 5.798 4.126 1.982 917 757 137 201 površina 1.174.523 6.939 365.127 320.823 207.214 111.140 104.024 21.725 37.531 KALINOVIKbroj 1.656 79 1.099 390 62 17 8 1 0 površina 87.651 1.990 52.746 24.975 5.243 1.734 873 90 0 KISELJAKbroj 9.658 170 3.633 2.941 1.541 804 335 106 128 površina 768.056 6.011 220.091 220.229 146.617 91.749 46.128 14.442 22.789 KLADANJbroj 5.734 382 2.641 1.630 630 272 130 33 16 površina 406.153 13.174 160.887 118.846 58.531 30.755 16.214 4.949 2.797 KLJUČbroj 7.251 50 1.979 3.058 1.044 541 321 121 137 površina 620.856 1.845 128.569 237.401 101.787 64.028 44.383 18.219 24.624 KNEŽEVObroj 4.708 109 1.831 1.724 683 225 108 15 13 površina 290.842 2.614 95.727 108.496 50.632 19.653 10.525 1.677 1.518 KONJICbroj 15.139 290 5.393 8.002 1.064 246 83 29 32 površina 917.495 7.721 262.249 516.748 85.950 24.835 9.884 4.656 5.452 KOSTAJNICAbroj 2.385 18 1.049 830 286 131 52 8 11 površina 165.046 647 57.939 56.746 25.993 14.337 6.726 1.061 1.597 KOTOR VAROŠbroj 9.071 100 3.395 3.834 1.049 388 193 59 53 površina 648.223 3.461 201.729 270.684 92.226 39.144 24.209 8.260 8.510 KOZARSKA DUBICAbroj 11.106 120 3.226 4.214 2.069 748 429 138 162 površina 894.165 4.554 188.345 325.164 194.245 83.166 53.907 20.676 24.108 KREŠEVObroj 2.630 44 1.145 931 284 137 55 18 16 površina 193.957 1.789 66.666 74.283 25.297 14.443 7.019 2.576 1.884
239 TeritorijaBroj stanova i površina u m2UkupnoVrsta stana 1-sobni 2-sobni 3-sobni 4-sobni 5-sobni 6-sobni 7-sobni8 i višesobni AreaNumber of dwellings and surface area in m2TotalType of dwelling one room two rooms three rooms four rooms five rooms six rooms seven roomseight and more rooms KRUPA NA UNIbroj 984 15 432 275 216 26 17 1 2 površina 62.166 528 23.307 17.406 16.231 2.770 1.594 150 180 KUPRES - FBiHbroj 2.502 24 835 836 444 226 96 23 18 površina 221.620 1.102 51.667 70.127 45.226 29.137 15.406 4.237 4.718 KUPRES - RSbroj 211 1 64 124 13 4 3 0 2 površina 14.685 24 3.637 8.946 1.176 462 280 0 160 LAKTAŠIbroj 16.928 390 6.556 7.181 1.888 549 247 71 46 površina 1.253.815 11.207 394.700 554.909 178.773 61.201 33.362 11.018 8.645 LIVNObroj 11.265 37 1.889 2.993 3.281 1.431 916 375 343 površina 1.137.869 1.445 114.661 245.872 330.471 179.371 137.157 62.285 66.607 LOPAREbroj 7.773 216 4.141 2.122 811 299 126 34 24 površina 526.513 6.536 223.161 152.605 81.111 35.878 16.927 5.688 4.607 LUKAVACbroj 23.921 615 10.962 7.467 2.795 1.220 618 142 102 površina 1.682.327 16.802 622.537 536.661 255.068 133.231 77.267 21.310 19.451 LJUBINJEbroj 1.780 27 923 577 185 44 19 4 1 površina 124.494 848 54.069 44.189 16.678 5.019 3.181 414 96 LjUBUŠKIbroj 9.798 105 1.990 3.222 2.653 914 479 191 244 površina 1.007.019 4.339 135.621 292.416 292.713 122.660 73.876 33.508 51.886 MAGLAJbroj 10.027 163 4.046 3.636 1.207 548 300 66 61 površina 717.755 5.395 242.472 252.317 102.333 57.481 37.430 9.052 11.275 MILIĆIbroj 4.863 205 2.414 1.656 422 104 49 6 7 površina 289.999 5.578 128.608 103.068 34.907 10.042 6.142 771 883 MODRIČAbroj 12.066 179 5.060 3.070 1.987 1.111 470 112 77 površina 946.186 6.181 290.966 227.797 195.646 128.545 65.352 18.356 13.343 MRKONJIĆ GRADbroj 9.710 134 4.874 3.285 1.032 244 94 18 29 površina 633.669 4.450 282.066 226.440 81.465 22.944 10.671 2.253 3.380 NEUMbroj 4.022 20 2.109 1.210 551 89 25 7 11 površina 276.589 1.092 112.641 93.016 51.808 11.278 3.736 1.090 1.928 NEVESINJEbroj 5.864 204 2.866 1.898 673 150 50 15 8 površina 358.729 6.581 142.406 126.150 57.647 16.339 6.376 1.962 1.268 NOVI GRADbroj 12.008 212 7.043 2.987 1.160 334 190 46 36 površina 795.897 7.491 407.278 213.994 100.190 33.404 21.150 6.838 5.552 NOVI GRAD SARAJEVObroj 53.905 1.142 27.478 20.262 3.813 738 294 68 110 površina 3.447.477 38.382 1.530.056 1.401.424 327.352 79.305 39.207 10.980 20.771
240 STANOVI I ZGRADE DWELLINGSTeritorijaBroj stanova i površina u m2UkupnoVrsta stana 1-sobni 2-sobni 3-sobni 4-sobni 5-sobni 6-sobni 7-sobni8 i višesobni AreaNumber of dwellings and surface area in m2TotalType of dwelling one room two rooms three rooms four rooms five rooms six rooms seven roomseight and more rooms NOVI TRAVNIKbroj 8.830 164 2.910 2.388 2.103 792 299 81 93 površina 723.375 5.345 178.909 180.366 203.426 88.580 38.042 10.640 18.067 NOVO GORAŽDEbroj 1.639 24 810 529 103 158 9 3 3 površina 101.585 874 45.041 35.935 7.210 10.907 830 410 378 NOVO SARAJEVObroj 33.698 342 19.387 10.939 2.257 496 171 33 73 površina 2.123.061 11.403 1.051.260 758.130 201.513 54.988 23.666 5.558 16.543 ODŽAKbroj 7.867 121 1.414 2.556 1.596 1.177 599 233 171 površina 732.598 4.469 86.583 202.461 158.133 133.173 83.376 34.673 29.730 OLOVObroj 5.029 94 1.703 1.777 940 317 128 23 47 površina 346.520 3.110 92.206 113.482 78.609 31.105 15.976 3.478 8.554 ORAŠJEbroj 7.895 405 1.271 2.366 1.455 1.242 688 255 213 površina 782.574 9.278 74.516 188.331 152.340 168.309 104.790 42.952 42.058 OSMACIbroj 2.393 35 1.204 707 249 125 59 10 4 površina 167.038 1.419 73.137 48.091 22.437 13.146 6.751 1.297 760 OŠTRA LUKAbroj 1.541 40 531 721 172 49 24 1 3 površina 100.057 1.815 29.773 46.765 13.052 4.969 2.913 200 570 PALE - FBiHbroj 795 31 472 192 40 53 1 2 4 površina 42.714 1.338 21.000 11.085 2.640 5.970 64 241 376 PALE - RSbroj 11.214 415 6.545 2.975 805 280 124 39 31 površina 730.994 12.559 355.439 225.953 76.848 31.450 17.481 6.081 5.183 PELAGIĆEVObroj 2.401 32 670 982 373 171 110 33 30 površina 199.835 1.245 42.872 75.372 36.104 18.982 14.097 5.898 5.265 PETROVACbroj 206 1 125 48 20 9 3 0 0 površina 15.269 32 8.141 4.089 1.835 889 283 0 0 PETROVObroj 3.568 40 1.193 1.430 542 248 87 18 10 površina 228.992 1.174 61.538 88.418 41.630 23.155 9.007 2.748 1.322 POSUŠJEbroj 6.254 12 898 1.804 2.165 780 367 123 105 površina 626.098 299 62.940 156.630 223.682 95.471 50.408 17.739 18.929 PRIJEDORbroj 38.112 767 19.224 10.894 4.173 1.824 798 235 197 površina 2.819.745 24.432 1.146.676 841.122 405.827 217.554 108.794 36.468 38.872 PRNJAVORbroj 18.565 376 9.259 4.655 2.369 1.085 536 163 122 površina 1.343.089 14.422 542.334 336.670 216.942 121.214 67.782 23.069 20.656 PROZORbroj 5.501 69 989 1.212 2.176 447 291 122 195 površina 494.905 3.359 65.188 92.645 205.086 46.439 35.095 15.685 31.408
241 TeritorijaBroj stanova i površina u m2UkupnoVrsta stana 1-sobni 2-sobni 3-sobni 4-sobni 5-sobni 6-sobni 7-sobni8 i višesobni AreaNumber of dwellings and surface area in m2TotalType of dwelling one room two rooms three rooms four rooms five rooms six rooms seven roomseight and more rooms RAVNObroj 1.289 6 434 322 330 140 37 11 9 površina 94.937 240 24.032 22.624 26.718 13.418 4.685 1.680 1.540 RIBNIKbroj 3.415 52 2.144 857 267 65 22 2 6 površina 201.715 1.763 116.111 55.570 19.978 5.418 1.943 292 640 ROGATICAbroj 6.381 891 3.719 1.483 213 46 19 4 6 površina 384.497 35.911 219.415 104.674 17.308 4.259 1.943 322 665 RUDObroj 4.732 369 2.398 1.408 402 111 28 7 9 površina 248.808 10.416 114.076 81.583 28.527 9.304 2.718 794 1.390 SANSKI MOSTbroj 16.557 181 4.170 6.747 3.034 1.225 752 213 235 površina 1.410.174 5.652 264.320 527.641 287.371 141.040 104.732 33.841 45.577 SAPNAbroj 4.143 85 1.221 1.403 724 362 214 74 60 površina 359.617 3.783 78.016 107.561 71.638 43.791 29.226 12.630 12.972 SOKOLACbroj 7.131 199 4.810 1.484 430 126 59 7 16 površina 436.969 6.828 267.593 102.193 36.196 13.590 7.589 960 2.020 SRBACbroj 8.361 157 2.735 3.143 1.323 523 279 102 99 površina 642.707 4.785 159.430 228.561 122.729 58.253 35.866 15.028 18.055 SREBRENICAbroj 5.162 692 3.050 881 325 124 53 20 17 površina 336.229 27.514 180.594 66.270 32.775 15.134 7.325 3.097 3.520 SREBRENIKbroj 20.635 382 8.391 8.528 1.913 744 470 89 118 površina 1.494.122 13.408 501.249 620.376 177.812 84.882 59.425 14.985 21.985 STARI GRAD SARAJEVObroj 19.007 712 9.040 6.619 1.727 548 227 62 72 površina 1.274.396 24.418 482.911 476.264 164.946 64.952 32.559 11.424 16.922 STOLACbroj 4.873 63 1.447 2.111 731 309 141 36 35 površina 438.369 2.453 101.071 189.419 76.824 35.830 20.539 5.823 6.410 ŠAMACbroj 7.359 163 2.331 2.757 1.051 594 312 88 63 površina 619.978 5.130 142.182 218.271 107.935 76.830 43.760 13.738 12.132 ŠEKOVIĆIbroj 3.866 107 1.925 1.231 372 128 69 14 20 površina 224.667 3.992 95.924 74.861 28.140 10.768 7.165 1.194 2.623 ŠIPOVObroj 5.772 64 3.327 1.874 422 51 24 3 7 površina 372.474 2.130 195.452 132.756 33.884 4.570 2.732 302 648 ŠIROKI BRIJEGbroj 10.113 81 2.169 3.866 2.647 796 338 103 113 površina 967.165 2.967 143.466 357.309 282.314 100.620 46.775 14.663 19.051 TEOČAKbroj 2.795 71 797 1.023 437 234 130 57 46 površina 215.189 2.901 45.103 69.634 39.497 26.318 16.516 7.442 7.778
242 STANOVI I ZGRADE DWELLINGSTeritorijaBroj stanova i površina u m2UkupnoVrsta stana 1-sobni 2-sobni 3-sobni 4-sobni 5-sobni 6-sobni 7-sobni8 i višesobni AreaNumber of dwellings and surface area in m2TotalType of dwelling one room two rooms three rooms four rooms five rooms six rooms seven roomseight and more rooms TESLIĆbroj 19.838 408 9.795 4.707 2.886 1.305 497 142 98 površina 1.460.527 11.338 569.295 348.328 273.294 150.046 68.064 22.762 17.400 TEŠANJbroj 17.352 160 6.657 6.596 2.227 952 512 125 123 površina 1.366.680 6.087 423.690 499.955 214.751 114.902 66.654 18.774 21.867 TOMISLAVGRADbroj 8.977 12 615 1.457 2.715 1.576 1.156 625 821 površina 1.071.650 531 42.375 123.956 283.704 190.856 165.331 101.004 163.893 TRAVNIKbroj 22.938 365 8.752 8.497 3.004 1.242 656 181 241 površina 1.736.578 13.418 509.657 640.057 284.123 137.973 85.537 27.942 37.871 TREBINJEbroj 13.726 329 5.218 6.039 1.743 281 76 23 17 površina 900.911 11.482 270.791 421.288 151.969 30.138 9.634 3.275 2.334 TRNOVO - FBiHbroj 2.374 128 1.336 636 223 28 13 3 7 površina 128.897 3.646 62.462 39.183 17.831 2.471 1.494 430 1.380 TRNOVO - RSbroj 1.937 382 1.135 329 68 13 7 3 0 površina 109.077 13.564 65.987 21.887 5.379 1.190 744 326 0 TUZLAbroj 58.927 1.578 33.756 15.223 5.079 1.850 917 234 290 površina 3.885.448 44.521 1.858.155 1.099.047 463.331 208.826 117.602 38.193 55.773 UGLJEVIKbroj 6.936 130 3.006 1.853 1.257 419 191 48 32 površina 523.036 3.460 159.212 142.483 126.856 50.152 27.618 7.482 5.773 USORAbroj 2.550 31 460 771 524 396 248 66 54 površina 251.349 1.126 29.553 60.012 53.491 49.414 35.872 10.947 10.934 VAREŠbroj 5.928 189 3.752 1.279 436 173 61 19 19 površina 355.841 6.228 201.530 84.710 34.820 16.761 6.350 2.652 2.790 VELIKA KLADUŠAbroj 16.779 174 4.568 5.490 3.668 1.451 911 244 273 površina 1.596.770 7.232 311.331 473.747 394.040 184.894 133.049 39.502 52.975 VISOKObroj 16.569 359 7.444 4.447 2.493 1.146 454 119 107 površina 1.295.019 12.568 446.996 336.814 252.014 139.422 64.874 21.599 20.732 VIŠEGRADbroj 6.619 273 3.837 2.002 374 85 33 4 11 površina 385.253 9.967 201.833 129.323 30.033 8.669 3.598 480 1.350 VITEZbroj 10.201 146 4.824 2.722 1.364 644 318 87 96 površina 807.513 5.998 309.945 209.421 133.656 76.679 43.150 13.015 15.649 VLASENICAbroj 5.226 212 3.188 1.260 398 82 49 18 19 površina 333.766 7.130 184.535 89.434 33.458 7.636 5.348 2.893 3.332 VOGOŠĆAbroj 13.042 248 5.771 5.411 920 377 208 42 65 površina 893.709 8.956 337.438 364.478 88.799 44.889 29.102 6.726 13.321 VUKOSAVLJEbroj 2.122 42 356 826 377 262 144 49 66 površina 164.114 1.405 18.214 51.906 32.399 26.274 16.552 6.297 11.067
243 TeritorijaBroj stanova i površina u m2UkupnoVrsta stana 1-sobni 2-sobni 3-sobni 4-sobni 5-sobni 6-sobni 7-sobni8 i višesobni AreaNumber of dwellings and surface area in m2TotalType of dwelling one room two rooms three rooms four rooms five rooms six rooms seven roomseight and more rooms ZAVIDOVIĆIbroj 17.210 216 8.126 6.405 1.421 619 292 61 70 površina 1.199.214 7.999 478.319 452.250 128.240 70.600 39.476 9.211 13.119 ZENICAbroj 50.180 4.945 28.582 12.468 2.874 779 364 74 94 površina 3.022.631 127.553 1.616.794 871.266 246.917 85.874 47.908 11.779 14.540 ZVORNIKbroj 23.336 551 12.309 5.952 2.697 1.065 540 119 103 površina 1.630.452 19.051 692.497 432.219 257.868 121.916 69.907 17.188 19.806 ŽEPČEbroj 10.560 69 3.795 3.750 1.546 880 327 120 73 površina 885.893 2.596 249.631 285.935 158.085 110.077 47.650 18.327 13.592 ŽIVINICEbroj 24.332 253 8.420 6.944 4.538 2.060 1.432 289 396 površina 1.973.214 9.475 503.109 507.812 427.794 229.267 180.150 43.648 71.959

245 TeritorijaUkupan broj domaćinstavaBroj domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnostBroj domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost i prodaju proizvode na tržištu AreaTotal number of householdsNumber of households engaged in agricultural activitiesNumber of households engaged in agricultural activities that sell products in the market BOSNA I HERCEGOVINA BOSNIA AND HERZEGOVINA1.155.736 363.394 56.609 Federacija BiH Federation of BiH715.739 217.061 30.089 Republika Srpska Republika Srpska413.226 141.629 25.395 Brčko Distrikt Brčko District26.771 4.704 1.12517.1. DOMAĆINSTVA KOJA OBAVLJAJ U POLJOPRIVREDNU AKTIVNOST, nivo BiH, F BiH, RS i BD HOUSEHOLDS ENGAGED IN AGRICUL TURAL ACTIVI TIES, Level BiH, F BiH, RS and BD Grafikon 1. Ukupan broj domaćinstava, domaćinstva koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost i domaćinstva koja prodaju proizvode na tržištu Graph 1. Total number of households, households engaged in agricultural activities and households that sell products in the market Domaćinstva koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost Households engaged in agricultural activities Domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost i prodaju proizvode na tržištu Households engaged in agricultural activities that sell products in the market
246 POLJOPRIVREDA AGRICULTURETeritorijaUkupan broj domaćinstavaBroj domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnostBroj domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost i prodaju proizvode na tržištu AreaTotal number of householdsNumber of households engaged in agricultural activitiesNumber of households engaged in agricultural activities that sell products in the market Federacija BiH Federation of BiH715.739 217.061 30.089 Unsko-Sanski 78.267 23.945 4.547 Posavski 13.313 3.960 834 Tuzlanski 150.607 56.033 6.242 Zeničko-Dobojski 121.156 47.622 5.385 Bosansko-Podrinjski 8.670 3.373 462 Srednjobosanski 77.889 31.489 4.989 Hercegovačko-Neretvanski 68.121 17.696 3.808 Zapadnohercegovački 25.081 9.592 1.161 Kanton Sarajevo 148.871 16.112 1.241 Kanton 10 23.764 7.239 1.42017.2. DOMAĆINSTVA KOJA OBAVLJAJU POLJOPRIVREDNU AKTIVNOST, nivo kantona u F BiH HOUSEHOLDS ENGAGED IN AGRICUL TURAL ACTIVITIES, Cantons Level in F BiHGrafikon 2. Domaćinstva koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost - pregled po entitetima i BD (%) Graph 2. Households engaged in agricultural activities - review by Entities and Brcko Distrikt (%)
247 TeritorijaUkupan broj domaćinstavaBroj domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnostBroj domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost i prodaju proizvode na tržištu AreaTotal number of householdsNumber of households engaged in agricultural activitiesNumber of households engaged in agricultural activities that sell products in the market Banovići 7.636 3.952 246 Banja Luka 65.652 8.868 594 Berkovići 638 452 235 Bihać 18.294 4.598 444 Bijeljina 34.573 10.599 4.985 Bileća 3.317 1.661 213 Bosanska Krupa 7.675 2.488 484 Bosanski Petrovac 2.798 1.171 229 Bosansko Grahovo 1.046 422 61 Bratunac 5.998 3.188 706 Brčko 26.771 4.704 1.125 Breza 5.058 2.335 247 Brod 5.659 1.514 134 Bugojno 9.429 3.258 649 Busovača 5.621 2.668 253 Bužim 4.326 2.553 582 Cazin 16.686 5.345 1.105 Centar Sarajevo 21.484 932 73 Čajniče 1.678 889 132 Čapljina 7.916 2.326 1.457 Čelić 3.203 1.537 557 Čelinac 5.049 2.604 191 Čitluk 4.667 1.465 144 Derventa 9.467 3.054 457 Doboj 25.723 9.270 517 Doboj-Istok 3.167 1.846 261 Doboj-Jug 1.307 717 30 Dobretići 473 173 10 Domaljevac - Šamac 1.312 413 94 Donji Vakuf 4.183 2.104 381 Donji Žabar 1.203 621 220 Drvar 3.033 643 7517.3. DOMAĆINSTVA KOJA OBAVLJAJU POLJOPRIVREDNU AKTIVNOST, nivo općine u BiH HOUSEHOLDS ENGAGED IN AGRICUL TURAL ACTIVITIES, Municipality Level in BiH
248 POLJOPRIVREDA AGRICULTURETeritorijaUkupan broj domaćinstavaBroj domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnostBroj domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost i prodaju proizvode na tržištu AreaTotal number of householdsNumber of households engaged in agricultural activitiesNumber of households engaged in agricultural activities that sell products in the market Foča - F BIH 747 296 82 Foča - RS 6.622 1.973 263 Fojnica 3.908 1.500 268 Gacko 2.780 989 438 Glamoč 1.437 550 339 Goražde 7.573 2.903 357 Gornji Vakuf - Uskoplje 5.686 2.438 534 Gračanica 15.083 7.084 829 Grad Mostar 34.129 6.039 635 Gradačac 11.881 4.784 1.404 Gradiška 17.255 6.451 2.289 Grude 4.502 1.982 143 Hadžići 7.530 3.254 253 Han Pijesak 1.396 448 75 Ilidža 22.296 2.931 202 Ilijaš 6.386 2.273 204 Istočna Ilidža 5.007 1.047 51 Istočni Drvar 39 11 1 Istočni Mostar 83 60 9 Istočni Stari Grad 442 264 35 Istočno Novo Sarajevo 3.848 505 43 Jablanica 3.168 1.680 117 Jajce 8.041 3.317 351 Jezero 371 101 9 Kakanj 12.240 5.490 486 Kalesija 9.781 5.217 584 Kalinovik 795 367 93 Kiseljak 6.801 3.256 314 Kladanj 3.847 2.244 143 Ključ 4.990 1.343 281 Kneževo 3.188 1.922 305 Konjic 8.381 2.426 572 Kostajnica 1.916 749 193 Kotor Varoš 5.956 1.834 139 Kozarska Dubica 7.557 2.984 863
249 TeritorijaUkupan broj domaćinstavaBroj domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnostBroj domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost i prodaju proizvode na tržištu AreaTotal number of householdsNumber of households engaged in agricultural activitiesNumber of households engaged in agricultural activities that sell products in the market Kreševo 1.845 667 65 Krupa na Uni 549 454 289 Kupres - F BIH 1.489 406 123 Kupres - RS 129 85 72 Laktaši 11.393 3.896 663 Livno 9.028 3.065 466 Lopare 5.122 2.419 669 Lukavac 16.656 6.475 331 Ljubinje 1.088 604 269 Ljubuški 7.444 2.302 766 Maglaj 7.687 3.243 216 Milići 3.609 1.401 186 Modriča 8.638 2.798 420 Mrkonjić Grad 6.169 2.552 257 Neum 1.394 350 15 Nevesinje 4.003 2.068 702 Novi Grad 8.899 3.779 500 Novi Grad Sarajevo 42.274 3.007 164 Novi Travnik 7.267 3.077 679 Novo Goražde 1.101 438 88 Novo Sarajevo 25.690 855 58 Odžak 5.809 1.342 238 Olovo 3.493 1.929 98 Orašje 6.192 2.205 502 Osmaci 1.689 1.006 159 Oštra Luka 977 572 57 Pale - F BIH 350 174 23 Pale - RS 7.211 1.535 99 Pelagićevo 1.923 896 260 Petrovac 131 54 12 Petrovo 2.546 1.391 61 Posušje 5.153 1.783 106 Prijedor 28.411 8.980 801 Prnjavor 12.318 6.141 987 Prozor 3.653 1.588 208
250 POLJOPRIVREDA AGRICULTURETeritorijaUkupan broj domaćinstavaBroj domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnostBroj domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost i prodaju proizvode na tržištu AreaTotal number of householdsNumber of households engaged in agricultural activitiesNumber of households engaged in agricultural activities that sell products in the market Ravno 929 261 74 Ribnik 2.275 1.583 93 Rogatica 3.901 1.483 265 Rudo 2.900 1.482 245 Sanski Most 11.847 1.912 481 Sapna 3.085 1.524 177 Sokolac 4.313 1.591 293 Srbac 6.233 2.866 595 Srebrenica 3.864 1.931 472 Srebrenik 13.187 5.602 496 Stari Grad Sarajevo 13.753 917 51 Stolac 3.884 1.561 586 Šamac 5.670 2.232 617 Šekovići 2.557 896 83 Šipovo 3.681 1.655 249 Široki Brijeg 7.982 3.525 146 Teočak 2.020 1.036 54 Teslić 13.353 7.075 576 Tešanj 13.426 6.098 874 Tomislavgrad 7.731 2.153 356 Travnik 16.445 5.648 1.204 Trebinje 9.455 2.495 328 Trnovo - F BIH 647 435 80 Trnovo - RS 806 342 17 Tuzla 42.630 6.752 393 Ugljevik 4.897 2.430 633 Usora 1.936 927 46 Vareš 3.582 1.167 146 Velika Kladuša 11.651 4.535 941 Visoko 12.900 5.810 928 Višegrad 4.031 976 99 Vitez 8.190 3.383 281 Vlasenica 3.735 1.391 241 Vogošća 8.811 1.508 156 Vukosavlje 1.560 536 74
251 TeritorijaUkupan broj domaćinstavaBroj domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnostBroj domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost i prodaju proizvode na tržištu AreaTotal number of householdsNumber of households engaged in agricultural activitiesNumber of households engaged in agricultural activities that sell products in the market Zavidovići 12.088 6.224 296 Zenica 38.609 8.853 1.231 Zvornik 17.877 7.171 774 Žepče 8.830 4.829 787 Živinice 18.431 7.980 767
FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmUČEŠĆE DOMAĆINSTAVA KOJA OBAVLJAJU POLJOPRIVREDNU AKTIVNOST U ODNOSU NA UKUPAN BROJ DOMAĆINSTAVA, PO OPĆINAMA, 2013. THE SHARE OF HOUSEHOLDS ENGAGED IN AGRICULTURAL ACTIVITIES RELATED TO THE TOTAL NUMBER OF HOUSEHOLDS, BY MUNICIPALITIES, 2013. Učešće domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost / The share of households engaged in agricultural activities Bosna i Hercegovina / Bosnia and Herzegovina: 31,44% 0,00% - 19,99% 20,00% - 29,99% 30,00% - 39,99% 40,00% - 49,99% 50,00% i više / and more FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmUČEŠĆE DOMAĆINSTAVA KOJA PRODAJU PROIZVODE NA TRŽIŠTU U ODNOSU NA UKUPAN BROJ DOMAĆINSTAVA KOJA OBAVLJAJU POLJOPRIVREDNU AKTIVNOST, PO OPĆINAMA, 2013. Učešće domaćinstava koja prodaju poljoprivredne proizvode / The share of households that sell agricultural products Bosna i Hercegovina / Bosnia and Herzegovina: 15,58% 0,00% - 9,99% 10,00% - 19,99% 20,00% - 29,99% 30,00% - 39,99% 40,00% - 49,99% 50,00% i više / and moreTHE SHARE OF HOUSEHOLDS THAT SELL PRODUCTS IN THE MARKET RELATED TO THE TOTAL NUMBER OF HOUSEHOLDS ENGAGED IN AGRICULTURAL ACTIVITIES, BY MUNICIPALITIES, 2013.
FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmUČEŠĆE DOMAĆINSTAVA KOJA OBAVLJAJU POLJOPRIVREDNU AKTIVNOST U ODNOSU NA UKUPAN BROJ DOMAĆINSTAVA, PO OPĆINAMA, 2013. THE SHARE OF HOUSEHOLDS ENGAGED IN AGRICULTURAL ACTIVITIES RELATED TO THE TOTAL NUMBER OF HOUSEHOLDS, BY MUNICIPALITIES, 2013. Učešće domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost / The share of households engaged in agricultural activities Bosna i Hercegovina / Bosnia and Herzegovina: 31,44% 0,00% - 19,99% 20,00% - 29,99% 30,00% - 39,99% 40,00% - 49,99% 50,00% i više / and more FOČALIVNO KONJICGLAMOČTESLIĆDOBOJBANJA LUKA GACKOPALE TREBINJEBILEĆAPRIJEDOR GRAD MOSTAR NEVESINJEDRVARBIHAĆ BIJELJINAGRADIŠKA RIBNIK SOKOLACŠIPOVO KUPRESBRČKO KALINOVIKSRBAC TOMISLAVGRADROGATICATRAVNIKPRNJAVOR SANSKI MOST VAREŠCAZIN OLOVO PROZOR-RAMA RUDOKLJUČ JAJCEZAVIDOVIĆI ILIJAŠDERVENTA POSUŠJEKAKANJLAKTAŠI MILIĆI RAVNOVIŠEGRADNOVI GRAD ZVORNIK SREBRENICAČELINAC ŽEPČE MRKONJIĆ GRAD ZENICA NEUMKOTOR VAROŠ TRNOVOBROD LUKAVAC KLADANJ BOSANSKO GRAHOVO LJUBINJELOPARE BUGOJNOBOSANSKI PETROVACMODRIČA FOJNICA STOLACKNEŽEVO ŽIVINICE HADŽIĆIBOSANSKA KRUPA ČAJNIČE LJUBUŠKIVISOKO GRUDEMAGLAJ JABLANICA FOČAKOZARSKA DUBICA BRATUNAC ČAPLJINAVITEZ GORAŽDEŠEKOVIĆI DONJI VAKUF ČITLUKHAN PIJESAK BERKOVIĆITUZLAŠAMACODŽAK ČELIĆSREBRENIK KALESIJATEŠANJVELIKA KLADUŠA BUŽIM VLASENICAGRADAČAC GRAČANICA UGLJEVIK SAPNA PALEGORNJI VAKUF-USKOPLJE KREŠEVOORAŠJE BUSOVAČAPETROVAC ILIDŽA ŠIROKI BRIJEGBANOVIĆI NOVI TRAVNIK KISELJAKOŠTRA LUKA PETROVO BREZAOSMACIPELAGIĆEVO JEZERO NOVO GORAŽDETRNOVO1KOSTAJNICA KRUPA NA UNI USORA DOBRETIĆIVUKOSAVLJE KUPRES TRNOVOISTOČNI DRVARTEOČAKDONJI ŽABAR 9DOBOJ-ISTOK 3 4 8DOMALJEVAC-ŠAMAC 2 7 9DOBOJ-JUG 96 56Srbija / Serbia Hrvatska / Croatia Crna Gora / MontenegroNazivi općina označenih brojevima Names of municipalities marked with numbers 1 Vogošća 2 Centar Sarajevo 3 Stari Grad Sarajevo 4 Novi Grad Sarajevo 5 Novo Sarajevo 6 Istočni Stari Grad 7 Istočno Novo Sarajevo 8 Istočna Ilidža 9 Istočni Mostar 20 0 20 40 60 80 100 10 kmUČEŠĆE DOMAĆINSTAVA KOJA PRODAJU PROIZVODE NA TRŽIŠTU U ODNOSU NA UKUPAN BROJ DOMAĆINSTAVA KOJA OBAVLJAJU POLJOPRIVREDNU AKTIVNOST, PO OPĆINAMA, 2013. Učešće domaćinstava koja prodaju poljoprivredne proizvode / The share of households that sell agricultural products Bosna i Hercegovina / Bosnia and Herzegovina: 15,58% 0,00% - 9,99% 10,00% - 19,99% 20,00% - 29,99% 30,00% - 39,99% 40,00% - 49,99% 50,00% i više / and moreTHE SHARE OF HOUSEHOLDS THAT SELL PRODUCTS IN THE MARKET RELATED TO THE TOTAL NUMBER OF HOUSEHOLDS ENGAGED IN AGRICULTURAL ACTIVITIES, BY MUNICIPALITIES, 2013.
PRILOZI Popisnica (obrazac P-1) Upitnik za domaćinstvo i stan (obrazac P-2)

PDF Content:

---

BASAHIN AT TALAKAYINOpisyal na Pahayagan ng Rebolusyonaryong Mamamayan ng Timog Katagalugan ISPESYAL NA ISYU 29 MARSO 2024 MAG-ARAL, MAGWASTO, MAG-OPENSIBA, KAMTIN ANG INISYATIBA! Pulang saludo sa Bagong Hukbong Bayan (BHB) ang ipinararating ng Partido Komunista ng Pilipinas (PKP) sa Timog Katagalugan sa ika-55 taong anibersaryo ng pagkakatatag nito. Nagdiriwang ang rebolusyonaryong mamamayan sa kanayunan at kalunsuran. Ipinagbubunyi nila ang maningning na kasaysayan ng kanilang Hukbo sa magiting na pagtatanggol sa kanilang interes laban sa mga uring nagsasamantala at nang-aapi sa kanila. Batid nila na kung wala ang BHB, wala ni anuman ang mamamayan. At dahil dito, kaagapay nila ang kanilang Hukbo sa hirap at sakripisyo, sa kabiguan at tagumpay at sa masalimuot na landas ng pagsulong ng rebolusyon tungo sa katuparan ng minimithing pambansang demokrasya at sosyalismo. Sa kritikal na yugtong ito ng buhay at kamatayang pakikibaka ng sambayanang Pilipino, nararapat na balik-aralan, buong pagmamalaki at kasiyahang ipagdiwang ang mga nakamit nating makasaysayang tagumpay sa pagsusulong ng demokratikong rebolusyong bayan. Okasyon din ito upang ating alalahanin, kilalanin at bigyan ng pinakamataas na parangal at pagpupugay ang mga martir at bayani ng rebolusyong Pilipino mula pa sa ating mga ninuno hanggang sa kasalukuyang henerasyon ng mga rebolusyonaryo, Pulang mandirigma at komunista sa kanilang walang pag-iimbot na pag-aalay ng buong lakas, talino, galing at kaisa-isang buhay alang-alang sa dakilang mithiin ng kalayaan, demokrasya at sosyalismo. Sa araw na ito, pagpugayan at parangalan natin ang mga bayani at martir ng rebolusyon. Ibinibigay natin ang natatanging pagpupugay at parangal kay Josephine Mendoza o Ka Sandy, kagawad ng Komite Sentral, mahusay na pinuno at ikalawang pangalawang kalihim ng Komiteng Rehiyon ng Partido sa Timog Katagalugan na pumanaw dahil sa sakit. Nagpupugay at pinararangalan din ng Partido sina Paulo “Ka Komiteng Rehiyon ng Timog Katagalugan Partido Komunista ng Pilipinas Marso 29, 2024
2 KALATAS 29 MARSO 202429 Marso 2024 ISPESYAL NA ISYU Ang KALATAS ang opisyal na pahayagan ng rebolusyonaryong mamamayan ng Timog Katagalugan. Pinapatnubayan ito ng Marxismo- Leninismo-Maoismo. Inilalathala ito ng Partido Komunista ng Pilipinas (MLM) at ng Bagong Hukbong Bayan ng Timog Katagalugan. Inaanyayahan ng pamatnugutan ang mga mambabasa na mag-ambag sa pagpapahusay ng ating pahayagan. Magpadala ng mga komentaryo at mungkahi, balita at rebolusyonaryong karanasan na maaaring ilathala sa ating pahayagan. Ito ay tumatanggap ng mga liham sa: Pilipino. Dahil sa wasto at absolutong pamumuno ng Partido, lumaki at lumakas ang hukbong bayan, mula sa maliit at mahina, sa gitna ng walang kasing lupit na pagsupil at pagkitil mula sa usbong ng kaaway. Pinatunayan ng kasaysayan at karanasan ng Partido at hukbong bayan na sa determinadong paglaban at pagsusulong ng armadong pakikibaka lamang lalakas ang mga pwersa ng rebolusyon. Sa loob ng 55 taon, matagumpay na binigo ng Partido at BHB ang malulupit na kampanya ng pagsupil at paglipol na inilunsad ng nagpalit-palitang mga papet na rehimen ng imperyalismong US—mula sa mga operasyong kitlin-sa-usbong hanggang sa mga Oplan kabilang ang Oplan Cadena de Amor (OCDA) na prototype ng Oplan Katatagan ng diktadurang US-Marcos Sr.; Oplan Mamamayan at Oplan Lambat Bitag I at II ng rehimeng US-Aquino I; Oplan Lambat Bitag III at Oplan Unlad-Bayan ng rehimeng US-Ramos; Oplan Makabayan at Oplan Balangai ng rehimeng US-Estrada; Oplan Bantay Laya I at II ng rehimeng US-Macapagal-Arroyo; Oplan Bayanihan ng rehimeng US-Aquino II at ang Oplan Kapayapaan at Joint Campaign Plan- Kapanatagan ng tiranikong rehimeng US-Duterte. Tiyak na maitatapon sa basurahan ng kasaysayan ang nagpapatuloy na JCP-Kapanatagan at panibagong deklarasyon ng rehimeng US-Marcos II na mawawakasan na nito ang BHB at PKP bago matapos ang 2024. Ngayon higit kailanman, nararapat na tugunin ng BHB ang naghuhumiyaw na taghoy ng sambayanang Pilipino, laluna ng inaapi’t pinagsasamantalang anakpawis na ilunsad ang opensiba at kamtin ang inisyatiba upang bigyang katarungan ang kanilang kaapihan at kamtin ang katubusan sa di-maagwantang kahirapan at kalupitan bunga ng walang kaparis na kronikong krisis naghaharing sistema at imperyalismo. Umabot na sa isang antas ng kahinugan ang mga panloob at panlabas na salik para higit na magpupunyagi ang sambayanang Pilipino at tanawin ang malaking igpaw-pasulong ng pambansa-demokratikong rebolusyon. Ito ang dakilang misyon at ambag ng rebolusyong Pilipino sa pandaigdigang rebolusyong proletaryo upang ibagsak at wakasan ang parasitiko’t nabubulok na imperyalismo at itatag ang sosyalismo, ang unang yugto sa makasaysayang epoka ng pagtatatag ng komunismo.dagundong.tk@gmail.com @southern_tagalog_ revolutionary_portal Isko” Cruz, Divine “Ka Zoey/Joy” Soreta, Joseph “Ka Ken” Delos Santos, Dayna Benna “Ka Karen” Glorioso Lagrama, Ricanio “Ka Jenny” Bulalacao at Emmanuel “Ka Angelo” Nazareno ng South- Quezon-Bondoc Peninsula; Arc John “Ka Hunter/ Ka Baron” Varon, Nancy “ Ka Mamay” Looy Yaw- an, Peter “Tagub/Roche” Rivera, Jethro Isaac “Ka Bundo/Pascual” Ferrer, Kure “Ka MC/NY” Lukmay, Abegail “Ka Laura/Esang” Bartolome at Jessie “Ka Aja” Almoguera ng Mindoro; Junalice “Ka Arya” Arante-Isita, Isagani “Ka Zuge/Ringgo” Isita, Baby Jane “Ka Binhi/Ani” Orbe, Maria Jetruth “Ka Seven/Orya” Jolongbayan, Alyssa “Ka Ilaya” Lemoncito, Precious Alyssa “Ka Komi” Anacta, Joy “Ka Kyrie” Mercado, Leonardo “Ka Mendel” Manahan, Bernardo “Ka Mamay” Bagaas at Erickson “Ka Ricky” Cueto gayundin ang mga sibilyang pinaslang sa Balayan, Batangas na sina Pretty Sheine Anacta at Rose Jane Agda. Kumuha tayo ng lakas, inspirasyon at talino sa kanilang dakilang buhay upang ubos-lakas na tupdin ang mga tungkuling nakaatang sa balikat ng mga naiwan, damputin ang kanilang sandatang naiwan at sumulong sa landas na dinilig ng kanilang dugo. Itaas natin ang rebolusyonaryong kapasyahan, kawalang takot sa kahirapan at sakripisyo, diwang di magagapi at tanawin ang maaliwalas ng hinaharap ng rebolusyong Piipino. Mula sa halos wala itinatag ng Partido ang BHB sa Ikalawang Distrito ng Tarlac noong Marso 29, 1969. Mula sa pinagsimulang animnapung (60) Pulang mandirigma na nasasandatahan ng siyam (9) na ripleng awtomatik at 26 na mahinang klaseng riple at mga pistola, nakamit ng BHB ang lakas na walang kaparis sa kasaysayan ng rebolusyonaryong pakikibaka ng sambayanang @comkathryn.bsky.social tumblr.com/strevportal
29 MARSO 20243 KALATAS I. MAHIGPIT NA PANGHAWAKAN ANG MGA GINTONG ARAL MULA SA MANINGNING NA REBOLUSYUNARYONG TRADISYON NG MAMAMAYAN NG REHIYON SA NAKARAANG 500 TAON Nagsasaniban ang teoryang Marxista- Leninista at praktika ng Pilipinas. Hindi lamang natin pinakikinabangan ang mga tagumpay na natamo sa ibang bayan para ipagtagumpay ang sarili nating rebolusyon, kundi inaasahan din nating idagdag ang sariling tagumpay sa tagumpay ng iba at ibigay ang ilang kapaki- pakinabang na ambag sa pagsusulong sa Marxismo-Leninismo at pandaigdigang rebolusyong proletaryo, para sa wakas ay lumaya ang sangkatauhan sa salot na imperyalismo at pumasok sa panahon ng komunismo. Sa kasalukuyang yugto ng rebolusyong Pilipino, naglulunsad tayo ng digmang bayan, ng isang digmang rebolusyonaryo, dahil ito ang tanging paraan para wakasan ang armadong pang-aapi sa mamamayan na ginagawa ng reaksyonaryong estadong instrumento ng uring malaking kumprador-panginoong maylupa2. Alinsunod sa diwang ito na itinuturo ng dakilang Tagapangulong Amado Guererro, kung ang pag-uusapan ay ang husay sa pag-aambag ng ganang kaya ng rehiyong Timog Katagalugan sa pagsusulong at pagtatagumpay ng digmang bayan sa Pilipinas, wala nang mas importante pa kaysa mga prinsipyo’t aral na natutuhan natin batay sa kundisyon sa rehiyon at sa sariling rebolusyonaryong karanasan. Pinakamataas ang pagpapahalaga natin sa mga prinsipyo’t aral na pinagbuwisan ng buhay at dugo ng mamamayan sa rehiyon. Ginagawa natin ito, hindi sa makitid na lokalistang pananaw kundi upang tuparin ang ating saligang tungkuling ilapat ang unibersal na katotohanan ng MLM at mga saligang prinsipyo ng PKP sa kongkretong praktika at sirkumstansya ng pagrerebolusyon sa rehiyong TK upang maiambag ang ganang atin sa pambansang pagpapalakas, pagsulong at tagumpay.Sa nakaraang pitong taon ng buhay at kamatayang pakikibaka, matagumpay nating binigo ang imperyalismong US at kanyang papet na estado na wakasan ang demokratikong rebolusyong bayan na isinusulong ng Partido, BHB at rebolusyonaryong mamamayan. Sa kabila ng mga seryosong pinsala at pag-atras sa ilang bahagi, matatag na nakatayo’t nakawagayway ang bandila ng rebolusyon sa bansa at sa rehiyong TK. Dapat ipagdiwang at ipagmalaki ang mahigpit na kapit ng Partido’t BHB sa baril na nakabatay sa mga layuning pampulitika ng isinusulong na DRB anuman ang kapalit na sakripisyo’t pagpapakasakit. Ito ay dahil tangan ng Partido’t BHB ang wastong saligang prinsipyong ang kapangyarihang pampulitika ay nagmumula sa dulo ng baril at kung walang hukbong bayan, wala ni anuman ang mamamayan. Napakalalim, napakatibay at di matitinag ang pundasyon ng rebolusyonaryong tradisyon ng sambayanang Pilipino at ng mamamayan sa TK. Ang kasalukuyang demokratikong rebolusyon ng bayan ay pagpapatuloy ng mahigit limang siglo ng magiting na paglaban ng sambayanan laban sa kolonyalismo at neokolonyalismo. Pinanday nito ang di magagaping diwa ng sambayanan sa mga armadong pag-aaklas laban sa sunod-sunod na dayuhang mananakop at sa mga kolaboreytor na lokal na naghaharing uri’t taksil na nakipagkutsabahan sa mga mananakop upang hatiin at pagharian ang sambayanang Pilipino. Makasaysayan ang igpaw at pagsulong ng bagong tipong DRB sa nakaraang 55 taon. Ito ay dahil sa matatag na pamumuno ng PKP at tanglaw ng unibersal na katotohanan ng MLM. Dapat nating walang pagod na pag- aralan ang baul ng kaalaman sa paglalapat ng MLM sa kongkretong praktika ng rebolusyong Kung ang pag-uusapan ay ang pagsusulong at pagtatagumpay ng sarili nating digmang bayan, wala nang mas importante pa kaysa mga prinsipyo’t aral na natutuhan natin batay sa mga kundisyon sa Pilipinas at sa sarili nating karanasang rebolusyonaryo. Kaugnay nito, pinakamataas ang pagpapahalaga natin sa mga prinsipyo’t aral na pinagbuwisan ng buhay ng sarili nating mamamayan1. 1 Amado Guererro, Partikular na Katangian ng Digmang Bayan 2 Ibid
4 KALATAS 29 MARSO 2024sambayanang Pilipino laban sa kolonyalismong Español na rumurok sa Rebolusyong 1896 ng Katipunan sa pamumuno ni Gat Andres Bonifacio. Maitatala ang Rebolusyong 1896 laban sa kolonyalismong Español bilang kauna- unahang pumutok na burgis-demokratikong rebolusyon sa Asya. Pinasimulan ito sing-aga ng 1521, ng matagumpay na paggapi nina Lapu- lapu sa pwersang mapanakop ng Espanya sa pamumuno ni Ferdinand Magellan. Sapul noon, hindi kailanman naputol ang epiko ng maningning na rebolusyonaryong armadong pakikibaka ng sambayanang Pilipino upang makamit ng bayan ang pambansang kalayaan, demokrasya at sosyalismo. Ang rebolusyonaryong tradisyon ng mamamayan ng Timog Katagalugan ay pinanday sa apoy ng kulang 400 taong pakikibaka laban sa Kolonyalismong Español (1521- 1898). Ganoonman, dahil sa hiwa-hiwalay at ispontanyong mga pag-aaklas, paulit-ulit itong nabibigo at buong lupit na nasusupil ng kolonyalismong Español gamit ang taktikang manghati at maghari at ng krus at espada. Ang hiwa-hiwalay na paglabang ito ng ating mga ninuno sa iba’t ibang panig ng bansa ay nagsilbing panimulang paghahanda hanggang sa nahinog ang pambansang kamalayan na humantong sa pagputok ng Himagsikan ng 1896 na pinamunuan ni Gat Andres Bonifacio at ng Kataas-taasan Kagalang-galangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan (KATIPUNAN). Nagtagumpay ang armadong pakikibakang ito na tapusin ang mahigit 300 taong paghahari ng kolonyalismong Español at itatag ang bansang Pilipinas. Ganonman, dahil sa palasukong liderato ng mga ilustradong pinamunuan ni Emilio Aguinaldo na umagaw sa pamunuan ng rebolusyon, mabibigo itong labanan ang pananakop ng imperyalismong US at isuko ang naipagwagi ng Rebolusyong 1896 sa bagong mananakop. Sinaklot ng bagong imperyalistang kapangyarihan ang kalayaan ng sambayanang Pilipino at iginapos sa kolonyal at neokolonyal na paghahari nito na nagpapatuloy na ng 126 taon. Kabilang sa mahigit 300 pag-aalsa laban sa kolonyalismong Español ng mamamayan ang naitalang dalawang pag-aalsa ng mga Tsino noong 1603 at 1639-1640 na nakilalang Sangley Rebellion I at II na naganap sa Rizal, Laguna at Cavite, ang 1740 pag-aalsang magsasaka sa Cavite, Laguna Batangas at Bulacan, ang pag- aalsang pinamunuan ni Matienza sa Lian at Pilipino na ipinamana sa atin ng dakilang Jose Maria Sison-Amado Guererro, Tagapangulong Tagapagtatag ng PKP (MLM) at pinakadakilang lider at bayani ng rebolusyong Pilipino sa nakaraang siglo. Pinakanatatangi sa mga ito ang mga monumental na papel na kanyang isinulat tulad ng sumusunod: Lipunan at Rebolusyong Pilipino, Iwasto ang mga Pagkakamali at Muling Buuin ang Partido, Partikular na Katangian ng Ating Digmang Bayan, Mahigpit Nating mga Tungkulin, Walang Kalitatibong Pagbabago sa Lipunang Pilipino, Muling Pagtibayin ang Ating mga Saligang Prinsipyo at Iwasto ang mga Pagkakamali, Manindigan sa Sosyalismo Laban sa Modernong Rebisyunismo at MLM: Gabay ng Rebolusyong Pilipino. Matagumpay na nailapat sa mga papel na ito ang unibersal na katotohanan ng MLM sa kongkretong kalagayan at praktika ng rebolusyong Pilipino. Binigyan ng malinaw na gabay ng mga papel na ito ang kagyat at pangmatagalang direksyon at mga tungkulin ng rebolusyong Pilipino. Dahil sa mga ito, sumulong nang walang kaparis ang rebolusyong Pilipino at patuloy na iwinagayway ang sulo ng matagalang digmang bayan sa kritikal na panahong dumanas ng estratehikong pagkatalo ang sosyalistang kampo dahil sa modernong rebisyunistang pagtataksil at kapitalistang panunumbalik— una sa Unyong Sobyet, mula 1953 at, pangalawa, sa Tsina mula 1978. Malalim na nauunawaan ng mamamayan, laluna ng mga rebolusyonaryong Pilipino na anuman ang mga nakamit na makabuluhang tagumpay sa ekonomya, pulitika, kultura at lahatang panig na pag-unlad ng lipunang Pilipino, ito ay ipinundar ng armadong pakikibaka at rebolusyonaryong paglaban ng ating mga ninuno na pinuhunanan ng walang hanggang kabayanihan, pawis, buhay at dugo ng kasalukuyang henerasyon ng mga rebolusyonaryo. Malalim ding nauunawaan ng mamamayan na tuwing bibitawan nila ang armas o ni saglit na luwagan ang paghawak dito, nakakapaghari ang mga mapanakop na pwersang dayuhan at ang mga kasabwat nilang ganid na mga lokal na naghaharing uri na walang hanggan ang kalupitang supilin ang armadong paglaban at agawin o ipagkait ang anumang tagumpay na nakamit ng sambayanan. Nararapat nating ipagmalaki at hawakan ang mga aral sa di-matatawarang rekord ng mahigit 300 armadong pag-aalsa na inilunsad ng
29 MARSO 20245 KALATAS sa mga probinsya ng Laguna, Cavite, Batangas at Tayabas. Naging tanyag ang 13 martir na Katipunero na pinaslang sa Cabite na ngayon ay kinikilala bilang “Los Trece Martires de Cavite”. Katunayan, nagdeklara ang mga probinsya ng Cavite, Batangas at Laguna ng buo-buong pagsuporta sa rebolusyon. Ang Timog Katagalugan din ang base ni Gen. Emilio Aguinaldo na siyang namumuno noon sa paksyong Magdalo sa Katipunan. Sa sulsol ng mga ilustrado na kasapakat ni Aguinaldo itinulak ang pag-agaw sa pamunuan ng Katipunan na humantong sa pagpaslang sa magkapatid na Andres at Procopio Bonifacio noong Mayo 10, 1897. Gayunpaman, bukod sa Kabite na bayang sinilangan ni Aguinaldo, ang ibang mga probinsya ng Timog Katagalugan ay patuloy na kumilala sa pamumuno ni Andres Bonifacio, at napilitan lamang silang pumailalim kay Aguinaldo nang maging malinaw na wala na nga si Bonifacio. Sa kabila ng pagsuko ni Aguinaldo sa mga Español at pagpapadestiyero sa Hongkong kapalit ng salapi, nagpatuloy ang mga armadong pagkilos ng mga Katipunero sa pamumuno ni Heneral Malvar. Si Heneral Malvar ang sumunod sa linya ng komand ni Aguinaldo, kaya siya ang kinilala bilang bagong pangulo at commander- in-chief ng Katipunan matapos sumuko si Aguinaldo. Ang digmang pinamunuan ni Malvar ay isang digmang gerilya na nagtataglay sa kalakhan ng katangian ng isang digmang bayan — ang pagkukubli at pagtangkilik ng masa, na ayon nga sa Amerikano ay tila kalaban nila ang buong masang Pilipino sa Batangas at Laguna. Pagdating ng Hunyo 1898, halos ang buong Luzon ay nasa kamay na ng mga Katipunero. Noong Agosto, pinalaya ng mga pwersa ni Heneral Malvar ang Tayabas (Quezon), habang ang mga pwersang Español ay sumuko sa mga pwersa ni Heneral Paciano Rizal sa Santa Cruz, Laguna. Tumampok din ang paglakas at pagtatagumpay ng rebolusyon sa isla ng Mindoro sa pamumuno nina Juan Naguit, Gasic, Koronel Alfonso Panopio na siyang nagwakas sa paghaharing Español sa Mindoro makalipas ang 328 taon. Matapos ang unang pagpaslang ng mga Amerikano sa mga Pilipino sa San Juan noong Pebrero 2, 1899 nagsimula na ang madugo’t malupit na pananakop ng mga Amerikano na may kabuuang pwersang 70,000. Nakilala ang brutalidad ng kampanyang militar ni General Bell sa Cavite, Laguna, Batangas, Rizal at Tayabas Nasugbu, Batangas, ang pag-aaklas ni Capt. Andres Novales sa Cavite noong 1823, ang unang relihiyosong pag-aalsa ni Apolonio dela Cruz aka Hermano Pule sa Tayabas (Quezon), Laguna at Batangas noong 1840-1841 at ang sumunod ditong Samaniego Revolt ng Tayabas regiment at ang paglaban ng mga Colorum, ang pag-aaklas ni Sarhento La Madrid noong 1872, ang paglaban ng mga manggagawang Pilipino sa pier ng Cavite na isinisi sa tatlong pari na sina Gomez, Burgos at Zamora at ang paglaban ng mga Tulisanes o Ladrones noong 1880 sa Mindoro sa pamumuno ni Kapitan Valeriano Gasic y Ramos. Naglunsad ng armadong paglaban ang mga Pilipino dahil sa pangangamkam sa lupain ng masang magsasaka, ang sapilitang paggawa sa pamamagitan ng ipinatupad na sistemang polo ng mga kolonyalista, ang diskriminasyon sa mga pari at sundalong Pilipino, pag-aanaglahi sa lahing kayumanggi, pamamaslang at kung anu-ano pang kalupitan na isinagawa ng mga kolonyalistang Español. Nang itinayo ang Katipunan at sumiklab ang Rebolusyong 1896, gumampan ng aktibong papel ang mamamayan ng Timog Katagalugan. Bukod sa ginawang base ng Katipunan ang probinsya ng Rizal, libu-libong mga katipunero ang nagmula
6 KALATAS 29 MARSO 2024Sakay at nabigo ang mga supresyon na inilunsad ng mga Amerikano laban sa kanila. Malakas ang suportang tinanggap nila mula sa masa at maging sa ilang ilustrado. Matagal na naging base nina Sakay ang isla ng Talim sa Laguna de Bay at bundok ng San Cristobal sa Dolores Quezon. Dito isinulat ang Manipesto ng Republika ng Katagalugan. Dito rin pinaniniwalaang “nagsumpaan” sila na hindi magpapagupit ng buhok hangga’t hindi napapalayas ang dayuhang Kano. Pinamunuan mismo ni Sakay ang isang pag-aalsa sa Barangay Subay ng nasabing isla. Ang San Mateo ng Rizal ang isa sa naging tanghalan ng labanan sa pagitan ng mga rebolusyunaryong nasa pamumuno ni Sakay at ng tropa ng US. Pagdating ng Enero 31, 1905, pinagpasyahan ng mga Amerikano na suspindihin ang writ of habeas corpus sa Cavite at Batangas dahil sa tindi ng atake ng mga gerilyang Pilipino. Gumamit ang mga Amerikano ng 3,000 sundalo para gapiin ang pwersa ni Sakay at nakamit ito noong 1905. Kasabay nito ang mga pagsisikap ni Gen. Artemio Ricarte na binansagang Kilusan ni Ricarte. Si Ricarte ay tumangging makipagsabwatan sa mga Amerikano at dalawang beses na ipinatapon sa ibang bansa. Nang bumalik siya noong Disyembre 1903, nagtagumpay siyang makipag-ugnayan sa ilang Koronel at mga mababang-ranggong opisyal sa rebolusyonaryong hukbo, at nakapaglunsad ng ilang koordinado ngunit maliitang opensiba. Sa parehong panahon, naganap ang relihiyosong paghihimagsik na pinamunuan ni Ruperto Rios sa Tayabas (ngayon ay Quezon) noong 1902- 1903. Mula 1906-40, sa gitna ng pagkokonsolida ng imperyalistang kapangyarihan ng EU at ng kanyang mga lokal na tuta, nagpatuloy pa rin ang mga panakanakang armadong pagkilos ng mamamayan. Bukod dito, lumaganap sa pambansang antas ang pakikibakang manggagawa, maging ng masang magsasaka. Sa hanay ng mga manggagawa ay tumanyag ang Congreso Obrero de Filipinas noong 1913, Federacion del Trabajo noong 1917, Legionares del Trabajo noong 1919, Katipunan ng mga Anak-Pawis ng Pilipinas noong 1929. Sa hanay ng mga magsasaka ay tumanyag ang Union ng Magsasaka noong 1917, Anak-Pawis noong 1919, Katipunan ng mga Manggagawa at Magsasaka sa Pilipinas noong 1922, Katipunang Pambansa ng mga Magbubukid ng Pilipinas noong 1928 at kung saan napabantog na malakas ang pwersa ni Heneral Malvar. Nandiyan ang hamletting at reconcentrado kung saan tinipon ang buong masa sa mga poblacion ng mga bayan tulad ng Tanauan, sinunog ang tanim, kinatay ang mga alagang hayop at nilason ang mga balon. Sa bawat atakeng gerilya ni Malvar ay pinapatay nila ang isang lider masa bilang ganti. Malaking bahagi ito na nagtulak kay Malvar na makipag tigil-putukan (subalit hindi siya kailanman nanumpa sa watawat ng Amerika). Ayon sa datos ng census , bumaba ng sangkatlo ang populasyon ng Batangas mula sa huling census ng mga Kastila at unang census ng mga Amerikano, o halos 100,000 katao. Magiting na lumaban ang mga Pilipino kabilang na ang mamamayan sa rehiyon. Kinailangan munang magpatupad ang US ng karumal-dumal na henosidyo laban sa mga Pilipino bago nila maigupo ang armadong paglaban ng 5 milyong mamamayan. Pinaslang ng mga ito ang 600,000 Pilipino. Pagdating ng 1902, wala ni isang taong makikita sa kabukiran ng Batangas. Sa panahon ng gerang Pilipino-Amerikano, mahalagang papel ang ginampanan ng Mindoro — una, bilang pang-ekonomiyang baseng tagasuplay ng baka para sa mga rebolusyonaryo at pangalawa, bilang estratehikong atrasan. Noong Agosto 1900 lamang natukoy ng mga Amerikano ang sikreto sa pagdadala ng mga suportang baka at lohistika sa mainland Luzon. Maitatala sa kasaysayan ang kalupitan ng mga sundalong Amerikano sa pamumuno ni Major R. K. Evans ng 13th Infantry Command sa isla ng Mindoro. Nagpatupad siya ng mga karumaldumal na hakbangin tulad ng: pagharang sa mga linya ng suplay ng pagkain (apektado nito pati mga hindi kombatant); pag hamlet sa populasyon na sumasakop ng buong mga distrito at sa labas ng hamlet na ito ay awtorisado ang mga tropang Amerikano na pumatay sa kahit sino at manira ng anumang bagay (panununog ng mga bahay, pagpatay sa mga hayop, paninira sa mga ani at paglason sa tubig inumin). Resulta nito, nagkaroon ng epidemya ng kolera sa buong populasyon. Itinatag ng mga rebolusyonaryong lider na sina Macario Sakay, Julian Montalan at Cornelio Felizardo ang tinaguriang Republika ng Katagalugan noong Mayo 1902. Sa pamamagitan ng mga koordinadong opensiba, umagaw ng maraming armas ang mga pwersa ni
29 MARSO 20247 KALATAS nang tangkang arestuhin matapos pamunuan ang welga sa La Minerva Cigar Factory. Bumase siya sa Longos, Laguna at sumanib sa pwersa ni Capt. Nicolas Encallado na isang 60-taong gulang na beterano ng rebolusyon. Naging erya nila ang Laguna at Tayabas. Naunawaan ni Asedillo ang halaga ng suportang masa. Naging tanyag siya bilang ahitador at tagahimok sa masang suportahan ang rebolusyon. Umabot sa 95% ng naninirahan sa Sampaloc, Tayabas ay kasapi ng itinayo nilang samahang AnakPawis. Naglunsad din ang mga pwersa ni Asedillo ng mga operasyong kumpiskasyon ng pag-aari ng mga panginoong maylupa at pamamarusa sa mga abusadong upisyal, sundalo at impormer. Tanyag ding kilusang anti-US ang Sakdalista na pinamunuan ng oportunistang si Benigno Ramos. Itinatag niya ang dyaryong Sakdal na naging popular na daluyan ng mga pagtutol sa paghahari ng dayuhan at lokal na naghaharing uri. Ang mga mambabasa nito ang naging ubod ng organisasyong Sakdalista na umabot ang kasapian sa 68,000-200,000. Nakapagpanalo ang mga ito ng ilang pusisyon sa papet na estado sa nilahukang eleksyong 1934 dahil sa pagdadala ng mga programang maka-magsasaka kabilang na ang pag-alis sa lahat ng buwis, pagkumpiska sa malalawak na lupain ng mga panginoong maylupa at pamamahagi nito sa mga magsasaka, at pagbibigay ng suportang serbisyo ng gubyerno sa agrikultura. Sa kabila ng oportunismo ni Ramos at panunupil ng kolonyal na estado, nagpatuloy ang ibang lider at masang kasapian ng Kilusang Sakdalista sa kanilang mga pagkilos sa anyo ng kampanyang boykot sa plebisito para sa Konstitusyong Komonwelt. Bilang tugon sa panunupil, nagplano ng armadong himagsikan ang mga Sakdalista. Inihudyat ito ng paglusob ng 150 armadong Sakdalista sa munisipyo ng San Ildefonso, Bulacan. Ibinaba nila ang bandilang Amerikano at Pilipino at ipinalit ang bandila ng Sakdalista. Matapos ito, ang mga Sakdalista sa Tanza at Bgy. Caridad ng Cavite, Cabuyao at Santa Rosa ng Laguna, at iba pang mga bayan ay naglunsad din ng katulad na pagkilos. Sa kabuuan, aabot sa 60,000 magsasakang Sakdalista ang lumahok sa paghihimagsik.Pambansang Kaisahan ng Magbubukid noong 1930. Ang mga organisasyong ito ang naging daluyan para makarating ang mga akda at ideyang Marxista sa ating bansa. Nagkaroon ng linya ng ugnayan ang mga lider ng unyon ng mga manggagawa sa mga rebolusyunaryong Partido sa ibang bansa lalo na sa Partido Komunista ng Unyong Sobyet. Ang pinapakapopular na lider manggagawa sa panahong ito ay si Crisanto Evangelista na nagpunyaging ipalaganap ang Marxismo-Leninismo sa bansa. Siya ang naging tagapangulo ng PKP na itinatag noong Nobyembre 7, 1930, sa ikalabingtatlong anibersaryo ng tagumpay ng Rebolusyong Oktubre (1917) at pagkakatatag ng kauna-unahang sosyalistang bansa sa buong daigdig. Mula 1925 hanggang 1930, pumutok ang mga welga ng manggagawa sa iba’t-ibang bahagi ng bansa, kabilang dito ang asukarera sentral sa Laguna (Canlubang). Halos kasabay nito ang pananatili ng armadong pagkilos ng mga labi ng relihiyosong grupo ( colorum ) sa Tayabas. Noong 1930, itinatag ng kasapi ng Komite Sentral ng PKP na si Patricio Dionisio ang Tanggulan, isang lihim na kilusan ( secret society ) laban sa mga Amerikano na nagkaroon ng mga aktibong kasapi sa Laguna at Kabite. Tampok din sa kasaysayan ng TK ang armadong pag-aalsa na pinamunuan ni Teodoro Asedillo, isa ring kasapi ng lumang PKP . Namundok siya
8 KALATAS 29 MARSO 2024ng mga matatagumpay na opensiba laban sa mga pasistang pwersa at pinarusahan ang mga traydor. Kinaharap na mga problema ng mga gerilyang Pilipino sa Mindoro mula kalagitnaan ng 1942 ang kakulangan sa episyenteng organisasyon at koordinasyon, kakapusan sa lohistika at modernong armas pandigma, at ang panloob na mga ribalan sa pagitan ng iba’t ibang grupong gerilya. Dahil sa pagkakamali ng pamunuang Lava, hindi nilabanan ang panibagong pananakop ng imperyalismong US nang ang mga ito ay bumalik sa Pilipinas sa panahong nagapi na ng HUKBLAHAP at mga pwersang Pilipino ang mananakop na Hapones. Kabaliktaran, tinanggap ang mga ito sa kabila ng mga isinagawa nilang masaker sa mga iskwadron ng HUKBALAHAP . Ang inabot na antas na rebolusyunaryong lakas ng mga mamamayan ng rehiyon sa pamumuno ng lumang pinagsanib na PKP ay lubhang napahina nang magpasya ang pamunuang Lava-Taruc na sumurender sa imperyalistang Amerikano, magtaguyod ng “Demokratikong Kapayapaan” at lumahok sa burges at reaksyunaryong halalan noong 1946 sa pamamagitan ng Democratic Alliance. Ang pagkakanulo at opurtunismong ito ay nagbunga sa pagmasaker ng mga tropang Amerikano sa Iskwadron 77 sa Masiko, Pila ng Laguna. Nang pinatalsik sa Kongreso ang mga nagwaging mga kandidato ng Democratic Alliance kabilang sina Lava at Taruc, muli silang nanawagan ng armadong pakikibaka noong unang kwarto ng 1947. Muling binuhay ang HUKBALAHAP sa bagong pangalang Hukbong Mapagpalaya ng Bayan (HMB) noong Marso 29, 1947. Dahil malalim nang nakaugat sa rehiyon lalo sa mga magsasaka sa Quezon, Laguna, Batangas at Rizal ang diwa ng armadong paglaban, masiglang tumugon ang mamamayan at lumakas ang impluwensya ng HMB at PKP sa TK sa mga sumunod na taon. Ibayong lumawak ang mga sona at baseng gerilya ng HMB. Maraming narekluta sa HMB at nakapagtayo ng mga laking iskwadron na pormasyon sa Laguna, Quezon at Batangas. Naging tuntungan din ang rehiyon sa ginawang pagpapalawak sa Bikol. Isa sa naging pangunahing base ng POLITBURO OUT na pinamumunuan ni Jesus Lava ang bundok Sierra Madre, lalo na ang bahaging Hagganang Quezon-Laguna at Hangganang Quezon-Laguna- Rizal-Bulacan. Sa panahon ng adbenturistang Sa panahon ng pananakop ng militaristang Hapon, ang mamamayan ng rehiyon ay magiting na lumahok sa kilusan sa pagpapalaya laban sa Hapon. Maraming bilang ng mamamayan ng Laguna, Rizal, Batangas at Quezon ay sumapi sa HUKBALAHAP (Hukbong Bayan Laban sa Hapon) sa pamumuno ng lumang pinagsanib na Partido. Ang bulubunduking bahagi ng mga nabanggit na probinsya ay naging malawak na maniobrahan at basehan ng mga HUKBALAHAP . Masiglang sinuportahan ng mamamayan ng rehiyon ang HUKBALAHAP hanggang sa tuluyang mapalayas ang mga militaristang Hapon. Sa buong panahong ito ay inorganisa ng mga HUK at PKP ang mamamayan ng rehiyon para magkaisa at sama-samang labanan ang mga militaristang Hapon. Naging magandang pagkakataon din ito para makapagpalawak at makapagpatatag ng mga sona at baseng gerilya ang mga HUK at PKP . Isa mayor at pamalagiang base nila ang kabundukan ng Sierra Madre na tumatahi sa mga lalawigan ng Quezon, Laguna at Rizal. Sa katunayan, naging baseng pang- ekonomiya at sakahan ng mga Hukbalahap ang Palasaw/Bagong Silang ng Sierra Madre. Nakapaglunsad sila ng rebolusyong agraryo sa mga asyendang pagmamay-ari ng mga malalaking panginoong maylupa na nagtraydor at nakipagkolaboreyt sa mga Hapon. Nakapagpalawak din sila sa mga kabundukan ng Banahaw at mga kabundukan ng Batangas hanggang sa hangganan ng Cavite. Ang Laguna naman ang naging pangunahing naging base. Sa bisperas ng paglayas ng mga Hapon noong 1945 ay may naitayo nang Probisyunal na Rebolusyunaryong Gobyerno ang mga HUK at PKP sa Laguna. Yaong mga hindi nagkaroon ng pagkakataong mapasapi sa HUKBALAHAP ay naging aktibong kasapi naman ng mga gerilyang tulad ng Hunters, ROTC at Marking Guerillas. Sa kabundukan ng Rizal pangunahing nagbase ang Marking Guerillas. Pinamunuan ito ni Marcos Agustin na taga-Tanay, Rizal. Ang bundok ng San Ysiro sa Antipolo ang isa sa naging teatro ng labanan sa pagitan ng mga gerilya at militaristang Hapon. Mahigpit ang pagkakaisa at daloy ng komand sa Huk kumpara sa mga pwersang gerilyang nagpailalim sa USAFFE na kontrolado ng US. Sa Mindoro pinamunuan ni Capt. Esteban Beloncio ang mga pwersang umatras sa mga kabundukan upang ituloy ang pakikipaglaban bilang mga gerilya. Naglunsad ang mga ito
29 MARSO 20249 KALATAS Ang 55 taong kasaysayan ng BHB ay isang epiko ng taos-pusong paglilingkod at pagtatanggol sa mamamayang api’t pinagsasamantalahan. Sa pagiging mulat sa ipinaglalabang interes ng sariling uri, sa interes ng bansa para sa kalayaan at demokrasya at sa pagiging tapat sa pamumuno ng PKP nagmumula ang di magmamaliw na tapang at kagitingan ng BHB na harapin ang pinakasukdulang kahirapan at pagsubok. Ito ang sikretong bertud ng walang pagkagaping diwa ng BHB maging sa harap ng superyor na kalaban. Ang kapasyahang lumaban at magwagi—ito ang bukal ng superyoridad ng hukbong bayan sa pulitika—ang pinakamapagpasyang salik sa pagkakamit ng tagumpay.militar ng mga Lava at Taruc, nailunsad sa rehiyon ang mga reyd ng HMB tulad ng reyd sa munisipyo ng Sta. Cruz at San Pablo ng Laguna, ganondin ang naganap sa munisipyo ng Lukban sa Quezon. Kung naging saksi at tuwirang kalahok ang mamamayan sa pagsulong ng armadong pakikibaka mula noong 1947 hanggang sa mga sumunod na taon, kalahok at saksi rin sila kung paano ito winasak ng mga adbenturistang militar at kapitulasyunistang kamalian ng mga Lava at Taruc. II. Ang Maringal at Maningning na Kasaysayan at Tradisyon ng New People’s Army sa TK Nagsimula sa halos isang kusing ang BHB sa Timog Katagalugan. Dumaan sa pagbibinyag ng apoy ang mga pagsisikap ng unang mga yunit ng BHB na buksan para sa pakikidigmang gerilya ang rehiyon. Nang inilunsad natin ang pakikidigmang gerilya sa TK, nagsimula tayo sa napakalaking disbentahe at malalaking limitasyon. Pero dahil taglay natin ang mataas na diwa at napakapambihirang determinasyon, hindi tayo nawalan ng loob sa harap ng mistulang absolutong superyoridad ng reaksyon at armadong pwersa nito. Mula sa halos isang kusing, nagpunyagi ang Partido na pasimulan ang pagbubukas ng mga sonang gerilya sa iba’t ibang dako ng rehiyon mula sa mga kadre at aktibistang napanday sa kilusang masa sa kalunsuran, sa mga beterano ng Sigwa ng Unang Kwarto at mga bagong sibol na rebolusyonaryo sa panahon ng paghaharing pasista ng rehimeng US-Marcos. Taglay na giya ang pangkalahatang linya ng Partido sa demokratikong rebolusyon ng bayan, ang mga binhing kadre at aktibista ay masikhay na nakipamuhay sa masang anakpawis sa kanayunan at hinimok ang masang magsasaka sa demokratikong rebolusyong bayan sa pamamagitan ng matiyagang gawain sa pagpupukaw, pag-oorganisa at pagpapakilos sa mga antipyudal at antipasistang kilusang masa na nakaugnay sa anti-imperyalismo. Malugod na tinanggap ng mamamayan sa kanayunan ang linya ng Partido at sa masalimuot at di tuwid na daan, naitayo natin ang mga sonang gerilya matapos ang paulit-ulit na proseso ng mararahas na pagsupil ng kontra-rebolusyon at muling pagbangon mula sa mga pansamantalang pinsala at kabiguan. Puno ng rebolusyonaryong kabayanihan ang mga dakilang kabanata ng rebolusyonaryong pakikibaka ng masang magsasaka sa rehiyon. At sa bawat pagtatapos ng isang kabanata at pagbubukas ng panibago, ang magiting na New People’s Army na nasa absolutong pamumuno ng Partido Komunista ang pangunahing nasa sentro ng bawat makabuluhang pagpihit ng pakikibaka ng mamamayan para sa pambansang demokrasya. Magiting na nakapangibabaw ang ating hukbong bayan sa di masusukat na mga kahirapan at balakid sa maagang mga panahon ng pagpapalaganap ng binhi ng pakikidigmang gerilya sa rehiyon. Sa kabila ng magkakasunod na kabiguan sa mga unang pagtatangka na magbukas ng sonang gerilya sa San Pablo, Laguna noong 1969-70, bahaging Banahaw ng Quezon noong 1972 at 1973, Kanlurang Batangas noong 1973, Oriental Mindoro noong 1973 at 1974, at ng pag-aatras para mapreserba ang mga binhing yunit sa Upland Cavite at Silangang Batangas noong 1974, matagumpay na nakapagpalawak at nakaugat ang hukbong bayan sa masang magsasaka sa dalawang magkatugong lugar – una, sa hangganan ng Quezon-Bikol at pangalawa sa Sierra Madre na hangganan ng Laguna at Quezon bago tuluyang nawasak ang huli noong 1975 dahil sa maling
10 KALATAS 29 MARSO 2024patakaran ng pagtatayo ng artipisyal na base at iba pang kaliwang pagkakamali na nagpaibayo ng mga kahirapan nang ilunsad na ng kaaway ang malakihang pagsalakay at panunupil. Gayunman, dahil sa pagtataguyod ng wastong patakaran ng noo’y Komiteng Rehiyon sa Timog Luzon (KRTL) na tipunin ang mga natirang pwersa at magpunyagi sa itinakdang sentral na distrito, tuluy-tuloy na umunlad at lumakas ang pakikidigmang gerilya sa hangganan ng Quezon- Bikol na solong natira sa mga sinikap ipundar sa panahong ito. Matagumpay na nabuo ng Partido rito ang relatibong malawak na baseng masa hanggang 1977 na napreserba sa kabila ng mga pinsalang idinulot ng paksyunalismo ni Apolinario (Rey Ababag) noong huling hati ng 1976 hanggang kalagitnaan ng 1977. Mas maaga, matagumpay na napangibabawan ng Komiteng Rehiyon sa Timog Luzon ang pinakakritikal na mga panahon ng paglalatag at pagpupundar ng armadong pakikibaka sa rehiyon dulot ng sunud- sunod na mga pinsala sa pangrehiyong liderato noong 1970, 1973, 1974, 1975 at 1977. Noong maagang bahagi ng 1970, nadakip ng kaaway si Nilo Tayag, ang pangkalahatang kalihim noon ng Komite Sentral at tumayong kalihim ng KRTL habang nagbubukas ng sonang gerilya sa San Pablo, Laguna. Mula 1973-74, sunud-sunod na pinsala naman ang tumama sa Komite ng Partido sa sub-rehiyunal na komite ng TK at BK bunga ng pagkakanulo ni Benjamin Gapud, humaliling kalihim noon kay Nilo Tayag. Mabigat ang pananagutan ng taksil na pangkating Gapud, Gerardo Espinas at Butch Bautista sa naganap na serye ng mga hulihan noong 1973 at 1974 na halos ikinawasak ng organisasyon ng Partido sa Timog Luzon. Hindi pa man lubos na nakakabawi ang Partido at kilusan sa TK, muling tinamaan ng sunud-sunod na pinsala ang Komiteng Larangan ng Kagitingan sa Upper Sierra Madre na hangganan ng Laguna at Quezon sa pagkapaslang kay Kasamang Lorena Barros na kalihim ng komiteng larangan. Sinundan ito ng malawakang sunog noong 1977 na puminsala nang malaki sa organisasyon ng Espesyal na Komite sa Puting Putok ng TK. Sa panahon lamang ng Hulyo-Agosto, 17 kadre ng rehiyon ang nadakip at hanggang sa ngayon ay nanatiling mga desaparecidos . Kabilang sa mga kilalang pangalan na nawala sa panahong ito ay sina Kasamang Rizalina Ilagan, Cristina Catalla, Bong Sison, Samuel Ting, Ver Silva, Jessica Sales, Gerry Faustino, Leticia Pascual-Ladlad, Emmanuel Salvacruz, Salvador Panganiban at Erwin dela Torre. Sa kabila ng mga pinsalang ito, mula 1979, ang hangganan ng Quezon-Bikol ay tuluy-tuloy na sumulong at naging ina ng mga ipinundar na mga sona at larangang gerilya sa iba’t ibang panig ng rehiyon sa sumunod na mga taon. Mga kadre at organisador mula rito ang naging puhunan sa pagbubukas at pagpapalawak sa Bondoc Peninsula at Timog Quezon noong 1978 gayundin ang halos magkakasabay na nagbukas noong 1979 sa tatlong tumpok na lugar sa Quezon at Batangas (bahaging Banahaw ng Quezon, hangganan ng Quezon at Batangas, at Silangang Batangas) at sa Mindoro noong 1980 at 1982. Samantala, may hiwalay na pagsisikap ang organisasyon ng Partido sa Laguna na buksan para sa pakikidigmang gerilya ang balisbisan ng Banahaw at mataong kapatagang nakadikit sa Sierra Madre at ang tinawag na Upper Sierra Madre na nakadikit sa Quezon mula sa mga aktibista at kadreng estudyante at manggagawa na lumahok sa armadong pakikibaka. Sa lahat ng mga pagsisikap na ito, ang larangang gerilya sa hangganan ng Quezon at Bikol ang gumanap ng mahalagang papel sa pag-aambag ng mahahalagang rekurso, tauhan at mga pagsasanay para sa mga pinauunlad na mga sonang gerilya. Ang pagtatapos ng dekada sitenta at pagbubukas ng unang mga taon ng dekada otsenta ang naghudyat ng mabilis na pagsulong ng armadong pakikibaka sa rehiyong Timog Katagalugan. Lalo itong pinabilis ng matinding krisis pang-ekonomya at pampulitika ng diktadurang Marcos na nagpasiklab sa iba’t ibang anyo ng paglaban ng mamamayan sa kanayunan at kalunsuran at bumasag sa teror ng pasistang lagim. Dahil sa desperasyon, naglunsad ang naghihingalong pasistang diktadura ng isang engrandeng kampanyang militar sa patnugot ng mga punong heneral nitong si Fabian Ver at Fidel Ramos at noo’y ministro ng depensang si Juan Ponce Enrile – ang Oplan Cadena de Amor – na dinisenyo para maging prototype ng mas engrandeng pambansang kontra-insureksyong programa na tinawag na Oplan Katatagan. Nangarap nang gising ang diktadura na padapain ang larangang gerilya sa hangganan ng Quezon- Bikol at Bondoc Peninsula-Timog Quezon sa
29 MARSO 202411 KALATAS ang maling linya ng fast track-slow track insurrection , tatlong pangunahing makinarya at adelantadong regularisasyon at pagkatapos ng mga siphayo at kabiguan dahil sa maling linyang ito, pinangunahan ni Laurenaria ang Operation Missing Link (OPML) – isang madugong panunugis sa mga pinaghihinalaang impiltrador na kaaway sa loob ng Partido batay sa marurupok na ebidensya, hinala at sapantaha – upang ibunton ang sisi sa mga kabiguan ng maling linya sa gawa- gawang katatakutan na pinaliligiran ang Partido ng mga impiltrador ng kaaway. Kung wala ang mapagpasyang interbensyon ng KTKS at tulong ni Ka Armando Teng, naging kalihim ng Komiteng Rehiyon ng Partido mula 1983-85 at 1989-2000, mas seryoso at matagalan pa sana ang mga pinsala na maaaring idulot ng mapangwasak-sa-sariling kampanyang anti- impiltrasyon ng mga kapural ng OPML. Ang pananaig ng wastong linya ng Partido na itinaguyod ng Ikalawang Dakilang Kilusang Pagwawasto (IDKP) ang mapagpasyang gumapi at nagtakwil sa maling linya ng adelantadong regularisasyon at insureksyunismong lungsod at naghawan ng daan para sa matatag na pagbawi at muling pagsulong ng mga gawain na winasak ng maling linya. Sa pagtataguyod at muling pagtitibay sa mga saligang prinsipyo ng Partido at rebolusyon, ang buong rebolusyonaryong kilusan sa rehiyong Timog Katagalugan ay tuluy-tuloy na nakabangon mula sa mga pinsala, muling nakapagpalakas at nakahakbang ng malalaking pagsulong sa huling mga taon ng dekada 1990. Ang mga tagumpay na ito ay maingat na iginiya ni Ka Armando Teng, ang matibay na haligi ng IDKP sa rehiyon, hanggang sa huling hibla ng kanyang buhay noong Nobyembre 7, 2000. Noong 1997, nalubos ng Partido ang tagumpay ng IDKP sa buong rehiyon. Nailagay sa matatag na pundasyon ang rebolusyonaryong kilusan at kumprehensibong umabante ang halos lahat ng gawain. Sa humigit-kumulang isang dekadang pagsusulong ng IDKP , inabot ng rehiyon ang tuktok ng makalidad na pagsulong. Magiting na binigo ng Partido, Hukbong bayan at rebolusyonaryong mamamayan pagkokonsentra rito ng siyam (9) na batalyon ng AFP . Magiting na binigo ng Hukbong bayan ang engrandeng pakanang ito. Pinatunayan ng kasaysayan na ang Oplan Cadena de Amor at ang Oplan Katatagan na ipinatupad ng diktadurang Marcos sa buong bayan ang huling desperadong hakbang ng isang nasa-bingit- ng-pagbagsak na rehimen. Ang mabilis na pagsahol ng krisis ng naghaharing sistema ang nag- udyok kay Marcos na makagawa ng isang pampulitikang miskalkulasyon nang patayin ang masugid nyang karibal sa pulitikang si Benigno Aquino Jr. Ang krisis na nilikha ng magkatambal na salik ng asasinasyon kay Benigno Aquino Jr. noong 1983 at— sa mas mahabang sukatan— ng kumulatibong patama ng mga taktikal na opensiba ng BHB at ng sustenidong mga protestang masa sa buong bayan ang mabilis na nagpahinog sa isang kombulsyong pampulitika noong 1986, at sa huling pagsusuri, ang naging huling pakong nagselyo sa kabaong ng kinamumuhiang diktador. Sa makasaysayang Unang Edsa ng 1986, ibinagsak ng popular na pag-aalsa cum rebelyong militar si Marcos. At kasunod nito, hinawan ang mabilis na pagsulong ng rebolusyon sa buong kapuluan. Subalit ang mabilis na pag-abante at paglakas ng mga rebolusyonaryong pwersa sa kanayunan at kalunsuran ay diniskaril ng pangingibabaw ng insureksyunista at putsistang linya ng mabilisang tagumpay sa buong bayan. Mula 1986 hanggang 1988, magkakasunod na ipinatupad ng pangrehiyong sentro ng Partido na pinamunuan noon ng taksil na si Miel Laurenaria
12 KALATAS 29 MARSO 2024Subalit, lahat ng kahirapang ito ay napangibabawan ng Partido at BHB. Sa kabila ng pagkokonsentra ng siyam (9) na batalyon ng AFP sa Mindoro at pagpapakawala ng pinakamalupit na pagsalakay sa baseng masa ng rebolusyon at hukbong bayan, hindi nagawang madurog ng kaaway ang BHB sa isang matagalang kampanya na umabot ng mahigit limang (5) taon. Ganito rin humigit-kumulang ang naging padron sa iba pang larangang gerilya ng BHB sa iba’t ibang panig ng Timog Katagalugan—patuloy na napipreserba ng BHB ang lakas, napangibabawan ang mga kahirapan at muling nakapagpapalakas sa gitna ng pansalamantalang kabiguan. Sa panahon ng rehimeng US-Arroyo, pinaypayan ng tambalang Arroyo-Angelo Reyes ang isteryang kontra-terorismo sa buong kapuluan. Ito ang lokal na bersyon ng gera laban sa terorismo at gerang walang hangganan na pinaypayan ni George W. Bush sa buong daigdig. Sinangkalan ng mga imperyalista ang kontra-terorismong isterya upang salakayin at marahas na supilin ang mga lehitimong kilusan ng mamamayan para sa pagpapasya-sa-sarili. Garapalang binaluktot at tinatakang terorista ng imperyalismong US at ng lokal na papet hindi lamang ang makatarungang adhikain para sa sariling pagpapasya ng rebolusyonaryong kilusan kundi maging ang lehitimong oposisyon mula sa mamamayan laban sa mga lansakang pang- aabuso at pagtampalasan sa kanilang karapatan at kabuhayan. Walang kahihiyang ibinasura ng US ang mga internasyunal na kumbensyon at protocol na pumapatungkol sa mga internal na labanan at gera sibil sa sibilisadong mundo. Itinaguyod nito ang isang maruming gera na walang sinusunod o kinikilalang batas at tuntunin ng digmaan kundi ang madugong panunugis at mabangis na mga operasyong paghanap at paglipol na di nagsasaalang-alang sa pagkakaiba ng kombatant at di kombatant sa digmaan, ng bata, kababaihan at matatanda gayundin ng mga hors de combat – isang pag-atras sa kalagayan ng mga barbaro ng di sibilisadong gera. Sa Timog Katagalugan, mahaba ang listahan ng mga ginahasa, pinagmalupitan at pinahirapan, pinalikas at itinaboy, at pinaslang na bata, matatanda, kababaihan at mga walang kalaban- labang sibilyan dahil lamang sa simpleng hinala ng kaugnayan sa rebolusyonaryong kilusan, kamag-anak at kaanak ng mga rebolusyonaryo o kaya’y mga matuwid na kritiko ng tiwaling pamamalakad ng rehimen. Saksi rin ang ang bawat maitim na pakanang wasakin ang haligi ng rebolusyonaryong kapangyarihang pampulitikang naitayo nito sa kanayunan. Hindi matatawaran ang kabayanihan at enerhiyang ibinuhos ng mga rebolusyonaryo para biguin ang pasistang teror na pinakawalan ng bawat naghaharing papet na naluklok sa Malakanyang. Dahil sa matatag na pagtataguyod sa linya ng malaganap at masinsing pakikidigmang gerilya kaakibat ng pagtupad ng mga tungkulin sa pagtatayo ng base at rebolusyong agraryo, ang rebolusyonaryong kilusan sa rehiyon ay patuloy na umani ng mga tagumpay sa demokratikong rebolusyon ng bayan. Kaya sa pagtatapos ng 2003, umabot sa mahigit sa tatlong (3) ulit ang bilang ng mga naitalang larangang gerilya sa rehiyon noong 1992. Sinaklaw nito ang 83% ng distritong kongresyunal sa 10 probinsya ng rehiyon na maaaring saklawin ng mga sona at larangang gerilya. Katumbas ito ng 60% ng kabuuang bilang ng mga bayan at lungsod kumpara sa sinaklaw noong 1992 na 41% at noong 1994 na 37% lamang. Katumbas din ito ng 27% ng mahigit sa limang libo ng kabuuang mga baryo sa rehiyon kumpara sa 19% noong 1992 at 10% noong 1994. Ikinabahala ng rehimeng papet ang malalaking pagsulong na ito sa ating rehiyon, bagay upang ikonsentra sa TK ang matitinding pananalakay ng mersenaryong AFP at PNP . Ginawa itong laboratoryo ng malupit na pamamaraan, taktika at psy-ops ng mga kontra-insurhensyang operasyon ng mga ispesyal na pwersa ng AFP . Noong 1998, ginawang prayoridad na target ng Oplan Makabayan ang Timog Katagalugan. Sa sumunod na mga taon, ginawang national priority concern ng SOLCOM at AFP ang rehiyon at partikular ang isla ng Mindoro ng kanilang kontra-insurhensyang opensiba sa balangkas ng Oplan Balangai. Mula sa pagtatalaga ng 11 batalyon para sa kontra-insurhensya noong 1998, mahigit na nadoble ito at umabot sa humigit-kumulang 28 batalyon sa pagtatapos ng 2002. Itinalaga sa ating mga larangang gerilya ang iba’t ibang task forces ng AFP at PNP na may malaking pwersang bag-as ng mga ispesyal na yunit ng AFP tulad ng mga special forces , scout rangers at recon battalion at gumagamit ng makabagong kagamitan para sa elektronikong paniktik at surbeylans tulad ng UAV ( unmanned aircraft vehicle ) gayundin ng mga kagamitan para sa pang-gabing operasyon ng mga espesyal na kontra-gerilyang yunit.
29 MARSO 202413 KALATAS rehiyon sa mahabang listahan ng malulupit na pamamaraan ng pagpatay tulad ng pagpugot sa ulo ng mga biktima at pagpapailalim sa malupit na pagpapahirap bago patayin, mutilasyon ng mga bangkay at iba’t ibang makahayop na pamamaraan na tanging mga halimaw na walang konsensya lamang ang makagagawa. Ganito ang larawan ng mga karaniwang mersenaryong tropa na naglulunsad ng malupit na operasyong kontra-insurhensya. Ang kabuuang pagsulong ng mga rebolusyonaryong pwersa sa Timog Katagalugan ay nabigong lubusang idiskaril ng malupit na Oplan Bantay-Laya I at II (OBL) at Oplan Bayanihan at mga kaakibat nitong malakihang deployment ng tropang militar at pulis sa mga sona at larangang gerilya. Ang nagawa lamang ng mga ito ay pabagalin ang mga pagsulong ng ilang bahagi ng gawain at pansamantalang paatrasin o pinsalain ang ilang bahagi. Bigo ang rehimen na pagkaitan ng tuluy-tuloy na suporta ang rebolusyonaryong kilusan at Hukbong bayan kahit sa pinakamabangis na kundisyon at teror na inihasik nito sa batayang antas. Ganito pwedeng masukat sa kalahatan ang tibay ng pundasyon na nilikha ng IDKP para sa Partido at mga rebolusyonaryong pwersa. Pinasilip sa atin ng naging karanasan sa Mindoro, tulad ng naunang karanasan sa Laguna at ng sumunod sa Batangas at Rizal noong OBL I at OBL II at ng SQBP noong Oplan Bayanihan, kung paano ipinatutupad ng kaaway ang pakikidigmang block house —una, sa isang relatibong confined na saklaw (isang malaking larangang gerilya), at sa mga sumunod, sa isang mas malawak at ambisyosong plano (magkasabay na pagwasak sa nagkakailang mga larangang gerilya na nasa mahigit isang probinsya).Sa panahon ng tiranikong rehimeng US- Duterte, muling hinarap ng rebolusyonaryong kilusan sa rehiyong Timog Katagalugan ang pakikihamok sa kaaway nang inilagay ito bilang isa sa nasa unahang hanay ng pambansang prayoridad ng pagwasak batay sa mga target ng kampanyang supresyon ng Joint Campaign Plan – Kapanatagan mula 2019 hanggang 2022. Alinsunod dito, ipinakat sa rehiyon ang hindi bababa sa 30-31 panagupang batalyon ng AFP- PNP , kabilang ang mga pwersang PNP-PPSC at CAFGU. Sobrang nakahihigit ang armadong lakas na ito kumpara sa laking batalyong pwersa ng BHB sa rehiyon. Sa ganito, nakamit ng kaaway ang overwhelming superiority sa kanilang inilunsad na sabayan, sustenido’t malakihang mga kampanya at joint operations laban sa mga subrehiyon at larangang gerilya na karaniwan ay laking kumpanya at mayroon pang laking platun. Sa unang tatlong taon, magiting na hinarap sa pamamagitan ng paglulunsad ng opensiba sa tatlong larangan ang paglaban ng mga pwersang gerilya sa magkapanabayang atake ng kaaway. Dahil dito, nagawang makapagpalakas ng BHB at ibayong makapaglawak ng baseng masa at matagumpay na nakapagsagawa ng kampanyang gerilya laban sa pagkubkub at paglipol na ginawa ng kaaway. Sa loob ng anim na taon mula 2017- 2022, naganap ang kabuuang 455 aksyong militar sa rehiyon kung saan 306 o 67% sa mga ito ay mga taktikal na opensiba habang 149 o 33% naman ang depensibang labanan. Napinsala ang kabuuang 674 ( 356 KIA, 306 WIA, 2 POW at 10 Surrender ) kaaway o katumbas ng dalawang batalyong pwersa. Ganoonnman, ang mga positibong aral ay mabibitawan at ang panimulang pagsulong na naitala sa taong 2017-2019 ay hindi na masusustine, kakapusin na ng hangin sa susunod na apat na taon (2020-2023), epekto ng atrisyon sa pwersa bunga ng mga hindi naiwasang seryosong mga pinsala na natamo sa mga depensibang labanan sa harap ng pinag-ibayong pag-atake ng kaaway, pag-iral ng mga kamalian at kahinaang hindi pa lubusang naiwawasto at ng paghina ng epektibong gawaing pampulitika sa hanay ng mamamayan na pinakumplika ng malupit na mga lockdown at restriksyon dulot ng pandemyang Covid-19. Sa huling apat na taon, malaking kinapos na isakatuparan ang taktikal na linyang militar na ilunsad ang malaganap at masinsing
14 KALATAS 29 MARSO 2024kabundukang magubat ngunit manipis ang populasyon. Pangmatagalang epekto nito ang pagkahiwalay ng BHB sa masang kanyang balon at pundasyon ng lakas na bandang huli ay ibayong magpapakitid sa masang suporta, uuk- uk sa moral at sa kahuli-hulihan ay hahantong sa atrisyon ng pwersa at paghina. Pagpasok mismo ito sa bitag ng kaaway na isandal ang hukbong bayan sa mapagpasyang labanan sa isang purong sitwasyong militar para durugin. Sa antas ng operasyon, mayor na kahinaan ng mga pwersang gerilyang napinsala at nauk- uk ang lakas ay ang kabiguang hawakan ang inisyatibang militar at ilunsad ang makakayanang aksyong gerilya upang epektibong labanan ang kampanya ng pagkubkob at paglipol ng kaaway. Karaniwang nangingibabaw ang pag- aalinlangan na ilunsad ang aksyong militar dahil sa pag-aalalang lalong dudumugin ng kaaway. Pinahihina nito ang kapasyahang lumaban at di namamalayang inuuk-ok na ang moral ng Hukbo dahil sa pagtulak sa sarili sa pasibidad. Sa kabila nito, nagtagumpay na makapagpunyaging sumulong at makapagpreserba ng lakas ang Partido at mga yunit ng BHB. Malaking salik dito ang mga naging pagsisikap na maiwasto sa isang antas ang empirisismo sa ideolohiya; konserbatismo, pasibidad, gerilyaismo’t milisyaismo (KPGM) sa pulitika; at burukratismo’t liberalismo sa organisasyon. Naisagawa ito sa pamamagitan ng paglulunsad ng mga paglalagom, pagbubuo ng mga panlipunang pagsisiyasat, pag-aaral na nakatudla sa target, paglutas ng mga suliranin at pagsasagawa ng pagpuna at pagpuna-sa-sarili. Pinatibay nito ang pagkakaisa at pagiging solido ng mga namumunong organo ng Partido sa mga subrehiyon at larangang gerilya. Pinangunahan din ng ilang mga abanteng subrehiyon ang pagsasapraktika ng pamumunong pambuo. Gayunman, sa mga bahaging hindi nalubos ang pagwawasto, umiral pa rin sa signipikanteng bahagi ang mga maling tunguhin ng pag-iisip at mga maling estilo ng pamumuno at paggawa. Nagsilbing kalawang na umuk-ok sa pagkakaisa’t lakas ng Partido at BHB ang nagpapatuloy na pag-iral ng burukratismo, liberalismo at kumandismo sa ilang mga kadre at namumunong komite. Mga batong pabigat sa balikat ang mga ito na kapwa nagpabagal at humila paatras sa ating rebolusyonaryong pagsulong at lalung nagpahirap sa paglaban sa pangwawasak ng kaaway. pakikidigmang gerilya batay sa patuloy na lumalawak at lumalalim na base at suportang masa. Hindi epektibong naisakatuparan ng mga namumunong komite ng Partido sa mga subrehiyon at larangang gerilya ang opensibang postura sa tatlong larangan: opensiba sa pulitika, opensiba sa pagpapalawak at opensiba sa militar upang mahawakan ang kabuuang inisyatiba sa gitgitan at pukpukang labanan sa kaaway, na ating epektibong nagampanan sa pagbigo sa OBL II at Oplan Kapayapaan. Malaking kinapos ang Partido at BHB na patuloy na abutin ang malawak na masa, isakatuparan ang gawaing alyansa sa gitna ng pukpukang paglaban sa kampanyang supresyon ng kaaway, laluna ang masang magsasaka at iba pang mamamayan sa kanayunan at kalunsuran at pamunuan sila sa kanilang pakikibaka para sa lupa, kabuhayan at karapatan alinsunod sa linyang anti-pyudal, anti-pasista at anti- imperyalista at makuha ang pinakamalawak at pinakamasigla nilang pagsuporta sa pagsusulong ng digmang bayan. Epekto ng paghina ng epektibong gawaing pampulitika ang pagkitid ng rebolusyonaryong baseng masa, ng eryang kinikilusan, ng pagkawasak kung hindi man pagkakaroon ng lamat sa hanay ng baseng masa dulot ng hindi epektibong nakontrang pangwawasak at say-ops ng kaaway sa baseng masa. Ibayo itong nagpahina sa suportang masa sa BHB at armadong pakikibaka. Ugat din ito upang maging bulnerableng target ng mga pinpoint na operasyong pagtugis at paglipol ng kaaway ang mga yunit ng BHB, mga kadre, pamunuan ng Partido at mga opisyal ng BHB. Masasabing sa malaking bahagi ay nagtagumpay ang kaaway na itaboy ang mga pwersang gerilya palayo sa masa sa balangkas ng doktrinang “ limasin ang tubig upang mamatay ang isda ”. Malala sa ilan ang pag-iral ng kaisipang “kutang bundok” upang pakitunguhan ang nakapokus na operasyon ng kaaway sa dalawang mayor na erya. Makikita ang anyo nito sa labis na pagsandig sa baseng pisikal at pagkilos sa “Nagtagumpay na makapagpunyaging sumulong at makapagpreserba ng lakas ang Partido at mga yunit at Bagong Hukbong Bayan.”
29 MARSO 202415 KALATAS Kagyat na mapanlabang tungkulin nating mag-opensiba at kamtin ang inisyatiba . Katumbas din nito ang linyang lumaban upang magpalakas at magpalakas habang lumalaban . Idinidiin nito na pakikidigmang aktibong depensa ang pangunahing nilalaman ng matagalang digmang bayan. Ang opensibang postura ang kongkretong pagsasakatuparan ng gitgitang opensibang pakikidigma ng pagtatanggol upang tiyakin ang di-napuputol na ugnayan ng Partido at BHB sa malawak na masa sa lahat ng pagkakataon. Kongkretong ekspresyon nito ang taktikal na linyang militar ng Partido sa yugto ng estratehikong depensiba na paglulunsad ng malaganap at masinsing pakikidigmang gerilyang umaani ng patuloy na lumalawak at lumalalim na suportang masa. Tanging sa pamamagitan nito maisasakatuparan ang aktibong pagdepensa bilang linyang pampanalo ng rebolusyon; kabaliktaran naman, dapat mapagpasyang iwaksi ang linyang pampatalo na pasibong pagdepensa, konserbatismo at pasibidad. III. ANG ATING KAGYAT NA MAPANLABANG TUNGKULIN3 Sa gayon, ang mag-opensiba upang kamtin ang inisyatiba ang tanging lunas upang ampatin ang mga pag-atras sa nakaraang apat na taon at makasulong sa panibagong pagpapalakas ang armadong pakikibaka at ang BHB. Sa pagtupad sa linyang ito, magagawa nating kumpletuhin ang mga rekisitos ng gitnang bahagi upang makatungo sa huling bahagi ng estratehikong depensiba at makabungad sa estratehikong pagkapatas. Sa gayon din, ang mag-opensiba upang kamtin ang inisyatiba ang garantiya ng pagbigo ng BHB sa estratehikong kampanya ng pagkubkub at paglipol ng reaksyunaryong kaaway hanggang tumungo sa antas na kakayanin na ng BHB na tumuntong sa yugto ng estratehikong opensiba. Ang komponente ng opensibang postura at pagkakamit ng inisyatiba ay nangangahulugan ng komprehensibong pagsulong ng tatlong sangkap ng digmang bayan: pagbubuo ng hukbong bayan at pagsusulong ng armadong pakikibaka, rebolusyong agraryo at pagtatayo ng base. Kailangang magkaalinsabay ang pagsusulong ng opensiba sa tatlong sangkap na ito ng digmang bayan na mag-aanyong opensibang postura sa militar, sa pagpapalawak at sa pulitika. Sa kagyat na panahon, kailangang panghawakan na ang diin ay ang pagbawi at pagkukumpuni ng baseng masa sa kanayunan, pagpapasigla ng mga pakikibakang antipyudal at pagsusulong ng rebolusyong agraryo. Kaalinsabay nito ang mga kampanyang anti-pasista’t anti-militarisasyon sa loob at labas ng mga sonang gerilya at muling pagbuhay sa tradisyon ng paghugos sa kabayanan ng masang magsasaka para iprotesta ang kanilang kalagayan. Sa gitna ng pangkalahatang diin na ito, dapat ipwesto ang iba’t ibang laki at tipo ng taktikal na opensiba upang patuloy na pandayin ang BHB at buhayin ang diwa ng armadong paglaban ng mamamayan. Opensiba sa militar Tanging sa opensibang postura sa larangang militar maaaring mabigo ang estratehikong opensiba’t pag-ensirkulo ng higit na nakalalamang na pwersa ng kaaway. Ito ay dahil sa ang opensibang postura sa larangang militar ang kaparaanan sa pagpapatupad ng aktibong depensa bilang patakarang militar sa kabuuan at sa lahat ng panahon, at sa partikular, ng paghawak ng inisyatibang militar sa mga gerilyang operasyon sa bawat pagkakataon. Sa pakikidigmang gerilya, usapin ng buhay at kamatayan ang kahit sandaling pagbitaw sa inisyatiba ay maglalagay sa mga pwersang gerilya sa pasibong sitwasyong militar at pagkalipol. Susi sa pagpapanatili ng opensibang postura sa larangang militar ang paggamit ng pleksibleng mga taktika, pursigido at walang pagod na gawaing masa, mahusay na kumbinasyon ng mga pakikibakang militar at pulitikal, tamang latag at balanse ng istruktura ng pwersa, at wasto’t aktibong kumand sa lahat ng antas para ilunsad ang isang malaganap at masinsing pakikidigmang gerilya. Mahalaga ang kontrol at pamumuno ng kumand sa iba’t ibang antas sa pagpaplano ng mga kampanya at kontra- kampanya at ang pagkokoordina ng mga 3 Pangunahing hinango ang mga mayor na punto sa pagpapalawig ng mapanlabang tungkulin mula sa papel ni Joventud del Fierro na: Ilang usapin at suliranin sa taktika sa paglulunsad ng pakikidigmang gerilya sa Timog Katagalugan, February 2007
16 KALATAS 29 MARSO 2024planong militar sa antas ng mga operasyong militar. Sa pagpapatupad ng relatibong sentralisadong kumand at pagwawaksi sa absolutong sentralisadong kumand, mailalarga ang inisyatiba at pleksibilidad sa mga planong militar sa iba’t ibang antas at mapahihigpit ang koordinasyon. Ang kumand sa operasyon sa larangang gerilya ang tumatayong taktikal na kumand ng mga platun at ang yunit kumand ng platun ang tumatayong taktikal na kumand ng lahat ng kanyang mga pormasyon kabilang na ang mga nakadisperse na iskwad at mga tim na gumagampan ng mga ispesipikong misyon sa gawaing masa at gawaing militar. Dapat magpakahusay ang mga taktikal na kumand ng BHB sa pagsasakatuparan ng gerilyang operasyon ng konsentrasyon, dispersal at napapanahong paglilipat-lipat ng pwersa. Ang pangunahing batayan ng pag-iral ng platun ay sa pamamagitan ng pag-iral ng taktikal na kumand na nakabase sa mainbody ng platun na siyang nagdidirhe sa buong gerilyang operasyon ng platun. Sa ganitong diwa din ang FOC ang nagdidirehe sa buong kondukta ng gerilyang operasyon ng mga platun sa saklaw ng buong larangan. Sa pagsasakatuparan ng mga plano at misyon, mahalaga ang wastong pagtatalaga ng pwersa para matupad ang mga tungkuling militar sa lahat ng panahon. Kailangan ang tamang kumbinasyon at pagpapakilos ng mga platun (SDG at SYP), iskwad, mga ispesyalisadong yunit gerilya (kumando, partisano, isnayper, sapper team), mga yunit ng milisyang bayan at mga yunit pananggol sa baryo para sa mga ispesipikong misyong militar na kinokoordina sa antas ng kumand ng platun, larangan, probinsya at rehiyon. Maging sa pagitan o patlang ng mga labanan, mapananatili ang opensibang posturang militar sa pag-oorganisa ng hukbong bayan ng sistema ng popular na depensa sa maraming lokalidad tulad ng pagtatayo at pagsasanay ng mga milisya at mga yunit sa depensa ng mga baryo, tuloy- tuloy na pagsasanay sa pulitika at militar ng mga pultaym na yunit ng BHB, paglulunsad ng mga aktibidad sa rekrutment, at aktibong pagsupil sa mga kontra-rebolusyonaryo at mga espiya sa saklaw ng ating mga larangang gerilya. Dapat tanganan ng mga gerilyang pwersa ang patakaran na atakehin at pinsalain ang mahihina at bulnerableng bahagi ng kaaway basta’t may pagkakataon at ipinahihintulot ng sirkunstansya. Dapat bigyan ng mataas na pansin ang mga operasyong anihilatibo habang patuloy na pinalalawak ang mga operasyong atrisyon. Hangga’t tangan ang diwang opensiba at palaban, mapapanatili ng mga pwersang gerilya ang inisyatibang militar sa lahat ng panahon at bawat pagkakataon at tuluy-tuloy na mabibigwasan at mapapahina ang kaaway. Para makamit ang pleksibleng taktika, dapat tiyakin ang pagpapatupad ng wastong istruktura ng pwersa. Nangangahulugan ito ng pagpapatupad ng wastong balanse ng pwersang horizontal at pwersang bertikal. Sa eksakto, dapat nating ipatupad ang “pormulang 3-1” na aproksimasyon ng pagsasakatuparan sa taktika ng patakarang 70-30 sa balanse ng latag ng horisontal at bertikal na mga pormasyong gerilya. Nangangahulugan ito na sa bawat 3 platun ay mayroong isang platung bertikal na pwersa at may dalawang platung horisontal na pwersa. Sa tatlong iskwad ng bawat platun, nangangahulugan din ito ng pagtitiyak na ang isang (1) iskwad ang tatayong sentro-de- grabidad at siyang mangunguna sa paglulunsad ng gawaing militar habang ang dalawang (2) iskwad ang siyang mangunguna sa gawaing masa sa panahong nasa moda ng dispersal . Sa bawat iskwad na naka disperse , dapat na hatiin ito sa tatlong pormasyon alinsunod sa pormulang 3-1 na nangangahulugang ang dalawang (2) pormasyon ay laan para sa gawaing masa at ang isang (1) pormasyon ay nakatutok sa gawaing militar. Ibayong palakasin ang mga ito sa pag- optimisa sa mga yunit milisya para magsagawa ng mga armadong aksyon. Alinsunod sa wastong pagpapatupad ng istruktura ng pwersang horisontal at bertikal, ng relasyon sa pagitan ng gawaing masa at gawaing militar at paglulunsad ng batayang TO (BTO) at espesyal na taktikal na opensiba (ETO) nararapat na magawang ikalat ng mga pwersang gerilya ang sarili sa malawak na saklaw at doon magsagawa ng iba’t ibang anyo at tipo ng gerilyang operasyon tulad ng sabotahe, mga aksyong atrisyon at mga operasyong anihilasyon para lumikha ng malaking pinsala sa kaaway at pagbayarin nang mahal ang mga nag-ooperasyong tropa sa kanilang panliligalig at pamiminsala sa baseng masa. Ang mga gerilyang aksyon ay maaaring kumbinasyon ng mga tim, iskwad, platun o pinagsanib na mga platun para sa iba’t ibang tipo ng operasyong gerilya. Upang maisagawa
29 MARSO 202417 KALATAS Opensiba sa pulitika Upang ilunsad ang opensiba sa pulitika kailangang maging aktibo sa pakikipaggitgitan sa kaaway sa loob at labas ng pokus upang patuloy na likhain ang pinakamahigpit na ugnay sa masa at mapamunuan sila sa pagsusulong ng kanilang pang-ekonomya’t pampulitikang pakikibaka. Kaakibat nito ilunsad ang opensiba at gitgitan sa propaganda upang labanan ang disimpormasyon at panlilinlang ng kaaway at anihin ang paborableng upinyong publiko at popular na suporta para sa rebolusyonaryong pakikibaka. Esensyal na usapin para makuha ang inisyatiba sa pulitika ang pagsusulong ng mga pakikibakang masa, laluna ng pakikibakang anti-pyudal bilang pangunahing panlaban sa demonisasyon ng kaaway sa Partido, BHB at rebolusyonaryong kilusan at aktibong pagbaka sa psy-ops ng kaaway, maituro sa masa paano makipaglansihan sa kaaway, aktibong pagtutol sa mga pakana at panlilinlang ng mga RCSPO at pagharap sa militarisasyon at terorismong militar. Kailangang makipagkaisa ang Partido’t BHB sa pinakamalawak na hanay ng mamamayan. Mahigpit na hawakan ang pakikibakang anti- pyudal bilang susing kawing ng gawaing masa sa kanayunan. Sa harap ng pagkawasak ng buhay at kabuhayan at ng dinaranas na matinding kahirapan ng masang magsasaka at mamamayan sa kanayunan, naghuhumiyaw ang kanilang sigaw upang ibaba ang upa sa lupa, itaas ang sahod ng manggagawang bukid, pawiin ang usura, ibaba ang presyo ng farm inputs at itaas ang presyo ng produktong bukid. Mahigpit ang kahilingan ng masa na bawiin ang mga lupang inagaw sa kanila at labanan ang mapangwasak-sa- kabuhayan at kapaligirang proyekto ng mga kaaway sa uri tulad ng mga minahan, plantasyon, mga proyektong ekoturismo, dambuhalang imprastruktura at mga katulad. Pakilusin ang masa laluna ang mga biktima, kasama ang kanilang mga kauri at kaibigang pwersa upang labanan ang atrosidad at mga paglabag sa karapatang pantao’t internasyunal na makataong batas na ito, kinakailangang taglayin ng Pulang Hukbo sa pangunguna ng Partido ang walang hanggang kabayanihan upang pangibabawan ang mga kahirapan, panganib at balakid at tupdin ang mga tungkuling militar. Dapat mulat na hakbang-hakbang na palakihin ang BHB sa buong rehiyon hanggang sa mga subrehiyon/probinsya at mga larangang gerilya hanggang muling makamit ang pag-aanak ng mga platun at maitatag ang laking kumpanyang larangang gerilya na binubuo ng minimum na tatlong platun alinsunod sa pormulang 3-1 na balanse ng bertikal at horisontal na platun. Ipanawagan ang pagpapasampa sa BHB ng mga lokal na pwersa at mga pwersa mula sa kalunsuran upang mabilis na palakihin ang BHB bilang pangunahing organisasyong masa ng Partido sa kanayunan. Dapat pasiglahin ang gawaing pampulitika sa hanay ng masa sa lokalidad, laluna sa hanay ng masang magsasaka bilang siyang pangunahing pagkukunan ng mga bagong sampa sa BHB. Ipanawagan ang paglulunsad ng mga anihilatibong TO upang makapagpalitaw ng armas at ng suporta mula sa masa at mga kaibigan ng rebolusyon. Kailangang matuto ang BHB na maglaho sa mata at tainga ng kaaway sa bisa ng lumalawak at lumalalim na baseng masa at kailangang matutong lumikha ng maraming bakas at ingay sa mas malawak na erya upang guluhin at ilayo ang pokus ng kaaway sa iilang yunit ng BHB na target ng walang tigil na pag-atake. Kailangan ding matutong makipaggitgitan upang tiyakin ang di napuputol na ugnay sa masa.
18 KALATAS 29 MARSO 2024mamamayan sa mismong apektadong mga lugar ng militarisasyon. Isagawa ang opensiba sa propaganda at tiyaking nakalalapag ito sa masa. Pag-aralan at isakatuparan ang resolusyon ng panrehiyong kumperensya sa gawaing propaganda at kultura. Ibandilyo ang mga isyu’t pakikibaka ng masa, ang kanilang karaingan at mga tagumpay. Igiit ang pagiging makatarungan ng paglaban at pagrerebolusyon bilang likas at di maiaalis na karapatan ng mamamayang Pilipino. Ang mga tagapagsalita ng mga rebolusyonaryong organisasyong masa at kumand ng BHB ay kailangang maging aktibo sa pakikipagsagutan sa propaganda para ilinaw ang rebolusyonaryong paninindigan sa iba’t ibang usapin at kontrahin at papurulin ang anti-Komunistang paninira at pang-uupat ng kaaway. Sa paglulunsad ng mga operasyong militar, kailangang maging sensitibo sa pulitika at implikasyon sa upinyong publiko ng mga ilulunsad na opensiba. Laging isaalang-alang ang mga internasyunal na protocol sa digmaan at CARHRIHL sa paglulunsad ng mga operasyong militar. Asahang sasamantalahin ng kaaway ang mga pagkakamali ng rebolusyonaryong kilusan para paypayan ang anti-Komunista at anti- teroristang isterya at siraan ang PKP-BHB-NDFP sa mata ng publiko. Opensiba sa pagpapalawak Kailangang maging matagumpay tayo sa pagpapalawak at pagpapalalim ng baseng masa at epektibong labanan ang mga operasyon ng kaaway upang pagkaitan tayo ng base. Dapat aktibong pigilan at biguin ang estratehiya ng pagkakait-base ng kaaway na ang pangunahing nilalaman ay paglulunsad ng mga focus and contain campaigns o mga kampanyang nakapokus sa isang tipak ng prayoridad na teritoryo para wasakin at sa mga sekundaryong mga teritoryo para ikonteyn. Nakaangkla ang estratehiya ng pagkakait-base sa paisa-isang pagwasak sa prayoridad na tipak na erya at matagalang pagpapahina sa mga eryang kinokonteyn. Para harapin at makaalpas ang hukbong bayan at rebolusyonaryong kilusan sa mga iniluwal na kahirapan ng mga kampanyang pagkakait-base, ang wastong patakaran at taktika ay maging opensiba sa pagpapalawak at mabilis na magbukas ng mga bagong lugar para sa pakikidigmang gerilya. Kapag malawak ginagawa ng kaaway. Pangunahin sa mga ito ang pamamaslang, sapilitang pagpapasuko, mental at pisikal na tortyur, iligal na pagdakip at pagkulong, walang habas na pambobomba at pamamaril kapwa mula sa lupa at himpapawid at iba pang mga kademonyohan ng armadong pwersa ng imperyalismong US at mga lokal na naghaharing uring kumprador-panginoong maylupa. Gawing panuntunan na walang palalampasin ni isang atrosidad ng kaaway. Lahat ng krimen ng estado ay dapat ilantad, kasuhan at labanan. Kailangang pag-aralang lutasin paano mababasag ang takot at pangamba ng masa para ipahayag ang kanilang pagtutol sa terorismong militar na ipinatutupad sa mga lugar na tutok ng mga FMO at RCSPO. Sa mga lugar na ito karaniwang nangingibabaw ang takot at agam- agam ng masa lalo kung nagawa ng RCSPO sa sirain ang tiwala’t pagkakaisa ng masa sa pamamagitan ng mga nalansi at napabaligtad na taumbaryo. Kaugnay nito, gawing kalakaran sa hanay ng masa at maging sa mga yunit ng BHB at organo ng Partido ang regular na paglulunsad ng pulong karaingan kung saan ipinahahayag ng bawat isa ang kanilang partikular na karanasan sa pang-aapi at pagsasamantala ng naghaharing sistema at ng mga pasistang ahente nito. Unti- unti nitong lilikhain ang klima ng indibidwal at kolektibong makauring pagkamuhi sa mga nag- aapi’t nagsasamantala sa kanila at ng mataas na hangaring pagbayarin ang mga kaaway sa pamamagitan ng rebolusyonaryong paglaban. Sa ating karanasan, malaki ang nagagawa ng mga kampanyang propaganda sa mga sentrong lungsod hanggang pusod ng Kamaynilaan para dalhin at itambol ang isyu ng militarisasyon at mga paglabag sa karapatan ng mamamayan. Higit na mapalalakas at masusustine ang lakas pampropaganda ng ganitong mga kampanya kung matatambalan ng aktibong pagkilos ng “Kapag malawak at maraming lugar ang nabubuksan para sa pakikidigmang gerilya, maitutulak ang kaaway na harapin tayo sa maraming lugar, manipis na maikalat ang kanyang limitadong pwersa at malalantad ang kanyang nag- ooperasyong tropa para banatan.”
29 MARSO 202419 KALATAS karatig na platung SYP na nagsasakatuparan ng gawaing masa at mga tungkuling militar. Magpakahusay sa pagkukumbina ng armado’t di armado, hayag at lihim na mga organisasyon at pagkilos ng mamamayan para magpalawak sa mga lugar na di pa kaagad masasaklaw ng armadong pag-oorganisa ng hukbong bayan. Aktibong pakilusin ang mga alyado at panggitnang pwersa para magpalawak sa kanilang hanay at magbuo ng mga hayag at ligal na organisasyon o pamunuan at itransporma ang mga tradisyunal na organisasyong nakatayo na. Mag-aral at magwasto Kasabay ng pagtupad sa tungkuling mag- opensiba’t kamtin ang inisyatiba, nararapat na mahigpit na isakatuparan natin ang tagubilin ng Komite Sentral ng PKP na iwasto ang mga kamalian, palakasin ang Partido at isulong ang demokratikong rebolusyonaryong bayan sa pamamagitan ng matagalang digmang bayan. Ang pagwawasto ay gawin sa pamamagitan ng mga kritikal sa sariling paglalagom ng karanasan sa pagsusulong ng matagalang digmang bayan sa nakaraang 7 taon. Upang maging matalas ang sipat sa paglalagom ng praktika, nararapat na pag-aralan at muling balik-aralan ang mga saligang prinsipyo ng Partido, sangguniin ang pahayag ng Komite Sentral sa ika-55 anibersaryo ng Partido’t BHB at mula dito’y tukuyin sa sariling praktika ng pagsusulong ng matagalang digmang bayan ang mga kaisipan at praktikang lumalabag dito at nagdadala sa atin sa mga seryosong pinsala’t pag-atras sa pitong taong taong lumipas. Palagiang ilapat sa kongkretong praktika ng pamumuno sa rebolusyon sa Timog Katagalugan ang unibersal na teorya ng MLM, mga saligang rebolusyonaryong prinsipyo ng Partido at mga tagubilin at gabay ng Komite Sentral sa kongkretong kundisyon at praktika ng mamamayan at rebolusyonaryong pwersa sa TK at sa bawat lokalidad na saklaw ng bawat organo ng Partido, kumand at yunit ng BHB. Dagdag pa, palagiang maging mapagpakumbaba at kritikal sa sarili sa pagsusuri sa ating praktika, paghango ng aral mula sa mga ito at sa pagmumuna at pagpuna sa ating mga kamalian. Sa pamamagitan lamang nito, magiging matagumpay tayo sa ating pagpupunyaging kamtin ang mga kagyat at pangmatagalang tungkuling nililinaw ng Partido. Marubdubang maging mag-aaral ng at maraming lugar ang nabubuksan para sa pakikidigmang gerilya, maitutulak ang kaaway na harapin tayo sa maraming lugar, manipis na maikalat ang kanyang limitadong pwersa, at malalantad ang kanyang nag-ooperasyong tropa sa maraming bulnerableng lugar para banatan. Sa isang banda, ang mga pansamantalang pinsala na maaaring idulot ng matagalang kampanya sa paghanap at paglipol sa mga prayoridad at sekundaryong prayoridad na lugar ay babawiin ng mga tagumpay sa pagpapalawak at pagbubukas ng maraming lugar para sa pakikidigmang gerilya. Ang paghina ng isang bahagi ay babawiin ng paglakas ng maraming bahagi. Kailangang aktibong pakilusin ang mga organisasyon ng Partido sa lokalidad, mga aktibista sa baryo at mga kasapi ng organisasyong masa para sa pag-ugnay at pagpapalawak sa loob ng baryong saklaw at sa mga karatig na lugar. Gawing tulay ang mga kamag-anakan, kakilala at kaibigan nila sa mga karatig baryo para mapalawak ang ating ugnay at organisasyong masa. Magtalaga ng mga yunit sa pagpapalawak sa mga lugar na pugwang ng mga magkakatabing larangang gerilya. Balikan, bawiin at talagahan sa pinakamaagang panahon ang mga lugar na pansamantalang naiwanan bunga ng malakas at matagalang mga operasyong paghanap at paglipol. Dapat tiyaking sapat-ang-lakas ng itatalagang yunit, may maaasahang bag-as ng pamunuan at may katalikurang yunit na magiging angkla ng lakas-militar. Mag-iwan ng sapat-ang-lakas na pwersa sa mga lugar na matinding inaatake para harapin at paduguin ang kaaway at pamunuan ang masa habang inililipat ang ibang pwersa sa mga lugar na maluwag para sa pagpapalawak at gawaing masa. Mabilis na saluhin sa mga yunit ng hukbong bayan ang mga kasapi ng mga rebolusyonaryong organisasyon sa lokalidad na tinutugis ng kaaway. Ang mga di pa handang kumilos nang pultaym at pwede pang makapagpursige ay italaga sa ibang lugar na maluwag pa silang makakakilos para sa mga gawain sa pagpapalawak. Italaga ang mga Platung SDG sa tiyak na AOR na magiging angkla ng kanilang gawaing militar, konsolidasyon at pagpapalawak. Dapat ipwesto ang mga platung SDG sa lokasyon na estratehikong angkla ng operasyon ng mga
20 KALATAS 29 MARSO 2024ng masa sa iba’t ibang bahagi ng bansa sa harap ng tagtuyot at pagkawasak ng tanim; habang kamakailan lamang ay dumanas ng malalawak na baha at pagguho ng lupa sa malaking bahagi ng Mindanao. Mabilis na dumadausdos ang kabuhayan ng milyun-milyong magsasakang lubog sa utang, lugi sa benta ng kanilang ani, at inaagawan ng lupa at kabuhayan. Sa kalunsuran at buong bansa, hikahos ang malawak na masang manggagawa at anakpawis sa harap ng nagtataasang presyo ng bilihin at mababang sahod, sweldo at kita. Sumisigaw ng rebolusyonaryong katarungan, kalayaan at demokrasya ang masang anakpawis at sambayanan. Napakabigat ng kahingiang palakasin ang BHB at ilunsad ang matatagumpay na taktikal na opensiba. Kailangang matuto ang lahat ng mga kadre ng Partido’t opisyal ng BHB kung papaano hahawakan at gagamiting bentahe ang obhetibong salik na ito para sa panibagong pagpapalakas. Walang ibang daan upang muling makamit ang inisyatiba at muling makapagpalakas kundi nasa aktibong paglaban — lumaban upang makapagpalakas at magpalakas habang lumalaban. kasaysayan at ng kasalukuyang kalagayan ng uring manggagawa’t uring anakpawis sa daigdig at sarili nating bayan. Lipusin ang ating diwa ng inspirasyon ng mga gintong aral sa maningning na rebolusyonaryong tradisyon laluna sa pagsusulong ng armadong pakikibaka ng naunang mga henerasyon ng mga rebolusyonaryong Pilipino alinsunod sa diwa ng mga turo ng ating dakilang tagapangulong Amado Guererro. Taglayin natin ang mahigpit na kapit sa armas at ang walang hanggang katapangan, kapangahasan at determinasyong ipinamalas ng ating mamamayan upang labanan ang dayuhang mapanakop at mga kasabwat nilang lokal na naghaharing uri. Kailangang samantalahin ng Partido’t mga suhetibong pwersa ang hinog at napakapaborableng sitwasyong pandaigdig at pambansa upang makamit ang inisyatiba, muling magpanibagong sigla at paigtingin ang rebolusyon. Napakakagyat ang pangangailangang pamunuan ng Partido ang mga pakikibakang masa sa harap ng panlipunang ligalig na araw-araw na nililikha ng walang kaparis na krisis ng lipunang mala-kolonyal at mala-pyudal. Partikular sa kanayunan, malawak na salanta ang dinaranas MABUHAY ANG IKA-55 ANIBERSARYO NG BAGONG HUKBONG BAYAN! MABUHAY ANG PARTIDO KOMUNISTA NG PILIPINAS! MABUHAY ANG NATIONAL DEMOCRATIC FRONT OF THE PHILIPPINES! MABUHAY ANG SAMBAYANANG PILIPINO!

PDF Content:

---

1 MARSO2024 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PAREHO SANG KASINGKAL SANG INIT sang El Niñophenomenon subong,angKomitengRehiyunal sang Partido sa Isla sang Negros (KRPIN) nagatanyagsangiyamainitkagrebolusyonaryong pagpanamyawkagtaasinumolngapagsaludo sa tanan nga mga Pulang kumander kag hangaway sa idalum sang Apolinario Gatmaitan Command- NewPeople’sArmyNegrosIslandRegionalOper- ations Command (AGC-NPA), subong man sa bug-os nga rebolusyonaryong pwersa kag pumu- luyongNegrosanonsapagsug-alawsaika-55ngaanibersaryosangNewPeople’sArmy.Nakaganar naman kita sang isa ka tuig nga kadalag-an sa pagpaslaw sang demonyo nga kapintas sang re- himenUS-MarcosIIkagkadalag-ansapagpasu- long sa demokratiko nga rebolusyon sang banwa paagisapangmalawigonngainawaybanwasaisla sangNegros. Napagkit na sa kasaysayan ang palanublion nga ginbilin sang aton mga rebolusyonaryong martir kag baganihan kaangay nanday Rogelio Posadas, Ericson Acosta, Romeo Nanta, Kerima KomitengRehiyunalsangPartidosaIslasangNegros Marso29, 2024Ipatuman ang kahublagan panadlong! Manikasog para mapasulong ang inaway banwa sa isla sang Negros!
2 MARSO 2024 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lorena Tariman, Marilyn Badayos, Flor Ceballos kag iban pa nga naghalad sang ila kabuhi nga wala sang pagduha-duha dira sa taguangkan sang rebolusyonaryong paghimakas sang pumu- luyo para sa matuod-tuod nga kahilwayan kag demokrasya.Padayonngamagahatagsanginspiras- yon sa mga masunod nga henerasyon sang mga rebolusyonaryo ang ila lubos nga kaisog kag kaalamdirasapagpasulongsangrebolusyon. Ginpamatud-ansangNPAsaislaangdetermi- nasyonkagkabakudsapag-atubangsawalatupong ngamgasakrispisyoatubangansangwalatupong nga terorismo sang estado nga ginbuhian sang rehimen US-Marcos II paagi sa iya ginpasingki nga mgafocused military operation (FMO) kag Retooled Community Support Program (RCSP) sandigsakamandoansangimperyalismongUSsa ArmedForcesofthePhilippines(AFP)ngatapuson na ang “internal security problem ” (pangsulod nga problema pang-seguridad) agud mahatagan sang prayoridad ang “ external defense ” (pang- guwa nga depensa) ukon ang pagkonsentrar sa “paghanda para sa pagpangapin sang pungsod” kontra sa China nga sa esensya nagbutang sa pumuluyongPilipinosatungasangnagahananga paglupoksanginter-imperyalistangagyera. Bug-ostagipusuonngaginapasalamatansang Communist Party of the Philippines (CPP), NPA kagbug-osngarebolusyonaryongpwersaangwala sang pag-ugdaw nga pagpakigbahin kag wala sangpaghubasngapagsuportasangmalapadnga ginapigoskagginahimuslanngamasangNegrosanon. Ang demokratiko nga rebolusyon sang banwa paagisapangmalawigonngainawaybanwaisaka pangmasangpaninguha.Konwalaangilapagpakig- bahinsarebolusyon,walakagindimakasarang ang Partido kag NPA sa isla atubangan sa ala de- monyo nga kapintas sang pasista nga rehimen US-MarcosII. Wala sang tupong ang kalalaon sang krisis kag pag-usmod sang palangabuhian sa bug-os nga isla subong tuga sa lubos nga pagpatuman sangmganeoliberalngapolisiyasangimperyalis- mong US kag iban pa nga kontra-pumuluyo kag kontra-rebolusyonaryongamgatikangnganaga-apektosamayoriyasangpumuluyongmamumugon, mangunguma,mamumugonsauma,mangingisda, propesyunal, intelektwal kag iban pa nga sakop sang petiburgesya sa syudad, lakip na ang mga pungsodnon nga burgesya kag pila ka seksyon sangnagaharingasahi.Nagdugangpaangpag- sarurotsangpalangabuhiansangmasasapaglaslas subongsanglainnamannganaturalngakalamidad ngaEl Niñonga magalab-ot pa tubtob sa Mayo sini nga tuig. Sa pila pa lang ka bulan, daku na ang halit nga natuga sa palangabuhian sang pumuluyoilabinasakaumhan. Sa nagalala nga sitwasyon subong masaksi- hansangpumuluyoanginutil,bangkarote,maki- kaugalingonkagmaki-dumuluongngatindogkag tikangsangrehimenUS-MarcosII.Sabaylonga sabtonangkinahanglanonsangpumuluyo,padayon ngaginapagsingkiangterorismosangestadoagud pahipuson ang sin-o man nga magsaway ukon magreklamokagdisgustadosanagaharingahubon niMarcosJr. Ang pumuluyong Negrosanon muklat nga nagapangita sang banas sang matuod nga pag- bag-o sang sosyedad, ang banas sang armadong rebolusyon nga ginapamunoan sang sahing pro- letaryado paagi sa iya nga Partido Komunista. Maathag sa ila nga ang armadong rebolusyon lamang ang solo nga solusyon sa mga sandigan ngaproblemasaislakagsabug-osngapungsod. Isa ini ka makatarunganon nga gyera nga na- gasabat sa handom sang pumuluyo sa paglab-ot sang matuod nga kahilwayan kag demokrasya, kaghustisyasosyal. Angbug-osngarebolusyonaryongkahublagan nakaangkonsangbag-ongakusogpaagisasubong ngakahublaganpanadlong.Gani,angPartidokag NPAupodsatananngarebolusyonaryongpwersa sarehiyonwalanagakahadloksamgapagpamintas kagpagpamahugsangreaksyonaryongapwersakag handasalainnamanngahugnasangpanghangkat nga nagakinahanglan sang mataas nga mga sakripisyo agud mapasulong ang inaway banwa samasmataasngahalintangtubtobsakadalag- anupodsamalapadngapumuluyongNegrosanon kagsabug-osngapumuluyongPilipino. Nagapasalamat ang Ang Paghimakas sa mga kontribusyon agud mangin madinalag-on ang ini nga isyu. Sa pagpauswag sang aton Ang Paghimakas , ginapangabay sa tanan nga bumalasa nga padayon nga mag-amot sang mga balita, piktyur, istorya kag iban pa nga sinulat. Nagapangayo man kami sang inyo mga suhestyon kag ko mentaryo paano pa gid ini pauswagon.MARCH2024 angpaghimakas@protonmail.com negrosrevportal.wordpre ss.comISPESY AL NGA ISY U
3 MARSO 2024 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sa kabilogan, madinalag-on ang Partido kag NPA sa Negros sa hambalanon sang armadong paghimakas tungod napaslaw na naman sini ang pabalik-balik nga handum sang pasista nga rehi- menUS-MarcosIIkagiyaarmadongpwersanga dugmokonangNPAsaisla.NapreserbasangNPA ang iya nga kusog kag napunggan ang dugang nga halit nga gindulot sang ginpasingki nga mga FMO kag RCSP sa mga larangan gerilya paagi sa pagtadlungsangmgakahuyangansapagpatuman sang gerilya nga pagpakig-away. Labi pa ka im- portante, sa isa ka halintang, nakapalapad kag nakahimo sang panugod nga pagtubo liwat halin sa mga dalagku nga kapaslawan tuga sang mga internalngakahuyangan. Sa pagkamatuod, napatuman sang NPA sa islasaidalomsangabsolutongapagpamunosang Partidoangsentralngahilikutonsinisapaglunsar sang demokratiko nga rebolusyon sang banwa paagisapangmalawigonngainawaybanwabilang nagapanguna nga hinganiban sang Partido kag pumuluyosapagpukansamapigusonngasahi,sa pagwasak sa mala-kolonyal kag mala-pyudal nga sistema,kagsapagtukodsangdemokratikongestado sang pumuluyo kag pagpanday sang sosyalistang sosyedad. Ginpamatud-ansangNPAsaislangaisainika indi matay-og nga hukbo sang pumuluyo bangudnagapakig-away ini sa interes kag handum sang masa para sa matuod nga kahilwayan kag de- mokrasya.BitbitsangmgaPulangkumanderkag hangawaysubongangkaanggidngakakahaskag determinasyonsangmgakumanderkaghangaway sangNPAngaunanganagpatumansangarmadong paghimakas sa isla kaangay nila Apolinario “Ka Boygat”Gatmaitan(rasonngaginhingadlansunod sa iya ang rehiyunal nga kumand sang NPA sa Negros)upodangmgamamumugonhalinsaVic- toriasMillingCorporationlakipsilaBobbyNuñezkag Rene Villanueva sadtong 1969 kag ang mga nag- sunodpasasulodsang55nakatuigngapaglunsar sang armadong paghimakas sa isla kaangay nila Leonardo“KaJessie”Panaligan,Roselyn“KaJane” Pelle,Danilo“KaMaoche”Bertolano,RachelleMae “KaHannah”Palang,Armando“KaPao”Sumayang Jr,Romeo“KaPonso”Nabas,Romeo“KaJuaning” NantakagRogelio“KaCocoy”Posadas.AngNPA subongsaislasangNegrosmaspanganagapamat- od sa pagpadayon kag pagpasingki sang inaway banwasarehiyon. Halinsa70kaelementosangNPAsaCentral Negros nga nanindugan para sa sandigan nga prinsipyo sang Partido kag pag-upod sa Ikaduha ngaDungganonngaKahublaganPanadlong(IDKP) sadtong 1994 subong man mga kadre kag kata- poansangRegionalMassMovementCommissionMga kadalag-an sang NPA kag pangmalawigon nga inaway banwa sa idalom sang absoluto nga pagpamuno sang Partido sa isla
4 MARSO2024 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kagPartisanFrontCommitteesaurban,kagpag- full-timesa kaumhan sang 78 ka kadre halin sa kasyudaran,nagtuboangNPAsaNegrospakadto sa lima ka larangan gerilya. Wala mapapas sang reaksyonaryongpwersaangNPAsapanahonnga iskwadlanginisadtong1969ukonsangnagarekober pa paagi sa IDKP sadtong 1994-1998 tungod sa grabe nga kalibutanon kag lokal nga krisis nga nagadaboksakalayosangrebolusyon.Rasonman ini nga tubtob subong, napaslawan ang kaaway sapagdugmoksarebolusyonaryongakahublagan saislangapadayonnganagatungodkagnagapa- sulong sang tatlo ka integradong hilikuton sang pangmalawigonngainawaybanwa—paglunsarsang armadongpaghimakas,pagpatumansangagraryong rebolusyonkagpagtukodsangbasengmasa. Tuman ka manggaranon ang 55 ka tuig nga inagihansapaglunsarsangarmadongpaghimakas sa isla. Magaserbe ini nga puhunan sang dugang ngapagsikadsapalaabutonngamgatinuig.Dapat husto kag diyalektiko nga pamaagi ngatan-awon ang positibo subong man ang negatibo nga mga aspeto. Ang positibo nga mga aspeto amo ang puhunan sa pagsikad samtang ang mga leksyon sa negatibo nga nagabara sa pag-uswag sang inaway banwa mangin iwag sa pag-usoy liwat sa hustongabanassapakig-rebolusyon. Ang mga internal nga kahuyangan sa ideolo- hiya,pulitikakagorganisasyonangkabangdanan sangmgapaghuyangkagpag-atrassangnagligad ngamgatinuig.Nangibabawsubongangsakitsang suhetibismo nga nagapanguna nga dagway ang empirisismo sa bug-os nga lawas sang Partido. Nagbungainingasakitsaideolohiyasangsakitsang Tuo nga oportunismo sa patag sang pulitika kag burukratismosapatagsangorganisasyon.Partiku- larsapatagsangarmadongpaghimakas,makitaang mabaskugngasulogsangkonserbatismosapulitika kag militar sang nagligad nga mga tinuig apang nagasugod na ang seryoso nga pagpaninguha sang mga yunit sang NPA sa isla agud mapangi- babawanini. Sa lima ka tuig nga implementasyon sang MemorandumOrder(MO)32,nasarangansangNPA saNegrosngamapreserbaranglimakalarangan gerilyabisansaginpasingkingamgaFMOkagRCSPsangkaawaynganaggamitsangpitokabatalyon sang AFP kag siyam ka kompanya pangmaniobra sang Philippine National Police (PNP). Nag-atu- bangangkadalarangangerilyasangisakabatal- yon sang reaksyonaryong armadong pwersa ukon sobrapa.Makabigngakadalag-anangpagpaslaw sa kontra-rebolusyonaryo nga kampanya sang kaawayhalinsaulihingabahinsang2018pakadto sa una nga tatlo ka bulan sang 2024, apang sa proseso nakaagum man sang mga malala nga kahuyangan kag kasaypanan nga nagsablag sa dugangngapag-uswagsanginawaybanwa. Nagkaon pa sang panahon antes nakahimo sang mga desaysibo nga tikang para sa amat- amat nga pagresolba sang “ self-constriction ” (pagpakitid sang kaugalingon) sa dagway sang pag-ubod-ubodsamgakomportablekagpaborito nga lugar, kag tuman nga konsentrasyon ukon pagtipon sang daku nga pormasyon sa malawig nga panahon nga nagbunga sang mga desaysibo nga inaway nga indi paborable sa mga Pulang hangawaykagnakahalitsabasengmasa.Ginsolbar ang“self-constriction ”sangmgalarangangerilya paagi sa pagtumod sa hilikuton ekspansyon nga nagbukas sa mga bag-o nga erya kag nagresulta mansarekoberisapilakalugarngamalawignga ginbayaan kag may iban nga pila na ka dekada antes nabalikan. Apang, wala ginpabay-an ang mgaeryangayaraangpokussangkaaway. Ang maayo nga resulta sang hilikuton ek- spansyonsangmgalarangangerilyasamgaerya nga manipis ang pwersa sang kaaway ukon wala sila sang tropa nagapakita lang sang limitasyon sang pwersa sang reaksyonaryong rehimen nga maduphanangkalaparonsangkaumhansaislasang Negros. Tungod naglapad ang erya nga nalab-ot sanghilikutonmasa,amat-amatnganabuslansang mga bag-o nga rekrut ang mga yunit sang NPA. Hustolamangngadugangpangapalaparonang mga larangan gerilya kag sonang gerilya nga la- pawsamasaranganngasakuponsangtropasang kaaway. Nangin leksyon sa hilikuton ekspansyon ang disbentahasapaggamitsangdakungayunitsang NPA sa pagsulod sa bag-o nga erya nga nagaki- nahanglanmansangdakungabesingankagsuplay,................................................... ............................Tumankamanggaranonang55katuigngainagihansapaglunsar sangarmadongpaghimakassaisla. Magaserbeiningapuhunan sangdugangngapagsikadsapalaabutonngamgatinuig.
5 MARSO 2024 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mabudlay ang mobilidad kag nagabilin sang agi kabangdananngatempranonamutikansangkaaway. Nanginmahinaynamananghilikutonekspansyon sang gin-una ang matig-a nga erya imbes nga magpanugod sa mahumok. May kaso man nga nahigotsa“walasangihibalosagintumodngaerya ngabuksan”amongawalagilayonginpursigeang planosaekspansyon. Ang mga natumod nga kahuyangan kaanggid sa sulog sang pagkampante kag pagkuntento sa anolangangnalab-otkagsulogsangindiseryoso ngapagpalibogsamgasirkumstansya.Ginpakanubo angkapasidadsangkaawaykagmaykahalugansa disiplinamilitar.Gintumodkagginsawaynaangmga inikagyaranasaprosesosangpagpangibabaw. Kadungan sa pagpatuman sang hilikuton ek- spansyon,ginlubadangproblemasangtumannga konsentrasyon paagi sa paggamit sang relatibo nga dispersal para sa hilikuton masa kag agud masmalapadngaeryaangmalab-ot.Tungodsini, madamungamgakaupodangnahanassapagdu- mala sang nagkalain-lain nga pormasyon gerilya. Subong man, nasabat ang problema sa suplay, mobilidad,besingankagagisangyunit.Gani,mas naglakaangarmadongengkwentrosatungasang militarkaghukbosangbanwailabinasaikaduha ngabahinsang2023tubtobsubong.Sa tunga sang sustenido kag dalagku nga mga FMO sang kaaway, wala nadula ang pag- paninguha sang NPA nga makalunsar sang mga taktikal nga opensiba sang nagligad nga tuig apang walamaangkonang lubos ngakadalag-an sandigsakinaiyasanggerilyangapagpakig-away nga pagpadugo sa kaaway paagi sa libu-libo nga pilas sa lawas kag talagsa nga lampos sa ulo. HalinEnero2023tubtobPebrerosiningatuig,62 ka aksyon militar ang nahimo sang NPA sa bilog islanganakaganarsang22kaarmaskagibanpa nga kagamitan militar, kag nakahalit sa indi magnubo70kaelementosangkaaway,sadiin40 angnapataysainaway. Talalupangdon nga tuman ka gamay ang sandiganngataktikalngaopensibaikomparasamga atritibokagpunitibongaaksyon.Isainikadagway sangkonserbatismomilitar.Nanginkahuyanganang kakulangsangmatinugahonngaplanoilabinasa hambalanonsanghilikutonpaniktik,kulabosman sa pagpangusisa sa kahimtangan sang kaaway partikular sa mga huyang sini, kag may kabud- layanpaangpilakaPulangkumandersapagdu- malasatunga-tungangabahinsanginawaynga magseguro sang madinalag-on nga pagkompiska sangarmas,kagibanpa. Sapagpasulongsanginawaybanwa,padayon ang pagtinguha sa rehiyon sa pagpataas sang kapasidad sa inaway hambalanon sang pagplano salarangangerilyakagsatungasangmgalarangan kag sa ila nga pagdumala kag koordinasyon nga tuman nga kinahanglanon para sa dugang nga mobilidad,pleksibilidadkaginisyatiba.Ginapundar ang mga teatro sang gyera nga may paborable ngatereynsamgautlanansangmgabanwakag syudad, may kombinasyon sang bukid kag patag nga kadutaan, mga suba kag kasapaan, kag may angot sa kaingod nga mga larangan gerilya kag mga sentro sang pulitika. Hangkat subong ang dugangpagpabakudsamgalarangangerilyakag ang pagtukod sang dugang pa tubtob mapundar angmgamalapadngateatrosanggyerakagma- pauswagangkompletongaistrukturasangpwersa sangNPA,sanglokalidadtubtobsayunitmilisya kag yunit pangdepensa sa baryo, subong man sang mga yunit partisano para sa mga espesyal ngamgaoperasyonsamgasentrongurban. Malahalon ang pagpakigbahin sang masang mangunguma sa paglunsar sang pangmalawigon nga inaway banwa. Ang NPA isa man ka hukbo sang mangunguma. Ang mga lubos panahon nga Pulanghangawaysaislaginasuportahansanglinibo- libongamasangNegrosanonkagginapabakudsang ginatos ka mga katapo sang yunit milisya kag yunit pang-depensa sang mga rebolusyonaryong
6 MARSO 2024 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . organisasyonmasabilangdugangkagreserbanga kusog sang NPA. Daku ang ila papel sa paghimo ngalapnagonanggerilyangapagpakig-awaypaagi sa paghimo sang mga atritibo nga aksyon kag mga magagmay nga sandigan nga taktikal nga opensiba. Apang indi pa lubos nga napasangkad angikasarangsanginingakusogsangpumuluyo kagdapatngamahatagansangnagakaigongaig- talupangod. Atubangan sa sustenido nga mga FMO kag RCSPsangkaaway,padayonnganakatigayonsang hilikuton edukasyon nga pang-ideolohiya, pang- politikakagpangmilitarkagnakalunsarsangmga paghanassasulodsanghukbo.Apangdakupaang trabahuonsaedukasyonpangpolitikasakubaysang baseng masa tungod indi amo sina kapagsik kag nagalinaptaangimplementasyon. Amat-amat nga nakabawi ang pwersa sang NPA sa isla tungod sa pagpalapad sang ispasyo ngamasligwaparasahilikutonmasa.Apangdaku paangkinahanglanhikutonparalubosngamaka- rekoberkagmakapangibabawsaalademonyonga mga atake sang kaaway. Nasolbar man ang pag- likawsamgadesaysibongainawayapangtuman ka kulang ang napadaug nga mga sandigan nga taktikal nga opensiba upod sa gamay lang nga napatuman nga agraryong rebolusyon kag mga kampanyang masa. Kon magpabilin ang ini nga sitwasyon, mangin mabudlay ang pagpataas sa halintang sang gerilya nga pakig-away kag pag- patubosangmgaorganisasyonmasa. Magamaykagnagalinaptapaangnalab-otsa pagpatuman sang agraryong rebolusyon sa isla, ilabinasahambalanonsangsweldokagbenepisyo sang mga mamumugon sa katubohan sa idalum sangisakamonocropngaindustriyasangkalamay. Dakungaamotsainingaproblemaangkahuyangan kag kakulangan sa hilikuton SICA. Sa pihak nga bahin,yarapasapanugodngalebelangpaglunsar sang rehiyunal nga kampanya partikular sa im- plementasyonsangmga neoliberalngapolisiyasa islasadagwaysangnagkalain-lainngamgaproyekto kaangaysangreklasipikasyonkagreklamasyonsa duta agud himuon nga mga “ super” kag “smart” citiesang mga dalagku nga sentrong syudad sa isla (mga syudad sang Bacolod, Dumaguete kag Kabankalan)kaghimuoniningasentrosangrehiyunal nga mga talatapan; pagpasulod sang komersyal ngaplantasyonsang PalmOil,mgamakahalalitnga operasyon mina kag quarry, kag mgarenewable energypareho sang windmillkagsolar farms ; pribatisasyonsangmgapublikongutilidadpareho sangkuryentekagtubig;“modernisasyon”sangmga dyip;liberalisasyonsanghumaykagkalamay;kag ibanpa.Bilang tigpangapin sang interes sang im- peryalismong US kag lokal nga mga alipures sini ngadalagkungakompradorburgesyakagagalon mayduta, desperado ang AFP kag PNP upod ang National Task Force (NTF)-Elcac sa pagpatuman sangprinsipyonga“pahubsansangtubigangisda agud mapatay ini.” Daku nga bahin nga gintum- ok sang kaaway ang punta sang ila pusil sa ila ginakilala nga rebolusyonaryong baseng masa, ilabinasailaginakabigngamgakonsolidadongerya sangNPA,paagisasustenidokagdalagkungamga FMO kag RCSP. Nakaagom sang grabe nga mga paglapas sang tawhanon nga kinamatarung ang madamu nga mga komunidad sang mangunguma saNegros. Halos700nakainsidenteangna-monitornga pagpang-abuso sa tawhanon nga kinamatarung saislasangNegrossaidalumsangpoderniMarcos Jr. Masobra 46,000 ang mga biktima, lapit libo siniangmgakabataan.Nagsabwaginisanggrabe ngakahadloksapumuluyongNegrosanon.Apang upodsapagpapagsikliwatsangNPA,amat-amat man nga nagtipon sang kaisog ang masang Neg- rosanon agud atubangon ang militarisasyon sa kaumhan.
7 MARSO2024 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sakasyudaran,padayonmanangkontra-im- peryalista, kontra-pyudal kag kontra-pasista nga kampanyanganagasabatsainternasyunal,nasyunal kaglokalngamgapanawagankagisyunganaga- apekto sa malapad nga katawhan. Gintipon sang ligalngademokratikongkahublaganangpagbato sangpumuluyosamga neoliberalngapalisiyanga ginpatumandirisaNegros,mgamakahalitngamina kagquarry, pagtaas sa presyo sang gasolina kag mgasandiganngakinahanglanonsangkatawhan, mgareklamasyonsabaybay,pribatisasyonsangtubig kag kuryente, pag- phaseoutsang mga dyip, mga palas-anonngabuhissamgasandiganngabalak- lon, kag ang pagpanghilabot sang US kag China saWestPhilippineSea. Ginapakamalautkagginapanawagansangpu- muluyong Negrosanon ang pagbasura sa Mahar- likaInvestmentFund, confidentialfunds kagNa- tional Task Force (NTF)-Elcac. Naglanog man sa bilogngaislaangsinggitparasahustisya,pagpa- untatsamilitarisasyonsakaumhan,kagpagbalik saistoryahanaypangkalinongsatungasangGov- ernment of the Republic of the Philippines (GRP) kag National Democratic Front of the Philippines (NDFP).Nag-upodmanangligalngakahublagan masasabug-osngakalibutansapanawagannga untatonnaangpagpamigossapumuluyongPalestino kag tapuson na sang Israel ang pagpanakop sa Gaza. Maayo kay amat-amat man nga nagrekober ang ligal nga demokratikong kahublagan halin sa grabe nga atake sang reaksyonaryo nga pwersasailangakubaysugodpasapanahonsangrehi- men Duterte. Ginapundar man sini ang pinaka- malapad nga nagahiliugyon nga prente batok sa paantus, korap, kag pasista nga rehimen US- Marcos Jr. Daku ang naamot sang mga tawong simbahanparasapagpapagsiksangkampanyang masa sang nagligad nga tuig. Maisogon kag de- terminado ang mga aktibista kag progresibong mga organisasyon bisan ginapuntirya sang reak- syonaryong estado kag nangin biktima sang nagkalain-lain nga mga dagway sang paglapas sangtawhanonngakinamatarung. Sa kabilogan, yara sa panugod nga pag- paninguhaangkahublaganmasasakasyudaransa pagpangibabaw sa mga sulog sang Tuong opor- tunismo sa dagway sang repormismo, legalismo kag iban pa. Sa giya sang Partido, buhi ang pagtinguhangatukuronliwatangmapag-onnga kahublagan masa sa kasyudaran nga magahamu- lagsanagaharingahubonsangnagaharingasahi kag magatapna sa pagpadala sa kaumhan sang dugangngapwersamilitarkontrasapumuluyokag mga rebolusyonaryong pwersa sa mga larangan gerilya. Bisan ang armado nga paghimakas ang prin- sipal ngapormasang rebolusyonaryo ngapaghi- makassubongsamtangwalapanaagawanggahum pangpulitikasabug-osngapungsod,angligalnga pormasangpaghimakassakasyudaranginakabig ngasekundaryoapangindimapahigadngaporma sang paghimakas. Katimbang ini sang armado ngapaghimakassakaumhan. ................................................... ............................ Halos700nakainsidenteangna-monitornga pagpang-abusosatawhanonngakinamatarungsaisla sangNegrossaidalumsangpoderniMarcosJr. Masobra46,000angmgabiktima, lapitlibosiniang mgakabataan. Nagsabwaginisanggrabengaka- hadloksapumuluyongNegrosanon. Apangupodsa pagpapagsikliwatsangNPA, amat-amatmannga nagtiponsangkaisogangmasangNegrosanonagud atubangonangmilitarisasyonsakaumhan.
8 MARSO 2024 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AngPartidopaagisaKRPINangnagapamuno sa pagsulong sang rebolusyon sa kaumhan kag kasyudaran sa isla sang Negros. Mabakud kag hugotangpaghiliusasangmgakadrekagkatapo sangPartido,upodangmgaPulangkumanderkag hangawaysangNPA,sapagdusosangrebolusyonar- yong hilikuton kag katungdanan sa tunga sang nagasingkipangaterorismosangestado.Punosang rebolusyonaryongoptimismongamapangibabawan ang mga kahuyangan kag kakulangan sa ideolo- hiya,politikakagorganisasyon,labipangapursigido angrebolusyonaryongpwersasapagpatumansang mga mahangkaton nga hilikuton sa sini nga tuig agud masulong ang pangmalawigon nga inaway banwa sa isla sa mas mataas nga halintang kag makaamotsapangkabiloganngapag-abansesang demokratikongarebolusyonsangbanwasabug-os ngapungsod. Lubos nga resolbado ang Partido, NPA kag bug-os nga rebolusyonaryong pwersa sa rehiyon sa pagpatuman sang kahublagan panadlong nga ginpanawagan sang Komite Sentral kag Ikaduha ngaKongresosangCPPsadtong2016sabasehan sang Marxismo-Leninismo-Maoismo (MLM) kag mgasandiganngaprinsipyosangPartido.Ginagamit sini nga iwag ang sumada sang mga inagihan sangrehiyonsapagpangibabawsamganatumod ngasakitsaideolohiya,politikakagorganisasyon nga nakabara sa kumprehensibo nga pag-uswag sangrebolusyonsaisla.Kinahanglanngamanginmaayo sa pagkat-on kag gilayon nga magkuha sang leksyon halin sa mga positibo kag negatibo nga inagihan, subong man sa mga leksyon halin sakaaway. Absoluto ang pagpamuno sang Partido sa NPA nga nagakahulugan nga ang politika ang magamandosapusil.Militantengamangunaang Partidongayarasanagkalain-lainngapormasyon sang hukbo sang banwa tubtob sa mga rebolus- yonaryong organisasyon masa sa pagpatuman sang rebolusyonaryong linya, mga hilikuton, pa- takaran, polisiya kag disiplina. Ginapasiguro ang edukasyonpang-ideolohiyakagpangpolitikasang mga Pulang kumander kag hangaway, lakip na angmgapaghanassaila.Ipaathagsailaangmga sandigan nga prinsipyo sang pungsodnon-demo- kratiko nga rebolusyon paagi sa pangmalawigon nga inaway banwa nga may sosyalistang perspek- tibakagangtatlokaintegradongahilikutonsang inawaybanwa. Ginapat-od sang Partido ang epektibo nga pagpahulag sang mga pwersa sang NPA kag ang paghatag sang husto kag maathag nga mga in- struksyon sa hilikuton. Gina-usisa man sini ang pag-uswag sang pagpatuman sang mga rebolu- syonaryong hilikuton, kag ginadumalahan ang mga pagtasa kag pagsaway kag pagsaway sa kaugalingonsakubaysangNPA. Ang mapagsik nga pangpolitika nga hilikuton sasulodsangNPAangmagapataassangkamuk-Mga mahangkaton nga mapang-away nga hilikuton sa palaabuton nga tuig
9 MARSO 2024 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . latan kag kagustohan nga makig-away sang mga Pulangkumanderkaghangawaykagmalig-onnga magpanday sang ila espiritu nga mag-alagad sa pumuluyo. Ginapabakud sini ang paghiliusa sang hukbo sang banwa kag mga masa kag sa tunga sangmgaopisyalkaghangaway.Ginasakdagman sini ang demokrasya sa patag sang ekonomiya, politikakagmilitarsasulodsangNPA. Sapalaabutonngatuig,magluwassapadayon ngapagpaslawsahandumsang kaawayngawa- sakon ang rebolusyonaryong kahublagan sa isla sangNegros,kinahanglanngadugangmapadaku ang kusog sang NPA sa hambalanon sa erya kag pwersa.Yabediriangmadamungamadinalag-on nga daku kag gagmay nga taktikal nga opensiba, malapnagon nga paglunsar sang kontra-pyudal nga paghimakas kag mga kampanyang masa katimbang ang madasig nga pagpalapad kag pagkonsolidasangbasengmasasabilogngaisla. Kon maayo nga mapatuman ang tatlo ka integ- radong hilikuton, segurado nga mangin tuburan inisangrebolusyonaryongkusogparasapagsulong. Ipadayon ang pagpangibabaw sa mga kahu- yangansa“ self-constriction ”kagtumanngakon- sentrasyon sang mga yunit sang NPA. Mangin maalamon sa pag-aplikar sang gerilyang taktika sakonsentrasyon,dispersalkag shiftingsantosa sitwasyon sang gyera. Anihon kag pauswagon ang nalab-ot sa hilikuton ekspansyon. Dugang palaparonkagpadalumonangmgaeryasatanan ngalarangangerilya.Tinguhaonngamakapalapad guwasamasaranganngasakuponsangmgaFMO kag RCSP agud mas mangin ligwa ang maniobra kag matigayon ang hilikuton masa, militar kag ibanpangakumprehensibongahilikuton.Subong man, mangin matinugahon sa pagrekober kag pagmentinasangmgakonsolidadongaeryaagud magiyahanangmgamasasailangapagbatokag pag-atubang sa mabaskug nga atake sang kaaway. Sapagpatumansangrebolusyonaryonghilikuton, dapat ginasanto ang pormasyon sang NPA sa ikasarang sang baseng masa kag sa kinaiya kag hulag sang kaaway. Himuon nga kahublagan ang sekretongapaghulagagudindigilayonmatublag angpagrekobersabasengmasakaganghilikuton ekspansyon. Malahalonngaaspetosapangmalawigonnga inaway banwa ang inaway gerilya sang masa. Daku ang katapoan sang aton yunit milisya kag ibanpangamgapormasyonsanglokalngagerilya. Kinahanglanngamapataasmanangilaikasarang sa pagtuon sa sitwasyon sang gyera, ihibalo sa mga teknika kag taktika sang kaaway, disiplina militar, sekreto nga paghulag kag mga gerilyangtaktika kag operasyon bilang nagapanguna nga makinarya sang NPA sa isla para sa paglunsar sangmgaopensibangaksyon. SantosanagasingkingamgaFMOkagRCSP, mangin matinugahon kag mapasibuon sa pag- konsolidasangtananngamgapwersa—saPartido, NPA kag rebolusyonaryong masa. Padayon nga ilunsar ang mga pang-Partido nga pagtuon kag ang PADEPA sa NPA, mga lokal nga gerilya nga pormasyon kaangay sang yunit milisya, kag mga organisasyonmasailabinatuhoysamgasandigan ngaprinsipyokagpatakaransangPartidokagmga sinulat nanday Kaupod Mao Zedong, Kaupod Ho ChiMinhkagKaupodJoseMariaSisonpartikular sa inaway banwa. Tagaan man sang prayoridad angpolitiko-militarngapaghanassangmgaPulang hangawaykagyunitmilisyakagangsandigannga kurso para sa mga opisyal para dululungan ang pag-uswagsangihibalosarebolusyonkagikasarang sa inaway. Seguraduhon ang kaluwasan sa pag- patigayonsangmgapagtuonkagpaghanas. Ikampanya ang pagtuon sang sumada sang rehiyonagudmauyatanangmgaleksyonsaposi- tibo kag negatibong inagihan sa nakaligad nga limakatuigngapakigrebolusyon.Maglunsarman sang mga pagtuon sa mga sandigan nga doku- mentongagintalanasangKomiteSentralkaangot sapaglunsarsangkahublaganpanadlong.Ininga mgapagtuonnagatinguhasapagpangibabawsang empirisismosadagwaysangmekanikalngaestilo sang pagtuon kag pagtrabaho kag sa paghibalo kag paghanas sa pag-aplikar sang MLM sa
10 MARSO2024 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kongkretong kahimtang sa Pilipinas kag pag- pauswagsangatonrebolusyonaryongpraktika. Parasapagpundarsangmgateatrosanggyera, kinahanglan nga maghimo sang desaysibo nga planosapagpabakudsangmgalarangangerilyakag pagsira sang mga bulho sa tunga sang mga ini. Importantengasangkapangpaglab-otsangmga larangan gerilya sang tipikal nga istruktura sang pwersangaisakakompanyangamayplatunbilang sentro de grabidad kag ang iban nga mga yunit gerilya nagalapta sa mas malapad nga radyus. Kinahanglanmanpauswagonangpagpamunokag koordinasyon agud maangkon ang mas daku kag pinakamaayongaikasarangsangrebolusyonaryong kusog. Daku ang papel sang madinalag-on nga mga sandigan nga taktikal nga opensiba nga gina- suportahan sang mga atritibo nga mga taktikal nga opensiba sa pangkabilogan nga pagrekober kagpagpapagsiksangrebolusyonaryongakahublagan sa isla sang Negros. Napamatud-an na sa re- bolusyonaryong inagihan sa isla nga ang paglun- sar sang mga taktikal nga opensiba nga makaya nga daugon naton nagapabaskog sa NPA kag sa bug-os nga rebolusyonaryong kahublagan. Gani, kinahanglan kita maglunsar sang sustenido kagmakahasonngamgataktikalngaopensibasandig sa masarangan sang aton kusog. Pangitaon ang huyangngabahinsangkaawaykagmagpauswag sangmgabag-ongataktika.Sagihapon,magtuon kitasapagpakig-awaydirasainaway. Kasubong sa paglunsar sang madinalag-on nga taktikal nga opensiba, kinahanglan man ang lapnagonngapaglunsarsangagraryongrebolusyon kag iban nga kampanyang masa. Desaysibo sini ang hilikuton SICA (ukon pangsosyedad nga im- bestigasyon kag pag-analisar sang mga sahi) sa mgaorganosangPartidokagmgayunitsangNPA agudmatumodangmgayabengaisyungamaka- papukaw, makapa-organisa kag makapahulag sa masmadamokagmalapadngamasa.Importante nga mapataas man ang aton ikasarang sa pag- lunsar sang mga kampanya halin sa lebel sang sityokaginter-sityo,hasyendakaginter-hasyenda pakadtosainter-baryo,munisipal,distritotubtob salebelsangprobinsyakagrehiyunalngasakop. Ang pagpatuman sang agraryong rebolusyon yabemansamadasigngapagkonsolidakagpag- palapad sa baseng masa. Samtang nagapalupok sang mga kontra-pyudal nga paghimakas kag iban pa nga mga kampanyang masa, segurohon nga upod sini ang pagtukod sang organisasyon ................................................... ............................ Dakuangpapelsang madinalag-onngamga sandiganngataktikalnga opensibangaginasuportahan sangmgaatritibongamga taktikalngaopensibasa pangkabiloganngapagrekober kagpagpapagsiksa rebolusyonaryongakahublagan saislasangNegros.
11 MARSO 2024 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . masa. Dapat mapangibabawan ang kahuyangan nga makuntento lang sa paglunsar sang kampan- yang masa tubtob sa pagmobilisa sa mga masa apang wala sang katumbas nga pagtukod sang solido nga kusog sang masa paagi sa pagtukod sang mga nagkalain-lain nga mga sandigan nga organisasyon masa sang mga mangunguma, mamumugon sa uma, kababainhan, pamatan-on, mgabata,grupongpangkultura,mangingsidakag ibanpa. Ang mga kampanyang masa makapadasig sa pag-ani sang pinakamaayo nga mga rekrut para saPartidokagNPA.Paagisinimakapatuhawsang mga bag-o nga mga masang aktibista kag lider kagmapaaktiboliwatangmganagluyakagdaan ngamgapwersa.Apang,dapatmanginmabinanta- yonsapagbatonliwatpasulodsarebolusyonaryong kubay sang mga nagpahuway kag nagsurender. Dapat mag-agi sa proseso sandig sa patakaran kag may maid-id nga pagpangusisa sang tagsa- tagsakasirkumstansya.Magbantaysangmaayonga indi makapasulod sang bisan isa ka malain nga elemento. Angpaglunsarsangkampanyangmasadapat manngamagbungasangpaglapadsangnagahili- ugyonngaprenteilabinasamganahanunganga pwersa, lakip na ang mga manggaranon nga mangunguma kag pungsodnon nga burgesya kag bisanpilasakubaysangnagaharingasahikaangay sang nasanagan nga mga agalon mayduta kag mgapulitiko. Daku nga bahin sang sini nga tuig ang paglaslassang ElNiñosaatonpungsod.Lapnagon ang mas malala nga kagutom kag kabudlayan sa palangabuhiansangpumuluyongatugasangsiningakalamidadilabinasakaumhan.Seguradonga imbessalbaronangpumuluyo,unahonsangreak- syonaryongagobyernoangilamagan-itsapondo sangkalamidadsamtangdawbaoangpagtanyag sang bulig sa masa. Ginapaabot man nga mas pasingkionpasangAFP/PNP/NTF-Elcacangmga operasyonmilitar,operasyonpaniktikkagmga civil- military operation nga sa esensya nagapanginto sapumuluyosamgakomunidadsangmangunguma ngamagdugangpasapag-antussangmasa. Dapat mapamunoan ang masa sa ila paghi- makassationsang ElNiñokaangaysangpagpa- nukotsareaksyonaryonggobyernosangbuligkag subongman,ibuyagyagangpunosangkorapsyon, pagka-makikaugalingon kag pagka-inutil sa pag- agap sa mga masa sang rehimen US-Marcos II. Ilunsarmanangmgakampanyasaproduksyonsa nagkalain-lain nga dagway pareho sa pagtukod sang mga sistema sang patubig kag iban nga pamaagi nga magpauswag sa produksyon bisan panahon sang tuman ka mala kag init. Diri mas matuhay sang masa ang kinalain sang NPA kag sang reaksyonaryong AFP, PNP kag mga para- militar nga grupo sa hambalanon sang matuod ngapagbuligsamasa.Paagimansiniamat-amat nga mapangibabawan sang masa ang kahadlok kagmabutangsadepensibaangkaaway. Angmadinalag-onngakampanyangmasama- kahatagmansangkahigayunanngamakapalapad samgabag-ongaeryakagmalab-otangmgaerya nga indi pa kaya nga lab-oton sang NPA. Kina- hanglanmagpadalasangmgatimngamag-atipan sahilikutonsangpagprepararsangsonanggerilya ilabinasamgaeryasahigad hi-way,higadsuba, higadbaybaykagpatagkagmgasentrongbanwa.
12 MARSO 2024 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Indi mapahigad sang Partido ang malahalon nga papel sang ligal nga demokratiko nga kahublagan sa kasyudaran sa pagpabaskog sang armadong paghimakas sa kaumhan. Kinahanglan nga mapabaskog ang mga mobilisasyon masa sandigsamgadalagkungaisyungailangaginaatu- bang subong ilabi na ang pagpatuman sang neo- liberalnga polisiya diri sa isla sang Negros. Sa hugot nga pag-angot sa mga isyu sang masa sa kasyudaran sa kontra-pyudal nga mga isyu sa kaumhan, mapalanog ang pagka-makatarunganon sangarmadongpaghimakas. Dapatpapagsikonangmgahayagngaorgani- sasyonmasakagtukuronangmalapadkagmada- lom nga likom nga mga organisasyon masa kag network. Lakip sa hilikuton sa kahublagan masa sakasyudaranangpagtukodsangpinakamalapad nga nagahiliugyon nga prente nga magtuga sang biaksakubaysangnagaharingasahikagtay-ugon angkaawayngasahisailangabalwarte.Angdako nga talaksan sang kadalag-an sang kahublagan masasakasyudaranangmadamungarekrutpara sa NPA, para sa kahublagan mangunguma kag ibanpangamgahilikutonnganagasuportasaar- madong paghimakas sa kaumhan. Subong man, makapatuhaw ini sang suporta lohistika kag ma- teryalkagibanpangarekursoparasaarmadong paghimakas. Ang NPA ang nagahatag sang inspirasyon sa kahublaganmasasakasyudaran.Gani,ginabaton siniangmgarebolusyonaryongaindinamakasarang sa paghulag sa kasyudaran tungod sa masingki ngared-tagging kagpagsalbeydssamgaaktibista kaglidermasa. Labi nga maathag subong nga ang PartidokagangNPAangmatuodnganagapanindugansa intereskagkaayuhansangpumuluyongNegrosanon kag sa bug-os nga pumuluyong Pilipino batok sa pagduso sang neoliberalnga polisiya kag pro- gramasaislakagsakapidsiningapagsingkisang terorismosangreaksyonaryongestado.Masnaga- dalompaangsuportasangmalapadngamasasa rebolusyonaryongarmadongpaghimakas.Subong sangsanagliligad,talalupangdonngaangdemo- kratikongarebolusyonsangbanwapaagisapang- malawigon nga inaway banwa ang isa ka makata- runganonngagyera,subongman,makatarunganon angmagrebolusyon.Sasiningabasehan,angNPA isakahukbongaindimapukanbisansan-oman. Isulongangintereskagkaayuhansangpumu- luyongNegrosanonkagbug-osngakatawhan Pilipino! Pamatukanangneoliberalngapolisiyasang imperyalismongUSpaagisareaksyonaryong estadosangmgadalagkukompradorburgesya kagagalonmayduta! PaslawonangmgaFMOkagRCSPsang kaaway! Tapusonangterorismosangreaksyonaryong estadokaglab-utonanghustisyasosyal! Isulongangdemokratikongarebolusyonsang banwapaagisapangmalawigonngainaway banwasamasmataasngahalintang! MabuhayangCPP-NPA-NDF!

PDF Content:

---

ANG Pahayagan ng Partido Komunista ng Pilipinas Pinapatnubayan ng Marxismo-Leninismo-Maoismo Espesyal na Isyu Marso 29, 2024 www.philippinerevolution.nu Pag-a pu yin ang re bo lu syo nar yong ar ma dong pa ki ki ba ka pa ra sa pam ban sang de mok ra sya! Tup din ang kri ti kal at kag yat na mga tung ku lin pa ra iwas to ang mga pag ka ka ma li at isu long ang re bo lu syon! Ko mi te Sentral Par ti do Ko mu nis ta ng Pi li pi nas
Marso 29, 2024 ANG BAYAN 2 Iti na tang hal ng Ko mi te Sentral ng Par ti do Ko mu nis ta ng Pi li pi nas ang Pu lang ban di la ng pam ban sa de mok ra ti kong re bo lu syon at, sam pu ng la hat ng kad re at ka sa pi ng Par ti do, mga re bo lu syo nar yo at ak ti bis ta, ibi ni bi gay ang pi na ka ma hig pit na pag sa lu do sa la hat ng Pu lang ku man der, man di rig ma at mi li sya sa na pa ka-im por tan te at ma sa yang oka syon ng ika-55 ani ber sar yo ng Ba gong Huk bong Ba yan. Nga yong araw, ba li kan na tin ang ating mga na ta mo at pag ku ku ‐ lang sa nag da ang taon, hu ma law ng mga aral mu la sa mga ito, at buuin ang pla no pa ra kam tin ang mas ma ‐ la la king ta gum pay sa pag su su long ng re bo lu syo nar yong ar ma dong pa ‐ ki ki ba ka sa da ra ting na taon la ban sa pa sis ta at pa pet na re hi meng US- Marcos. Sa oka syong ito, ala la ha nin na ‐ tin at pag pu ga yan ang la hat ng ba ‐ ya ni at mar tir ng re bo lu syong Pi li pi ‐ no isi nak ri pi syo ang la hat pa ra sa pa ki ki ba ka ng sam ba ya nang Pi li pi no pa ra sa pam ban sa at pan li pu nang pag la ya. Pu ri hin na tin ang ka ni lang mga bu hay at ku mu ha ng inspi ra ‐ syon sa ka ni lang pag ka mar tir. Ano pang mas mai nam na pa ra an ng pag pa ra ngal sa ka ni lang alaa la kay ‐ sa sa pag pa pa tu loy ng re bo lu syo ‐ nar yong ki lu san na ka ni lang ti nu lu ‐ ngang isu long? Ma lu god na ipi na ba ba tid ng Ko ‐ mi te Sentral sa la hat na ang pa na ‐ wa gan pa ra sa ki lu sang pag wa was to na ini la bas ng Par ti do noong nag da ‐ ang Di syembre ay buong-pu song ni ‐ ya kap ng la hat ng pan re hi yong ko ‐ mi te ng Par ti do at ku mand ng BHB. Po si ti bo ang ka ni lang na ging tu gon at ka sa lu ku yang nag sa sa ga wa ng mga kum pe ren sya ng pag la la gom at mga pu long pag-aa ral upang tu ku ‐ yin ang mga pag ka ka ma li at pag ku ‐ ku lang upang iwas to ang mga iyon, at ma ta tag at kompre hen si bong isu long ang la hat ng re bo lu syo nar ‐ yong tung ku lin. Kai la ngan na ting ibi gay ang ubos-ka ya pa ra isu long ang re bo lu ‐ syon upang ipag tang gol ang in te res ng ma sang Pi li pi no na pi na pag du sa ng pa pa la lang mga an yo ng pang- aa pi at pag sa sa man ta la ng re hi ‐ meng US-Marcos. Hi na ha rap ng ban sa ang tu nay at lu ma la king pe ‐ lig ro na ma ka lad kad sa isang in ter- Espesyal na Isyu | Marso 29, 2024ANG Ang Ang Bayan ay inilalathala dalawang beses bawat buwan ng Komite Sentral ng Partido Komunista ng Pilipinasang.bayan@cpp.ph im per ya lis tang ge ra. Ang pa nga ‐ ngai la ngang isu long ang re bo lu syo ‐ nar yong ar ma dong pa ki ki ba ka, sa par ti ku lar, ay kag yat na kag yat, da hil ito ang pi na ka-im por tan teng san da ta ng sam ba ya nang Pi li pi no upang ipaglaban ang kanilang rebo ‐ lusyonaryong adhikain. Ang ka la ga yan ng kri sis sa ban ‐ sa ay nag tu tu lak sa api at pi nag sa ‐ sa man ta la hang ma sa ng sam ba ya ‐ nang Pi li pi no na isu long ang ka ni ‐ lang mga pa ki ki ba ka. Sa ga bay ng Par ti do, de ter mi na do ang mga re ‐ bo lu syo nar yong pwer sa na pu ka ‐ win, or ga ni sa hin at pa ki lu sin ang ma la ki hang bi lang ng sam ba ya nang Pi li pi no, tu luy-tu loy na isu long ang pam ban sa-de mok ra ti kong re bo lu ‐ syon, anu man ang hi rap at sak ri pi ‐ syo, at dal hin ito sa hin di pa naaa ‐ bot na ru rok sa hi na ha rap.
ANG BAYAN Marso 29, 2024 3Ku nin ang ini sya ti ba pa ra pag-a pu yin ang ar ma dong pa ki ki ba ka! Bi gu in ang to dong pa na na la sa ng kaa way! Na sa kri ti kal na yug to ang re bo lu syo nar yong ar ma dong pa ki ki ba kang ini ‐ lu lun sad ng Ba gong Huk bong Ba yan (BHB) sa ila lim ng ab so lu tong pa ‐ mu mu no ng Par ti do Ko mu nis ta ng Pi li pi nas. Ti na ta wa gan ang la hat ng mga kad re ng Par ti do, mga Pu lang ku man der at man di rig ma, mga re bo lu syo nar ‐ yong or ga ni sa syong ma sa at ak ti bis ta sa ka na yu nan at sa mga syu dad na ma ‐ ta pang na ba li ka tin ang ating kag yat na mga tung ku lin, ita as ang Pu lang ban ‐ di la ng re bo lu syon, pag-a pu yin ang ar ma dong pa ki ki ba ka, ia ngat ito mu la sa ka sa lu ku yang mga ka gi pi tan at su mu long nang hi git na ma la kas kay sa na ka ‐ ra an. Da pat na ting isaa lang-a lang ang su mu su nod: Sa isang pa nig, kai la ngang-kai la ngan na isu long ang ar ma dong pa ki ki ba ka pa ra big wa san ang kaa way sa ha rap ng pi na tin ding im per ya lis tang ag re syong pang-e ‐ ko nom ya at in ter ben syong mi li tar at pi na ig ting na pa sis tang pa na na la sa. Ang dek la ra dong la yu nin ng kaa way na “wa ka san ang ar ma dong tung ga ‐ li an” ay nag la la yong ha wa nin ang lan das pa ra sa wa lang ti gil na pag ‐ yu rak sa so be ran ya ng ban sa at lan ‐ ta rang pang-aa pi sa ma ma ma yang Pi li pi no. Sa ka bi lang pa nig, ang ating mga pwer sa ay na pa hi na sa ka lak ‐ han da hil sa ating in ter nal na mga pag ka ka ma li, ka hi na an at pag ku ku ‐ lang bun sod ng ma ra ming taon nang kon ser ba tis mong mi li tar at pa si bi ‐ dad. Sa ga bay ng Par ti do, ang mga yu nit ng BHB nga yon ay nag pa pa tu ‐ pad ng ma ha ha la gang ga wa in pa ra sa pag wa was to at pag ko kon so li da sa la yu ning pa ngi ba ba wan ang na ‐ ka ra ang mga pag-at ras, ba sa gin ang pa si bi dad mi li tar, ip re ser ba at pa la wa kin ang ka ni lang mga pwer ‐ sa, at mu ling pa sig la hin ang pa ki ki ‐ dig mang ge ril ya. Pa ra ha ra pin ang par ti ku lar na sit wa syong ito, da pat na ting ma hig ‐ pit na ga ga pin ang di ya lek ti kong re ‐ la syon sa pa gi tan ng pag la ban sa kaa way at pag pa pa la kas ng ating pwer sa: da pat na ting pa la ka sin ang BHB pa ra epek ti bong la ba nan ang kaa way; da pat na ting la ba nan ang kaa way pa ra epek ti bong ma pa la kas ang BHB. Hin di na tin mai hi hi wa lay ang isa mu la sa isa. Ang unang ba ‐ha gi ay ma da ling main tin di han at hin di na ki na kai la ngan dag dag na pa la li min; ngu nit ang hu li ay hin di sing kla ro, at ang ilan ay maaa ring ku montra pa di to. La lo na sa ha rap ng estra te hi ko at lo kal na su per yo ri dad ng kaa way sa pag pa pa kat ng hi git na ma la kas na pwer sang mi li tar, ma da ling ma ‐ ka lig ta ang ting nan ang tag lay ng kaa way na mga bul ne ra bi li dad at pam pu li ti kang ka hi na an na maaa ri at da pat sa man ta la hin ng BHB at ng buong ha nay ng re bo lu syo nar yong mga pwer sa. Ang ilan ay la bis na nauu na han ng ta kot sa ma la king pre sen sya ng kaa way, na ma da li si ‐ lang pi nang hi hi na an ng loob at na ‐ ka li li mu tan na ito ay isang pwer sang bu lok sa kai bu tu ran at nag ta tang gol sa nag hi hi nga lo at naaag nas na sis ‐ te ma. Na wa wa la sa isip ni la na ito ay lub hang ki na mu mu hi an ng ma ‐ sang mag sa sa ka na hi git na mas ma la ki sa bi lang, at ma la yong hi git na ma la kas kung mag ka big kis. Da ‐ pat pus pu sang la ba nan ang ma ha ‐ tak sa pa si bi dad da la ng ma kai sang pa nig na pa na naw ng ilan na iti nu ‐ tu ring ang ka hi na an ng BHB sa ar ‐ mas bi lang per ma nen teng kaa yu san, at bi gong ga ga pin ang di ya lek ti kal na pro se so ng pag pa pa la kas sa pa ‐ ma ma gi tan ng ma ta ga lang dig mang ba yan at pa ki ki dig mang ge ril ya. Tu ‐ nay na hi ni ngi ng sit wa syon sa mga kad re ng Par ti do at mga ku man der at man di rig ma ng BHB ang ma la lim na re bo lu syo nar yong ta li sik, wa ‐ lang-ma liw na pa na na lig at ti wa la sa ma sa, at ang ka wa lang-ta kot sa ka hi ra pan at sak ri pi syo pa ra pag ‐ling ku ran ang re bo lu syo nar yong ad ‐ hi ka in ng ba yan. Ka pag pi nag-uu sa pan na tin ang pag lu lun sad ng ar ma dong pa ki ki ba ‐ ka at pag la ban sa kaa way, na nga ‐ nga hu lu gan ito ng pag big was na tin sa ar ma dong mga pwer sa ng kaa ‐ way, ga mit ng la hat ng ar mas na ha wak ng ating mga pwer sang ge ril ‐ ya at ng ma ma ma yan. Na nga nga hu ‐ lu gan ito pa ngu na hin ng pag lu lun ‐ sad ng mga ba ta yang tak ti kal na open si ba na ka ya na ting ipag wa gi, na nag pa pa hi na sa kaa way sa pa ‐ ma ma gi tan ng ba ha-ba ha ging pag ‐ puk sa ng kan yang ar ma dong pwer ‐ sa, at nag sa sam sam sa mga ar mas ni to pa ra ma san da ta han na tin ang mas ma ra ming rek rut at ma ka pag ‐ lun sad ta yo ng hi git na mas ma la la ‐ king tak ti kal na open si ba sa hi na ha ‐ rap. Iti na ta as na tin ang ka ka ya han ng BHB sa pa ki ki dig ma sa pa ma ma ‐ gi tan ng pa ki ki dig ma. Sa ha rap ng ka lu pi tan at to dong mga kam pan ya ng pag kub kob at paglipol ng kaa way, tung ku lin ng mga pwer sang re bo lu syo nar yo na la ba nan ang kaa way at ipag tang gol ang ma ma ma yan sa pa ma ma gi tan ng ar ma dong pag la ban. Da pat na ‐ ting ita as ang hin di ma ga ga ping di ‐ wa ng huk bong ba yan at ng ma sa na lu ma ban at ga pi in ang kaa way. Da ‐ pat na ting lu ta sin at pa ngi ba ba wan ang mga prob le ma at ka hi ra pang ibi nu bu nga ng ma ra mi hang pag pa ‐ pa kat ng tro pa ng kaa way la ban sa ma sa at mga pwer sang ge ril ya. Da ‐ pat na ting itu lak ang kaa way na ba ‐ na tin nang ma ni pis ang mga pwer sa ni to sa pag pa pa la pad ng sak law ng ating ini sya ti ba sa pu li ti ka at mi li ‐ tar. Gaa nu man ka la ki at ka la kas ang mga ope ra syon ng kaa way, pa ra ting may ro ong gi nin tu ang pag ka ka ta on na maaa ri na ting sa man ta la hin at da pat mai ngat na ting su ri in pa ra du ru gin ang pi na ka ma hi nang ka ‐ wing ni to. Da pat ma bi lis na ting ki la ‐ la nin na ha bang pa pa la ki ang sak ‐ law ng mga ope ra syong ng kaa way,
Marso 29, 2024 ANG BAYAN 4mas ma ra ming ba ha gi ng ka ta wan ni to ang na la lan tad at na gi ging bul ‐ ne rab le sa mga tak ti kal na open si ba ng BHB. Pa ra ma tu koy, ma su ri at ma sa man ta la na tin ang mga pag ka ‐ ka ta ong ito, da pat pa la gi ang mi li ‐ tan te ang BHB, ma bi lis at ma lik si sa pag ki los, upang ga wing ma ba gal na hi gan te ang kaa way na ka yang pa ‐ ta ma an ng BHB kai lan man ni to nai ‐ sin. Sa ha rap ng ka sa lu ku yang pa ‐ na na la sa ng kaa way, da pat pla nu ‐ hin ng mga ku mand ng BHB sa an tas la ra ngan at pru bin sya o sub re hi yon ang pag lu lun sad ng pa ki ki dig mang ak ti bong de pen sa sa an tas ng mga kam pan ya at la ba nan, aga pan ang pag pa pa kat ng kaa way at pa ta ma an ang pi na ka ma hi hi nang ba ha gi ni to. Da pat si lang ma ging han da na ili pat ang pa ngu na hing mga pwer sa o sentro de gra bi dad pa la bas sa pag ‐ kub kob ng kaa way, ha bang nag-ii ‐ wan o nag pa pa kat ng mga pang kat o kom po sit na yu nit pa ra mag lun sad ng iba’t ibang ti po ng mga ak syong ge ril ya at tak ti kal na open si ba na ka ya ni lang ipa na lo upang pa ta ma ‐ an ng ser yo song pin sa la ang kaa ‐ way. Sa ha rap ng ka sa lu ku yang sit ‐ wa syon, na pa ka ha la ga pa ra sa mga yu nit ng BHB at mi li syang ba yan sa la hat ng an tas na ku nin ang ini sya ‐ ti ba na magpla no ng mga tak ti kal na open si bang ka ya ni lang ilun sad at ipa na lo. Da pat ilun sad ang mga ini sya ti bang ito nang may koor di na ‐ syon sa na ka ta ta as na ku mand at ka la pit na mga yu nit. Ang mga tak ‐ ti kal na open si ba at ak syong ge ril ‐ yang ito ay maaa ring pag tam bang sa mga nag re re ku ri dang yu nit ng kaa way, de pen sa sa ka ni lang pe ri ‐ met ro o lin ya sa sup lay, pag-a ta ke sa na hi hi wa lay ni lang mga de ‐ tatsment, pag dis-ar ma, pag-is nayp, de mo li syon, ope ra syong par ti sa no at pag-a res to, pag pa pa taw ng mga sang syon, mag ka lo ob ng na ra ra pat na hus ti sya sa mga kontra-re bo lu ‐ syo nar yo at kri mi nal na ele men tong an ti-so syal, at iba pa. Ang mga tak ‐ ti kal na open si bang ito ay da pat mag ta gum pay sa pag sam sam ng mga rip le at ka ga mi tang pan dig ma ng kaa way, pag wa sak sa ka ni lang lin ya sa sup lay at ko mu ni ka syon, pag pa ra li sa sa ka ni lang mga ka ga ‐ mi tang pang ka ti, pang him pa pa wid at pan da gat, pag si ra sa mga pla no ng kaa way o pag pi gil sa pag-a ban te ni to, at pag ha tak sa aten syon ng kaa way pa la yo sa pa ngu na hing di ‐ rek syon at pla no ng pa ngu na hing mga pwer sa ng BHB. Ang tung ku lin ng pag lu lun sad ng mga tak ti kal na open si ba na ka ‐ ya na ting ipa na lo ay da pat isa ga wa nang may ma sin sin na pag pap la no at buong la kas, bi lang pa ra an ng pag pa pa sig la sa BHB, at bi lang unang ma pag pa syang hak bang sa pag wa was to. Alin su nod sa lin ya ng pag lu lun ‐ sad ng ma la ga nap at ma sin sing pa ‐ ki ki dig mang ge ril ya sa ba ta yan na pa pa la wak at pa pa la lim na ba seng ma sa, la hat ng mga yu nit ng huk ‐ bong ba yan at mi li syang ba yan ay ti na ta wa gan na buung-bu ong ta ‐ nga nan ang ini sya ti ba sa mi li tar at pu li ti ka, at ma ging plek sib le sa ka ‐ ni lang mga ki los. Da pat pa la ka sin at pa sak la win ng BHB ang ka ni lang ug nay sa ma sa. Da pat ni lang ipag ‐ tang gol ang ma sang mag sa sa ka at ang ma ma ma yan la ban sa mga pa ‐ sis tang nang-aa pi at nag sa sa man ‐ ta la sa ka ni la, at ilun sad ang ma la ‐ wa kang pro pa gan da, pag-oor ga ni sa at pag pa pa ki los pa ra isu long ang ka ni lang an ti-pyu dal na mga pa ki ki ‐ ba kang ma sa at ipa tu pad ang re ‐ por ma sa lu pa. Da pat ipa kat ang ma yor ya ng mga pla tun ng BHB pa ra tu mu long sa pag ko kon so li da at pag pa pa la wak ng mga la ra ngang ge ril ya, at pag ta ‐ ta yo ng dag dag na mga la king-kum ‐ pan yang mga la ra ngang ge ril ya. Da pat bu muo ng ma li naw na pla no ang mga pla tung ge ril ya pa ra mag ‐ pa kat ng mga yu nit ni to sa isang tak dang sak law na li mi ta do sa isang pa na hon pa ra iwa san ang la bis-la ‐ bis na pag ka ba tak, ngu nit sa pat ang la pad pa ra sa mga ma ni ob rang de ‐ pen si bo at open si bo, na may ro ong ti yak na pa na hon pa ra su mu long nang paa lon-a lon, o mag pa la pad ng re bo lu syo nar yong ba seng ma sa sa ba ta yan ng kon so li da syon. Pi na la la ‐ wak na tin ang er ya sa ope ra syon ng BHB sa paa lon na pa ra an na pag su ‐ long o sa li him na pag luk so sa re la ‐ ti bong pa bo rab leng er ya kung saan maaa ri itong mag si mu la ng pag pu ‐ pu kaw, pag-oor ga ni sa at pag pa pa ‐ ki los sa ma ma ma yan pa ra ma kau ‐ gat. Maaa ri na ting ipa kat anu mang oras ang mga yu nit ng BHB sa mga mi syon pa ra pa si mu lan ang pa ki ki ‐ dig mang ge ril ya at buk san ang ba ‐ gong mga la ra ngang ge ril ya kung saan hu ling pag du du da han at aa sa ‐ han ng kaa way. Ka sa ma ang mga or ga ni sa syong ma sa ng mga mag sa sa ka, pan te ri ‐ tor yong mga ko mi te ng Par ti do at iba pang mga pwer sang re bo lu syo ‐ nar yo, da pat mag lun sad ang BHB ng mga kam pan ya ng pan li pu nang pag ‐ si si ya sat pa ra ma tu koy ang pi na ka ‐ kag yat na mga is yu at su li ra nin ng ma sa, at pa bi li sin ang mga pag si si ‐ kap sa pag pu pu kaw, pag-oor ga ni sa at pag pa pa ki los sa ma sang mag sa ‐ sa ka, na nag su su long sa ka ni lang kag yat na de mok ra ti kong mga ka hi ‐ ngi an, ha bang iki na ka wing ang mga ito sa ka ni lang re bo lu syo nar yong ki lu sang ag rar yo at sa de mok ra ti ‐ kong re bo lu syong ba yan. Da pat na ting big yan ng aten ‐ syon ang pag ta ta yo o mu ling pag ta ‐ ta yo ng mga or ga no ng ka pang ya ri ‐ hang pam pu li ti ka sa an tas ng mga ba ra ngay o mas ma ta as pa, sa pun ‐ da syon ng ga nap na mga sa ma han ng mag sa sa ka, ka ba bai han, ka ba ta ‐ an at mang ga ga wang pang kul tu ra at iba pang anak pa wis na su ma sak ‐ law sa mga bar yo o klas ter ng mga bar yo o mu ni sip yo, ga yun din sa mga lo kal na sa ngay at ko mi teng sek syon ng Par ti do. Ma ra mi sa mga or ga no ng ka pang ya ri hang pam pu li ti ka na ito ay ti nar get ng ar ma dong pa nu ‐ nu pil ng kaa way. Da pat na ting su ‐ ma hin ang ating mga ka ra na san at bu muo ng mga pa ta ka ran pa ra ti ya ‐ kin na ang mga or ga no ng ka pang ‐ ya ri hang pam pu li ti ka, mga or ga ni ‐ sa syong ma sa, at lo kal na mga li der ay lig tas at nai la la yo sa lam bat ng pa nik tik ng kaa way.
ANG BAYAN Marso 29, 2024 5Da pat na ting kon so li da hin at pa la ka sin ang ba seng ma sa at mag ‐ buo ng mga pla no pa ra ita as ang ka ni lang mi li tan sya na igi it ang ka ‐ ni lang mga ka ra pa tang si bil, pam ‐ pu li ti ka, pan li pu nan at pang-e ko ‐ nom ya, at pa ra ko lek ti bo at ma pag ‐ pa syang ilan tad at la ba nan ang ma ‐ ru ru ming tak ti ka ng kaa way. Da pat na ting bi gu in ang ka suk lam-suk lam na mga is ke ma ng kaa way na ba sa ‐ gin ang pag ka kai sa ng ma ma ma yan, pwer sa hin si lang isa-i sang su mu ‐ ren der, o aki tin ang mga Pu lang ku ‐ man der at man di rig ma na ipag ka ‐ nu lo ang ma sa sa hu wad na pa nga ko ng maa li wa las na ki na bu ka san. Sa pag la ban sa kam pan yang pa nu nu pil ng kaa way, hin di da pat ha ya ang mag sa ri li ang lo kal na mga pwer sa. Ang ka ni lang pa ki ki ba ka ay da pat ia ngat sa mas ma ta as na an tas pa ra hu mu got ng la kas sa da mi at mu la sa pag ka kai sa ng ma ma ma yan, mu la sa mag ka ka nug nog na ba ra ngay hang gang sa in ter na syu nal na ko ‐ mu ni dad. Hi git sa la hat, da pat ga ‐ win ng BHB ang la hat pa ra ipa ma las ang ka ni lang de ter mi na syon na ipag tang gol ang ma ma ma yan sa pa ‐ ma ma gi tan ng pag big was sa mga pa sis tang nang-aa pi sa ka ni la. Da pat na ting pa la ka sin ang pag bu buo ng po pu lar na pwer sang pang de pen sa upang pa lar ga hin ang pa ki ki dig mang ge ril ya ng ma sa. Ka ‐ bi lang sa mga pwer sang pan de pen ‐ sa na ito ang mga yu nit mi li sya sa ba ra ngay at ku mand sa mi li sya na nag ko ko or di na sa an tas ng in ter- ba ra ngay o mu ni sip yo, mga yu nit pang de pen sa sa ba ra ngay at ko mi te sa pa nang gol sa sa ri li na na ka ba se sa mga or ga ni sa syong ma sa. Da pat hi ka ya tin ang mga pwer sang pan ‐ de pen sang ito ng ma ma ma yan at ga ba yan na ta nga nan ang ini sya ti ba sa pag lu lun sad ng la hat ng por ma ng pa ki ki dig mang gerilya o isang ar ma dong ki lu sang ma sa la ban sa kaa way, ka bi lang ang mga ope ra ‐ syong agaw-ar mas, pag ha ha gis ng gra na da, o mga bom bang pa nu nog, pag la la tag ng mga pa ti bong, pag- is nayp, at iba pang ope ra syong umaa sin ta sa na hi hi wa lay na mga yu nit ng kaa way o ka hit ano pang yu nit ng kaa way na ka ya ni lang iha ‐ ras, pi la yin, ta lu nin o puk sa in. Da ‐ pat ni lang ga mi tin ang la hat ng ti po ng ar mas ka bi lang ang mga ka tu tu ‐ bong pa ra an at pa ti bong la ban sa nag-oo pe ra syong pwer sa ng kaa way at pa pag ba ya rin si la nang ma hal. Hu wag ha ya an ang kaa way na ma ‐ ka pa sok at ma ka pang ha li haw sa mga re bo lu syo nar yong er ya nang hin di binabangungot, hin di nagta ‐ ta mo ng kas wal ti, at hin di na pag ba ‐ ba yad sa ka ni lang pa sis tang mga kri men. Da pat tu mu long ang BHB sa pag lu lun sad ng mga kam pan yang ma sa na mag pa pa ki los sa ma sang mag sa sa ka pa ra ha ra pin ang mga ko mun ni lang ma bi bi gat na su li ra ‐ nin at is yu. Ka bi lang di to ang pa ‐ nga ngam kam ng lu pa ng ma la la king kum pan yang sang kot sa pag mi mi na, mga plan ta syon, sa real es ta te, eko tu ris mo, ener hi ya at iba pang mga pro yek tong imprastruk tu ra. Da pat din si lang or ga ni sa hin at pa ‐ ki lu sin pa ra tu gu nan ang ka ni lang mga su li ra nin sa pa na hon ng pag ‐ ba ha, tag tu yot o mga pag gu ho ng lu pa at iba pang mga sa ku na na su ‐ mi si ra sa ka ni lang mga ka bu ha yan. Da pat or ga ni sa hin at pa ki lu sin ang ma sang mag sa sa ka, pa ngu na hin ang ma ra li tang mag sa sa ka at mang ga ga wang-bu kid pa ra ipag la ‐ ban na iba ba ang upa sa lu pa, pa wi ‐ in ang usu ra, ita as ang sa hod sa bu kid, ma kat wi rang pre syo ng pro ‐ duk tong bu kid at iba pang kag yat na mga ka hi ngi an sang-a yon sa an ‐ tip yu dal na lin ya at pa ta ka rang pang-ag rar yo ng Par ti do. Da pat ma ra mi hang or ga ni sa hin ang ma ‐ sang mag sa sa ka pa ra dal hin ang ka ni lang ka hi ngi an sa mga sentrong ba yan at syu dad. Saan man si la mag pun ta, da pat mag sa ga wa ng mga kam pan ya sa pro duk syon, edu ka syon, ka lu su gan at kul tu ra ang mga Pu lang man di ‐ rig ma at ku man der pa ra tu gu nan ang prak ti kal na mga pa nga ngai la ‐ ngan ng ma sa. Da pat pa tu loy ni lang pan da yin ang ma ta tag at hin di ma ‐ la la got na ug na yan sa ma sa. Da pat la gi si lang ma kii sa sa pig ha ti ng ma ‐ sang mag sa sa ka at mag ha nap ng mga so lu syon sa di na ra nas na pa sa ‐ kit ng ma sa sa sit wa syong isi nad lak si la ng mga nag sa sa man ta la. Da pat mag kon so li da, mag pa la ‐ kas at mag pa la wak ang mga yu nit ng BHB ng ka ni lang mga pwer sa. Lub hang ki na kai la ngan na mag kai sa sa isip at ku mi los bi lang isang ka ta ‐ wan ang mga Pu lang man di rig ma at ku man der. Pa ra ma ga wa ito, da pat ni lang ara lin ang ka ni lang mga ka ‐ la ka san at ka hi na an, at pla nu hin ang la hat ng ki na kai la ngang mga hak bang pa ra ita as ang de ter mi na ‐ syon at ka ka ya han ng mga Pu lang man di rig ma at ng re bo lu syo nar yong ma sa na lu ma ban at bi gu in ang to ‐ dong ata ke ng kaa way. Da pat na ting paun la rin ang istruk tu ra sa ku mand ng BHB sa la ‐ hat ng an tas, na ti ti yak ang ka li dad at kom po si syon ng mga yu nit ku ‐ mand kap wa sa mga pwer sang ho ri ‐ son tal at ber ti kal, ga yun din sa mga pan te ri tor yong ku mand sa ope ra ‐ syon sa an tas ng re hi yon, pru bin sya o sub re hi yon. Ang na mu mu nong bag-as sa la hat ng an tas ng ku mand ng BHB ay da pat bi nu buo ng mga ku man der at man di rig ma na hu wa ‐ ran ng ka ta pa ngan sa ha rap ng kaa ‐ way at uli ran ng ka ba ba ang loob sa ha rap ng ma sa. Da pat ma ka pag sa ga wa ng ba ta ‐ yang pag sa sa nay pu li ti ko-mi li tar ang ating mga pwer sang ge ril ya, ga yun din ng mga pag sa sa nay pa ra sa mga upi syal pa ra ma pa un lad ang ka ka ya han at kaa la man ng ating mga Pu lang man di rig ma at ku man ‐ der sa syen syang mi li tar at mga tak ti ka, at iba yong pa la ka sin ang ka ni lang pa ni nin di gan na pag ling ku ‐ ran ang ma ma ma yan. Da pat paun ‐ la rin ang sis te ma ng mga pag sa sa ‐ nay pa ra mai sa ga wa ang mas maik si o ti lad-ti lad ang ta la ka yan na mga kur so pa ra ma ka ang kop sa ma bi lis na nag ba ba gong sit wa syong mi li tar sa ha rap ng wa lang ti gil na mga ope ra syon ng kaa way. Da pat pa tu loy na mag pa ka da ‐ lub ha sa ang BHB sa plek si bi li dad sa pag ba ba go ng ka ni lang mo da ng
Marso 29, 2024 ANG BAYAN 6pag ki los mu la sa kon sentra syon, pag hi hi wa-hi wa lay at pag li li pat, de ‐ pen de sa sit wa syon at ka ni lang mga la yu nin. Iki no kon sentra na tin ang ating mga pwer sa pa ra big wa san ang kaa way at pa ra mag kon so li da, pi nag hi hi wa-hi wa lay na tin pa ra mag ga wa ing ma sa, ma wa la sa ma ta ng kaa way, at upang pa ra mi hin ang mga pag mu mu lan ng ini sya ti ba, at nag li li pat pa ra isu long ang pla no pa ra sa pag pa pa la wak, o umal pas sa pag kub kob ng kaa way. Da pat umi was ang la hat ng yu ‐ nit ng BHB sa hin di pla na dong la ba ‐ nan at mag ha nap ng mga pa ra an pa ra pa sun tu kin ang kaa way sa ha ‐ ngin at pa gu rin ang sa ri li. Da pat si ‐ lang kag yat at re gu lar na mag ta sa ng ka ni lang mga sit wa syon, ta pa lan ang la hat ng bu tas sa se gu ri dad at ali sin ang la hat ng mga bul ne ra bi li ‐ dad. Da pat ma su gid ni lang mat ya ‐ gan ang tak ti ka ng kaa way na mag ‐ pus lit ng mga elektro ni ko o GPS tracker. Da pat ni lang pa ta ta gin ang ka ni lang de ter mi na syong isap rak ti ‐ ka ang mga prin sip yo at pa ma ma ra ‐ an ng li him na ge ril yang pag ki los, ha bang nag ma martsa o nag pa pa hi ‐ nga. Da pat tu luy-tu loy na pa na ti li ‐ hin ni lang ma ta as ang an tas ng di ‐ sip li na at pag ta li ma sa mga re gu la ‐ syong mi li tar sa ha nay ng mga Pu ‐ lang man di rig ma, at ma ta as na an ‐ tas ng re bo lu syo nar yong pam pu li ti ‐ kang ka mu la tan pa ra pa ta ta gin ang ka ni lang di wa na ba li ka tin ang ki na ‐ kai la ngang mga sak ri pi syo pa ra pa ‐ na ti li hin ang se gu ri dad ng BHB. Da ‐ pat isa ga wa ang pag pu pu na han at pag wa was to sa la hat ng pag la bag sa mga pa ta ka ran at re gu la syong pan se gu ri dad na nag ko kompro mi so sa li him na ge ril yang pag ki los. Da pat ma pag pa syang wa sa k in ng BHB ang lam bat pa nik tik ng kaa ‐ way na nag ta ta go sa ha nay ng ma ‐ sa, na pi na ki ki tid ang tar get sa mga na ngu ngu nang li der la lu na ang mga gu ma wa ng ma lu lub hang kri men la ‐ ban sa ma ma ma yan. Igi ni gi it ng ma sa, la lo ang mga hi nam ba los ng bag sik ng kam pan yang pa nu nu pil ng kaa way, na pa ta wan ng re bo lu syo ‐ nar yong ka pu ra sa han ang mga tak ‐sil na ak ti bong na ki ki pag sab wa tan sa kaa way bi lang mga ahen te o es ‐ pi ya, at na lu bu sang ilan tad ang ka ‐ ni lang mga kri mi nal at kontra-re bo ‐ lu syo nar yong mga ka sa la nan. Da pat ta sa hin ng la hat ng mga yu nit ng BHB ang nai pong pa nik tik ng kaa way (na na buo mu la sa im ‐ por ma syong na ka pa lo ob sa mga na ‐ kompro mi sang do ku men to, isi nu ka ng mga tray dor, o na ku ha mu la sa ma ha bang pa na hon ng pag ma man ‐ man), at kung paa no itong nauug ‐ nay sa kon duk ta ng mga ope ra syon ng kaa way. Da pat si lang mag buo ng kau ku lang mga pla no at pag ba ba go sa mga ito pa ra ipa wa lang-say say ang im por ma syon sa pa nik tik ng kaa way. Da pat pa tu loy na sun din ng BHB ang ma hi hig pit na ali tun tu nin sa pag ti ti yak ng se gu ri dad at pa ‐ nga nga la ga sa sen si ti bong mga im ‐ por ma syon sa pa ma ma gi tan ng kom partmen ta li sa syon, pag ga mit ng mga say per at pag ko ko da (encrypti on), at pag pa pa ha la ga sa umii ral na mga pa ta ka rang su ma ‐ sak law sa kontro la dong pag ga mit ng mga kompyu ter, smartpho ne, sel pon, rad yo sa ko mu ni ka syon, at iba pang ka ga mi tang elektro ni ko. Da pat din ta yong mag pa un lad ng ka sa na yan sa si ning ng di sim por ‐ ma syon at pan la lan si—ka bi lang ang pag su su bo ng pan li tong im por ma ‐ syon sa lam bat pa nik tik o elektro ni ‐ kong pag ma man man ng kaa way— pa ra li tu hin ang kaa way at bi gu in ang mga pag-a ta ke ni to. Da pat sis te ma ti ko ta yong mag ‐ lun sad ng kam pan yang pag pa pa ba ‐ lig tad sa or di nar yong mga tau han ng kaa way, na ma ra mi ay nag mu la sa uring mag sa sa ka, mang ga ga wa, ma la-pro le tar ya do o ma ba bang pe ‐ ti bur ge sya, na naa kit lamang ng ma ta as na swel do pa ra su ma li sa ar ma dong pwer sa ng kaa way. Alam na alam ni la ang ka bu lu kan at ko ‐ rap syon ng or ga ni sa syon ng reak ‐ syu nar yong mi li tar, at nag ki kim kim ng ma ti tin ding hi na na kit sa mga pag-a bu song gi na ga wa sa ka ni la ng ka ni lang mga upi syal, ga yun din sa ma la la lang kri men at pag la bag sa ka ra pa tang-tao na ipi na ga ga wa sa ka ni la la ban sa ma sa. Da pat ta yong ma ma ha gi ng mga pol ye to at mag ‐ sa ga wa ng lan tad na pro pa gan da mga kam po mi li tar, de tatsment o is ‐ ta syon. Maaa ri na ting ma hi ka yat ang na gu gu lu hang mga tau han ng pwer sang mi li tar at pu lis ng kaa way na iwan ang ka ni lang mga tra ba ho, lu ma hok sa re bo lu syon, mag pa sa ng ma ha ha la gang im por ma syon o ma ‐ mu hay bi lang mga pro duk ti bong si ‐ bil yan, at ma ki sa lo sa mga bu nga ng ko lek ti bong pa ki ki ba ka ng mga or ga ‐ ni sa syong ma sa ng mga mag sa sa ka. Da pat pa tu loy na ting buuin at pa la ka sin ang Par ti do sa loob ng Ba gong Huk bong Ba yan pa ra ga ba ‐ yan ito sa la hat ng kan yang tung ku ‐ lin. Da pat pa tu loy na ting rek ru tin ang pi na kaa ban teng mga ele men to at ti ya kin ang ka ni lang pag sa sa nay at pag-un lad sa ideo lo hi ya, pu li ti ka at or ga ni sa syon. Da pat buuin ang mga ko mi te ng Par ti do sa an tas ng mga kum pan ya; sa ngay ng Par ti do sa mga pla tun; gru po ng Par ti do sa mga iskwad. Da pat mag ta la ga ang Par ti do mu la sa ha nay ni to ng mga upi syal at instruk tor sa pu li ti ka sa ba wat por ma syon ng BHB pa ra ti ya ‐ kin na na sa una han ang pu li ti ka sa ba ril. Da pat din na ting ti ya kin ang pag pa pa kat ng mga kad re at ak ti ‐ bis ta mu la sa ka lun su ran, la lu na mu la sa ha nay ng mga mang ga ga ‐ wa, ga yun din ng mga es tud yan te, mga gu ro at iba pang in te lektwal at pro pe syu nal na pe ti bur ge sya, pa ra ita as ang ka ka ya han ng BHB sa pag pa pa tu pad ng iba’t ibang tung ‐ ku lin sa pa mu mu no at pa nga nga si ‐ wa. Kri ti kal ang ini la tag na mga tung ku lin sa ita as at da pat ipa tu pad nang may ma ta as na an tas ng pag ‐ pa pa ha la ga ng mga kad re ng Par ti ‐ do at mga Pu lang ku man der na na sa gu lu god at pa mu nu an ng Ba gong Huk bong Ba yan. Pi na ka kag yat na ta nga nan ang ini sya ti bang mi li tar at pu li ti ka pa ra ma ba wi ang ge ril ‐ yang ti kas ng mga yu nit ng BHB, la ‐ lu na ang mga du ma nas ng mga pag-at ras sa na ka ra an at na la gay sa pa si bong ka ta yu an, bi gu in ang
ANG BAYAN Marso 29, 2024 7Mu ling pag ti ba yin ang ba ta yang mga prin sip yo sa pag lu lun sad ng dig mang ba yan sa Pi li pi nas Da pat la gu min ng ba wat yu nit ng BHB ang ka ni lang mga ka ra na san at iwas to ang mga pag ka ka ma li alin su nod sa di wa ng pag pu na at pag pu na- sa-sa ri li, sa ga bay ng pang ka buuang kri ti kal-sa-sa ri ling pag su su ri na ini la tag sa men sa he ng Ko mi te Sentral sa ika-55 ani ber sar yo ng Par ti do at sa pag su ‐ su ma sa mga ka ra na san sa sak law ni lang mga ga wa in at ka la ga yan sa ka ni ‐ lang er ya ng ope ra syon. Da pat big yan ng par ti ku lar na aten syon ng mga yu ‐ nit na du ma nas ng mga pag-at ras na mag su ri sa de pen si bang mga la ba nan pa ra ma tu koy ang ka ni lang mga pag ka ka ma li at ka hi na an. Da pat ta yong ma ‐ tu to mu la sa mga aral na pi nag bu wi san ng du go ng ating mga mar tir bi lang isang pa ra an ng ating pag ki la la sa ka ni lang mga sak ri pi syo. Na pa ka ang kop na pag ka ka ta on ng ika-55 ani ber sar yo ng BHB pa ra mu li na ting pag ti ba yin ang ba ta ‐ yang mga prin sip yo at teor ya ng pag lu lun sad ng dig mang ba yan sa Pi li pi nas. La bis na ma ha la ga ito sa pa na hong ku ma ka ha rap ta yo sa kri ‐ ti kal na sit wa syon ka su nod ng ser ‐ yo song mga pag-at ras sa nag da ang mga taon, na nag tu tu lak sa atin na iwas to ang ating mga pag ka ka ma li at ka hi na an. Sa pag la la pat ng Marxis mo-Le ‐ ni nis mo-Maois mo sa kong kre tong ka la ga yan ng ating ban sa, na pa un ‐ lad ng Par ti do ang teor ya ng pag lu ‐ lun sad ng dig mang ba yan sa Pi li pi ‐ nas, at pi na mu nu an ang Ba gong Huk bong Ba yan sa pag lu lu nasd ng re bo lu syo nar yong ar ma dong pa ki ki ‐ ba ka mu la sa isang an tas tu ngo sa isa pa. Ini la tag ng ar ti ku lo noong 1974 na Mga Par ti ku lar na Ka ta ngi ‐ an ng Ating Dig mang Ba yan ang ba ‐ ta yang teor ya, mga prin sip yo, prog ‐ ra ma at pla no pa ra sa pag lu lun sad ng re bo lu syo nar yong dig ma sa Pi li ‐ pi nas. Isi naa lang-a lang ni to ang ma la ko lon yal at ma lap yu dal na sis ‐ te mang so syo-e ko no mi ko, ang ka ta ‐ ngi ang pu lu-pu lo ng heog ra pi ya at pi si kal na ka lu pa an ni to, ga yun din ang iba pang mga par ti ku lar na ka ‐ ta ngi an ng ban sa. Ang mga na ka mit na tin sa re bo ‐ lu syo nar yong prak ti ka sa nag da ang 55 taon ay kong kre tong pa tu nay ng ka was tu han ng mga teor yang ito. Dag dag pang pa tu nay ng ka tum pa ‐ kan ng mga teor yang ito ang di na ‐ nas na ting mga pag-at ras at ka bi ‐ gu an bu nga ng ating hin di ma ta pat na pag ha wak sa mga teor yang ito. Ang ka was tu han ng pam ban sa- de mok ra ti kong re bo lu syon ay na pa ‐ tu na yan na sa prak ti ka ng pag lu ‐ lun sad ng re bo lu syo nar yong ar ma ‐ dong pa ki ki ba ka bi lang pa ngu na ‐ hing an yo ng pa ki ki ba ka, at ang re ‐ bo lu syo nar yong ki lu sang ma sa na nag ku kum bi na sa li gal at ili gal na mga por ma ng pa ki ki ba ka sa mga syu dad at ka na yu nan, bi lang se ‐ gun dar yo ngu nit hin di mai sa san ta ‐ bing por ma ng pag la ban. Sa pag ta ‐ ta gu yod ng pam ban sa-de mok ra ti ‐ kong lin ya, nag ta gum pay ta yo sa pag bu buo ng ba seng ma sang may ilang mil yon, sa ila lim ng ma hig pit na pa mu mu no ng pro le tar ya do, pag ta ta yo ng ba ta yang al yan sa ng mga mang ga ga wa at mag sa sa ka pa ngu na hin sa pa ma ma gi tan ng pa ‐ mu mu no ng Par ti do sa BHB, at pag ‐ bu buo ng pam ban sang nag ka kai ‐ sang pren te pa ra la ba nan ang im ‐ per ya lis mo, pyu da lis mo at bu ruk ra ‐ tang ka pi ta lis mo, na may la yu ning ibag sak ang nag ha ha ring reak syu ‐ nar yong sis te ma ng ma la la king bur ‐ ge syang kumpra dor at ma la la king pa ngi no ong may lu pa. Sa pag lu lun sad ng ma ta ga lang dig mang ba yan sa ka na yu nan, pa ‐ ngu na hin sa pa ma ma gi tan ng pag ‐ bu buo ng huk bong ba yan at pag su ‐ su long ng ar ma dong pa ki ki ba ka, pag ta ta yo ng ba seng ma sa sa ka na ‐ yu nan at mga or ga no ng ka pang ya ‐ ri hang pam pu li ti ka, at pag su su long ng ag rar yong re bo lu syon, na ga wa na ting pa ki lu sin ang ma sang mag ‐ sa sa ka na bu mu buo sa pi na ka ma la ‐ king ba ha gi ng ma ma ma yang Pi li pi ‐ no at nag si sil bing pi na ka ma sa sa li ‐pa na na la sa ng kaa way, at ia ban te ang re bo lu syo nar yong ar ma dong pa ki ki ba ka. Da pat isa ga wa ng Par ti ‐ do at BHB ang mga tung ku ling ito ha bang iti na ta gu yod ang ki lu sang pag wa was to pa ra uga tin ang pang- i deo lo hi yang ba ta yan ng nag da an na mga pag ka ka ma li at ka hi na an, pa ra ma lik ha ang mga kun di syon pa ra sa pa ni ba gong pag su long ng re bo lu syo nar yong ar ma dong pa ki ki ‐ ba ka.
Marso 29, 2024 ANG BAYAN 8gang al ya do ng uring mang ga ga wa. Pus pu san na ting isi nu long ang pa ki ‐ ki ba ka pa ra sa lu pa bi lang tu gon sa pa ngu na hing de mok ra ti kong ka hi ‐ ngi an ng ma sang mag sa sa ka. Da hil di to, na ga wa na ting ita tag at pa la ‐ ka sin ang Ba gong Huk bong Ba yan, na na ka pag re rek rut pa ngu na hin mu la sa mga ma ra li tang mag sa sa ‐ kang wa lang pag-aa ring lu pa at mga mang ga ga wang-bu kid, at umaa ni ga yun din ng su por tang ma ‐ ter yal at pam pu li ti ka. Ang la yu nin ng pag lu lun sad ng ma ta ga lang dig ‐ mang ba yan sa ka na yu nan ay pa ra hak bang-hak bang na paun la rin ang ating mga pwer sa, ba ha-ba ha ging ga pi in ang kaa way, at pa li bu tan ang ka lun su ran hang gang sa po sib le nang aga win ang mga syu dad at su ‐ mu long sa pam ban sang ta gum pay. Da hil di to, na ka pag ta tag ta yo ng mga or ga no ng ka pang ya ri hang pam pu li ti ka sa ka na yu nan, na na ‐ ka tun tong sa pun da syon ng re bo lu ‐ syo nar yong an ti-pyu dal na nag ka ‐ kai sang pren te ng la hat ng mga pi ‐ nag sa sa man ta la han at inaa ping uri sa ka na yu nan ng Pi li pi nas. Sa nag da ang 55 taon, na pa ngi ‐ ba ba wan na tin ang pi na ka ma la la ‐ king ka hi ra pan at ba la kid sa pag lu ‐ lun sad ng dig mang ba yan sa Pi li pi ‐ nas bi lang isang pu lu-pu long ban sa. Nag ta gum pay ta yo na umaa sa-sa- sa ri li sa pag pa pa un lad ng mga la ra ‐ ngang ge ril ya sa pam ban sang sak ‐ law sa ka bi la ng mga dis ben ta he ng ka wa lan ng pi si kal na li ku ran. Na ‐ ka pag ta tag ta yo ng mga la ra ngang ge ril ya at na ka pag kon so li da ng ba se sa ka na yu nan na may ro ong kai na ‐ mang ma la la kas na yu nit ng BHB sa la hat ng pa ngu na hing is la sa ban sa. Ang mga la ra ngang ge ril ya na ito ay nag sil bing mga teat ro ng pa ki ki dig ‐ mang ge ril ya ng mga yu nit ng BHB. Nag bu buo mu na si la ng mga la ra ‐ ngang ge ril ya at ba se sa hin di gaa ‐ nong-ma ta ong bu lu bun du king lu ‐ gar, kung saan maaa ri si lang mag ‐ kon so li da, mag sa nay at magpla no na mag pa la wak sa mas po pu la dong ka pa ta gan, ta bing ilog, pa ngu na ‐ hing mga lin ya ng transpor ta syon at bay bay-da gat. Nag si mu la sa 60 mga Pu lang man di rig ma na naaar ma san la mang ng si yam na rip leng aw to ma tik at 26 na ma hi hi nang ar mas sa ika la ‐ wang distri to sa pru bin sya ng Tar ‐ lac, nag ta gum pay ta yo sa pag pa pa ‐ un lad sa ating mga pwer sa mu la sa mga iskwad at pla tun, tu ngong mga la kas-kum pan yang la ra ngang ge ril ‐ ya. Na ka pag buo ta yo ng 14 na pan ‐ re hi yong ku mand ng BHB, na ba wat isa’y nag ru rok sa la kas ng ilan da an hang gang hi git-ku mu lang isan li bong mga Pu lang man di rig ma, at ba wat isa ay may ro ong ilang ku mand sa sub re hi yon o pru bin sya na may ilang la ra ngang ge ril ya. Na ki la la ang pam ban sa de mok ‐ ra ti kong re bo lu syon sa Pi li pi nas da ‐ hil sa ma la la ki ni tong pag su long at pag lu lun sad ni to ng ar ma dong pa ki ‐ ki ba ka sa ka sa lu ku yang pa na hon ng in ter na syu nal na pag-at ras ng pan ‐ da ig di gang pro le tar ya do. Sa pag ka ‐ ta lo ng so sya lis tang re bo lu syon at pa nu num ba lik ng ka pi ta lis mo sa Chi na at sa Soviet Uni on sa ila lim ng mo der nong re bi syu nis tang pag ‐ ha ha ri, ki nai la ngan ng ma ma ma ‐ yang Pi li pi no na uma sa sa sa ri li sa pag su su long ng re bo lu syo nar yong ar ma dong pa ki ki ba ka. Na ka pag ta tag ta yo ng Pu lang ka pang ya ri hang pam pu li ti ka sa li bu- li bong mga ba ra ngay sa buong ban ‐ sa. Na ka pag ta yo ta yo ng pa ni mu ‐ lang mga por ma ng de mok ra ti kong gub ye rong ba yan sa an tas ng bar yo o in terbar yo, na may ro ong mga upi ‐ syal na hi na lal ng mga pam bar yong asemble ya ng ko mu ni dad o hi ni rang mu la sa lo kal na re bo lu syo nar yong mga or ga ni sa syong ma sa. Na ka pag lun sad ta yo ng pa ki ki ‐ dig mang ge ril ya sa buong ban sa sa pa ma ma gi tan ng pag tu pad sa pa ta ‐ ka ran ng re la ti bong sentra li sa dong estra te hi kong ku mand at de sentra ‐ li sa dong mga ope ra syon sa mga kam pan ya at la ba nan. Sa nag da ang mga de ka da, na ka pag pa un lad ang mga pan re hi yong ko mi te ng Par ti do at pan re hi yong ku mand ng BHB ng sa ri ling-tu bong mga kad re at ku ‐ man der na ma ta ta as ang ka li dad na may ka ka ya hang ma mu no nang nag sa sa ri li sa kompre hen si bong sak law ng re bo lu syo nar yong mga tung ku lin, alin su nod sa lin yang iti ‐ nak da ng Ko mi te Sentral. Ma ra mi sa ka ni la ang ini ha lal sa Ko mi te Sentral ng Par ti do at sa Pam ban ‐ sang Ku mand sa Ope ra syon ng BHB. Ha bang ini lu lun sad na tin ang ki ‐ lu sang pag wa was to, kri ti kal pa ra sa la hat ng kad re ng Par ti do, ku man der at man di rig ma ng BHB, at la hat ng re bo lu syo nar yong mga pwer sa na mu ling pag ti ba yin ang ating ba ta ‐ yang mga pag su su ri sa ma la ko lon yal at ma lap yu dal na sis te ma sa ban sa, at ang ba ta yang mga prin sip yo at teor ya ng pag lu lun sad ng de mok ra ‐ ti kong re bo lu syong ba yan alin su nod sa estra te hi kong lin ya ng pag kub kob sa ka lun su ran mu la sa ka na yu nan; na pag-a ra lan ang ka say sa yan ng pag lu lun sad ng re bo lu syo nar yong pa ki ki ba ka sa nag da ang 55 taon pa ‐ ra ma ka ha law ng mga aral mu la sa mga na ka mit at mga pag-at ras ni to; na mag ka ro on ng ma la yong pag ta ‐ naw sa mga tung ku lin sa hi na ha rap pa ra sa kan ti ta ti bo at ka li ta ti bong pag su long ng re bo lu syo nar yong mga pwer sa, hang gang sa ma ba lig tad na tin ang ka sa lu ku yang ba lan se ng pwer sa. Tu lad ng ini la tag na ng Par ti do, ang ma ta ga lang dig mang ba yan sa Pi li pi nas ay da da an sa tat long po ‐ sib leng yug to ng pag-un lad: ang estra te hi kong de pen si ba, estra te hi ‐ kong pag ka pa tas; at ang estra te hi ‐ kong open si ba. Ang lan das na ito ng pag su long ng dig mang ba yan sa Pi ‐ li pi nas ay iti nak da ng di ya lek ti kong mga ba tas ng pag-un lad. Ang pag ‐ ha ha ngad ng ibang lan das o ka bi gu ‐ ang su mu long sa lan das na ito ay ha los ti yak na na ka ma ma tay. Noong de ka da 1980, di na la ng hin di na ka pag pa ni ba gong-hu bog na mga ele men tong pe ti bur ges na na sa pa mu nu an ng Par ti do ang mga pa ‐ na naw pa ra sa ma bi lis na pag ta ta ‐ gum pay. Kin westyon ni la ang ba ta ‐ yang pag su su ri ng Par ti do sa ma la ‐ ko lon yal at ma lap yu dal na sis te ma, iti na gu yod ang ide ya na gi na wa ng dik ta du rang Marcos na in dustri ya li ‐ sa do at ka pi ta lis tang ban sa ang Pi ‐ li pi nas, pi na la ki ang ur ba ni sa syon ng ban sa at mi na li it ang sak law ng ag rar yong eko nom ya ga mit ang pal ‐
ANG BAYAN Marso 29, 2024 9si pi ka dong da tos ng gub yer no. Iti nu lak ni la ang lin yang pag ha ‐ ha ngad ng “estra te hi kong kontra- o pen si ba” sa pa na hon ng yug to ng estra te hi kong de pen si ba, pa ra big ‐ yang kat wi ran ang pag ba ba go ng estra te hi ya tu ngong in su rek syu nis ‐ mong lun sod ka kum bi na ang ade ‐ lan ta dong re gu la ri sa syon at ber ti ‐ ka li sa syon ng mga por ma syon ng BHB. Iti na gu yod ni la ang kon sep to ng pa ki ki dig mang par ti sa no bi lang na ta ta ngi at hi wa lay na por ma ng pa ki ki dig ma sa ka lun su ran pa ra lu ‐ mik ha ng mga in su rek syu nis tang pag sik lab. Iki nom bi na ito sa “re gu ‐ lar na pa ki ki dig mang ge ril ya” ga mit ang ma la la king por ma syon ng huk ‐ bong ba yan (mga kum pan ya at ba ‐ tal yon) pa ra big wa san ang kaa way sa ma ti ti gas na ba ha gi at tar get (mga kum pan ya o ba tal yon, la bis na por ti pi ka dong mga kam po at hedkwar ters). Ang lin yang ito ng ad ben tu ris mong mi li tar ay nag tu lak ng ade lan ta dong re gu la ri sa syon ng huk bong ba yan sa pa ma ma gi tan ng pag ko kon sentra at ma ging li ki da ‐ syon sa ho ri son tal na por ma syon ng mga yu nit ng BHB pa ra mag buo ng mga “re gu lar” na kum pan ya at ba ‐ tal yon. Lu mik ha ito ng ta gi bang na inat, pa kat at sus te ni dong pag la go ng pwer sa ng mga ber ti kal at ho ri ‐ son tal na mga yu nit ng BHB, na san hi ng ma ka bu lu hang pag li it ng re bo lu syo nar yong mga ba se at la ra ‐ ngang ge ril ya ni to. Ang ma ling pa ‐ ta ka ran na ito ay pag su bo ng sa ri li sa sit wa syong lan tay mi li tar na si ‐ yang gus to ng hi git na su per yor na pwer sa ng kaa way. Sa ka bi la ng ini ‐ syal na mga ta gum pay sa mi li tar, ang mga pwer sa ng BHB ay ka lau ‐ nan na sad lak sa pa si bi dad mi li tar at na ging bul ne rab le sa pag kub kob at pag li pol ng kaa way, na hu man tong sa ma la king pagbagsak ng mga pwer sa at wa lang ka pan tay na mga pag-at ras noong 1990-1991. Ki nai la ngan ilun sad ang Ika la ‐ wang Da ki lang Ki lu sang Pag wa was ‐ to pa ra isal ba ang mga re bo lu syo ‐ nar yong pwer sang ge ril ya mu la hi git pang ma lu lub hang ka bi gu an. Sa mu ‐ ling pag pa pa ti bay sa ba ta yang mga prin sip yo ng Par ti do sa pag lu lun sad ng de mok ra ti kong re bo lu syong ba ‐ yan sa pa ma ma gi tan ng ma ta ga lang dig mang ba yan, ang mga yu nit ng BHB ay ni re or ga ni sa pa ra kam tin ang ta mang ba lan se ng mga pwer ‐ sang ho ri son tal at ber ti kal, pa ra epek ti bong ma ka gam pan kap wa sa ga wa in sa pu li ti ka at mi li tar. Pi nag ‐ ti bay ng Par ti do ang tak ti kal na lin ‐ yang mi li tar na pag lu lun sad ng ma ‐ sak law at maig ting na pa ki ki dig ‐ mang ge ril ya sa ba ta yan ng pa pa la ‐ wak at pa pa la lim na ba seng ma sa sa yug to ng estra te hi kong de pen si ba. Ma ta gum pay na bi ni go ng Ba ‐ gong Huk bong Ba yan ang tau nang dek la ra dong mga tar get ng kaa way na du ru gin ang re bo lu syo nar yong ar ma dong ki lu san. Pi na ngi ba ba wan ni to ang mag ka ka su nod na kam pan ‐ ya ng pag kub kob at pag li pol ka bi ‐ lang ang Op lan Ka ta ta gan, Op lan Lam bat Bi tag I, II at III, Op lan Gor di an Knot, Op lan Ma ka ba yan, Op lan Ban tay La ya I at II, Op lan Ba ya ni han at Op lan Ka pa ya pa an, at sa ka lak han, na ging mas ma la kas. Sa ta gum pay ng pa mu nu an ng Par ‐ ti do, ina bot ng dig mang ba yan ang git nang sub yug to ng estra te hi kong de pen si ba hu mi git-ku mu lang sa ka ‐ la git na an ng de ka da 2000, at nag ‐ buo ng mga pla no pa ra kam tin ang mga re ki si to pa ra abu tin ang aban ‐ teng sub yug to, at tu ngo sa bu ngad ng estra te hi kong pag ka pa tas. Ga yun pa man, ka hit sa pa na ‐ hong iyon ay na ba ba la ho na ta yo ng mga su li ra nin sa kon ser ba tis mong mi li tar na na ging da hi lang na pa ko ta yo sa git nang sub yug to. Ang ilang taon ng kon ser ba tis mo sa la hat ng as pe to ng re bo lu syo nar yong ga wa ‐ in, at pag pa pa ka sa pat ay hu man ‐ tong sa pag pa pa ki tid ng huk bong ba yan at un ti-un ting pag hi na at pag li it ng ba seng ma sa, da hi lan na naging bul ne rab le sa pag kub kob at pag li pol ng kaa way, na nag re sul ta sa mga pag-at ras at pag ka ta lo. Isa sa na ka pi pin sa lang epek to ng em pi ‐ ri sis mo ay ang ating ka bi gu an na ma bi lis na hu ma law ng mga aral mu la sa ka ra na san pa ra mai ta as ang an tas ng ating kaa la man at teor ya, mu la sa an tas ng pam ban ‐ sang ku mand ng BHB hang gang sa mga re hi yon at la ra ngan, na nag re ‐ sul ta sa ka bi gu ang umang kop sa mga pag ba ba go sa mga tak ti ka ng kaa way, at sa pau lit-u lit na mga pag ka ka ma li. Sa pa mu mu no ng Ko mi te Sentral, ang buong Par ti do, ang Ba ‐ gong Huk bong Ba yan at ang la hat ng re bo lu syo nar yong mga pwer sa ay ka sa lu ku yang nag lu lun sad ng ki ‐ lu sang pag wa was to pa ra tu ku yin at iwak si ang bur ges at pe ti bur ges na mga ugat sa ideo lo hi ya ng ating mga pag ka ka ma li, ka hi na an at pag ‐ ku ku lang sa na ka ra an, mu ling pag ‐ ti ba yin ang ating pro le tar ya dong pa ni nin di gan, pa na naw at pa ma ma ‐ ra an pa ra hi git na ma ta tag na isu ‐ long ang re bo lu syon. Sa kai bu tu ran, ang ka sa lu ku ‐ yang ki lu sang pag wa was to ay isang ki lu sang pag-aa ral pa ra ba lik-a ra ‐ lan at mu ling pag ti ba yin ang ba ta ‐ yang mga prin sip yo ng Marxis ‐ mo-Le ni nis mo-Maois mo ga ya ng ni ‐ la la man ng mga kla si kong su la tin ng da ki lang mga gu rong ko mu nis ta, at ng mga ak da ni Ka Jo se Ma ria Si son; pa ra pag-a ra lan ang Konsti tu syon at Prog ra ma ng Par ti do; pa ra pag- a ra lan ang mga do ku men to ng Una at Ika la wang Da ki lang Ki lu sang Pag wa was to ng Par ti do; pa ra la gu ‐ min ang mga ka ra na san sa nag da ‐ ang li ma at 25 taon; pa ra mag lun ‐ sad ng kam pan ya sa pan li pu nang pag si si ya sat at pag su su ri sa uri; pa ‐ ra mag sa ga wa ng pag pu na at pag ‐ pu na sa sa ri li; pa ra ta sa hin ang pag gam pan ng mga kad re ng Par ti ‐ do; at pa ra buung-bu ong ipa tu pad ang Tat long-An tas na Kur so ng Par ‐ ti do. Ma lu god na bi na ti ng la hat ng mga ko mi teng re hi yon at or ga no ng Par ti do, at mga ku mand ng BHB ang pa na wa gan pa ra sa ki lu sang pag ‐ wa was to mu la nang ini la bas ito ng Ko mi te Sentral noong Di syembre 26, 2023. Ini lun sad o na ka tak dang ilun sad ng iba’t ibang mga ko mi te ng Par ti do at ku mand ng BHB sa la ‐ hat ng an tas ang mga pag la la gom at pag-aa ral, mga kum pe ren sya sa pan li pu nang pag si si ya sat at mga pu long sa pag pap la no. Ka sa bay ni ‐ to, isi na sa ga wa na rin ang ki na kai ‐
Marso 29, 2024 ANG BAYAN 10la ngang pag ba ba go sa pa kat ng mga pwer sa ng BHB pa ra lu ta sin ang iba’t ibang por ma ng pag pa pa ‐ ki pot-sa-sa ri li, upang pa la wa kin ang sak law ng mga ope ra syon ng BHB, mag bu kas ng ba gong mga er ya la bas sa pag kub kob ng kaa way, la ‐ ba nan ang pa sis tang pa nu nu pil sa da ting mga er ya, at ma si ga sig na mag mu lat, mag-or ga ni sa at mag pa ‐ ki los sa ma sang mag sa sa ka. Bi ni go ng dek la ra syon ng ki lu ‐ sang pag wa was to noong Di syembre ang re hi meng US-Marcos at ang reak syu nar yong es ta do na nag-aa ‐ sam na na sa bi ngit na ng pag su ko ang Par ti do ka su nod ng pag ka hu li at pag ka pas lang sa ilang mga su ‐ sing li der ni to, ga yun din ng pag pa ‐ naw ni Ka Jo ma, ang ta ga pa ngu long ta ga pag ta tag ng Par ti do at ga bay ni tong li wa nag. Bi lang tu gon, nag ‐ bu hos ang kaa way ng hi git na ma la ‐ king pon do at re kur so sa kontra-re ‐ bo lu syo nar yong ge ra at si mu la noon ay hi git pang pi na tin di ang kam pan ‐ ya ng pag kub kob at pag li pol. Nag ‐ hu hu gis ito nga yon sa por ma ng wa lang ti gil at ma la wa kang mga kam pan ya ng pa nu nu pil la ban sa mga ko mu ni dad ng mag sa sa ka, ae ‐ ri al bom bing at pa nga ngan yon at ma la ki hang mga ope ra syong kom ‐ bat sa ma ra ming mga la ra ngang ge ‐ ril ya sa buong ban sa. Ga mit ang Marxis ta-Le ni nis ta-Maois tang pa ra an ng pag-ii sip, ma ‐ su su ri na tin ang ka la ka san ng kaa ‐ way at ma tu tu koy ang mga ka hi na ‐ an ni to. Ha lim ba wa, da pat na ting in tin di hin na ang pag ga mit ng kaa ‐ way ng mga ka ga mi tang pang him ‐ pa pa wid, unang-u na, ay pa la tan da ‐ an ng ka bi gu an ni tong pa ngi ba ba ‐ wan ang ka wa lan ni to ng pam pu li ti ‐ kang su por ta sa ha nay ng ma sang mag sa sa ka. Ba ga man ang mga he li ‐ kop ter ay nag bi bi gay sa kaa way ng na ta ta nging ben ta he sa ma bi lis na pag pa pa da la ng tau han at sup lay, bul ne rab le na man ang mga ito sa mga is nay per ng BHB ka pag nag ta ‐ tang ka itong lu ma pag o lu mi pad, ka ya’t ma gi ging bul ne rab le rin na ma hi wa lay ang mga tro pang pang ‐ ka ti ni to. Nag bi bi gay ng na ta ta ‐ nging ben ta he ang pam bo bom ba mu la sa era sa la kas pa mu tok, su ‐ ba lit may da la ring la bis na pin sa ‐ lang pam pu li ti ka sa mga pa sis ta na la long nag hi hi wa lay sa ka ni la sa ma sa. Gi na ga wa din ni tong la bis na pa laa sa ang mga tro pang pang ka ti sa li mi ta dong su por tang pang him ‐ pa pa wid, na maaa ring ma da ling kontra hin ng BHB. Maaa ring mag ‐ pa un lad o ku ma lap ng san da tang pang kontra sa mga sa sak yang pang-e re, ha bang gi na ga wa ang mga pa ra an upang pag kai tan ang kaa way ng tar get mu la sa era. Sa ma su sing pag ma man man at pag su ‐su ri, ka ya na ting ma li naw na ma ki ta ang mga li mi ta syon at bul ne ra bi li ‐ dad sa mga ka la ka san at ben ta he ni to. Da pat pa na ti li hin ng mga Pu ‐ lang ku man der at man di rig ma ng BHB, ka sa ma ang ma sa, na bu kas ang ka ni lang mga ma ta at ma hig pit na mag man man sa kaa way, at mag ‐ buo ng epek ti bong estra te hi ya. Sa inspi ra syon ng ki lu sang pag ‐ wa was to, la long na ging mas ma ta ‐ pang at de ter mi na do ang mga li der ng Par ti do at man di rig ma ng BHB sa ka bi la ng sa ka sa lu ku yang ta gi bang na ba lan se ng mga pwer sa. Da pat mas ma la lim na ki la la nin na ang su ‐ per yo ri dad ng kaa way sa usa pin ng ar mas na ga ling sa US ay ti nu tum ‐ ba san na man ng ka bu lu kan at nag ‐ na nak nak na ka ta yu an ng sis te mang ipi nag ta tang gol ni to; at ang ka hi na ‐ an ng BHB sa usa pin ng ar mas ay ti ‐ nu tum ba san na man ng su per yo ri ‐ dad ni to sa ma la wak na su por ta ng ma sang Pi li pi no. Ar ma do ng di ya ‐ lek ti kal na pa ra an ng pag-ii sip, ki ni ‐ ki la la din na tin na ang sit wa syong ito ay pa nan da li an, at sa ka ta pu san ay ma ba ba ligtad, ha bang su mu su ‐ long ang dig mang ba yan mu la sa ka sa lu ku yan tu ngo sa su su nod na yug to, at ha bang na bu bu lid ang kaa way sa hin di ma lu tas-lu tas na kri sis ng im per ya lis mo at ng nag ha ‐ ha ring ma la ko lon yal at ma lap yu dal na sis te ma. Pi nu pu kaw ng kri sis at pa nu nu pil ang pag la ban ng ba yan sa re hi meng US-Marcos Ang re hi meng US-Marcos ang ka sa lu ku yang kon sentra dong ekspre syon ng mang-aa pi ng sam ba ya nang Pi li pi no. Ki na ka ta wan ni to ang naghihi ‐ ngalong nag ha ha ring sis te ma at pi na ka ma sa sa mang as pe to ng mga nag ha ha ‐ ring uri. Ang mga pa ta ka rang neo li be ral ni to, ga ra pa lang pa ni nik lu hod sa he ‐ yo pu li ti kal na in te res ng US, ko rap syon, ma rang yang pa mu mu hay, at pa sis ‐ tang pa nu nu pil sa mga de mok ra ti kong ka ra pa tan, ay nag du du lot ng iba yong pa sa kit sa sam ba ya nang Pi li pi no at pu mu pu kaw sa ka ni la na mas ma si ga sig na ma ki ba ka pa ra sa pam ban sang de mok ra sya. Ta ha sang pa bor sa in te res ng mga da yu hang mo no pol yo ka pi ta lis ‐ ta at mga bang ko, ma la la king bur ‐ ge syang kompra dor at ma la la king pa ngi no ong may lu pa ang mga pa ta ‐ka rang pang-e ko nom ya ni Marcos, na la bis na man ang pa hi rap sa ma ‐ sang Pi li pi no. Bi lang pag su nod sa mga dik tang neo li be ral ng mga im ‐ per ya lis tang bang ko at iba pang ahen sya sa pi nan sya, ipi na tu pad ni Marcos ang iba yong li be ra li sa syon sa ka la ka lan at pa mu mu hu nan, at de re gu la syon sa mga pa ta ka rang pan li pu nan at pang ka li ka san. Nag ‐ bu nga ang mga pa ta ka rang ito sa la long pag pi lay sa lo kal na ma nu ‐ pak tu ra at pro duk syon pang-ag ri ‐ kul tu ra, ma la wa kang di semple yo, la long pag sa la lay sa pag-aang kat, mas ma ta as na pre syo ng pag ka in at iba pang sa li gang pa nga ngai la ngan, mas ma la king de pi si to sa bad yet, pag si rit ng utang ng ban sa at la long
ANG BAYAN Marso 29, 2024 11pag bi gat ng pa sa ning bu wis ng taum ba yan. Pi na la la ng mga pa ta ka rang ito ang da ti nang ma sa mang ka la ga ‐ yang so syo-e ko no mi ko ng ma ma ma ‐ yan. Pa ra pa bu ran ang ha ‐ yok-sa-tu bong mga da yu han at lo ‐ kal na ma la la king ka pi ta lis ta, pi na ‐ pa ko ng re hi meng Marcos ang ara ‐ wang sa hod ng mga mang ga ga wa, na lub ha nang mas ma ba ba sa gas ‐ tos sa pa mu mu hay ng mga mang ga ‐ ga wa at ka ni lang mga pa mil ya. Pi ‐ na hi hin tu lu tan ni Marcos ang ma la ‐ la king bur ge syang kompra dor at ma la la king pa ngi no ong may lu pa na aga wan ng lu pa at iba pang pag ka ‐ ka ki ta an ang ma sang mag sa sa ka, mga ka tu tu bo, ma ngi ngis da, mga mang ga ga wa sa transpor ta syon at iba pang anak pa wis. Nag du ru sa sa ma ba bang swel do ang mga pam ‐ pub li kong gu ro, mga mang ga ga ‐ wang pang ka lu su gan at iba pang or di nar yong ka wa ni at ma li li it na pro pe syu nal. Mil yun-milyong ma ‐ ma ma yan ang wa lang ha nap bu hay o ka bu ha yan. Araw-a raw, li bu-li bo ang na pup wer sang ma ngi bang-ban ‐ sa pa ra mag ha nap ng tra ba ho. Pa ra ma ku ha ang pa bor ng mga da yu hang mo no pol yo ka pi ta lis ta, par ti ku lar na ng mga ka pi ta lis tang Amerikano at Eu ro pe an, ipi na ma ‐ ma las ni Marcos ang ab so lu tong pag ma ma nik lu hod sa im per ya lis ‐ mong US. Pi na hin tu lu tan ni yang pa la wa kin ng mi li tar ng US ang per ma nen teng pre sen sya ng daan- da ang pang kom bat na tro pang Ame ri ka no at pagpwes to ng mga mis si le system at iba pang ka ga mi ‐ tan mi li tar sa mga kam po mi li tar, pa li pa ran, dau ngan at iba pang estra te hi kong lo ka syon sa ban sa sa ta bing ng En hanced Defen se Coo ‐ pe ra ti on Ag ree ment (EDCA). Ang pa pa la king pre sen syang mi li tar ng US sa ban sa ay alin su nod sa pla ‐ nong “first is land cha in” para pi gi ‐ lan ang pag la kas ng im per ya lis tang ka ri bal ni tong Chi na sa eko nom ya at mi li tar Sa nag da ang taon, ag re si bong gi na mit ng mi li tar ng US ang mga pwer sa ng AFP at Coast Guard upang isa ga wa ang mga re supply mis si on, joint pat rol at iba pang ti po ng ak syong na bal sa West Phi lip pi ‐ ne Sea, at pag ti ba yin ang pre sen sya ni to sa mga du long is la ng Pi li pi nas. Pi na la la bas itong ba ha gi ng pag gi ‐ gi it ng mga ka ra pa tang pan te ri tor ‐ yo ng Pi li pi nas, pe ro ang ka to to ha ‐ nan ay ba ha gi ng pla no ng US na ga mi tin ang Pi li pi nas na tau-tau han sa pla no nito laban sa China. Sa kabilang panig, sa tulak nitong labanan ang lumalaking presensya ng militar ng US sa kanyang palibot, inaapakan at nilalabag ng imper ‐ yalistang China ang teritor yong pandagat at soberanyang pang- eko nomya ng Pilipinas, at guma ‐ gawa ng umiigting na agresibong aksyon laban sa bansa. Ang sitwasyon ng tumitinding ribalang inter-imperyalista ay pu ‐ mu pukaw sa sambayanang Pilipino na ipagtanggol ang kalayaan ng bansa at igiit sa mga higanteng imperyalista—kapwa ang US at China —na wakasan ang pagtatagisang militar at alisin ang mga pwersang militar nito sa teritoryo ng bansa. Sa nga yon, ang an ti-im per ya lis tang re bo lu syo nar yong ar ma dong pa ki ki ‐ ba ka ng sam ba ya nang Pi li pi no ang pi na ka ma la king sa lik na pu mi pi gil sa pagsiklab ng inter-imperyalis ‐ tang gera sa rehiyon. Sa imper ‐ yalismong US, ang BHB ay kritikal na sagka na pumipigil ditong lubos na gamitin ang bansa at ang AFP bi lang tau-tau han sa is ke ma ni tong pay pa yan ang ten syong mi li tar sa South Chi na Sea at ka lad ka rin ang ban sa sa si ga lot sa Chi na alin su nod sa he yo pu li ti kal na in te res ni to. Idi nek la ra ng mga he ne ral ni Marcos ang la yu ning lan sa gin ang la hat ng la ra ngang ge ril ya ng BHB hang gang ka ta pu san ng Mar so, la ‐ hat ng ber ti kal na yu nit sa ka ta pu ‐ san ng Hun yo, at la hat ng pan re hi ‐ yong ko mi te ng Par ti do sa ka ta pu ‐ san ng taon. Ang maik sing na la la ‐ bing pa na hong iti nak da ni Marcos ay nag tu tu lak sa mga yu nit nito sa la ra ngan na itu on ang wa lang-ka ‐ pan tay na ba ngis sa sam ba ya nan sa an yo ng te ro ris tang mga kam pan ya ng ar ma dong pa nu nu pil la ban sa mga ko mu ni dad ng mag sa sa ka, pag ‐ hu hu log ng bom ba, pa nga ngan yon at ma la ki hang ope ra syong pang ‐ kom bat sa ilam pung mga la ra ngang ge ril ya sa buong ban sa. La long wa ‐ lang pa kun da ngan ang ekstra hu di ‐ syal na pa ma mas lang ng AFP sa mga si bil yan at pag bi lang sa ka ni la na mga kas wal ti ng BHB, na alin su ‐ nod sa ma du gong kam pan yang say ‐ war. Tu lad sa ge rang ag re syon ng US sa Viet nam, nag ha ha bi ang pa ‐ pet na re hi meng Marcos ng ilu syong nag ta ta gum pay ito sa pag ka big ng pu so at isip ng ma ma ma yan, ga mit ang pi na la la ki, pal si pi ka do at inuu ‐ lit-u lit na ba li ta ng ta gum pay sa mga la ban. Sa ila lim ng Na tio nal Secu rity Policy ng 2023-2028, gi na ga mit ng re hi meng Marcos ang la hat ng pa ‐ ra an ng ar ma do at li gal na pa nu nu ‐ pil sa mga un yon, at mga or ga ni sa ‐ syong ma sang mag sa sa ka at ma lap ‐ ro le tar ya do, mga pwer sang kontra-mi na at ma ka-ka li ka san, mga ta ga pag tang gol sa ka ra pa tang- tao, mga aso sa syong es tud yan te, mga gru pong pang kul tu ra, mga al ‐ ter na ti bong mid ya, mga per so na ‐ heng re li hi yo so at iba pang prog re ‐ si bong in di bid wal kap wa sa mga syu dad at ka na yu nan. Bil yun-bil yon ang ibi nu hos ni Marcos sa mga “in ‐ tel li gence ope ra ti on” na nag re sul ta sa ka pan sin-pan sing pag da mi ng mga ka so ng pag sar bey lans, pag du ‐ kot, pag-a res to at pa ni nin dak sa mga ak ti bis tang pan li pu nan. Nag ha ha ri si Marcos ga mit ang mga pa ra an ng ba tas mi li tar na hin ‐ di ito por mal na idi ne dek la ra sa ta ‐ bing ng “pag la ban sa te ro ris mo.” Sa iba baw, mis tu lang ma la kas ang nag ha ha ring sis te ma sa ta ha sang pag ga mit ng ar ma dong pag su pil, su ba lit ito ka tu na yan ay ma li naw na pa la tan da an ng ka hi na an o ka wa lan ng ka ka ya nan ng nag ha ha ring sis te ‐ ma na mag ha ri sa ba ta yan ng sudo- de mok ra ti kong pam pu li ti kang pang ‐ hi hi mok, at des pe ra syong pa na ti li ‐ hin ang sis te ma ba tay sa pa nu nu pil at pag sa sa man ta la. Tu lad ng kan ‐ yang amang dik ta dor, ang pag ga mit
Marso 29, 2024 ANG BAYAN 12ni Marcos Jr ng mga bru tal na tak ‐ ti ka ng pa nu nu pil sa ka lau nan ay ma ki ki tang kontrap ro duk ti bo da hil la lo lang ni yang pa pay pa yan ang poot ng ba yan at paaa pu yin ang ka ‐ ni lang ka gus tu hang lu ma ban na may san da ta at su ma pi sa BHB. La long pi na hi hi na ang nag ha ha ‐ ring sis te mang pam pu li ti ka ng ma ‐ la la lim na kontra dik syon ng mga na gri ri ba lang pak syon ng nag ha ha ‐ ring uri sa ha rap ng la long pag-aa ‐ ga wan sa li mi ta dong ma da dam bong at pa na hon pa ra sa bu ruk ra ti kong ko rap syon. La long su mi sid hi ang sa gu tan ng pa ngu na hing mga pak ‐ syon ng nag ha ha ring pang ka tin, ang mga Marcos at Du ter te, la lo’t nag ‐ si si ku han si la ha bang nag ha han da sa pa pa la pit na elek syon sa 2025. Bi na bak ba kan ni la ang isa’t isa. Ang re hi meng Marcos, na da ti nang ki na mu mu hi an da hil na luk lok sa po der sa pan da ra ya sa elek syong 2022, ay la long ini hi hi wa lay ang sa ‐ ri li sa ba yan. Ipi na ki ki ta ni to ang lu ‐ bos na pag ba ba le wa la sa pa sa kit ng ba yan, ka wa lang-ak syon at ka pal ‐ pa kan sa git na ng tag tu yot, ba ha, paggu ho ng lu pa at iba pang ka la mi ‐ dad, ha bang nag lu lus tay ng pe ra sa su nud-su nod na pagbya he sa ibang ban sa na wa la na mang ibi nu bu nga kun di hung kag na mga pa nga ko ng mga pa mu mu hu nan ka pa lit ng pag-a lok ng pag sa sa man ta la sa mga mang ga ga wang Pi li pi no at ya man ng ban sa. Inuu pat din ni to ang pro tes ‐ ta ng ma ma ma yan sa pag ta tang ka ni tong ba gu hin ang konsti tu syong 1987 pa ra idam ba na doon ang mga pa ta ka rang neo li be ral at tang ka ing tu pa rin ang pa nga rap na ma ka pag ‐ ta gal pa sa Ma lacañang. Inuu pat ng re hi meng US- Marcos ang ga lit ng ba yan at ni li lik ‐ ha ang kun di syon pa ra sa mala ‐ wakang paglaban. Sa pag pu pun ya gi at mi li tan teng pa ki ki ba ka, li li taw ang isang nag ka kai sang pren teng an ti-pa sis ta na may dam bu ha lang pwer sa pa ra la mu nin ang re hi meng Marcos II, ka tu lad na ang dik ta du ‐ rang Marcos I ay pi na tal sik noong 1986 ng ma la la king alon ng ar ma ‐ dong pag la ban at pro tes tang ma sa na lu ma ki sa ilang taon ng ma hi rap na pa ki ki ba ka. Ang Par ti do at mga re bo lu syo ‐ nar yong pwer sa ay da pat mag sil ‐ bing so li dong ubod at tu ma yo sa una han ng mga pa ki ki ba kang an ti ‐ pa sis ta, an ti-im per ya lis ta at an ti ‐ pyu dal ng ma la wak na ma sa ng sam ba ya nang Pi li pi no kap wa sa ka ‐ lun su ran at ka na yu nan. Hi ni hi ngi ng sit wa syon ang wa lang ka pa gu rang pag si si kap na pu ka win, or ga ni sa hin at pa ki lu sin ang ma ma ma yan upang isu long ang ka ni lang mga pa ki ki ba ‐ka pa ra sa dag dag sa hod at pa ma ‐ ma ha gi ng lu pa, at iba pang kai la ‐ ngang-kai la ngang pag ba ba go pa ra ia hon si la sa ka ni lang pa sa kit at pag hi hi rap, at upang ipag tang gol ang ka ni lang mga ka ra pa tang pam ‐ pu li ti ka, pan li pu nan, pang-e ko nom ‐ ya at pang kul tu ra, la ban sa pi na ig ‐ ting na pang-aa pi sa ila lim ng re hi ‐ meng US-Marcos. Ang mga pa ki ki ba kang pang-e ‐ ko nom ya at pam pu li ti ka ng ma la ‐ wak na ma sa ng sam ba ya nan ay da pat ia sin ta sa re hi meng US- Marcos upang ilan tad ito bi lang pa ‐ pet at pa sis ta, upang ito’y ihi wa lay at la ba nan. Ang kag yat na mga hi ‐ ni hi ngi ng taum ba yan ay da pat ma ‐ hig pit na iug nay sa pa ki ki ba ka pa ra sa pam ban sang de mok ra sya. Dag ‐ dag pa, ang re bo lu syo nar yong pa ki ‐ ki ba kang ma sa ng mga ligal at ili gal na an yo ng pro pa gan da, pag-oor ‐ ga ni sa at pa ki ki ba ka, ay da pat ma ‐ hig pit na ika wing sa re bo lu syo nar ‐ yong ar ma dong pa ki ki ba ka sa pa ‐ ma ma gi tan ng pag pu kaw sa ba yan, la lu na sa ka ba ta an, na su ma pi sa Ba gong Huk bong Ba yan o mag bi gay di to ng la hat ng po sib leng su por ‐ tang pam pu li ti ka, ma ter yal o mo ral pa ra sa ubos-ka yang pag su su long ng ar ma dong pag la ban at pa ra big ‐ yan ng iba yong sig la ang de mok ra ‐ ti kong re bo lu syo ng ba yan. An ti-im per ya lis tang pag la ban sa git na ng tu ma ta lim na mga kontra dik syon sa mun do Sa ka bi la ng dis tan sya at pag ka ka hi wa lay sa heyograpiya, ang re bo lu syo ‐ nar yong pa ki ki ba ka sa Pi li pi nas ay ma hig pit na na ka ta hi sa re bo lu syo nar ‐ yong mga pa ki ki ba ka ng uring mang ga ga wa at ma sang anak pa wis sa buong mun do. Ang mga na ta mo at ta gum pay ng de mok ra ti kong re bo lu syong ba yan sa Pi li pi nas ay hin di la mang atin, kun di sa la hat din ng mang ga ga wa, mag sa ‐ sa ka at la hat ng aping ma ma ma yan sa ibang ban sa. Ga yun din, ipi nag di ri wang na tin ang mga ta gum pay at na ta mo ng la hat ng api at pi nag sa sa man ta la hang uri sa ka ni lang re bo lu syo nar yong pa ki ki ba ka la ban sa im per ya lis mo, neo ko ‐ lon ya lis mo, pa sis mo at la hat ng an yo ng reak syon. Pa tu loy na lu ma la kas at ku ma ‐ ka lat sa iba’t ibang ban sa ang mga pa ki ki ba kang mang ga ga wa at pag ‐ la ban ng ma sa sa gi tna ng nag pa pa ‐ tu loy na pan da ig di gang kri sis ng ka pi ta lis mo, is tag na syong pang-e ‐ko nom ya, ma la wa kang ka wa lan ng tra ba ho, pag bu lu sok ng an tas ng pa mu mu hay, pag ta lim ng pan li pu ‐ nang di pag ka ka pan tay-pan tay, umi ig ting na im per ya lis tang pang ‐ hi hi ma sok, at tu mi tin ding in ter-im ‐per ya lis tang si ga lot na hu ma han ‐ tong sa ma gas tos na mga si ga lu ‐ tang mi li tar at mga ge ra. Sa mga sentro ng in ter na syu nal na ka pi ta lis mo, ma ra mi hang nag ‐ ba ba ngon ang mga mang ga ga wa at iba pang mga de mok ra ti kong uri sa pag hi ngi ni la ng dag dag na sa hod at mas ma bu ting kun di syon sa pag ga ‐ wa, at sa pag la ban sa im per ya lis ‐ tang mga ge ra at pang-aa pi. Su mi ‐ sik lab ang mga de mok ra ti kong pa ‐ ki ki ba kang ma sa sa US, kung saan ma bi lis na du ma mi ang mga wel ga noong na ka ra ang taon sa pag ha rap ng mga mang ga ga wa at anak pa wis
ANG BAYAN Marso 29, 2024 13sa ma ta ta as na tan tos ng impla ‐ syon. Mas ma la la ki pa ang mga de ‐ monstra syon at koor di na dong mga wel ga ng mga mang ga ga wa sa Eu ‐ ro pe para sa dagdag-sahod. Mu la na ka ra ang taon, mil yun- mil yon sa buong mun do ang lu ma ‐ hok sa mga de monstra syon na tu ‐ mu tu lig sa sa US at Zio nis tang Is ra ‐ el sa ge ra ng he no sid yo la ban sa ma ma ma yang Pa les ti no sa Gaza. May lu ma la kas ding pag tu tol sa pa ‐ tu loy na pag bi bi gay ng ma la king ayu dang mi li tar ng US at mga ban sa sa NA TO pa ra pa ta ga lin ang ge ra sa Uk rai ne la ban sa Rus sia. Ang lu ma ‐ la lang an yo ng im per ya lis tang pang-aa pi ay pu mu pu kaw sa ma ma ‐ ma yan na mag ta yo ng mga an ti-im ‐ per ya lis tang or ga ni sa syon, por ma ‐ syon at sentro ng pag tu tu lu ngan at koor di na syon, at mag su long ng mga kam pan ya at pa ki ki ba ka la ban sa im per ya lis tang pang hi hi ma sok, lu ‐ma la king gas tos sa mi li tar, pang- uu pat at pag ha han da ng ge ra. Pa tu loy na su mu su long ang ar ‐ ma dong pa ki ki ba ka sa iba’t ibang ban sa. Sa Myan mar, ang mga huk ‐ bong et ni ko ay nag su su long ng pa ‐ ki ki dig mang ge ril ya la ban sa pa sis ‐ tang re hi meng Tat ma daw. May ro ‐ ong mga re bo lu syo nar yong ar ma ‐ dong pa ki ki ba ka na pi na mu mu nu an ng mga pwer sang Marxis ta-Le ni ‐ nis ta sa Co lom bia, In dia, Kur dis ‐ tan, Pa les ti ne, Pe ru, Pi li pi nas, Tur ‐ key at iba pang ban sa. La ga nap ang kun di syon sa ma la king bi lang ng ban sa pa ra mag su long ng dig mang ba yan. Ang mga pro le tar yong re bo lu ‐ syo nar yong pwer sa sa buong mun do ay pa tu loy na nag pa pa la kas at nag ‐ si si kap na mag ta tag ng mga par ti do ko mu nis ta sa teo re ti kong ba ta yan ng Marxis mo-Le ni nis mo-Maois mo. Nag lu lun sad si la ng mga teo re ti ‐kong pag-aa ral upang la gu min ang ka ni lang mga ka say sa yan, mag sa ‐ ga wa ng pan li pu nang pag si si ya sat, at mag sa ga wa ng ma la wa kang pro ‐ pa gan da at pag-oor ga ni sa upang ma la lim at ma la wa kang umu gat sa ma sang mang ga ga wa at iba pang uring inaa pi at pi nag sa sa man ta la ‐ han. Ang wa lang ka lu ta sang im per ‐ ya lis tang kri sis ay nag bu bun sod ng kun di syon na pu mu pu kaw sa mil ‐ yun-mil yong ma ma ma yan na mag ‐ su long ng la hat ng an yo ng pag la ‐ ban. Usa pin lang ng pa na hon na, bu nga ng pag pu pun ya gi, ang mga pwer sang Marxis ta-Le ni nis ta ay ta ‐ ta yo sa una han ng mga ki lu sang ma sa at ar ma dong pa ki ki ba ka, at mag bu bu kas ng ba gong ka ba na ta sa ka say sa yan ng pa ni ba gong pan da ‐ ig di gang pag da lu yong ng mga so ‐ sya lis tang re bo lu syon at de mok ra ti ‐ kong re bo lu syong ba yan.

PDF Content:

---

1 IO STO CON LA CON LA PALESTINA NEL CUORE. ORA E SEMPRE RESISTENZ A Sostieni la campagna per ricostruire l’Asilo Vittorio Arrigoni a Gaza www.ricostruiamoasilovik.it Le compagne e i compagni del CSA Vittoria
2 Queste pagine non si arrogano presuntuosamente il compito di essere un documento storico. Non sono neanche un “bigino” sull’occupazione sionista né vogliono trattare della complessità del mondo Palestinese nella sua trasformazione ideologica politica e religiosa negli anni. Vogliono solo essere una nostra introduzione , supportata cronologicamente, alla comprensione della tragedia vissuta dal popolo Palestinese . Quasi un’immersione nella sofferenza, nel sangue e nella carne viva di un popolo che subisce, giorno dopo giorno, un ’ingiustizia storica imposta dall’occupazione sionista e dal colonialismo britannico e dalle pote nze imperialiste uscite vittoriose dalla Seconda guerra mondiale . A questo bambino tra le macerie di Gaza e all’intero popolo Palestinese perché non sia più costretto a vivere nella paura sotto un’occupazione criminale sulla sua terra . Alle italiane e agli italiani amanti della poesia e della pace . Ai Palestinesi di Ramallah, dove sono nato, di Ludd e Ramleh, dove sono nati mio padre e mia madre, i miei nonni e i miei bisnonni. Alle donne e agli uomini che lottano in Palestina e nella diaspora, con tanto amore, e con infinita ammirazione e rispetto per la loro Resistenza. Conquisteremo Libertà e Liberazione. Ritorneremo ! dedica di Saleh Zaghloul traduttore di “Inni Universali di Pace dalla Palestina" del grande poeta Palestinese Mahmud Darwish. Una Pulizia Etnica in una prospettiva di Genocidio che durano da quasi 80 anni. Quando dopo quasi 80 anni la Pulizia Etnica , la repressione quotidiana , la discriminazione e un sistema di Apartheid scandito da guerre e massacri , diventa dichiaratamente Genocidio , è necessario che la forza occupante costruisca una narrazione edulcorata della propria storia attribuendo a ll’altro, al “cattivo”, ogni responsabilità . Ai protagonisti della Nakba , agli occupati, a chi è stato scacciato dalla propria terra, agli schiavi che osano ribellarsi e per questo vanno puniti. A questo popolo p erché da più di 75 anni sfida uno degli eserciti più organizzati tecnologicamente e preparati militarmente grazie agli aiuti finanziari e militari degli USA e del blocco imperialista occidentale. Ed è questa narrazione che vogliamo provare sfatare una volta per tutte. 1948 - Deir Yassin - 9 aprile del 1948 - Se dovessimo fissare una possibile data di inizio del sempre più evidente il piano di pulizia etnica e del genocidio del popolo Palestinese potremmo partire dal massacro di Deir Yassin. In quel luogo e in quella data venne compiuto il primo orrendo massacro della popolazione civile Palestinese : 250 morti è il numero solo approssimativo di coloro che si rifiutarono di essere scacciati dalle loro case e furono per questo giustiziati. Il termine "giustiziati" non è utilizzato a caso ma proprio per spiegare la portata di quel massacro. Donne, uomini, bambine e bambini uccisi nelle loro case, nei cortili e per le stradine sterrate di quel piccolo paese che aveva deciso di ospitare le famiglie di profughi già
3 scacciati dal paesino limitrofo di Al- Birwa (paese natale di Mahmud Darwish) già devastato dalle squadracce armate sioniste. L'approssimazione dei numeri deriva dal fatto che, il giorno dopo, l'intero paese fu raso al suolo con le ruspe passando sopra ogni attività umana per annullarne la memoria. (come ora a Gaza) La completa distruzione di Deir Yassin, cancellata dalla cartina geografica, fu scientemente il monito sionista per il popolo Palestinese . La “banda Stern ”, organizzazione terroristica sionista, responsabile di quei massacri fu poi premiata con l'integrazione nel nuovo esercito israeliano. Il capo indiscusso di que sta orda di tagliagole era Ytzahak Shamir che, con que ll’eccidio accrebbe il suo prestigio fino a diventare primo ministro israeliano nel 1983… Con la banda Stern operava anche l' "Irgun", un'altra organizzaz ione paramilitare sionista che allo scioglimento , e attraverso alcune fusioni , diede vita al partito della destra sionista “Likud ” fondato da Menachem Begin. Ed è questa “la storia di pace” da cui nasce Israele. Il ritorno alla “loro terra promessa”. Massacro di Deir Yassin del 9 aprile 1948 A quei giorni di orrore potremmo far risalire la più evidente e disumana concretizzazione del piano strategico sionista di Theodor Herzl, scritto con il sangue dei Palestinesi e ufficializzato nel primo convegno sionista a Basilea nel 1897 . Il piano è quello di una colonizzazione forzata e di una Pulizia Etnica della Palestina : “Un popolo senza terra per una terra senza popolo” questo è il punto di partenza razzista e ferocemente colonialista del sionismo . Disconoscere l’esistenza di una popolazione e di una cultura di pace ha significato l’azzeramento di migliaia di anni di convivenza tra diverse etnie e confessioni religios e in Palestina. Possiamo quindi storicamente affermare che l' occupazione della terra Palestinese non sia iniziata con la proclamazione dello stato israeliano del 1948 ma, in base al progetto sionista -colonialista, si può evidentemente far risalire ad una fase preparatoria durata decenni . Il progetto sionista di occupazione della Palestina acquisì definitivamente maggiore forza propulsiva, quasi un via libera, dopo la Dichiarazione Balfour nel 1917 (Arthur Balfour - ministro degli esteri britannico) che confermava il supporto del governo britannico alla creazione di un “focolare nazionale ebraico”. Sempre nel 1917 il generale inglese Allenby a capo del corpo di spedizione britannico in Egitto, occupò Gerusalemme terminando l’occupazione dell’intera Palestina odierna nel 191 8 (nel 2024 sono 106 anni di occupazione !!).
4 Da “Storia moderna della Palestina . Una Terra, due popoli ” di Ilan Pappè: gli 800.000 abitanti furono immediatamente classificati dalla nuova amministrazione in base all’affiliazione religiosa: 650.000 musulmani, 80.000 cristiani e 60.000 ebrei inclusi i nuovi coloni sionisti. La presenza ebraica nel 1947 , dopo le spinte all’occupazione di terre Palestinesi della direzione sionista con la protezione inglese, si calcola infatti in 610.000 presenze. Il progetto sionista incomincia a realizzarsi ben sponsorizzat o dal colonialismo britannico ben soddisfatto di "tenere aperta la Porta d’Oriente ai commerci e alle truppe inglesi”. Come "riparazione" alla tragedia dell'Olocausto, l’Inghilterra imperialista e coloniale impose sulla sua vecchia colonia, la terra di Palestina, l'introduzione, in dosi sempre più massicce, di popolazione di religione ebraica fino a quando , il 14 maggio del 1948 , il sionista Ben Gurion annunciava la nascita dello stato d' Israele in Palestina. Una data questa, e u na "patria per gli ebrei di tutto il mondo" nata sulla base di una discriminazione religiosa, che invece verrà definita la Nakba ; la Catastrofe per i popoli arabi . Un punto di arrivo , ma anche una nuova testa di ponte del sionismo per l’espansione di una colonizzazione forzata già stabilizzata in terra Palestinese dopo anni di attività terroristica subita da più di 700.000 Palestinesi scacciati dalla loro terra con la distruzione di centinaia di villaggi . Un n uovo punto di partenza per la Pulizia Etnica per il Genocidio in divenire del popolo Palestinese . La vittima ha ucciso la propria vittima. Ed era mia la sua identità. (Mahmud Darwish - Inni universali di Pace della Palestina ) Ma da subito risulta chiaro che il sionismo ha fame della terra Palestinese e, senza alcuna opposizione della , già ben schierata, neonata Organizzazione delle Nazioni Unite ( O.N.U.1945 ), continua la Pulizia Etnica scacciando con la violenza la popolazione indigena impadronendosi della sua terra. La spinta sionista all'accaparramento di sempre maggiori fette di territorio non fu, ovviamente, un’avanzata pacifica ma avvenne a costo di guerre con un esodo di massa della popolazione Palestinese . Come breve inciso approfittiamo già da subito, per sfatare l'epica narrazione di un popolo organizzato e industrioso (i futuri israeliani), capace di trasformare il deserto in campi coltivabili e città moderne. Certamente la spinta iniziale all’ edificazione di un nuovo stato (peccato fosse sulla terra di un altro popolo) ebbe un ruolo sostanziale
5 ma, evidentemente, molto hanno fatto i capitali e il supporto tecnologico USA. e britannico. In Palestina però, già esisteva un'agricoltura diffusa e piccole cittadine, abitate da etnie diverse, contraddistinte da scambi commerciali e da una vivace produzi one e vita culturale. Riflessioni tratte dalla lettura di Ilan Pappè "10 miti su Israele ". La sintesi è che la Palestina , come terra e come popolo , esistev a ben prima della conizzazione sionista. 1956 - Nel 1956 avvenne una strage di popolazione civile inerme nella città Palestinese di Kafr Qasim, come narrato con orrore in "Trilogia Palestinese " dal poeta Mahmud Darwish , quando 49 contadini e contadine, tornando dai campi dopo una giornata di lavoro, furo no trucidati perché non avevano ottemperato (non erano st ati avvisati ) all’improvviso coprifuoco imposto dall'esercito occupante mentre erano nei campi a lavorare. Il processo, celebratosi solo per pacificare le proteste, durò a lungo con diverse sentenze sempre più lievi, sempre più inconsistenti… fino “alla condanna”, per il generale dell’esercito responsabile del massacro, al pagamento di una ammenda di 1 centesimo per la strage di 49 contadini e contadine. Mahmud Darwish in Trilogia Palestinese , nella narrazione dell’eccidio, e nel breve racconto del processo con le agghiaccianti dichiarazioni pubbliche dei responsabili, ci ritrova un giustificazionismo che risale al Vecchio Testamento: “……. non avranno mai fine, nel pensiero sionista, le innumerevoli giustificazioni della violenza armata ispirata persino dalla religione. Infatti, il Giosuè biblico è diventato un eroe israeliano contemporaneo per la ferocia con cui trattava i non ebrei. Questa ferocia, storicamente simile alle odierne prassi sioniste, è sia fonte d’ispirazione necessaria a chi prende decisioni politiche in Israele, sia sostrato culturale per la rinascita israeliana in Palestina, in modo da legittimare e legalizzare qualsiasi crimine compiuto per realizzare l’obiettivo sionista. ” Sangue versato, vite spezzate, terra rubata a chi ci viveva da generazioni, razzismo e colonialismo. Questo è il sionismo. Questo processo di esponenziale espansione coloniale produsse guerre e co nflitti dai quali i paesi arabi circostanti furono sconfitti per il generoso aiuto militare da parte dell'occidente. 1967 - Nel 1967 Israele attaccò simultaneamente l'Egitto la Siria e la Giordania, una guerra sopranominata la "guerra dei 6 giorni" per la breve durata del conflitto dalla quale usc ì vincitrice sia per l'effetto sorpresa che fece trovare le nazioni arabe impreparate, sia per l’enorme e decisivo supporto militare di USA e Francia in particolare con la fornitura di armi moderne e degli aerei Mirages che forn ì una schiacciante superiorità aerea. L'espansione territoriale israeliana è evidente e spiega oggettivamente le motivazioni del conflitto. La penisola del Siani, parte delle alture del Golan e Gerusalemme Est divennero parte dello stato sionista e il Sinai fu successivamente restituito all'Egitto solo dopo gli accordi di pace bilaterali del 1979. Il riquadro a seguire mostra chiaramente l’evidente riduzione delle terre abitate dai Palestinesi a favore di quelle occupate da israeliani e che, come continueremo a sottolineare , la spinta alla colonizzazione e alla Pulizia Etnica certamente non nasca con il governo Netanyahu o dopo il 7 ottobre 2023.
6 Questa è la migliore tragica risposta a chi, per ignoranza complice o per pregiudiziale odio razzista, parla a vanvera, dal punto di vista storico o attuale e attribuisce al popolo Palestrinese la mancanza di volontà di arrivare ad un progetto di Pace. Ma la Pace deve essere vera e soprattutto giusta. Ma la storia è in sé rivoluzionaria perché oggettiva e spazza via ogni congettura strumentale. Nel 1967 esplode il problema dei profughi Palestin esi. In Libano, come nella stessa Gaza e nei paesi arabi limitrofi, espulsi con la forza dalla Cisgiordania e dal nord della Palestina diventata Israele con la forza delle armi. In questo riquadro c'è la sintesi numerica di un dramma che fa parte del vissuto del popolo Palestinese che la narrazione sionista e occidentale vuole invece rimuovere. Esisteva precedentemente , a questo riguardo, una risoluzione dell'ONU, la n.194 del 1948 , che sanciva che i rifugiati potessero tornare nelle loro case da cui erano stati espulsi e che, chi non avesse voluto farlo, avrebbe dovuto godere di un giusto risarcimento ...forse i criminali sionisti l'hanno tradotta nell'odierna “giusta ” quantità di bombe sui campi profughi.
7 Significativa fu anche la risoluzione n.242 che, mentre aggiungeva l'inammissibilità del furto di territori mediante la guerra di conquista israeliana , non prendeva però in alcun modo in considerazione il diritto all'esistenza e all’ autodeterminazione del popolo Palestinese considerandolo solo un “insieme di profughi ” e per questo fu giustamente rifiutata dall' OLP, l'Organizzazione per la Liberazione del la Palestin a, (simile all’italiano C.L.N. Comitato di Liberazione Nazionale) del quale era dirigente politico riconosciuto il comandante Yasser Arafat. Queste risoluzioni rimasero in ogni caso inattese, come le centinaia di altre che seguirono e come quelle odierne , anche per il voto contrario all’ Onu dell’amico e complice amerikano per proteggere smaccatamente e impunemente il fratellino terrorista Israele. Possiamo però anche dire che queste risoluzioni hanno molte volte rappresentato l'ipocrita faccia pulita degli stessi assassini che garantivano e garantiscono l'impunità ad Israele e difatti quell'esodo di massa trasformò l'intera regione con decine di campi profughi ormai definitivi. 1968 - Il conflitto intanto continua con una guerra di logoramento inframmezzat a da episodi di scontro aperto che diventano maggiormente rappresentativi. Tra questi assume una valenza importante quello del villaggio di Karame nel marzo del 1968 dal quale la Resistenza Palestinese , con il supporto delle forze Giordane, uscì vittoriosa infliggendo un duro colpo all'immagine dell' invincibilità dell’ esercito occupante. Segnaliamo questo episodio perché esaltò la figura dei Fedayyn come Partigiani vittoriosi nell’immaginario del popolo Palestinese e rilanciò l'OLP , con l’adesione in massa di migliaia di nuovi combattenti, a tal punto che Yasser Arafat defin ì questa battaglia “Karameh ” che in arabo significa " Onore" … 1969 - Golda Meir, celebrata premier donna e icona dell’Israele laburista, in un’intervista del 1969 al “ Sunday Times ” dichia ra che “Non esiste qualcosa come un popolo Palestinese . Non è che siamo venuti, li abbiamo buttati fuori e abbiamo preso il loro paese. Essi non esistevano ”. 1970 - E poi accadde il “settembre nero ” Palestinese del 1970 quando il re Hussein di Giordania, con la supervisione militare USA e l'aiuto materiale dell'aviazione israeliana, assassinò molte migliaia di P alastinesi . L’obiettivo era scacciarli dalla Giordania per la paura che la presenza di affollatissimi campi profughi , dove anche la Resistenza fosse accolta raccogliendo consensi , potesse compromettere i rapporti con le potenze i mperialiste occidentali. Un'altra ferita indimenticabile inflitta e altro sangue del popolo Palestinese versato per il tradimento di un governo a parole amico. 1973 - Nell'ottobre del 1973 scoppi ò invece quella che venne chiamata dagli israeliani "la guerra del kippur" quando il successo iniziale delle truppe egiziane e siriane, ingrossate da presenze Palestinesi e di altri stati arabi, fu annullato dal contrattacco israeliano coperto dall'aviazione USA. Anche in questo caso, come nel 1967, l'esercito d'occupazione sionista procedette alla rapina di nuove terre soprattutto sulle alture del Golan importanti sia dal punto di vista militare sia dell'approvvigionamento idrico di israele e delle nuove colonie già insediate in Siria . Ancor oggi israele occupa una parte del Golan e le macerie circostanti testimoniano il bombardamento a tappeto sulla popolazione civile. In particolare, l'esercito sionista, con al comando il terrorista Ariel Sharon, procedette al massacro , senza giustificazione alcuna, di 270 lavoratori egiziani insediati nella penisola del Sinai praticando l'ennesimo esempio di Pulizia Etnica. L'ingente arrivo di finanziamenti USA all'Egitto port ò, nel 1978 a Camp David, ad una pace tra Israele ed Egitto con la ciliegina sulla torta dell'ipocrisia occidentale, della consegna del premio Nobel per la Pace ad Anwar Sadat, l'allora presidente egiziano, e al terrorista Genocida Menachem Begin. Un premio Nobel allo stesso Begin a capo della banda di assassini Irgun che insieme alla banda Stern aveva cancel lato dalla cartina geografica il paese Palestinese Deir Yassin !! 1976 - Tall el Zaatar, La Collina del Timo
8 Passano 3 anni e arriviamo ad un'altra data impressa con il sangue nella storia del popolo Palestinese . Tall el Zaatar, in italiano La Collina del Timo. Lasciamo la parola allo scomparso compagno Stefano Chiarini che ne fu testimone politico: "L’assedio e la distruzione del campo di Tall el Zaatar costituisce l’epilogo di un vero e proprio processo di pulizia etnica ante litteram, portata avanti dalle milizie falangiste cristiane per eliminare dalla parte orientale di Beirut, da loro controllat a, qualunque presenza Palestinese , musulmana, progressista ”. Il 22 giugno 1976 cominci a l’assedio con ingenti forze schierate intorno al campo profughi. Il campo viene “sigillato” senza alcun aiuto alimentare e con l’interruzione dell’accesso all’acqua. Giorno dopo giorno le artiglierie falangiste martellano Tall el Zaatar. Per rifornirsi d’acqua gli abitanti devono uscire allo scoperto e raggiungere uno della ventina d ei punti di distribuzione disponibili: un migliaio di cecchini appostati sugli edifici più alti dei quartieri circostanti tiene sotto tiro le fontanelle, facendo centinaia di morti. Non sono pochi gli occupanti del campo che muoiono di fame, di sete, di tetano, di cancrena. Dopo 52 giorni di assedio l'OLP, per fermare il massacro, accettò la resa con la condizione che gli scampati possano uscire incolumi dal campo. La Croce Rossa e le organizzazioni internazionali garantirono questa condizione sottoscritta anche dagli assassini falangisti braccio armato del sionismo in libano ma l'accordo non fu rispettato. Nello stesso giorno della resa si contano 2000 morti sbranati dagli aguzzini , su un totale di più di 3000 morti. Donne, uomini, anziani, bambine e bambini assassinati mentre uscivano dal campo, con torture ed esecuzioni. I corpi vennero seppelliti e ricoperti con il cemento. Questa è la pace israeliana. (Brani liberamente aggregati da diversi resoconti ) 1982 - E poi ancora nel 1982 l’orrore di Sabra e Chatila che facciamo descrivere da questo struggente brano poetico composto da Mahmud Darwish dopo il disumano massacro: … No, non ho un esilio per poter dire: ho una Patria. Dio che tempi! Sabra dorme e il pugnale fascista si sveglia Sabra chiama... chi chiama? Tutta questa notte è mia, e la notte è sale il fascista le taglia il seno e la notte si r educe, balla intorno al suo pugnale e lo lecca. Canta per la vittoria del cedro, e toglie Lentamente … lentamente la carne dalle ossa e stende i brandelli sul tavolo e continua il suo ballo il fascista e sogghigna agli occhi sospesi ed è pazzo di gioia e Sabra non è più corpo la ricompone come vuole il suo istinto, e la forgia la sua volontà. E le ruba un anello di carne, e riconosce nel sangue la sua immagine ed è mare ed è terra ed è nuvola ed è sangue ed è notte
9 ed è sabato ed è Sabra. Sabra è l'incrocio di due strade su un corpo Sabra è la discesa dell'anima in una pietra Sabra è nessuno Sabra è l'immagine del nostro tempo fino all'eternità Mahmud Darwish da “Inni universali di Pace dalla Palestina ” L'esercito israeliano circondò in forze il campo profughi e lo illumin ò a giorno con i suoi fari affinché nessuno potesse sfuggire alla morte. Era il settembre 1982 e, dopo mesi di assedio di Beirut ed il massacro della popolazione civile, l’OLP firmò un accordo accettando il trasferimento a Tunisi dei circa 15 .000 combattenti presenti nel campo , ponendo la condizione che venisse garantita assoluta protezione al le donne , agli anziani e alle bambine e ai bambini rimasti nel campo. Il comando USA si assunse questa responsabilità insieme a i comandi militari italia ni e franc esi (le famose forze di interposizione) e invece... dalle prime luci dell'alba del 6 settembre incominciò il massacro. Per due giorni e due notti i fascisti della falange cristiano -maronita fecero scempio dei corpi di donne e anziani, bambine e bambini. Decapitazioni e smembramenti, stupri ed esecuzioni, con una caccia al Palestinese nei vicoli stretti del campo profughi illuminati dai potenti fari israeliani, testimoniati dalla stampa internazionale appena le venne permesso di entrare nel campo tra mucchi di cadaveri sventrati : “Furono le mosche a farcelo capire. Erano milioni e il loro ronzio era eloquente quasi quanto l’odore. Grosse come mosconi, all’inizio ci coprirono completamente, ignare della differenza tra vivi e morti. ” Dalla t estimonianza di Robert Fisk giornalista statunitense che invitiamo a leggere. https://nena -news.it/sabra -e-shatila -ce-lo-dissero -le-mosche/ Ma contro questa ingiustizia storica , avvallata e protetta p oliticamente e militarmente dalle potenze occidentali , crebbe la rabbia nella società ma soprattutto nei giovani Palestinesi. 1987 - Come un'onda che si alza sempre di più, la rabbia Palestinese alla fine esplode quando nel 1987 scoppi a la PRIMA INTIFADA, passata alla storia come l’Intifada delle Pietre. Una ribellione eroica del popolo Palestinese che scese in piazza e si scontrò con le pietre contro carri armati e contro l'occupazione militare israeliana che negava loro il diritto stesso all'esistenza come popolo sulla propria terra. Ragazzi e ragazze di giovane età, ma anche moltissimi bambini, hanno partecipato alla Prima Intifada pagando, per questo loro protagonismo, un altissimo tributo di sangue.
10 Della "Prima Intifada", oltre all'approssimativo numero di circa 1 .100 palestinesi assassinati dalle forze armate sioniste (la stessa approssimazione del numero dei morti è significativo della valenza Genocida della repressione) è rimasto famoso l'ordine alle truppe dell'allora ministro della difesa Isac Rabin (un altro futuro premio nobel per la pace …), di “spezzare le mani e le gambe dei palestinesi” . Compito eseguito con dedizione dall'esercito di torturatori come monito a cessare la Resistenza . E il cosiddetto “mondo civile ” rimase a guardare, allora come oggi. 1993 - Gli accordi di Oslo del 1993 , tanto enfatizzati dagli amici dei sionisti come occasione persa per la pace, sono stati al contrario un tragico esempio di pacificazione sotto il ricatto della fame e di una guerra continua . Questi “accordi” in sostanza istituzionalizzavano la dipendenza e la subordinazione del popolo Palestinese al regime sionista senza alcun riconoscimento ufficiale di un possibile stato Palestinese e senza alcuna concessione sul mettere fine all'occupazione con esplicito ritorno ai confini del 1967. Gli accordi permisero di smembra re ancora di più la Palestina con l’esponenziale moltiplicarsi di nuove colonie israeliane in terra Palestinese all'insegna del progetto sionista di una nuova “Grande Israele ”. Invitiamo a leggere, per non dilungarci, questo articolo della rivista indipendente di Pagine Esteri che illustra l'ingiustizia sostanziale e il disastro causato da questo accordo: https://pagineesteri.it/2023/09/13/primo -piano/30 -anni-accordo -oslo-un-disastro -per-i- palestinesi -con-danni -andati -oltre-ogni-previsione/ Dal riquadro risulta evidente la dispersione e l’isolamento degli insediamenti Palestinesi.
11 Simili a ghetti, ai “bantustan ” sudafricani all'insegna di un Apartheid subìto dalla popolazione Palestinese e diventato legge di stato. Comunità Palestinesi non in connessione tra di loro e controllate militarmente dall'esercito occupante. Il massimo dirigente dell’OLP , Yasser Arafat , nome di battaglia Abu Ammar , accettò questa che oggettivamente rappresentava una capitolazione per le aspirazioni all a Autodeterminazione del popolo Palestinese . Il Fronte Popolare per la Liberazione della Palestina - FPLP - si oppose a questa decisione, messa in discussione, ma in maniera più attendista, anche da altre organizzazioni della Resistenza Palestinese come il Fronte Democratico per la Liberazione della Palestina – FDLP – e settori della stessa Fatah di cui era dirigente Arafat. Ma l’accordo fu accolto. 1994 - Nel frattempo, nel febbraio del 1994, per protesta contro un accordo che la destra sionista considerava persino troppo apert o al dialogo, un estremista religioso israeliano entrò nella moschea di Hebron armato di un fucile mitragliatore e uccise 29 fedeli musulmani durante la preghiera, ferendone altri 125. 2000 – E arriviamo al 2000 quando, dopo anni di ingiustizia e violenza, si alza un’altra grandissima ondata di orgoglio Palestinese e scoppia la SECONDA INTIFADA . Un’insurrezione di popolo che da Gerusalemme si propaga a tutta la Palestina. Un segnale al mondo sull'insopportabile condizione di un popolo martirizzato e colonizzato che si ribella ai colonizzatori con ogni mezzo necessario . La scintilla che diede inizio alla seconda Intifada fu innescata dal gesto di disprezzo del sionista terrorista Ariel Sharon per la maggioritaria identità religiosa musulmana Palestinese . Incominciò infatti le sue provocatorie "passeggiate" sulla spianata della Moschea di Al Aqsa a Gerusalemme , luogo sacro per l'islam , di cui Israele rivendicava e rivendica arbitrariamente il possesso in nome del progetto sionista della “ Grande Israele”. Operazione di provocazione tanto cara ai sionisti a tal punto che , il ministro israeliano sionista fascista suo emulo Itamar Ben Gvir , la ripeterà nel gennaio del 2023 . Con l’ovvio seguito di aggressione con i fucili usati come clave sui fedeli riuniti in preghiera sin dentro la stessa moschea. Immagini che hanno fatto il giro del mondo , rappresentazione plastica di suprematismo e di disprezzo per il credo religioso altrui . Una provocazione che accenderà il fuoco della protesta fino ad arrivare alla risposta armata Palestinese del 7 ottobre dello stesso anno.
12 IL MURO DELLA VERGOGNA E DELL’APARTHEID 2002 - Nel 2002 la Knesset, il parlamento israeliano, vota la costruzione del Muro dell'Apartheid , un muro della vergogna che divide, impedendone il transito, la Palestina in micro -aggregazioni a cui è resa difficile se non impossibile la libera circolazione da un luogo all'altro senza la certificazione dell'assoluta necessità a discrezione dell'esercito occupante. Il Muro rappresenta già visivamente in sé un atto evidentemente odioso e violento : le lunghe code ai check -point israeliani in terra Palestinese incarnano fisicamente il concetto di discriminazione e di arbitrio : uomini in armi che , sotto la bandiera di uno stato occupante, gestiscono e definiscono quotidianamente 2 volte al giorno la libertà individuale di spostamento, di lavoro, di cura e sostanzialmente di vita . Una vergogna mondiale criticata da molti ma… israele non si tocca, anzi il suo univoco e autoproclamato diritto alla difesa gli garantisce ogni giustificazione fino al genocidio odierno. Citiamo, a questo proposito, un articolo “edulcorato” della rivista Limes del 201 0, aggiornato nel 2015 , che parla della cittadina Palestinese di Qalqilya : “Il muro che circonda Qalqilya rende la città un giardino segreto con un’unica entrata ed un’unica uscita. Questa zona rappresenta un esempio lampante dello strangolamento sociale ed economico che subiscono quotidianamente alcune comunità locali.” Ma torniamo indietro al periodo successivo agli accordi di Oslo per ricordare che, dopo anni di continue aggressioni al popolo Palestinese , il comandante Yasser Arafat torn erà ad assumere il ruolo di simbolo della stessa identità Palestinese , quando le forze armate israeliane cerc heranno di annientarlo assediandolo nel suo quartier generale ridotto ad un cumulo di macerie, la Muqata , a Ramallah. Dal suo assedio Arafat rifiuta ogni proposta di resa al terrorista Sharon dichiarando che “il popolo Palestinese è un popolo di giganti”. Yasser Arafat diventa così un ingombrante ostacolo per le trattative in corso tra il governo israeliano, supportato in questo dagli USA e la dirigenza dell’ANP, l’Assemblea nazionale Palestinese , ormai corrotta e decisa a salvaguardare i propri privilegi e il proprio clientelismo sulla pelle del popolo Palestinese e della sua Resistenza fino al la collaborazione con il nemico. Arafat morirà l’11 novembre del 2004 assassinato con il polonio come si scopr ì con una tardiva autopsia nel 2012. A fronte de i depistaggi dei servizi segreti francesi, u.s.a e israeliani, possiamo però affermare che Arafat fu ucciso dai soliti assassini dei servizi di sicurezza israeliani con l’aiuto della dirigenza dell’ANP che voleva sbarazzarsi di un simbolo così importante di Resistenza per il popolo Palestinese .
13 Sempre nel l’aprile del 2002, israele lanciò l’operazione militare “Scudo Difensivo” (costantemente in cerca di giustificazione…) invadendo per 12 giorni la città di Jenin nella Cisgiordania occupata. Questo massacro della popolazione civile e la distruzione di case in funzione di una prossima colonizzazione , furono tragica ispirazione per il regista Mohammad Bakri che girò nei giorni successivi il film/documentario Jenin -Jenin con interviste ai testimoni della strage di civili . Il filmato , tutt’ora censurato in Israele , è dedicato a Iyad Samoudi , il produttore esecutivo, assassinato dall’esercito israeliano poco dopo la fine delle riprese. 16 marzo 2003 - Rachel Corrie , attivista statunitense dell’International Solidarity Movement, viene schiacciata da una ruspa dell'esercito israeliano perché si era interposta per impedire la distruzione della casa di un medico nella striscia di Gaza. 2007 - Dopo qualche anno di assassini e stragi in un a condizione di assoluta impunità e di assoggettamento del popolo Palestinese all’espansionismo sionista -israeliano , arriviamo a d una nuova misura repressiva per strangolare economicamente il popolo Palestinese riducendolo alla fame. Israele dichiara e mette in pratica un ferreo embargo che dura ancor oggi. Dal 2007 è chiusa ogni via d’accesso inclusa la restrizione dello spazio di mare agibile dai pescatori palestinesi con il risultato di ottenere la drastica diminuzione del sostentamento alimentare derivato dalla pesca. Questa misura terroristica rappresenta l ’arrogante vendetta israeliana contro il popolo Palestinese “colpevole ” di aver decretato la vittoria elettorale dell’organizzazione politico -confessionale Hamas , alle elezioni politiche del 2006 , per la sua intransigente opposizione al sionismo e per una forte presenza territoriale di supporto alla popolazione contrapposta ad un’ ANP sempre più “collaborativa” e piegata alle imposizioni USA e israelian e. Il FPLP Fronte Popolare per la Liberazione della Palestina , schierato politicamente in senso marxista e laico, paga l’isolamento politico e la repressione di entrambe le due formazioni politiche maggiori . 2009 – “Operazione Piombo Fuso” Il risultato di questa guerra durata 22 giorni fu di circa 1420 morti di cui circa 300 bambine e bambini. Circa 3000 case distrutte e 20.000 danneggiate perseguendo lo strategico obiettivo sionista -israeliano di provocare la dispersione e la migrazione forzata della popolazione Palestinese verso altri paesi del mondo arabo .
14 Vittime ma anche eroici combattenti. Cluster Bomb e Fosforo Bianco furono utilizzati soprattutto in aree altamente abitate come segnale Genocida e di certa impunità dai vigliacchi assassini sionisti. Dal rapporto di 117 pagine di Amnesty International chiunque può dedurre che queste armi “vietate e illegali” insieme alle altre armi considerat e “legali”, furono utilizzate contro la popolazione civile senza possibilità di fuga ( proprio come ora a Rafah con 1.500.000 persone chius e tra il muro del la frontiera e i carri armati ). Donne e uomini assassinati dalle bombe mentre dormivano o nei cortili dei vicoli di Gaza mentre stendevano il bucato, bambini colpiti sul letto o sul tetto mentre giocavano . Amnesty testimonia inoltre di numerosissimi casi di ambulanze e infermieri colpiti mentre prestavano soccorso. Ma un altro dato avrebbe dovuto far insorgere l’autonominato “mondo civile”. Venne infatti accertato che israele avesse sperimentato una nuova tipologia di ordigni contenenti metalli pesanti tossici con un raddoppio, su base annua, del numero di neonati affetti da qualche patologia anche grave e/o deformante. In soli 22 giorni di guerra . Ci chiediamo retoricamente se si sia forse voluta applicare , su scala maggiore , la ricerca eugenetica di Joseph Mengele, l’angelo della morte di Auschwitz -Birkenau. Tutto q uesto è nazismo. Tutto questo è Genoci dio. Perché sionismo , suprematismo, razzismo e nazismo sono ugualmente basati sul la subordinazione di un altro popolo. Sionismo e nazismo sono in particolare fondati sulla scientifica eliminazione del popolo individuato come nemico.
15 E infatti: “Dopo le operazioni di Gaza, il Comitato di ricerca sulle nuove armi (Nrwc), un gruppo basato in Italia di scienziati e medici che studiano gli effetti delle armi non convenzionali e le ripercussioni a medio termine sui residenti in aree affette da conflitti, rilevò che furono effettivamente impiegati esplosivi contenenti fosforo bianco e un elemento metallico ad alto contenuto cancerogeno. Ulteriori analisi sulle aree bombardate riscontrarono la presenza di metalli dannosi per i sistemi nervoso e riproduttivo degli esseri umani.” Una scelta politico -militare che ha reso esplicito l’intento Genocida di questa guerra. 14 aprile 2011 - Vittorio Arrigoni viene sequestrato da una banda fondamentalista manovrata dal Mossad e ucciso il giorno dopo essere stato brutalmente torturato. Vik raccontava la tragedia quotidiana e l'orrore di una vita sotto occupazione. Il suo “Restiamo umani ”, è un insegnamento che tutto il mondo oggi ancora riconosce. 2012 - Come monito al popolo Palestinese che non accetta la segregazione e l’occupazione, Israele scatena l’operazione “Pilastro di Difesa” che inizia con l’assassinio mirato di un dirigente di Hamas continuando con l’uccisione di oltre 165 palestinesi (tra cui più di 30 bambini ) in poco più di 7 giorni . 2014 - Israele va avanti con le guerre al popolo Palestinese a Gaza e lancia nel 2014 l’operazione “ Barriera Protettiva” . Per noi parla un reportage del 2014 del prezioso giornalista Michele Giorgio : “Siamo ormai al 24esimo giorno di “Barriera Protettiva ” i numeri ormai toccano quelli di Piombo Fuso . Per molti l’operazione in corso è molto più devastante di quella che fu l’offensiva del 2008 -2009 per il livello altissimo di distruzione e il numero di sfollati, elevatissimo a causa dei bombardamenti diretti contro abitazioni civili. A Gaza non c’è più elettricità: dopo il bombardamento dell’unico impianto elettrico della Striscia, gran parte della popolazione ha la corrente per due ore al giorno, ma nel centro dell’enclave è completamente assente. ” I morti, una volta finita l’aggressione, saranno circa 2300 tra cui approssimativamente 570 bambine e bambini con il solito corollario di centinaia di migliaia di sfollati per le case scientificamente distrutte . 2018 – Nel luglio del 2018 avviene un salto di qualità nella strategia sionista nei confronti delle popolazioni arabe. La Knesset, il parlamento israeliano, stabilisce e istituzionalizza la trasformazione di Israele in “stato nazionale del popolo ebraico” . In questa “Legge fondamentale” viene sancito che Israele è il luogo dove il diritto
16 all’autodeterminazione è limitato solo agli ebrei e che Gerusalemme dovrà essere la capitale di questo stato. Peccato che la bellissima Gerusalemme sia universalmente riconosciuta come elemento centrale delle tre religioni monoteiste Cristiana, Musulmana, Ebraica e che a Gerusalemme si trovino la Basilica del santo Sepolcro e la Moschea di Al Aqsa punti di riferimento fondanti e irrinunciabili per le fedi cristiana e musulmana. Sottolineare una discriminatoria limitazione del diritto individuale, vincolandolo ad una appartenenza religios a, evidenzia l’oppressione di ogni altra componente etnica o religiosa che viva sullo stesso territorio a cui non vengono garantiti, per la prima volta per legge, gli stessi diritti. Il presupposto ideologico di questo fondamentalismo e del suprematismo e braico si ritrova in pieno nell’affermazione del ministro israeliano Bezalel Smotrich: “i Palestinesi non esistono, sono un’invenzione di meno di 100 anni fa ”, “i palestinesi non esistono perché non esiste un popolo Palestinese ”. Questo è un salto di qualità, legislativo, ideologico e culturale raccolto dal sionismo nella trasformazione del popolo ebraico da “popolo eletto”, come nel credo religioso ebraico , in “popolo suprematista”. Questa “Legge Fondamentale” sancisce una differente legislazione tra la popolazione arabo -Palestinese , che da millenni vive su quella terra, e i nuovi insediamenti di donne e uomini di fede ebraica. Ma non basta; questa legge sancisce il “diritto al ritorno” (???) di qualsiasi ebreo voglia… andare ad occupare un nuovo pezzo di terra sottraendola ai Palestinesi. Mentre ai più di 6.000.000 di profughi Palestinesi, nonostante la carta (straccia ) di numerose risoluzioni ONU, non viene riconosciuto alcun diritto se non quello di sopravvivere in un campo profughi. Le grandi chiavi in ferro che spesso si vedono nei cortei in Palestina, o in piazza nelle mani delle donne e degli uomini delle Comunità Palestinesi, sono le chiavi di casa simbolo del RITORNO per milioni di profughi . Rappresentano le vere chiavi, ancora in mano ai legittimi proprietari, delle migliaia di case da cui i palestinesi sono stati scacciati con il terrorismo a partire dalla Nakba. LE CHIAVI SONO ACCOMPAGNATE DAL GRIDO “RAJA” CHE VUOL DIRE RITORNO . La questione dei profughi, nonostante il suo enorme numero, non viene però mai trattata né riconosciuta da Israele . Il loro DIRITTO AL RITORNO , che il popolo Palestinese rivendica (e noi con loro) deve essere parte integrante di un percorso per una pace vera e Giusta per il popolo Palestinese . Ma torniamo al quadro generale e arriviamo , per estrema sintesi , all'oggi mostrando gli effetti del muro dell'Apartheid, della colonizzazione e degli in sediamenti israeliani , della rapina della terra Palestinese e della Pulizia Etnica sionista in Cisgiordania ( West Bank).
17 A Gerusalemme sempre a proposito dell’Apartheid israeliano. 2022 - Riprendiamo ancora una sintesi tratta da “Pagine Esteri” del gennaio 2022: …secondo il diritto Internazionale (??) Gerusalemme Est è considerata un territorio occupato come Gaza e la Cisgior dania , ma Israele ha proceduto ad una annessione formale in aperta contravvenzione al diritto internazionale e alle diverse risoluzioni adottata dia dall’Assemblea generale che dal Consiglio di Sicurezza d elle nazioni unite. Di fatto, nel corso degli anni, Israele ha insediato popolazione ebraica nei
18 quartieri palestinesi, attraverso la costruzione di vere e proprie colonie, l’occupazione di singole case, come nei quartieri di Silwan e Sheikh Jarrah, e attraverso la confisca di aree da destinare alla costruzione di basi militari o progetti pubblici qua li strade, centri turistici, aree archeologiche e parchi naturali. Nella zona, infatti, il governo israeliano ha espropriato il 38% del territorio per la costruzione di insediamenti e basi militari e, ad oggi , vi sono 11 colonie abitate da un totale di circa 210.000 colon i. Sono stati, inoltre, creati quattro grandi parchi nazionali che occupano il 22% dell’area di Gerusalemme Est. APARTHEID E DISCRIMINAZIONE SANCITA DALLA LEGGE ISRAELIANA : … secondo il diritto di quel “fulgido esempio di democrazia”… che è Israele , i Palestinesi di Gerusalemme non godono di una piena cittadinanza ma di uno status di residenti permanenti , che in via teorica garantirebbe gli stessi diritti sociali dei cittadini israeliani, ma in realtà non consente di accedere ai pubblici uffici o votare alle elezioni nazionali. Ancora a p roposito di legislazioni discriminatorie e dell’apartheid: nel gennaio 2022 , qualcosa come 70 famiglie minacciate di sfratto , vivevano da decenni nel quartiere di Sheikh Jarrah a Gerusalemme Est.
19 Le forze armate procedettero agli sfratti e agli arresti delle famiglie Palestinesi con la solita particolare violenza che è loro consona , nascondendosi dietro ad una legge promulgata in Israele con la quale i residenti ebrei prima del ’48 possono vantare il diritto al possesso del la terr a sulla quale sono state costruite quelle case . Ai Palestinesi scacciati dalla loro terra e diventati profughi con la Nakba questo diritto non viene però concesso. Qualche mese dopo, nel maggio 2022 , durante un’operazione di polizia gestita a colpi di fucile contro i manifestanti, veniva deliberatamente assassinata, come da conferma e condanna ufficiale di una commissione d’ inchiesta delle nazioni unite, la giornalista di Al Jazeera Shireen Akleh con un unico colpo alla testa. Insieme a lei veniva ferito il giornalista Ali Sammoudi mentre insieme, con ben evidenti giubbotti antiproiettile marchiati PRESS testimoniavano la violenza delle forze armate israeliane contro la popolazione civile che manifestava. L’allora ministro Lapid , rivendicando “la superiore etica dell’esercito israeliano” , commentò le critiche all’assassinio e la stessa condanna ONU con la solita arroganza israeliana : “Nessuno ci può fare la morale sul comportamento in guerra” …… E arriviamo a Gaza i cui numeri sono certamente conosciuti ma ben esemplificati da questa nota grafica. Gaza è un lager a cielo aperto emblema della sofferenza ma anche della Resistenza di un Popolo. La situazione a Gaza, da tempo umanamente intollerabile , è ormai di un orrore oltre l’immaginabile perché, mentre scriviamo, sta per incominciare la Soluzione Finale mirata sul milione e mezzo di profughi concentrati in condizioni disumane nei pressi del valico di Rafah. Mentre l’ esercito sionista schiaccia la popolazione Palestinese sul confine con l’Egitto, g li USA premono su Israele perché il conflitto trovi una qualsiasi risoluzione “più umana” solo per la paura di un’escalation militare che possa toglier le risorse e attenzione dal prossimo “confronto” con la Cina . Ma il cane pazzo Netanyahu spinge per una “soluzione finale ” per il popolo Palestinese , con la scusa della lotta al terrorismo , per poi poter vantare un risultato militare che gli garantisce la sopravvivenza politica. Una ben strana accezione questa del concetto di “terrorismo” , con un implicito senso di condanna che si riversa su chi combatte senza divisa , ma che non si può mai applicare al “legittimo diritto al Genocidio ” dell’esercito israeliano. D’altra parte, la storia ci ha insegnato che la cosiddetta “lotta al terrorismo” ha coperto le peggiori nefandezze sul piano della repressione ai movimenti d’opposizione di classe per riportarli su un piano di compatibilità politica, come anche sul piano internazionale delle “guerre umanitarie” o per “esportare la democrazia ”, in realtà guerre di rapina contro paesi che non si piegano alle potenze imperialiste E qui sarebbe lungo il lugubre elenco delle guerre di rapina imperialista che hanno raso al suolo interi paesi e intere popolazioni con una scia di sangue che ha fomentato un ovvio e inesauribile odio verso “l’occidente democratico” per la sua struttura politico -economic o- militare di blocco imperialista USA-NATO -Europa.
20 Ma sulla sofferenza, la disperazione, il coraggio e la determinazione della popolazione di Gaza oggi torneremo in seguito , affidandoci ora ad un brano , drammatico ed “enorme” per la sua potenza evocativa, composto nel 1973 da Mahmud Darwish intitolato “Silenzio per Gaza” : Gaza “Si è legata l’esplosivo alla vita e si è fatta esplodere. Non si tratta di morte, non si tratta di suicidio. È il modo in cui Gaza dichiara che merita di vivere. Da quattro anni, la carne di Gaza schizza schegge di granate in ogni direzione. Non si tratta di magia, non si tratta di prodigio. È l’arma con cui Gaza difende il diritto a restare e snerva il nemico. Da quattro anni, il nemico esulta per avere coronato i propri sogni, sedotto d al flirtare con il tempo. Eccetto a Gaza. Perché Gaza è lontana dai suoi cari e attaccata ai suoi nemici. Perché Gaza è un’isola. Ogni volta che esplode, e non smette mai di farlo, sfregia il volto del nemico, spezza i suoi sogni e ne interrompe l’idillio con il tempo. Perché il tempo a Gaza è un’altra cosa, perché il tempo a Gaza non è un elemento neutrale. Non spinge la gente alla fredda contemplazione, ma piuttosto ad esplodere e cozzare contro l a realtà. Il tempo laggiù non porta i bambini dall’infanzia immediatamente alla vecchiaia, ma li rende uomini al primo incontro con il nemico. Il tempo a Gaza non è relax, ma un assalto di calura cocente. Perché i valori a Gaza sono diversi , completamente diversi. L’unico valore di chi vive sotto occupazione è il grado di Resistenza all’occupante. Questa è l’unica competizione in corso laggiù … Gaza non è un fine oratore, non ha gola, è la sua pelle a parlare, attraverso il sangue, il sudore, e le fiamme … Per questo il nemico la odia fino alla morte, la teme fino al punto di commettere crimini e cerca di affogarla nel mare, nel deserto, nel sangue . I nemici possono avere la meglio su Gaza. Il mare grosso può avere la meglio su una piccola isola. Possono tagliarle tutti gli alberi. Possono spezzarle le ossa. Possono piantare carri armati nelle budella delle sue donne e dei suoi bambini. Possono gettarla a mare, nella sabbia o nel sangue. Ma lei: non ripeterà le bugie. Non dirà sì agli invasori. Continuerà a farsi esplodere. Non si tratta di morte, non si tratta di suicidio. Ma è il modo in cui Gaza dichiara che merita di vivere. Mahmud Darwish
21 Non crediamo ci possano essere commenti sufficienti davanti al senso di disperazione, di coraggio e determinazione che emergono da questa prosa poetica di Mahmud Darwish. Possiamo solo invitare caldamente a leggerlo su “Trilogia Palestinese ”. Ma torniamo allo stillicidio di violenza quotidiana sionista. Quello che segue è il grafico sull'occupazione israeliana fino al 2014. Mentre i dati ufficiali di agenzie internazionali parlano di un totale di circa 750.000 coloni attualmente insediati in Cisgiordania . Come ben evidenziato , nel riquadro a seguire, è evidente la sempre maggiore riduzione delle terre abitate dai Palestinesi a favore di quelle occupate da israeliani. Risulta sempre più chiaro che la spinta alla colonizzazione e alla Pulizia Etnica non nascano certamente con il governo Netanyahu o dopo la risposta militare della Resistenza Palestinese del 7 ottobre 2023. SMASCHERIAMO LA PROPAGANDA SIONISTA DI OGNI TENDENZA Nel racconto filo -sionista pare che prima del 7 ottobre andasse “tutto bene” … Sembra n on sia mai esistita alcuna occupazione della terra di Palestina e che non esista un profondo fiume di sangue Palestinese che unis ca l’orrore del passato ad un presente altrettanto tragico . Questo è invece quello che vogliono farci credere e che sostengono gli imbonitori dei media nazionali (giornali e televisioni ), anche solo un po' meno crudelmente filosionisti della destra al governo invece schierata “in armi” co n l’esercito israeliano e GIUSTIFICAZIONISTA del GENOCIDIO in corso. Su questo falso e strumentale presupposto diventato ideologico, diventato pietra miliare anche del sionismo “democratico” (un ossimoro) , si sono adagiate le diverse aree della “sinistra moderata” italiana come anche le aree di governo più ipocritamente “buoniste ”. Ipocritamente perché , mentre si avalla un Genocidio , nel frattempo si prendono arbitrariamente dei bambini feriti o ammalati e, senza alcun formale accordo, li si porta in Italia per garantirgli
22 le cure necessarie impossibili da ricevere sul suolo Palestinese per i bombardamenti dell’alleato Israele .… In questo dato ci possiamo trovare tutto lo schifo e il cinismo del corto circuito della decenza e dell’etica del blocco occidentale e in particolare del governo meloni -salvini così impegnato a sgomitare per un “posto al sole” e un ruolo di protagonismo attivo sul piano internazionale e di una politica estera sempre ben attenta a non uscire dall e compatibilità dell’ombrello protettivo USA/Nato. L’obiettivo evidente è il rappresentare un’immagine bugiarda e distorta della realtà come se tutto si potesse ricondurre alla soggettiva “cattiveria” della Resistenza Palestinese o di Netanyahu. Quasi una nuova applicazione della vecchia teoria degli “opposti -estremismi” per fermare il conflitto e lasciare tutto immutato o quasi, senza il riconoscimento definitivo del diritto all’Autodeterminazione del popolo Palestinese in qualsiasi forma deciderà di rappresentarsi . Anzi per congelare una situazione drammatica con una pacificazione armata che creerà solo i presupposti per un’altra guerra. Nascondersi , soggettivamente o oggettivamente , le origini storiche del conflitto e le sue radici nell’ingiustizia storica subìta dal popolo Palestinese è oggi, invece, l’ipocrita errore GIUSTIFICAZIONISTA del G ENOCIDIO Palestinese . Un criminale giustificarsi di chi si fa scudo di una vigliacca equidistanza (in diverse gradazioni fino alla complicità) e di chi, da una parte, si ferma a guardare esclusivamente la fotografia del 7 ottobre 2023 , mentre vuole , dall’altra, addossare ogni responsabilità di questa guerra Genocida esclusivamente al solo Netanyahu e al suo governo di criminali sionisti. Il modo peggiore per affrontare oggettivamente la realtà è quello di n on criticare le concrete connivenze e le responsabilità d i buona parte della società israeliana che, nel suo complesso , occhieggia al sionismo , tranne purtroppo per un a piccola minoranza che finalmente e con coraggio incomincia ad alzare la voce . Il modo migliore per azzerare ogni possibilità di arrivare ad un futuro di pace - Pace Giusta - è il non mette re in discussione l’aberrazione dell’ideologia sionista e l’occupazione della Palestina . L’ipocrisia dell’“aiutiamoli a casa loro” in Terra di Palestina , anche in settori pacifisti israeliani, con un’empatia e una buona fede che certamente riconosciamo, mantiene comun que il sapore sionista della discriminazione , se non la mette in discussione dalle origini. Negandosi e negando al mondo la possibilità di individuare una strada per una Pace soprattutto Giusta che possa tracci are una prospettiva rispettosa per il popolo Palestinese e costruisca le tappe, in tempi evidentemente anche lunghissimi, di una possibile e necessaria convivenza. - UNA PICCOLA DIGRESSIONE SU SIONISMO E LOTTA DI CLASSE : leggiamo su alcuni documenti politici delle riflessioni che crediamo semplicistiche o parziali per affrontare correttamente la materialità delle contraddizioni in Palestina come in Israele . Siamo assolutamente convinti della correttezza strategica di un’impostazione di classe nell’approcciarci alla questione medio -orientale come in ogni altro angolo del mondo . Crediamo però che la contraddizione primaria da affrontare oggi non sia solo quella di un generico appello all’uni tà del proletariato Palestinese e israeliano contro l ’oppressione delle borghesie nazionali e i piani imperialisti nell’area medio -orientale e ci permettiamo anzi di suggerire quanto questo approccio sia arretrato e viziato da un’impostazione impregnata di ideologismo . Un approccio dialettico al conflitto deve porre su un piano di contraddizione primaria il sionismo, some contraddizione materiale e ideologica imprescindibile con cui fare i conti , proprio nel rispetto d ella “dialettica marxista ”. Il sionismo come ideologia suprematista prodotta da una struttura materiale colonialista di oppressione di un intero popolo. Riprendiamo, a questo proposito, brevissim e parti del lungo intervento di assoluto rilievo e spessore di Ilan Pappe – Londra 21.01.2024 - al Genocide Memorial
23 Day dell’IHRC (Islamic Human Rights Commission) che sostiene che il Genocidio del popolo Palestinese sia un punto di non ritorno che sta cambiando la storia e che probabilmente sta disegnando la traiettoria finale dello stato ebraico per come ora lo conosciamo : “ L’idea che il sionismo sia un colonialismo di insediamento non è nuova. Gli studiosi palestinesi che negli anni ’60 lavoravano a Beirut nel Centro di Ricerca dell’OLP avevano già capito che quello che stavano affrontando in Palestina non era un progetto colonial e classico. Non inquadravano Israele solo come una colonia britannica o americana, ma lo consideravano un fenomeno che esisteva in altre parti del mondo, definito come colonialismo di insediamento ... Questo progetto storico è giunto alla fine ed è una fine violenta – tali progetti di solito crollano in modo violento, quindi, è un momento molto pericoloso per le vittime di questo progetto, e le vittime sono sempre i palestinesi insieme agli ebrei, perch é anche gli ebrei sono vittime del sionismo. Quindi, il processo di crollo non è solo un momento di speranza, ma è anche l’alba che spunterà dopo il buio, ed è la luce alla fine del tunnel.” Il sionismo è oggi l’unico ostacolo per l’affermazione della Pace in Palestina . Ma avviciniamoci ancora all’oggi. Nel 2023 Amnesty International dichiara: Sedici anni di blocco illegale di Israele hanno reso Gaza la più grande prigione a cielo aperto del mondo. La comunità internazionale deve agire ora per impedire che diventi un gigantesco cimitero. 2023 – 3 luglio, Israele scatena su Jenin , come diverse alt re volte dopo il 2002, un vasto e violentissimo attacco militare . È il secondo attacco del 2023 contro la città di Jenin , nel nord della Cisgiordania , che ha storicamente una popolazione Resistente mai piegata dall’occupazione militare, che si è concretizzato in un feroce e disumano rastrellamento (simile a quello di questi giorni) quartiere per quartiere, casa per casa, con arresti “arbitrari”. “Casa e Giardino ” … è il nome di questa oper azione militare che ha causato decine di morti , feriti in proporzione, e la solita devastazione di case, strade, rete elettrica e idrica. D’altra parte, per farti … casa e giardino, prima devi buttare giù tutt o…. Riportiamo , a questo proposito, un comunicato del Cospe e delle OSC – organizzazioni della cooperazione internazionale – inerente non solo all’attacco del 3 luglio ma alla guerra continua al popolo Palestinese : “Il 2023 si sta caratterizzando come un anno di violenze senza precedenti. Dall’inizio dell’anno, infatti, almeno 192 Palestinesi sono morti per mano israeliana, inclusi 31
24 bambini e bambine; un numero di vittime già maggiore di quello registrato in tutto il 2022 . Continuano incessanti gli arresti arbitrari, anche di minorenni, e le demolizioni di strutture civili, come la scuola di Jabbet el -Deeb costruita con fondi dell’Unione Europea demolita da Israele il 7 maggio 2023. Il 28 giugno il Consiglio di sicurezza dell’ONU , esprimendo la sua “tristezza per la morte di civili” nella Cisgiordania occupata, aveva invitato le parti a “ evitare azioni unilaterali che potrebbero infiammare le tensioni” . Ma, nonostante questo, lo scorso 3 luglio 2023 Israele ha lanciato l’offensiva militare “Casa e Giardino” , a Jenin, nel nord della Cisgiordania, sotto occupazione dal 1967. Ci troviamo di fronte alla quinta operazione militare lanciata su Jenin dall’inizio del 2023, la più dura in Cisgiordania negli ultimi 20 anni. Un attacco condotto via terra e via aria, con l’utilizzo di forze speciali, droni e cecchini, concentratasi sul campo profughi di Jenin, un’area con un’altissima densità di popolazione – 14mila persone in meno di mezzo kmq. Ad oggi, i dati diffusi dalle Nazioni Unite riportano 12 vittime palestinesi, per la maggior parte giovani, tra i quali anche 5 minori; 143 feriti – di cui 20 versano in gravi condizioni – e circa 3.500 persone sfollate a causa della distruzione o danneggiamento delle proprie case. L’ospedale al Amal di Jenin e una clinica dell’UNRWA sono state danneggiate, e la distruzione delle strade e delle infrastrutture rende difficile l’accesso delle ambulanze e del personale medico e la fornitura di acqua ed elettricità. Il governo israeliano, tuttavia, continua la sua opera di colonizzazione . A giugno ha infatti approvato un piano per la costruzione di ulteriori 5.000 unità abitative in Cisgiordania, dove già vivono oltre 700.000 coloni israeliani. Anche l’intergruppo per la pace tra Palestina e Israele del Parlamento italiano si è espresso chiedendo “un incontro urgente al Ministro degli esteri, Antonio Tajani, affinché l’Italia assuma una posizione chiara” poiché “non sono ammissibili silenzi di fronte alle costanti violazioni dei diritti umani in Palestina” … Ma nei 3 mesi successivi (fino al 7 ottobre) tutto si è dimenticato, quasi 80 anni vengono rimossi in nome dell’inviolabilità e dell ’impunità di Israele, del suo unilaterale diritto a difendersi, in nome del suo diritto al Genocidio del popol o Palestinese . La grancassa di propaganda sionista, in tutte le sue sfaccettature e gradazioni di colore , omette, nasconde e certamente non denuncia che, in base a dati ufficiali tra il gennaio del 2000 e il settembre del 2023 , i governi israeliani, con la sua mano armata dell’idf, i coloni, le bombe, i carri armati, la mancanza di cure e le torture nelle carceri hanno prodotto 11.299 morti e ferito 156.768 donne, uomini, bambine e bambini Palestinesi . Ma vogliamo anche ricordare la pratica terrorista de i numerosissimi “omicidi mirati” compiuti dal Mossad israeliano in tutto il mondo. La lista sarebbe molto lunga ma, senza voler mancare di rispetto alla memoria di chi non citeremo, ne elencheremo solo alcuni come Wael Zuaiter , dirigente politico di Al-Fatah , assassinato a Roma nel 1972. Il suo amico Mahmoud Hamshari , dirigente dell’ OLP assassinato a Parigi qualche settimana dopo. Il poeta Ghassan Kanafani vicino al FPLP e assassinato nel 1972 per la sua preziosa testimonianza letteraria sulla tragedia dei profughi dopo la Nakba.
25 E ancora il famoso disegnatore Palestinese Naji al Ali assassinato a Londra nel 1987 e conosciuto in tutto il mondo per aver creato e disegnato il famosissimo personaggio di Handala che gira le spalle al mondo che , davanti alla sofferenza del popolo Palestinese , si volta complice dall’altra parte . PRIGIONIERI - OSTAGGI E ora vogliamo affrontare un argomento che sembra tabù nei media nazionali perché disturbere bbe la narrativa di israele come un “paese di pace colpito a tradimento il 7 ottobre ”: la questione dei prigionieri israeliani in mano alle forze della Resistenza Palestinese e dei prigionieri Palestinesi detenuti nelle carceri israeliane o in mano all’esercito occupante. Un’altra narrazione mistificata della realtà . Le nostre convinzioni etico -politiche ci fanno dire che la guerra sia di per sé un fatto tragico, un orrore. Le uniche guerr e per noi praticabil i sono quella di classe per l’uguaglianza e la giustizia sociale per liberare il mondo dallo sfruttamento di classe e quella antimperialista contro il colonialismo. La guerra , chiunque la faccia, implica morti e prigionieri. Dopo il 7 ottobre c’erano indicativamente 240 israeliani in mano alla Resistenza . Mentre scriviamo sono rimasti a Gaza forse 131 israeliani dopo l ’avvenuta liberazione , con lo scambio tra prigionieri, degli altri e i morti a causa dei bombardamenti. Segnaliamo inoltre che a tutte e tutti i prigionieri liberati il governo israeliano impedisce ogni libera comunicazione per non crepare il racconto ufficiale di violenze e maltrattamenti e ricordiamo a questo proposito quel significativo “Shalom – Pace” di quell’anziana donna israeliana rivolto agli uomini della Resistenza al momento della sua liberazione. Dall’altra parte del fronte di guerra è invece impossibile calcolare esattamente il numero di ragazze, ragazzi, uomini e donne, bambine e bambini sequestrati e arrestati arbitrariamente dopo rastrellamenti di interi quartieri da parte dell’esercito d’occupazione eseguiti in Cisgiordania o nella stessa Gaza. Uomini, fermati, denudati, picchiati mentre alle donne tocca il solito trattamento di minacce di violenza sessuale . Stiamo parlando del numero incredibile di quasi 6.000 Palestinesi arrestati
26 dalle forze israeliane in Cisgiordania dal 7 ottobre, t ra cui centinaia di donne e bambine e bambini. Tra questi prigionieri ci sono almeno 50 giornalisti di cui almeno 20 in “detenzione amministrativa ” ossia senza alcuna accusa o processo. Detenzione amministrativa: questa forma di detenzione, simile ad un sequestro di persona , viene molto utilizzata da israele come deterrente terroristico contro la popolazione Palestinese dato che in qualsiasi momento e in modo assolutamente arbitrario, si può essere arrestati e detenuti senza processo in base ad una “ordinanza di detenzione amministrativa” che può essere ripetuta in maniera indefinita di sei mesi in sei mesi. Al numero disumano di arresti arbitrari dopo il 7 ottobre 2023 vanno aggiunti i circa 6800 ostaggi/prigionieri Palestinesi tra i quali vanno conteggiati i circa 1300 a cui era stata applicata la forma della detenzione amministrativa, secondo i dati dell’associazione israeliana HaMocked per i diritti umani . Per un totale quindi di 12.800 (per difetto) prigionieri palestinesi in mani israeliane. Ma parliamo ancora del sistema giudiziario nella “democratica israele” riprendendo un chiarissimo articolo di Chiara Cruciati su “Terrasanta.net” del 2018 con dati esemplificativi della situazione oggettiva di Apartheid giudiziario : Un sistema particolare perché fa distinzione tra i residenti: ai palestinesi si applica la legge militare , ai coloni si applica la legge civile … ……. Due pesi e due misure che da anni le organizzazioni israeliane per i diritti umani monitorano e combattono. Nel maggio 2016 una delle ong israeliane più note, B’Tselem , annunciò la resa: non avrebbe più presentato denunce contro coloni e soldati al sistema giudiziario israeliano, perché inutili (nella stragrande maggioranza dei casi neppure esaminate) e perché strumentalizzate dalle autorità israeliane per dimostrare l’ esistenza di uno Stato di diritto …………… I numeri parlano da sé: se di fronte ad una corte militare israeliana il 99,74 per cento dei palestinesi imputati viene condannato , nel caso di violenza da parte dei coloni la percentuale crolla sotto il 2 per cento (dati dell’associazione israeliana Yesh Din : oltre l’85 per cento dei crimini commessi da israeliani su palestinesi vengono chiusi senza inchiesta, l’1,9 per cento con una pena per il responsabile). Eppure, fa sapere l’Ufficio delle Nazioni Unite per il coordinamento delle questioni umanitarie (Ocha), le violenze dei coloni sono in costante crescita: nei primi sei mesi del 2017 si so no registrati tre morti palestinesi e 48 feriti, 2.700 alberi di ulivo danneggiati, 52 auto distrutte. Ovvero l’86 per cento di casi in più rispetto allo stesso periodo del 2016. E l’articolo risale al 2018 … Avvicinandoci alle conclusioni , possiamo solo scusarci per l’omissione di decine di “date”, dei piccoli e grandi eccidi e dell e migliaia di pagine di orrore e di prevaricazione quotidian a sub ìta dal popolo Palestinese . Non riusciremmo mai e sarebbe impossibile sintetizzare in poche pagine la sofferenza, l'umiliazion e, la tortura per un popolo d a quasi 80 di occupazione militare sionista. LA GUERRA ALLE DONNE, BAMBINE E BAMBINI Ma un’altra denuncia crediamo vada fatta, non con le nostre parole ma con quelle scritte il 16 settembre del 2023 ( sottolineiamo : prima del 7 ottobre) da Ramzy Baroud , giornalista e direttore di The Palestine Chronicle . Riportiamo naturalmente solo brani di quell’articolo che vi chiediamo di leggere con attenzione:
27 “Per Israele, uccidere i bambini palestinesi è una scelta politica. Questa affermazione può essere facilmente dimostrata ed è supportata dai risultati dell’ultimo rapporto di Human Rights Watch. La domanda è: perché? Quando un agente di polizia o un soldato spara a un bambino in qualsiasi altra parte del mondo, anche se in modo assolutamente tragico, si può sostenere, almeno in teoria, che l’omicidio sia stato una tragica fatalità. Ma quando migliaia di bambini vengono uccisi o feriti in modo sistematico , e in quantità notevoli in un periodo di tempo relativamente breve, è ovvio che vi sia intenzionalità …. In un rapporto intitolato: “Cisgiordania: Aumento Nelle Uccisioni Israeliane di Bambini Palestinesi”, pubblicato il mese scorso, Human Rights Watch è giunto alle sue conclusioni sulla base di un’analisi esaustiva di dati medici, testimonianze oculari, riprese video e ricerche sul camp o…. Dall’inizio dell’anno (2023) al 22 agosto, 34 bambini palestinesi sono stati uccisi in Cisgiordania, in un 2023 che si prefigura l’anno più sanguinoso dal 2005. In effetti, “supera già le cifre annuali del 2022, le più alte dal 2005”, in termini di vittime, secondo quanto riferito dal Coordinatore Speciale delle Nazioni Unite per il Medio Oriente , Tor Wennesland, durante una conferenza il mese scorso. Questi numeri, insieme ad altri fattori, inclusa l’espansione da parte di Israele di insediamenti illegali in Cisgiordania, minacciano “di peggiorare la difficile situazione dei palestinesi più vulnerabili”, secondo Wennesland …. Tuttavia, questi “palestinesi più vulnerabili” esistono al di là delle semplici statistiche. Quando i soldati israeliani hanno ucciso Mohammed Tamimi il 5 giugno, il nome del bambino è stato aggiunto a una lista in continua espansione. Il ricordo del piccolo, come quello di tutti gli altri bambini palestinesi, è impresso nella coscienza collettiva di tutti i palestinesi. Ne acuisce il dolore, ma impone anche di continuare a lottare e resistere. Per i palestinesi, l’uccisione dei loro figli non è solo un atto casuale di un esercito che manca di disciplina e non teme ripercussioni. I palestinesi sanno che la guerra israeliana contro i bambini è una componente intrinseca della più ampia guerra israe liana contro tutti i palestinesi …. I bambini palestinesi sono “piccoli serpenti”, ha scritto la politica Ayelet Shaked nel 2015. In un post su Facebook pubblicato dal Washington Post, Shaked ha dichiarato guerra a tutti i palestinesi e ha chiesto l’uccisione delle “madri dei martiri palestinesi”. Ha scritto: “Dovrebbero seguire i loro figli, niente potrebbe essere più giusto”. Poco dopo, Shaked divenne, ironia della sorte, il Ministro della Giustizia israeliano. I dati raccolti dai gruppi internazionali per i diritti umani non lasciano dubbi sul fatto che la natura delle uccisioni dimostri che queste fanno parte di una strategia globale messa in atto dall’esercito israeliano. In tutti i casi recentemente indagati da Human Rights Watch, “ le forze israeliane hanno sparato alla parte superiore del corpo dei bambini”. Questo è stato fatto senza “intimazioni di avvertimento ” o l’utilizzo di misure comuni e meno “letali ”… Nello specifico, l’uccisione dei bambini palestinesi è una strategia militare israeliana specifica e deliberata. La stessa logica ora applicata in Cisgiordania è già stata utilizzata nella Striscia di Gaza. I dati delle Nazioni Unite mostrano che, nella guerra israeliana a Gaza nel 2008 -2009, sono stati uccisi 333 bambini palestinesi. Altre stime riportano 410. Nel 2012, 47 bambini sono stati uccisi durante l’Operazione israeliana ‘Pilastro di Difesa’. Nei mesi di luglio e agosto 2014, 578 bambini sono stati uccisi durante l’assalto
28 israeliano alla Striscia. L’attacco del 2021 ha ucciso 66 bambini, mentre nel 2022 il numero era di 17, e così via.Tra marzo 2018 e maggio 2019, 59 bambini palestinesi sono stati uccisi nella cosiddetta “Grande Marcia del Ritorno”, le proteste di massa che hanno avuto luogo presso la recinzione che separa Israele da Gaza. Tutti i minori sono stati uccisi a distanza dai cecchini israeliani. Parliamo di migliaia di bambini morti e feriti. Per essere precisi, 8.700 tra il 2015 e il 2022 , secondo le Nazioni Unite. Persino la logica insensibile e spesso disumanizzante del “danno collaterale” non può giustificare tali cifre… Il problema, per i palestinesi, non è solo quello della violenza di Israele, ma anche la mancanza di volontà internazionale di ritenere Israele responsabile . La responsabilità richiede unità, risolutezza, determinazione e azione. Questo compito dovrebbe essere una priorità per tutti i Paesi che hanno veramente a cuore i palestinesi e i diritti umani universali. Senza tale azione collettiva, i bambini palestin esi continueranno a morire in gran numero e nei modi più brutali, una tragedia che continuerà ad addolorare e mortificare tutti noi. ” Ci siamo affidati alle parole del Palestine Chronicle perché impossibili da riprodurre senza perderne l’efficacia. Segnaliamo inoltre un articolo di Ilan Pappè : La guerra implacabile di Israele contro i bambini di Palestina https://www.csavittoria.org/it/node/739 E arriviamo al 7 ottobre 2023. Una data di guerra , come decine di altre sub ìte dal popolo Palestinese , che invece stavolta si è rivoltat o contro l’occupazione militare, il colonialismo e la Pulizia Etnica. Una data che segna per il popolo Palestinese un punto di non ritorno perché ha messo in discussione lo strapotere militare israeliano e la sua impunità . Una data che ha messo il mondo intero davanti alle sue responsabilità e che lo sta cambiando come davanti ad uno spartiacque. Una giornata che fatto crollare il suprematismo sionista riportando ogni coscienza davanti al bivio: uno stillicidio di violenza Genocida, ora diventato Genocidio conclamato costruit o sul presupposto ideologico d ella superiorità di un a “razza ebraica” (inesistente dal punto di vista antropologico) oppure una prospettiva di Pace che rispetti il diritto all’Autodeterminazione del popolo Palestinese di cui non esisteva più alcuna traccia sull’agenda politica internazionale . Il quadro internazionale ci parla nel frattempo di un’escalation di guerra militare che è solo la continuazione di una guerra economica tra blocchi e potenze imperialiste che si stanno contendendo l’egemonia mondiale. Un’egemonia sui mercati, sulle riserve energetiche, sul controllo economico -politico -militare , su aree fondamentali dal punto di vista geo -politico, sul consenso di paesi economicamente più arretrati da utilizzare come pedine in questo scontro globale senza quartiere. La stessa guerra contro il popolo Palestinese fa parte di questo conflitto globale , spingendo ad intervenire e a speculare sulla vita di un popolo utilizzando sia ogni strumento di propaganda che l’intervento armato . La presenza militare della flotta USA nel Mediterraneo , come deterrente per il Libano e l’Iran , l’invio di una formazione di navi da guerra della coalizione dei “buoni” , con l’ Italia in prima fila, segna un passo importante verso questa escalation di guerra mondiale a pezzi. I bombardamenti sul Libano e non solo sulla linea di confine ma mirati, terroristicamente, contro chi supporta con le armi la Resistenza e in fin dei conti la vita stessa del popolo Palestinese . L’arbitrario bombardamento della popolazione Huthi che si oppone al continuo flusso navale di enormi quantità di armamenti a israele, lungo il Mar Rosso , segna la scelta di campo dell’occidente imperialista che non può tollerare difficoltà e ritardi nel trasporto delle merci indispensabili all’economia capitalista già in crisi. Grandi e criminali piani di strategia economica -politica -militare che si giocano sulla pelle di un popolo. Le altre potenze , in varie gradazioni di imperialismo (i puristi delle definizioni ci perdonino questa generalizzazione ) stanno prendendo le misure alla situazione cercando di trarne giovamento con alleanze variabili in relazione alle zone di confronto/scontro con il
29 nemico. Sempre e comunque al di sopra e nel disprezzo di ogni etica o rispetto dei diritti umani. Sul governo meloni/salvini abbiamo già detto molto in questa e in altre occasioni , e possiamo ancora solo sottolineare l’ansia meloniana di interpretare a meraviglia il suo ruolo di piccolo arrogante partner inserito nel blocco imperialista occidentale c he le ha garantito stabilità finanziaria e il parere positivo delle grandi agenzie di rating statunitensi. Ma questo non basta perché la sub -cultura militarista degli estimatori della fiamma mussoliniana , congiunta al loro neoliberismo in economia , sta spingendo l’acceleratore ideologico ed economico sul riarmo dell’esercito /nazione e su partnership europee per la costruzione di nuovi armamenti sempre più sofisticati ottenendone lo scorporo dal calcolo debito pubblico/prodotto interno lordo. Un’accelerazione e un via libera alla corsa all’ “italico” riarmo impresso ideologicamente ed economicamente da Crosetto in vista di una prossima guerra globale… con l’evidente sottrazione di fondi e di tagli alla sanità pubblica, scuola e welfare già demoliti dai governi neo - liberisti precedenti. Noi però non “tifiamo” e non stiamo con nessun blocco imperialista. Anzi crediamo che il futuro mondo multipolare, che si sta oggi delineando, non porterà nessun miglioramento alle condizioni di vita delle classi subalterne di ogni paese del mondo. Noi stiamo dalla parte degli sfruttati del mondo per un processo rivoluzionario di emancipazione dallo sfruttamento di classe in qualunque parte del mondo e in qualsiasi forma di organizzazione dello stato si rappresenti. Ma torniamo alla propaganda israeliana. Tutte queste pagine crediamo siano abbastanza eloquenti e sufficienti per spazzare via ogni accusa infamante di antisemitismo per chi solidarizza con il popolo Palestinese . Per Israele , e gli stati complici , ogni critica al Genocidio Palestinese viene stigmatizzata come antisemitismo ma è sotto gli occhi del modo intero come questa accusa sia schifosamente strumentale. Per chi si è sempre battuto mettendo in gioco la propria libertà personale e la stessa vita contro ogni forma di discriminazione su base etnica e religiosa questa è solo un’accusa infamante per coprire uno stato Genocida come Israele . Fascismo, nazismo, antisemitismo, razzismo, arabofobia, islamofobia, sessismo, razzismo, omofobia hanno una stessa matrice ideologica e sub-culturale che affonda le radici nella società capitalista e p atriarcale per dividere e frammentare una possibile unione dei nuovi schiavi che fanno girare le ruote di un modo di produzione basato sullo sfruttamento di classe . Alle polemiche e ai divieti del 16° corteo consecutivo di mobilitazione in solidarietà con il popolo Palestinese in occasione della “Giornata della Memoria” del 27 gennaio perché non si perda MAI il ricordo dell’ orrore dell’Olocausto abbiamo risposto: Siete voi gli antisemiti che state infangando la memoria di una strage di innocenti. Siete voi sionisti assassini che state utilizzando l’Olocausto del popolo ebraico contrapponendolo al Genocidio del popolo Palestinese .
30 A questa cruda ma significativa vignetta di Vauro possiamo aggiungere che il MAI PIU’ umanamente riconosciuto dopo l’orrore dell’Olocausto, è diventata la giustificazione vigliacca del diritto alle peggiori nefandezze come la Pulizia Etnica fino alla rivendicazione del diritto al Genocidio del popolo Palestinese . E arriviamo all’oggi . Alla possibile Soluzione Finale a Gaza La strumentalizzazione dell’Olocausto in chiave Genocida , l’utilizzo della religione come elemento settario e divisivo , fomentato da Israele per una sempre maggiore radicalizzazione religiosa , oggi pesa anche come giustificazione al divieto/razionamento durante il prossimo Ramadan all’accesso al la “spianata delle Moschee ” e alla moschea di Al -Aqsa simbolo sacro per i credenti di fede musulmana. Per noi, lontani come siamo da ogni confessione religiosa, questa è l’ennesima provocazione criminale scientemente voluta dall’assassino Netanyahu che rischia l’innescarsi di un a ulteriore escalation di rabbia generalizzata nelle popolazioni tutto il mondo arabo. Un disprezzo e un’offesa enorme e intollerabile costruita ad arte per provocare una naturale ribellione violenta da poter assimilare ad un’altra religione definita come nemica e inferiore per criminalizzarla e suscitare un ulteriore radicalizzazione religiosa del conflitto. L’orrore dell’attualità è in continua evoluzione scandita da assalti agli ospedali, bombardamenti di agglomerati di profughi, assassini “mirati” di chi viene considerato terrorista e arresti e deportazioni in massa come testimoniato da ogni mezzo d’informazione anche israeliano. In questo momento (16.03.2024) , dopo circa 71.654 feriti , 31.045 morti riconosciuti e migliaia di corpi ancora sotto le macerie spianate dai bulldozer israeliani, l’assassino Netanyahu spinge per l’ultima fase della Soluzione Finale sostenuto dal la protervia del governo U.S.A. che, per l’ennesima vota, ha votato contro l’ultima risoluzione dell’Onu per un cessate il fuoco immediato . Il massacro finale prevederebbe un ulteriore spostamento al nord di quasi 1.500.000 Palestinesi che si dovrebbero spostare, a piedi e con mezzi di fortuna, in mezzo alle macerie di case, chiese, moschee, scuole e ospedali rasi al suolo portandosi dietro quanto rimane della loro vita precedente. Senza alcuna assistenza sanitaria o mezzi di sostentamento.
31 Un’ultima breve riflessione: USA ed Europa non hanno mai voluto riconoscere ufficialmente al popolo Palestinese il suo legittimo diritto all’esistenza come popolo e come stato. Il Genocidio sionista in corso ha portato gli USA , nel loro nuovo ipocrita e miserabile ruolo di gendarme “buono”, a scegliere tatticamente una direzione che portasse , non alla pace, ma alla “pacificazione ” del conflitto. La sfolgorante e miracolosa “nuova ” proposta e quella già annun ciata alla conferenza di Oslo del 1993 di due popoli in due stati. Nessuno però parla di una soluzione che possa riconoscere l’ingiustizia storica vissuta dai palestinesi da quasi 80 anni né scardinare l’impunità per l’occupante sionista. Nessuno ovviamente spiega come possa esistere uno “stato Palestinese ” diviso in frazioni di territorio non comunicanti e imbottite di colonie nemiche. Nessuno , ovviamente, minaccia sanzioni o … “guerre umanitarie ” contro l’occupazione militare israeliana per difendere il popolo Palestinese . Nessuno indica strade che possano portare nella direzione di una pace vera, una Pace Giusta per il popolo Palestinese . Questo perché Israele, inseguendo il criminale sogno sionista, vuole l’intera Palestina e per questo procede ad un Genocidio e ad una Pulizia Etnica senza più neanche invocare l’autoproclamato e univoco diritto alla difesa con il quale ha sempre giustificato ogni orrore . L’assassino sionista occupante vuole imporre alla sua vittima di non protestare per mettere il mondo intero davanti al fatto compiuto della scomparsa dell’identità Palestinese in terra di Palestina. Noi c rediamo invece che il futuro del popolo Palestinese non possa in alcun modo dipendere dalle scelte politiche dell’imperialismo mondiale né essere condizionato da lle scelte tattiche di schieramento delle diverse potenze locali. Il futuro del popolo Palestinese deve rimanere nelle sue mani orgogliose e prodursi in un libero processo di Autodeterminazione. Siamo consapevoli che la Pace, una Pace Giusta, richiederà anni e un lungo percorso di convivenza tra popoli diversi simile , con l’auspicio sia molto migliore , a quello sudafricano dove Nelson Mandela, detenuto per 27 anni come terrorista , è potuto diventare presidente del Sud -Africa. Lo stesso Sud Africa che il mese scorso ha chiesto l’incriminazione di Israele alla corte di Giustizia dell’Onu. Ci affidiamo alla consapevolezza del popolo e della resistenza Palestinese di definire una strada e di perseguirla nella costruzione di rapporti di forza che le permettano di ottenerla. Nel frattempo, siamo e saremo al suo fianco contro il Genocidio, contro il sionismo e contro l’imperialismo in ogni sua forma. Non aspettiamo questo ultimo atto di genocidio, riempiamo le piazze, boicottiamo l’economia israeliana, mostriamo con ogni mezzo necessario la nostra rabbia contro il genocidio del popolo Palestinese . CONTRO L'INGIUSTIZIA STORICA IMPOSTA AL POPOLO PALESTINESE DA QUASI 80 ANNI . PER FERMARE IL GENOCIDIO. PER FERMARE LA PULIZIA ETNICA. PER UN CESSATE IL FUOCO PERMANENTE. PER L'INGRESSO IMMEDIATO DI AIUTI UMANITARI A GAZA. PER FERMARE LA VIOLENZA DI ESERCITO E COLONI IN CISGIORDANIA . PER UNO SCAMBIO DI PRIGIONIERI "TUTTI PER TUTTI". PER UNA PACE VERA E GIUSTA. PER IL RITORNO DEI PROFUGHI. PER IL DIRITTO ALL'AUTODETERMINAZIONE DEL POPOLO PALESTINESE .
32 Chiudiamo ora questo nostro contributo, documento? Questa riflessione? Non sapremmo neanche noi come definirlo , questo racconto insieme di semplici ricostruzioni storiche, di sofferenza vissuta, di rabbia e di umanità ma anche di una lontana ma possibile prospettiva di Pace confidando nel coraggio e nella capacità di resistenza del popolo Palestinese . Siamo consci di quant a storia, quanti dati, ragionamenti e approfondimenti manchi no, per esigenza di sintesi , in queste pagine da moltissimi punti di vista , ma chi vorrà approfondire troverà molti libri scritti storici /storiche, compagne e compagni molto più brave e bravi di noi , oltre ai nostri continui appelli per ogni sabato di mobilitazione a partire dal 7 ottobre Il nostro confuso sforzo di sintesi crediamo abbia , però, il pregio di contenere in primo luogo un amore e una dedizione assoluta alla causa Palestinese ma anche un approccio facile con diverse modalità comunicative, molto oggettivo e divulgativo . Tutto questo sarà servito se, ascoltando la solita vomitevole narrazione quotidiana sul 7 ottobre e sui “palestinesi terroristi”, qualcuna o qualcuno, dopo averlo letto, potrà alzare la voce con una maggiore conoscenza e coerenza schierandosi e affermando : io sto con la Palestina . Concludiamo, una volta per tutte , con le parole che il poeta Palestinese Refaat Alareer ha lasciato sulla rete poco prima di essere assassinato il 6 dicembre 2023 insieme alla sua famiglia in un attacco chirurgico sul palazzo dove viveva. “Se dovessi morire, tu devi vivere per raccontare la mia storia per vendere le mie cose per comprare un po’ di carta e qualche filo per farne un aquilone (fallo bianco con una lunga coda) cosicché un bambino, da qualche parte a Gaza, guardando il cielo negli occhi in attesa di suo padre che se ne andò in una fiamma senza dare l’addio a nessuno nemmeno alla sua stessa carne nemmeno a sé stesso veda l’aquilone, il mio aquilone che tu hai fatto, volare là sopra e pensi per un momento che un angelo sia lì a riportare amore. Se dovessi morire, fa che porti speranza fa che sia un racconto!»
33 Riportiamo un elenco incompleto degli autori a cui abbiamo "liberamente" attinto e da cui abbiamo preso spunto. Mahmud Darwish - tra gli altri : Trilogia Palestinese - Inni Universali di Pace Ilan Pappè - tra gli altri : 10miti su Israele - Storia della Palestina Moderna Samah Jabr (il 9 aprile a Milano ) - Sumud - Dietro i Fronti Ghassan Ganafani - tra gli altri : Ritorno a Haifa - Umm Saad Susan Abulhawa - tra gli latri : Ogni mattina a Jenin - Contro un mondo senza Amore Stefano Mauro (FPLP - introduzione di Leila Khaled) Suad Amiry - Golda ha dormito qui - Sharon e mia suocera Michele Giorgio - Nel baratro A.Kapeliouk - Sabra e Chatila cronaca di un massacro Rita Porena - Il giorno che a Beirut morirono i panda Ci sentiamo anche di segnalare una lettura preziosa sul colonialismo nei suoi aspetti ideologici di disumanizzazione e suprematismo: “La maledizione della noce moscata" di Amitav Gosh e "Anno 501 la conquista continua" di Noam Chomsky. E poi articoli dello scomparso e insostituibile Stefano Chiarini, Michele Giorgio, Eliana Riva, Chiara Cruciati e molt@ altr@ che ringraziamo. www.ricostruiamoasilovik.it www.csavittoria.org

PDF Content:

---

In November 2023 the UK Department for Business and Trade released a list of the 79 companies currently registered on a UK government open licence for exports in support of the F-35 programme. The F35 programme is an international collaboration between multiple countries and companies: it remains unclear which sites and which companies make products for which F-35 recipients. Israel also substitutes some international components with domestically made ones. Israel operates two squadrons’ worth of F-35I Adirs, (and is hoping for a third) which are “heavily modified”. It remains unclear what UK components are substituted with Israeli ones in the modification process. East of England TELEDYNE UK LIMITED make electronics such as signaling and sensing components. Based at 106 Waterhouse Lane, Chelmsford, Essex, CM1 2QU. Teledyne UK has design and manufacture across 9 UK sites (locations unknown). AALBERTS SURFACE TECHNOLOGIES HEAT LIMITED are “world leading surface technology and heat treatment providers to the World's Aerospace, Automotive and Defence original equipment manufacturers”. Customers include Rolls Royce, Airbus, and Boeing. Based at Aalberts Surface Technologies Heat Ltd, Blackhorse Road, Letchworth. SG6 1HD. Also locations in Birmingham, Blackburn, and Telford. Unclear which site does the F-35 work. STRAIN MEASUREMENT DEVICES LIMITED make miniature load cell sensors for aerospace applications. Address: Bury Road, Chedburgh, Bury St Edmunds IP29 4UQ. API MICROWAVE LIMITED manufactures radio frequency and microwave electronics, ranging from components to stand-alone equipment for use within OEM systems, for the aerospace and defence market. Owned by RF2M Ltd. Appears to be winding up, has reduced its share capital to £1.Address: Fenner Road, South Denes, Great Yarmouth, Norfolk, NR30 3PX ULTRA PRECISION CONTROL SYSTEMS LIMITED provide engineering solutions to safety and mission critical challenges e.g. compact on-board gas solutions, dynamic harnessing, position sensing and control. Head office in Cheltenham: Arle Court, Hatherley Lane, Cheltenham, Gloucestershire, United Kingdom, GL51 6PN. Also located in Cambridge: Stirling House, Cambridge Innovation Park, Denny End Road, Waterbeach, Cambridge, CB25 9QE Isle of Man RONALDSWAY AIRCRAFT COMPANY LTD. Part of RLC Group. “Ronaldsway Aircraft Company was founded in 1955. We have a long history of supplying complex parts and assemblies into the Aerospace and Defence industries and are expert in the machining of complex prismatic components.” Address: Ballasalla, Isle of Man, IM9 2RY. Isle of Wight DDC ELECTRONICS LIMITED are part of Data Device Corporation, a US electronics company. Part of TransDIgm Group. Their accounts at Companies House state: “The principal activity of the company continued to be that of the design, development, manufacture and sale of electronic
and radio frequency devices and related services primarily for the military and aerospace markets.” Address: Westridge Business Park, Cothey Way, Ryde, Isle Of Wight, PO33 1QT Kent BAE SYSTEMS (OPERATIONS) LIMITED - headquarters at Warwick House, PO BOX 87, Farnborough Aerospace Centre, Farnborough, Hants,GU14 6YU. 141 known locations in the UK - not clear which supply the F35 specifically, beyond Samlesbury Aerodrome, Lancashire, Rochester, Kent, and the BAE structural testing facility in East Yorkshire. See CAAT map for BAE Systems UK locations. . Midlands METTIS AEROSPACE LIMITED make propeller hubs, propeller blades, track rib forgings, canopy arch forgings, slat rails and pinion forgings, and rib forgings. Their customers include Airbus, Rolls-Royce, GE Aviation, Safran, BAE Systems, Honeywell, Collins Aerospace , Liebherr and Alenia. Based at Windsor Road, Redditch, Worcs, B97 6EF PATTONAIR (DERBY) LIMITED merged with Wesco Aircraft in 2020 to become Incora. Provides aerospace and defence supply chain services, products and components such as clamps, bearings, rod ends, blocks, special mouldings. provides kitting, consultancy, distribution, logistics, and aftermarket services. Based at Ascot Business Park, 50 Longbridge Lane, Derby, DE24 8UJ WESCO AIRCRAFT EMEA, LTD. Head office address 50 Longbridge Lane, Allenton, Derby, Derbyshire, DE24 8UJ. Merged with Pattonair to become Incora in 2020 (see above). PATTONAIR LIMITED merged into Incora in 2020 - see above GOODRICH ACTUATION SYSTEMS LIMITED. Manufacture of air and spacecraft and related machinery landing systems, air management systems, space suits, evacuation systems, lighting and air data systems, laser warning systems, rescue hoists, and other related products Part of Collins Aerospace, a subsidiary of Raytheon. Based at Fore 1, Fore Business Park Huskisson Way, Stratford Road, Shirley, Solihull, West Midlands, B90 4S. MEGGITT AEROSPACE LIMITED make nose wheels, brake control systems, carbon brakes, main wheels, transducers, temperature sensors, landing gear computers, control valves, and repair and maintenance services. It supplies rudder pedal assemblies on the F35. Its UK headquarters are at Pilot Way, Ansty Business Park, Coventry CV7 9JU. RTI INTERNATIONAL METALS LIMITED supply and process titanium and other advanced technology metals.Riverside Industrial Estate, Atherstone Street, Fazeley, Tamworth, Staffs, B78 3RW TRELLEBORG SEALING SOLUTIONS UK LIMITED provide seals and bearings for aircraft. Pegasus House, Business Park, 1 Cranbrook Way, Shirley, Solihull B90 4GT. Has aerospace sites in Bridgwater, Cadley Hill, and Tewkesbury. RADIUS AEROSPACE UK LIMITED supplies complex electroformed products for the aerospace and defense markets from its Sheffield location - Holbrook Works, Station Road, Halfway, Sheffield, S20 3GB. Its Shrewsbury facility specializes in the fabrication, forming and manufacture of aircraft engine and industrial gas turbine, machined and fabricated casings, machined rings,
turbine blade and nozzle guide vanes, combustion liners and complex fabricated assemblies - Sentinel Works, Whitchurch Road, Shrewsbury, SY1 4DP. ICON AEROSPACE TECHNOLOGY LTD. Makes “Manifolds & Ducts: Lightweight silicon ducting in environmental cooling system” for the F-35. Victoria Works, Thrumpton Lane, Retford, Nottinghamshire, DN22 6HH. ROCKWELL COLLINS UK LIMITED. Part of Collins Aerospace, which is part of RTX (formerly Raytheon). “Designs, develops, manufactures and supports a comprehensive range of solutions for ministries of defense, integrators, aircraft manufacturers, airlines, business-jet operators and many other customers worldwide.” Production of “Electromechanical Actuators: Utility actuators for weapons bay door; downlock & retract actuators for landing gear system; weapons bay door drive system” for the F-35 seems happen at their Wolverhampton site, Stafford Rd, Fordhouses, Wolverhampton WV10 7EH. GLENAIR UK LIMITED “Glenair UK has provided interconnect innovation into the military aerospace sector for over 40 years.” Manufactures a wide range of military and aerospace qualified interconnect solutions. Supplies fibre optic contacts for the F-35. Address: 40 Lower Oakham Way, Oakham Business Park, Mansfield, NG18 5BY. GOODRICH CONTROL SYSTEMS manufactures aerospace parts and equipment. The Company offers engineered polymer products, interiors, landing gear, aircraft wheels and brakes, actuation systems, engine components, sensors, and integrated systems. Part of Collins Aerospace, a subsidiary of Raytheon. UK address: Fore 1, Fore Business Park Huskisson Way, Stratford Road, Shirley, Solihull, West Midlands, B90 4SS MANTHORPE ENGINEERING LIMITED is supplying components. Specialists in manufacturing through fabrication and welding. UK Head Office: Forty Horse Close, Codnor Gate Business Park, Ripley, DE5 3ND DUNLOP AIRCRAFT TYRES LIMITED makes and supplies the aircraft tyres for fighter jets such as the F-35, and military transporter aircraft from Boeing and Airbus. UK Head Office: 40 Fort Parkway, Erdington, Birmingham, UK, B24 9HL. GKN AEROSPACE SERVICES LIMITED provide our defence customers across the world with systems and components for the F-15, F-16 and F-18 combat aircraft to the F-35 and SAAB Gripen. GKN Aerospace designs and manufactures the electrical wiring interconnected systems, flaperons, in-flight opening doors, cockpit canopy, air frame parts and arresting gear for all F-35 aircraft. As well producing defence equipment from drones to missile canisters. The company has 7 locations in the UK. UK Head Office: 2nd Floor, One Central Boulevard, Blythe Valley Park, Shirley, Solihull, B90 8BG HS MARSTON AEROSPACE LIMITED is a subsidiary of Collins Aerospace, which is a subsidiary of Raytheon (now RTX). HS MArston is the power and control systems operation in Wolverhampton. The company specialises in heat transfer and fluids management products and services for the military. UK address: Wobaston Road, Fordhouses, Wolverhampton, WV10 6QJ SPS TECHNOLOGIES LIMITED operates as part of PCC Fasteners, one of the world’s largest manufacturers of critical fastening systems for aerospace and defense applications. The company
designs, develops, and manufactures the fasteners, including nuts, bolts and screws. UK address: 191 Barkby Road, Troon Industrial Area, Leicester, LE4 9HX GREENE TWEED & CO LIMITED Headquartered in Pennsylvania, USA with an office in Israel. Produces many components for the defence industry including landing gear systems, flight control systems and engines, hydraulic utility systems, brake systems, fuel systems, and smaller components such as seals. UK address: Ruddington Fields, Ruddington, Nottingham, NG11 6JS ITP AERO UK LIMITED make aeronautical engines and have locations in the UK, Spain, Mexico, Malta and India. In the UK they engage in: engine testing at Fan Test Building 155 Technology Drive Rugby CV21 1BZ; engineering at Whittle Estate Cambridge Road. Whetstone, Leicester, LE8 6LH; manufacturing and engineering at Harrier Business Park, Dorey Way, Hucknall, Nottinghamshire, NG15 6EU, and at Firth Road, Lincoln, LN6 7AA; and in-service support at Kettelestring Lane, Clifton Moor, York Y030 4XF. M.J. SECTIONS LIMITED supply precision formed sheet metal fabrications and machined components. Address: M.J Sections Ltd, Marriott Road Industrial Estate, Cradley Road, Netherton, Dudley, DY2 0JZ (main site), Also M.J Sections Ltd, 130 Stourbridge Road, Halesowen, B63 3UN, and 109 Powke Lane Cradley Heath B64 5PX. Northeast England WELWYN COMPONENTS LIMITED “has a core business which is the development, manufacture and sale of passive electronic components (resistors), and hybrid micro-circuits. Address: Welwyn Electronics Park, Bedlington, Northumberland, NE22 7AA. Part of TT Electronics plc. HASKEL EUROPE LTD makes highly engineered fluid and gas handling high-pressure equipment for things like charging nitrogen hydro-gas tank suspension struts or gun recoil suspension systems and oxygen breathing systems. It is owned by Ingersoll Rand. Introduced to the F-35 consortium by BAE Systems. Address: North Hylton Road, Sunderland SR5 3JD NICHOLSONS SEALING TECHNOLOGIES LIMITED offers sealing solutions for extreme temperature, pressure and compression applications. UK based address: Amos Drive Greencroft Industrial Park, Stanley, County Durham, DH9 7YE Northern Ireland RFD BEAUFORT LIMITED makes industrial rubber goods, rubberized fabrics, and miscellaneous rubber specialties for marine and aviation safety and survival equipment. It operates from two sites in the UK, Kingsway, Dunmurry, Belfast BT17 9AF, and Aviator Industrial Park, Eric Fountain Road, Ellesmere Port CH65 1AX RLC (UK) LIMITED - also part of RLC Group. (See Ronaldsway Aircraft Company). Three UK sites: RLC Callender, Metcalf Drive, Altham Industrial Estate, Altham, Accrington, Lancashire, BB5 5AY; RLC Langford, 97 Largy Road, Crumlin, County Antrim, BT29 4RT; and RLC Global Point, Global Point Business Park, Newtonabbey, County Antrim, BT36 5TB. According to their most recent accounts with Companies House, the company has “a prominent position on military aircraft, dominated by the F-35 Joint Strike Fighter titanium fuselage components and titanium fan blades”.
Northwest England BUOYANCY AEROSPACE V1 LTD: an “engineering service provider” engaged in precision manufacturing of hard and soft metals and surface finishing treatment solutions. They say “We take ownership of every single component”. Based at Jackdaw Road, Barnoldswick, Lancashire, BB18 6DX. BROOKHOUSE AEROSPACE LIMITED.Composites, metallics, assembly and treatments facility supplying Raytheon, BAE Systems, Leonardo, MBDA and others. Based at India Mill Business Centre, India Mill, Darwen, Lancs BB3 1AD. API DESIGN & BUILD LTD - now known as BCW Design & Manufacture, they provide end-to-end engineering solutions to BAE Systems, GKN and Safran. Based at 2 Innovation Drive, Burnley, England, BB10 2FT. RFD BEAUFORT LIMITED makes industrial rubber goods, rubberized fabrics, and miscellaneous rubber specialties for marine and aviation safety and survival equipment. It operates from two sites in the UK,in Kingsway, Dunmurry, Belfast BT17 9AF, and Aviator Industrial Park, Eric Fountain Road, Ellesmere Port CH65 1AX EDM LIMITED manufactures airline trainers, cabin service trainers, full size mock-ups, ejection seats, full size replicas in civil & defense.Platforms developed for F-35 training, as well as load trainers, and full flight simulators BAE systems for the eurofighter typhoon and Hawk. Based at Brunel House, 1 Thorp Road, Newton Heath, Manchester M40 5BJ TELEDYNE LIMITED (Teledyne Aerospace & Defence Electronics UK) are the UK branch of a large US military electronics company. Their Teledyne CML Composites business unit makes “Aircraft Structural Components: Complex-geometry glass-fibre packers” for the F-35, providing “a comprehensive manufacturing service for composite products in advanced engineering applications, including components and assemblies for aircraft structures and systems.” Address: Unit A Tebay Road, Bromborough, Wirral CH62 3PA.Teledyne’s Defence and Space subsidiary also has a manufacturing plant in Shipley, Yorkshire. RLC (UK) LIMITED - also part of RLC Group. (See Ronaldsway Aircraft Company). Three UK sites: RLC Callender, Metcalf Drive, Altham Industrial Estate, Altham, Accrington, Lancashire, BB5 5AY; RLC Langford, 97 Largy Road, Crumlin, County Antrim, BT29 4RT; and RLC Global Point, Global Point Business Park, Newtonabbey, County Antrim, BT36 5TB. According to their most recent accounts with Companies House, the company has “a prominent position on military aircraft, dominated by the F-35 Joint Strike Fighter titanium fuselage components and titanium fan blades”. TECHNICAL FIBRE PRODUCTS LIMITED makes wet-laid nonwovens for F35 Lightning-II, Eurofighter Typhoon, V-22 Osprey, B2. Address: Burneside Mills (Head Office), Kendal, Cumbria, LA9 6PZ BAE SYSTEMS (OPERATIONS) LIMITED - headquarters at Warwick House, PO BOX 87, Farnborough Aerospace Centre, Farnborough, Hants,GU14 6YU. 141 known locations in the UK - not clear which supply the F35 specifically, beyond Samlesbury Aerodrome, Lancashire, Rochester, Kent, and the BAE structural testing facility in East Yorkshire. See CAAT map for BAE Systems UK locations.
Scotland DARCHEM ENGINEERING LIMITED supplies both fabrication assemblies and insulated components (thermal & fire blankets) for a variety of aerospace Defence programmes including fixed wing and helicopters including the F-35. Registered company address: C/O Brodies Llp Capital Square, 58 Morrison Street, Edinburgh, EH3 8BP, UK LEONARDO UK LTD is the UK subsidiary of Leonardo S.p.A. which is headquartered in Rome, Italy. The Company offers sensors, integrated mission, and electronic systems, as well as tactical workstations, displays, and avionics EW test products. Leonardo works with 2,100 suppliers across the world. UK Head Office: 1 Eagle Pl, St. James's, London SW1Y 6AF. 8 UK operational sites with the largest in Yeovil, Edinburgh and Luton. Southeast England ADVANCED LOGISTICS FOR AEROSPACE (UK) LIMITED manages commodities for the aerospace supply chain eg components, materials, tools. Part of ALA Corporation headquartered in Naples, Italy. UK company based at Unit A3 Royal Mills, Mill Road, Sandown Industrial Park, Esher, KT10 8BL SPECIALTY COATING SYSTEMS LIMITED provide coatings for components. Its UK multi-purpose coating facility is at Kingswey Business Park, Forsyth Rd, Woking GU21 5SA HARDIDE COATINGS LIMITED develop and manufacture nanostructured tungsten carbide/tungsten metal matrix composite coatings for the aerospace industry. They supply Airbus, BAE Systems, Leonardo, Lockheed Martin and Triumph Group. UK headquarters are at 9 Longlands Rd, Launton, Bicester OX26 5AH VITAL LINK EUROPE LIMITED “has extensive experience in the design, installation and commissioning of turbojet, prop and shaft engine test cells at locations worldwide”. Address: Unit 9, Stanhope Gate, Stanhope Road, Camberley, Surrey GU15 3DW. Part of Atec Inc., TX, USA. WESTON AEROSPACE LIMITED (Auxitrol Weston) are “the leading global manufacturer of aerospace sensors for the harshest environments.” One UK location: 124, Victoria Road Farnborough Hampshire, GU14 7PW. Part of TransDigm Group Inc. ATTEWELL LIMITED “is the largest specialist manufacturer of laminated sheet materials, shims, packers, fillers, detailed and machined parts and assemblies in Europe.” It is a “World-class manufacturer for all C-Class aerospace components.” Their products are in most types of military and commercial aircraft. Address: “7A/B Millington Road, Hayes, Middlesex UB3 4AZ. Part of Avantus Aerospace Group. BAE SYSTEMS (OPERATIONS) LIMITED - headquarters at Warwick House, PO BOX 87, Farnborough Aerospace Centre, Farnborough, Hants,GU14 6YU. 141 known locations in the UK - not clear which supply the F35 specifically, beyond Samlesbury Aerodrome, Lancashire, Rochester, Kent, and the BAE structural testing facility in East Yorkshire. See CAAT map for BAE Systems UK locations. MARTIN-BAKER AIRCRAFT COMPANY LIMITED “The world’s leading manufacturer of ejection seats”. Make the ejector seats for the F-35. HQ, design and manufacturing site: Lower Road,
Higher Denham, Near Uxbridge, Middlesex, UB9 5AJ. Test, support, and manufacturing site (for pyrotechnics only), Chalgrove Airfield, Sir James Martin Way, Chalgrove, Oxfordshire, OX44 7RJ. VELOCITY COMPOSITES PLC makes advanced carbon fibre and ancillary material kits for use in the production of aircraft. Addresses: UK North & HQ: AMS Technology Park, Billington Road, Burnley, BB11 5UB. UK South: Unit 5, Kites Croft Business Park, Fareham, PO14 4LW S.W. PLASTICS LIMITED specialises in the processing of PTFE, fluoropolymers and other engineering plastics exclusively for the Aircraft, Space and Defence industry. Sister company is AFT FLUOROTEC LIMITED (same website and address). Customers include BAE SYSTEMS. UK address: Unit F City Park, Swiftfields, Welwyn Garden City, England, AL7 1LY PARKER HANNIFIN MANUFACTURING LIMITED provides fabricated metal products, including fuel nozzles, inerting equipment, thermal management, regulators, accumulators and sensors. Parker leads the development of the electro-hydrostatic actuator used as the basis of the electric flight control system on the F-35. UK-based Head Office: 2nd Floor Suite 2a, Breakspear Park, Breakspear Way, Hemel Hempstead HP2 4TZ HONEYWELL CONTROL SYSTEMS LIMITED running since 1926, are the leading suppliers of domestic heating and combustion controls in the UK with products that include time, temperature, gas and water controls. Parent organisation is Honeywell International, one of the largest producers in UK and US nuclear weapons. UK address: Honeywell House, Arlington Business Park, Bracknell, Berkshire, RG12 1EB HONEYWELL UK LIMITED is the UK subsidiary of Honeywell International, an engineering and technology giant headquartered in Charlotte, North Carolina. The Company provides radiator thermostats, programmable thermostats, time controls, temperature controls, systems, gas and water controls, and valves. Produces the power and thermal management system for the F-35. UK address: Honeywell House, Arlington Business Park, Bracknell, Berkshire, RG12 1EB TEKNOFLEX INTERCONNECT SOLUTIONS LIMITED, was Britain's largest manufacturer of flexible circuit boards for electronic devices, but in 2014 was placed into administration and is now dissolved. Last known UK address: Imperial House 18-21 Kings Park Road, Southampton, SO15 2AT LEONARDO UK LTD is the UK subsidiary of Leonardo S.p.A. which is headquartered in Rome, Italy. The Company offers sensors, integrated mission, and electronic systems, as well as tactical workstations, displays, and avionics EW test products. Leonardo works with 2,100 suppliers across the world. UK Head Office: 1 Eagle Pl, St. James's, London SW1Y 6AF. 8 UK operational sites with the largest in Yeovil, Edinburgh and Luton. SENIOR UK LIMITED provides a range of products and systems for fluid conveyance, gas turbine engines and pressure carrying components such as bleed air duct systems, precision sheet metal fabrications, bellows and metal hose assemblies. Its components are in virtually all military aircraft, numerous piston and jet engines, and are specified for missile and NASA programmes. UK Head Office: 59/61 High Street, Rickmansworth, Hertfordshire, WD3 1RH EATON LIMITED large portfolio of connectors, backshells, wire protection, cable assemblies and contacts. Customers include various large defense companies providing companies like Lockheed Martin and Boeing with component parts for aircraft and helicopters. UK Head Office: Abbey Park Southampton Road, Titchfield, Fareham, PO14 4QA
PORVAIR FILTRATION GROUP LIMITED specialises in filtration solutions and other components. These filters are used to protect sub-systems in aircraft, helicopters, military vehicles, missiles and spacecrafts and are used for processes such as fuel management, power generation and environment control. UK Head Office: Segensworth Division, 1 Concorde Close, Segensworth, Fareham, Hampshire, PO15 5RT; and New Milton Division, Queensway, Stem Lane, New Milton, Hampshire, BH25 5NN L3HARRIS RELEASE & INTEGRATED SOLUTIONS LTD previously named EDO MBM Technology Ltd (January 2022), designs, develops, and manufactures weapon carriage and release equipment. It produces the integrated core processor, the main computer in the F-35. L3 Harris has 12 UK sites. UK Head Office: Level 6, 390 Strand, London WC2R 0LT. The release systems come from their Brighton site, Emblem House, Home Farm Business Park, Home Farm Road Brighton, East Sussex BN1 9HU. Southwest England STIRLING DYNAMICS LIMITED provides high-end engineering products and services for eg BAE Systems, Lockheed Martin,Leonardo, Airbus. Based at 230 Bristol Business Park Stoke Gifford, Bristol BS16 1FJ ITEL ELECTRONICS LIMITED, 1, Warwick House, Hindle Way, Swindon SN3 3RB. “We remain a family owned business manufacturing interconnect solutions for aerospace, space, defence and commercial applications.” FGP SYSTEMS LIMITED “is a precision engineering company offering high-end engineered and manufactured solutions for the aerospace industry and other sectors.” Head office: FGP Systems Ltd, 20-22 Cumberland Drive, Weymouth, Dorset, DT4 9TB. Other site: FGP Lufton Ltd, Boundary Lane, Lufton Trading Estate, Yeovil, Somerset, BA22 8UU. MCBRAIDA PLC “is a manufacturer of precision-machined components of various size and complexity to the industries that demand the highest quality products”. McBraida Plc, Bridgeyate, Bristol BS30 5JW. GE AVIATION SYSTEMS LIMITED is a provider of military engines, services and components. Manufactures the XA100 adaptive cycle engine for the F-35. Part of the General Electric conglomerate. UK-based Head Office: Cheltenham Road, Bishops Cleeve, Cheltenham, Gloucestershire, GL52 8SF MOOG WOLVERHAMPTON LIMITED is a supplier delivering various components and digital systems in motion control and electronic solutions, including weapon systems, ammunition handling and steering control for various major missile platforms. Customers include KMW, General Dynamics, Lockheed Martin, Patria, Rheinmetall, BAE Systems. UK address: C/O Moog Controls Limited, Ashchurch, Tewkesbury, Gloucestershire, GL20 8NA MISSION SYSTEMS WIMBORNE LIMITED is the largest supplier of Hose and Drogue Aerial Refuelling systems globally. They have a large portfolio of products including hydraulic, fuel, motion control, electrical and engine solutions. NB, they produce the refuelling pods for the F-35B and C, not the F-35A which is the version Israel has. Parent company is Eaton, a major US aerospace company, which is involved in all versions of the F-35. UK Address: Brook Road, Wimborne, Dorset, BH21 2BJ
LEONARDO UK LTD is the UK subsidiary of Leonardo S.p.A. which is headquartered in Rome, Italy. The Company offers sensors, integrated mission, and electronic systems, as well as tactical workstations, displays, and avionics EW test products. Leonardo works with 2,100 suppliers across the world. UK Head Office: 1 Eagle Pl, St. James's, London SW1Y 6AF. 8 UK operational sites with the largest in Yeovil, Edinburgh and Luton. BOWMILL ENGINEERING LIMITED manufactures single-part components for the defence market from small valve assemblies to major flying control assemblies. UK Head Office: 18-30 Morris Road, Nuffield, Poole, Dorset, BH17 0GG. Operational sites Bowmill Engineering: 18-30 Morris Road, Nuffield Trading Estate, Poole BH17 0GG; and, Spectrum 700, Ashchurch, Business Centre, Alexandra Way, Tewkesbury GL20 8TD. Bowmill Metal Treatments: 85 Sterte Avenue West, Poole, BH15 2AL CROSS MANUFACTURING COMPANY (1938) LIMITED specialising in sealing solutions. Cross manufactures brush seals, sealing rings, turbo rings, and piston rings. UK Head Office: Midford Road, Combe Down, Bath, BA2 5RR FGP LUFTON LIMITED provide precision manufacturing services; it was launched in November 2017 as an “Operate in Place” venture with Honeywell Aerospace. FGP Systems Head office address: 20-22 Cumberland Drive, Weymouth, England, DT4 9TB. FGP Lufton address: Boundary Lane, Lufton Trading Estate, Yeovil, Somerset, BA22 8UU ULTRA PRECISION CONTROL SYSTEMS LIMITED provide engineering solutions to safety and mission critical challenges e.g. compact on-board gas solutions, dynamic harnessing, position sensing and control. Head office in Cheltenham: Arle Court, Hatherley Lane, Cheltenham, Gloucestershire, United Kingdom, GL51 6PN. Also located in Cambridge: Stirling House, Cambridge Innovation Park, Denny End Road, Waterbeach, Cambridge, CB25 9QE Wales BLAENAVON FORGINGS LIMITED: part of the Forged Solutions Group, making forged and rolled rings, casings and closed die forgings for customers such as Rolls Royce, GE Aerospace, Safran, Honeywell. Based at Blaenavon, Forge Side, Blaenavon, Gwent. NP4 9XG SEALAND SUPPORT SERVICES LIMITED is the UK Repair Depot for the F-35 fighter plane, based at MOD Sealand, Building 14, Welsh Road, Sealand, Deeside, Flintshire, CH5 2LS. Companies House suggests it has gone into liquidation. Unlikely to have done work for Israel. QIOPTIQ LIMITED. spin-off from Thales High-Tech Optics, acquired LINOS in 2009 and joined Excelitas Technologies in 2013. Makes Dismounted Soldier Optics, Avionics, Optronic Modules & Systems, Space Optics and Helmet-Mounted Displays for F-35, Typhoon, Cobra and Tiger. Address: Glascoed Road, St Asaph, Denbighshire, LL17 0LL. Yorkshire RADIUS AEROSPACE UK LIMITED supplies complex electroformed products for the aerospace and defense markets from its Sheffield location - Holbrook Works, Station Road, Halfway, Sheffield, S20 3GB. Its Shrewsbury facility specializes in the fabrication, forming and manufacture of aircraft engine and industrial gas turbine, machined and fabricated casings, machined rings,
turbine blade and nozzle guide vanes, combustion liners and complex fabricated assemblies - Sentinel Works, Whitchurch Road, Shrewsbury, SY1 4DP. FORGED SOLUTIONS GROUP LIMITED is the parent company of Blaenavon Forgings Ltd above. Other sites: extrusion forging plant at Meadowhall Operations, Meadowhall Road, Sheffield, South Yorkshire, S9 1HD; plant and testing services at Darley Dale Operations, Dale Road North, Matlock, Derbyshire, DE4 2JB; hammer forge facility at River Don Operations, Milford Street, Sheffield, South Yorkshire, S9 2LD; machining centre at Provincial Park Operations, Unit 1, Provincial Park, Nether Lane, Sheffield, South Yorkshire, S35 9ZX C.W.FLETCHER & SONS,LIMITED manufacture a range of parts for the aerospace industry, including fabrications, machined products and unison/actuator rings. Contractual partners with Rolls Royce and Honeywell for engine production. UK Address: Sterling Works, Mansfield Road, Wales Bar, Sheffield S26 5PQ BAE SYSTEMS (OPERATIONS) LIMITED - headquarters at Warwick House, PO BOX 87, Farnborough Aerospace Centre, Farnborough, Hants,GU14 6YU. 141 known locations in the UK - not clear which supply the F35 specifically, beyond Samlesbury Aerodrome, Lancashire, Rochester, Kent, and the BAE structural testing facility in East Yorkshire. See CAAT map for BAE Systems UK locations. ITP AERO UK LIMITED make aeronautical engines and have locations in the UK, Spain, Mexico, Malta and India. In the UK they engage in: engine testing at Fan Test Building 155 Technology Drive Rugby CV21 1BZ; engineering at Whittle Estate Cambridge Road. Whetstone, Leicester, LE8 6LH; manufacturing and engineering at Harrier Business Park, Dorey Way, Hucknall, Nottinghamshire, NG15 6EU, and at Firth Road, Lincoln, LN6 7AA; and in-service support at Kettelestring Lane, Clifton Moor, York Y030 4XF. Companies with multiple locations ROLLS-ROYCE PLC has 54 UK sites PRATT & WHITNEY MILITARY UNITED KINGDOM LTD. Part of Raytheon UK, which is part of US arms giant RTX (Formerly Raytheon Technologies). Registered office address: 2 Stone Buildings, Lincoln's Inn, London, WC2A 3TH. Companies House accounts say their principal activities are “assisting in the management of Global Spares Network to support the global F135/F-35 program.” The company had revenues of £3.9m in 2022, but had no employees, other than the directors, who were not remunerated, as their role as P&WMUK Directors was “incidental” to their roles as Directors within the Raytheon Technologies group. NORTHROP GRUMMAN UK LIMITED - part of US arms giant Northrop Grumman and principal partner for the F-35. Provide much of the aircraft’s situational awareness and the aircraft’s communications and battlespace networks capability. 10 UK locations, 5,000+ employees. LOCKHEED MARTIN UK LIMITED. UK subsidiary of world’s largest arms company, and prime contractor for the F-35. Lockheed has numerous sites around the UK. It is not clear what role Lockheed UK have in the F-35 programme, although they appear to work on sustaining the UK fleet at RAF Marham. Their corporate headquarters in the UK is Lockheed Martin UK, Cunard House, 15 Lower Regent Street, London, SW1Y 4LR.
ULTRA ELECTRONICS LIMITED manufactures and develops electronic systems. Ultra provides critical technology to the UK government, including submarine-hunting and sonar equipment for the Royal Navy, control systems for the UK’s fleet of Trident nuclear missile submarines and components for F-35 fighter jets. Acquired by Cobham in 2022 for £2.6. 41 locations in the UK. Headquartered in the UK: 35 Portman Square, London W1H 6LR

PDF Content:

---

Defense Security Cooperation Agency NEWS RELEASE On the web: http://www.dsca.mil Media/Public Contact: pm -cpa@state.gov Transmittal No. 20- 12 Israel – KC-46A Aeria l Refueling Aircraft WASHINGTON, March 3, 2020 - The State Department has made a determination approving a pos sible Foreign Military Sale to Israel of up to eight (8) KC -46 aircraft and related equipment for an estimated cost of $2.4 billion . The Defense Security Cooperation Agency delivered the required certification notifying Congress of this possible sale today . The Government of Israel has requested to buy up to eight (8) KC -46 aircraft; up to seventeen (17) PW4062 turbofan engines (16 installed, 1 spare); and up to eighteen (18) MAGR 2K -GPS SAASM receivers (16 installed, 2 spares). Also included are AN/ARC -210 U/VHF radios, APX -119 Identification Friend or Foe transponders, initial spares and repair parts, consumables, support equipment, technical data, engineering change proposals, publications, Field Service Representatives (FSRs), repair and return, depot maintenance, training and training equipment, contractor technical and logistics personnel services, U.S. Government and contracto r representative support, Group A and B installation for subsystems, flight test and certification, other related elements of logistics support and training. The total estimated program cost is $2.4 billion. The United States is committed to the security of Israel, and it is vital to U.S. national interests to assist Israel to develop and maintain a strong and ready self -defense capability. This proposed sale is consistent with those objectives. The proposed sale further supports the foreign policy and national security of the United States by allowing Israel to provide a redundant capability to U.S. assets within the region, potentially freeing U.S. assets for use elsewhere during times of war. Aerial refueling and strategic airlift are consistently cited as significant shortfalls for our allies. In addition, the sale improves Israel's national security posture as a key U.S. ally. Israel will have no difficulty absorbing this equipment into its armed forces. The proposed equipment and support will not alter the basic military balance in the region. The principal contractors will be Boeing Corporation, Everett, WA, for the aircraft; and Raytheon Company, Waltham, MA, for the MAGR 2K. There are no known offset agreements proposed in connection with this potential sale. Implementation of this proposed sale will require the assignment of two U.S. field service/contractor representatives to Israel. There will be no adverse impact on U.S. defense readiness as a result of this proposed sale. This notice of a potential sale is required by law and does not mean the sale has been concluded.
All questions regarding this proposed Foreign Military Sale should be directed to the State Department's Bureau of Political Military Affairs, Office of Congressional an d Public Affairs, pm -cpa@state.gov. -30-

PDF Content:

---

Aux Communards et aux Communardes qui dans un élan d’audace décidèrent de partir à l’assaut du ciel. Le 18 mars 1871, le gouvernent officiel dominé par la bourgeoisie tenta de saisir les canons de la butte Montmartre le but était de désarmer le peuple parisien organisé dans la Garde Nationale. Ce fut le point de bascule d’un long processus qui s’étalait depuis la défaite de Sedan en 1870. Le Prolétariat parisien décida de prendre son destin en main et refusa de donner ses canons. Cet acte grandiose fut le début d’une expérience qui allait marqué à jamais l’épopée de la lutte des classes. D’une défaite nationale humiliante, elle se transforma en un flambeau de l’émancipation humaine, elle révéla pour de bon quelle classe est le véritable moteur de l’Histoire. Durant 100 jours Paris ne dérogea pas à son titre glorieux de berceau de la Révolution. Le peuple en arme organisa le premier pouvoir ouvrier de l’histoire, et la première République ouvrière de France. Face aux ennemis de l’intérieur et de l’extérieur le prolétariat Parisien fit tremblé les bases du vieux monde. Si nous sommes ici rassembler ce n’est pas pour commémorer une date morte mais pour fêté une expérience vivante qui doit nous inspirer dans nos luttes pour transformer le vieux monde en crise. La Commune porte en elle une partie des réponses de notre temps. La lutte des classes moderne en France est un long continuum dont les prémisses se situe avec l’irruption du peuple dans les affaires publique lors de la grande révolution bourgeoise de 1789. Les guerres révolutionnaires, la levée de l’an II, le Comité de Salut publique firent rentré définitivement les classes populaires et le prolétariat naissant en politique, il n’en sortira plus. Dès 1789 la question de l’égalité économique prenait le pas sur la liberté politique. C’était le début du grand malentendu entre le Peuple qui entend l’égalité comme une société de justice économique et les bourgeois qui ne parlent que d’égalité devant la lois. La liberté du bourgeois est celle d’entreprendre et de mettre les chaînes au pied des travailleurs, celle du prolétaire signifie ne plus avoir de chaîne. En 1848 tout bascula définitivement, la fraternité bourgeoise se dissipait dans les tirs de canon contre les barricades. Lors de ces glorieuses journées de juin 1848, les ouvriers s’insurgèrent pour une « république sociale » égalitaire. Depuis ce moment, comme nous l’a enseigné K.Marx, la France se trouve divisée en deux « nationsantagoniques», celle des bourgeois, les expropriateur de la richesse, et celle des producteurs, le prolétariat. Depuis les journées de juin 1848 la France connait une longue guerre civile tantôt ouverte et chaude, tantôt masqué et de basse intensité. . La Commune ne fit que confirmer cette vérité. Toutes l’actualité politique et sociale ces dernières années confirment, bien entendu, tout cela. Que nous pensions aux soulèvements des quartier en 2005, aux Gilets jaunes et , bien sur, à ce juin de feu de 2023. Nous avons là le mouvement réel de quête d’égalité que le peuple cherche depuis 1789. Quête d’égalité toujours violemment réprimée par l’État servant les maîtres de la bourse et des trusts et de tous les parasites du vieux monde. Notre victoire signifiant leur disparition en tant que classe. Alors nous le rappelons ce 18 Mars 1871 le peuple audacieux refusa de rendre les canons et parti à l’assaut du ciel ! Dans les faits un nouvel État naquit. Le 26 mars les élections déclara la Commune de Paris. Le 28 mars la Commune fut proclamée, c’est la naissance officielle de la première République ouvrière de l’Histoire, qui fait sécession de La République Versaillaise car c’est là que c’était enfuie le gouvernement bourgeois. Tout un symbole ! Deux pouvoirs cohabitent absolument opposé, c’est la guerre civile dans les faits. Ce même jour le drapeau national devient le Drapeau Rouge, l’internationale est l’hymne de ce nouvel État. Le 30, la Commune supprima la conscription et l'armée permanente et proclama la garde nationale, dont tous les citoyens valides devaient faire partie, comme la seule force armée. Il n’y avait plus d’armée coupée de la société mais le peuple en arme dans la garde nationale. Il n’y avait plus le pouvoir au dessus des masses mais le prolétariat au pouvoir dans une mer armée des Masses.
Le même jour, les étrangers élus à la Commune furent confirmés dans leurs fonctions, car « le drapeau de la Commune est celui de la République universelle». la russe Élisabeth Dmitrieff fut la dirigeante d’une des première organisation de femme de masse de l’histoire : «Union des femmes pour la défense de Paris et les soins aux blessés ». les femmes jusqu’au dernier moment furent sur les barricades et participèrent à l’organisation de la production. Le dernier communiqué de l’Union des Femmes lors de la conquête de Paris par les Versaillais fut un bref et puissant «toutes aux barricades !» La défense de Paris fut confié à un Polonais : Jarosław Dąbrowski. Imaginez la direction militaire de Paris confiée à un étranger et l’organisation des femmes à une étrangère. A ce moment là tous les opprimés du monde étaient des parisiens. Nous sommes bien loin de cette République qui supprime le droit du sol et pourchasse et embastille les sans papiers. Concrètement l’ensemble du pouvoir était sous contrôle des travailleurs. L’administration était dépolitisée pour devenir simplement un instrument au service de tous. Toutes les charges étaient révocable et sous contrôle populaire. L’économie commençait à être réorganisé en coopérative fédérée. La Commune est un paradigme car antithèse de la République des banquiers, des monopolistes, des militaristes que nous connaissons. Elle est administration de la chose publique par le plus grand nombre, elle est le contrôle de la police par les citoyens. Elle est le pouvoir politique de la majorité imposée à la minorité de parasite, tandis aujourd’hui nous vivons la dictature d’une minorité de parasite sur la majorité. Elle est les femmes à la direction des affaires collectives, tandis qu’aujourd’hui les femmes ne sont qu’un alibi dans les gouvernements. Elle est la fraternité universelle face aux guerres de rapines impérialistes. Elle est, par dessus tout, déjà plus qu’un demi-Etat alors que l’actuel ne fait que se renforcer, que se reactionnariser. Elle est le règlement de tous les problèmes des gens par les gens eux-même. Elle est le début de la résolution de la guerre civile latente et de la division. Elle est source d’Unité. Alors oui, nous tous, nous devons resaisir son immense potentiel pour nous projeter dans un futur à imaginer. Nous pouvons d’ors et déjà avec la Commune savoir a quoi pourrait ressembler une nouvelle France. Il ne s’agit donc pas de batailler pour une VIe République qui ne changerait rien dans le fond mais pour une Seconde République, une seconde Commune, lumineuse et puissante, qui retournerait le pays et sonnerait le glas de la division entre le travail et le capital. Bien évidemment tout cela ne s’opèrent que par une rupture révolutionnaire, l’Assemblée Nationale est et sera toujours l’instrument des Versaillais il ne peut en être autrement. C’est pour cela que nous, filles et fils de la Commune Immortelle, nous affirmons, aujourd’hui, que toute politique émancipatrice ne peut passer que par la rééditions de la Commune! Nous voudrions achever notre prise de parole en citant les Statuts de la seconde Internationale qui nous semble le pré-requis à tout rêve émancipateur: "Dans sa lutte contre le pouvoir unifié des classes possédantes, le prolétariat ne peut agir en tant que classe qu'en se constituant en parti politique et en s'opposant à tous les anciens partis politiques créés par les classes possédantes. Cette constitution du prolétariat en parti politique est indispensable pour assurer le triomphe de la révolution sociale et son but suprême : l'abolition des classes. Alors oui assurément nous sommes les filles et les fils de la Commune de Paris et nous jurons de la re-éditer ! VIVE LA RÉPUBLIQUE UNIVERSELLE DES TRAVAILLEURS !

PDF Content:

---

Prolétaires de tous les pays, nations et peuples opprimés, unissez-vous ! Fondée le 1 er mai 1968 Relancée en 2010 MARS-AVRIL 2024 N°76 causedupeuple.org JOURNAL PROLÉTAIRE, ANTI-IMPÉRIALISTE ET RÉVOLUTIONNAIREJOURNAL PROLÉTAIRE, ANTI-IMPÉRIALISTE ET RÉVOLUTIONNAIRE THÉORIE LES CHEMINS DU POUVOIR ACTUALITÉS NATIONALES Victoire des grévistes d'Emmaüs Nord après une lutte de longue haleineComment comprendre la Révolution Prolétarienne Mondiale ? Palestine : comment la résistance fait face à l’offensive génocidaire P. 5 P. 12 P. 15 L'UNITÉ DE CLASSE JUSQU'À LA VICTOIRE
La dernière période a une nouvelle fois été très fournie ; qu’avons-nous pu observer ? Nous avons pu voir le développement de la décomposition de l’impérialisme français, ce qui se reflète sous la forme d’une crise à tous les niveaux : économique, social, culturel et surtout politique. C’est cela que nous connais - sons tous, que nous sentons dans notre chair chaque jour qui passe, même si parfois nous avons du mal à nommer la chose et à la com - prendre. La crise de régime qui se profile en perspec - tive est claire pour celles et ceux qui veulent bien la voir en ce début d’année 2024. Tout d’abord, le gouvernement réactionnaire a poussé la mise en place de la « Loi Immigra - tion », qui attaque frontalement les droits des prolétaires immigrés ; la fin du droit du sol à Mayotte qui a été annoncée récemment va dans le même sens. Les Macron, Darmanin et consorts n’ont au fond qu’un seul objectif : ce - lui d’atomiser toujours plus la classe qui pro - duit tout mais qui n’a rien, c’est-à-dire de la diviser en petites parcelles indépendantes les unes des autres sur la base de critères comme l’origine, le sexe, la religion, etc, en exploitant économiquement toujours plus une frange du prolétariat au passage. Cette politique d’ato - misation de la classe n’est pas nouvelle, elle a été déclenchée par la bourgeoisie il y a main - tenant bien longtemps, face à une classe ou - vrière indivisible, ayant construit des organisa - tions uniques et, donc, puissantes. Depuis, grâce au rôle néfaste des opportu - nistes au sein du mouvement des travailleurs qui ont vendu la lutte pour des places au chaud et pré - féré la conciliation et la négo - ciation à la lutte acharnée, la politique d’atomisation a fait des ravages. L’unité syndicale au sein d’une seule Confé - dération Générale des Travailleurs n’est plus qu’un lointain mirage, et au sein de nos quar - tiers prolétaires, nous ne pouvons même plus compter le nombre d’« associations », toutes divisées et se tirant dans les pattes pour savoir laquelle d’entre elles pourra bénéficier de plus de subventions de la part de la mairie. Tout cela n’est pas une fatalité, et notre travail de tous les jours doit aller dans le sens de l’Uni - té sur la base de revendications concrètes. L’absence d’une Unité Politique dans un vrai Parti révolutionnaire permettant de diriger le mouvement, la seule chose qui au fond serve notre émancipation, est le cœur de tout le pro - blème, c’est de là que le reste découle. C’est parce que nous ne sommes pas capables de rendre les coups collectivement et de porter des revendications concrètes avec nombre et force que la bourgeoisie a pu tranquillement faire son bonhomme de chemin et petit à petit défaire les liens organiques que nous avions tissé entre nous, au prix cher. La récente révolte des agriculteurs a, elle, montré une autre facette du même problème, la question de la direction. Sans une organi - sation reliant étroitement les petits et moyens agriculteurs au reste des masses populaires, et leur permettant une action unifiée politique - ment et organisationnellement, ces révoltes à la base légitimes ne peuvent qu’être récupé - rées par les charognards à la solde des grands monopoles impérialistes, qui s’en servent comme mesure d’ajustement. Cet événement a toujours plus montré le fossé qui peut exis - ter entre les conditions de vie de ces petits exploitants et leurs directions patronales bour - geoises. La seule voie pour ces paysans révol - tés, c’est l’union avec les travailleurs les plus opprimés pour faire une nouvelle société où 2 | La Cause du Peuple n°76 est un journal prolétaire, anti- impérialiste et révolutionnaire. Il est le travail de tous ses contributeurs et contributrices, pilotés par le Comité de rédaction du journal, joignable sur Twitter et Instagram (@Cause_du_Peuple) et par mail : causedupeuple@protonmail.com La Cause du Peuple est vendue à prix libre.ÉDITOÉDITO La classe ouvrière est une et indivisible ! EN UNEEN UNE ----------- Grévistes sans-papiers d'Emmaüs, dans le Nord. SOMMAIRESOMMAIRE 4 5Victoire des grévistes d'Emmaüs Nord après une lutte de longue haleine 8La ministre Aurore Bergé menace de supprimer les subventions aux associations 12Théorie : comment comprendre la Révolution Prolétarienne Mondiale ? 14Affrontements au Sénégal après le report des élections par le président 15Palestine : comment la résistance fait face à l’offensive génocidaire 18Le 8 mars, un héritage du mouvement socialiste des femmesMouvement des agriculteurs : la lutte persiste, menée par les plus combatifs 6Fin du droit du sol à Mayotte : une avancée de plus dans la réactionnarisation de l’État 9Congo : derrière le conflit, la bataille impérialiste pour les ressources minièresLe rôle des militants révolutionnaires est aujourd’hui de porter l’Unité de la classe, en comprenant que la réactionnarisation accrue de l’État bourgeois n’est qu’une tentative de plus de nous barrer la route
BRÈVES DE LUTTEBRÈVES DE LUTTE NIORT : GRÈVE CHEZ SAFRAN Pour les revalorisations de salaires, ça bouge chez Safran, grand groupe aéronau - tique. Après un mouvement de grève natio - nal le 14 février qui a mobilisé 40 % des salariés, ils étaient 160 à Niort à se réunir à nouveau pour réclamer une augmentation égale à 5 %, l’augmentation reçue l’année précédente. Cette mobilisation se déroule dans le cadre des négociations annuelles obligatoires engagées depuis le mois de janvier par le groupe.BRON : GRÈVE DES ENSEIGNANTS DU COLLÈGE MONOD PRÈS DE LYO N Comme avant les vacances scolaires, de nombreux établissements se mobilisent contre les annonces en matière d’éduca - tion du gouvernement. Notons celui du col - lège Monod à Bron, mobilisé à nouveau le 5 mars avec les professeurs et autres person - nels. Il n’y a pas de doute, la grogne dans l’éducation au sujet des réformes, mais aussi des conditions de travail dégradées, des salaires et du manque de personnel n’est pas prête de se calmer ! SAVOIE : GRÈVE INÉDITE DANS L’HÔPITAL PRIVÉ MÉDIPÔLE 130 personnes envahissent le parking de l’hôpital. Dans cette petite ville près de Chambéry, c’est inédit, qui plus est quand on parle d’un hôpital privé ! Ce sont des aides-soignants, des infirmiers, des bran - cardiers et autres qui ont fait grève pour dénoncer des conditions de travail dé - gradées alors que la direction cherche à augmenter le nombre de patients pris en charge sans augmenter le personnel. Les grévistes dénoncent leur besoin d’arrêts de travail face au burn out et à la cadence de travail imposée par les propriétaires de l’hôpital.NANTES : LUTTE À LA POSTE CONTRE LES SANCTIONS INJUSTES Alors que les conditions de travail se dégradent à la Poste, à Nantes, un des postiers a été mis à pied sans salaire pour avoir refusé de retourner en tournée alors qu’il venait déjà d’effectuer sa tournée du jour ! Face à cela, une grève a eu lieu, re - conduite deux jours. La direction a essayé de casser la grève, mais les 45 agents de la Poste ont tenu bon. Après la grève, la mise à pied sans salaire n’a pas été retirée, mais les postiers ont obtenu des revendications comme l’embauche de nouvelles per - sonnes, des vélos, le droit de manger à la cantine en fin de service ou l’étalement des prélèvements pour les jours de grève sur plusieurs mois. Des droits élémentaires, mais pour lesquels il faut se battre ! 4 2 31 41 CACHAN : BLOCAGE ET RÉVOL TES AU L YCÉE CONTRE L'INSALUBRITÉ Le 5 mars le blocage d’un lycée polyvalent a regroupé plusieurs centaines d’élèves. Des feux de poubelles ont été déclenchés et les forces de répression de la police prises pour cible, une de leurs voitures a même été retournée et deux flics blessés. Malheureusement plusieurs jeunes ont été arrêtés. Médias et institutions bourgeoises sifflent de concert pour dénoncer ces vio - lences, allant jusqu’à expliquer qu'elles se - raient déconnectées de la situation dans le lycée ! Alors qu’une semaine avant les faits, près de la moitié des 300 ensei - gnants avaient utilisé leur droit de retrait pour dénoncer les conditions scandaleuses dans lesquelles ils doivent travailler et les 2500 élèves étudier. L’insalubrité est un problème généralisé dans les lycées des banlieues populaires : plafonds qui s’ef - fondrent, moisissures, manque de matériel, lumières coupées, inondations, la pluie qui tombe en cours… Ce n’est pas dans le 16ème arrondissement de Paris que l’on verrait ça ! Et c’est bien cette situation qui pousse aujourd’hui cette jeunesse à sa juste révolte.532 3 | La Cause du Peuple n°765la terre sera socialisée pour subvenir aux besoins de chacun et respecter la Nature. Dans tous les cas, la bourgeoisie est sur tous les fronts pour essayer de nous em - pêcher de reconstruire nos instruments de luttes, nos organisations de combat. C’est le sens de toutes les réformes que nous connaissons depuis des années, ainsi que du matraquage idéologique permanent que nous subissons. Par ces dispositifs, les ex - ploiteurs tentent de mettre dans le plus de têtes possibles que l’intérêt de l’ouvrier et du patron est le même, que nous formons une unité nationale sans contradictions de classe aucune et que l’intérêt de « La France » est au-dessus de nous, au-des - sus de tout. Cela rentre clairement dans les plans plus généraux de la bourgeoisie impérialiste française de restructuration de l’appareil d’État et de militarisation exacer - bée, avec une tendance à la guerre de plus en plus forte, comme moyen de contourner le problème de fond. Tout cela est très impressionnant, et nous ne devons pas sous-estimer la puissance d’un État en crise profonde ; mais nous sa - vons que cela ne peut pas suffire à nous vaincre définitivement, car notre classe a su résister dans les pires conditions, dans les pires prisons, nous sommes donc pé - tris d’optimisme ! Ce qu’il faut propager partout, c’est donc l’inverse de ce que disent les réactionnaires. Le rôle des mi - litants révolutionnaires est aujourd’hui de porter l’Unité de la classe, en comprenant que la réactionnarisation accrue de l’État bourgeois n’est qu’une tentative de plus de nous barrer la route. Nous n’avons qu’une seule voie à suivre, celle de la lutte col - lective pour faire triompher nos principes par-dessus ceux de la bourgeoisie déca - dente. Chaque tract, chaque débat, chaque affiche, chaque événement ; chaque action que nous menons est ô combien impor - tante dans la situation actuelle, car chaque jour qui passe sans révolution, c’est un jour de plus où nous vivons sous un système infâme. Il faut nous battre partout où nous agis - sons pour faire triompher l’Unité contre la division ! Les Comités de Rédaction de La Cause du Peuple et Nouvelle Époque
4 | La Cause du Peuple n°76 ACTUALITÉS NATIONALESACTUALITÉS NATIONALESMouvement des agriculteurs : la lutte persiste, menée par les plus combatifs Alors, suffisait-il d’un entretien avec les dirigeants de la FNSEA et de quelques allégements sur les pesticides pour calmer la colère des agriculteurs ? Il faut se rendre à l’évidence que non ! Car les blo - cages ont continué jusque dans le mois de mars, avec de nouvelles cibles et de nouvelles méthodes, plus locales, plus dispersées, mais toujours là. Bien sûr, c’était tout à fait prévisible, quand nous voyons à quel point la situation est en crise et que le gouvernement et ses me - sures n’ont rien changé. Mais on peut souligner deux choses : 1) Que les directions syndicales nationales, no - tamment les dirigeants de la FNSEA qui sont des grands bourgeois, ont essayé d’étouffer l’affaire et que, et c’est le principal, les agri - culteurs ont refusé d’arrêter le mouvement (en lien avec des organisations départementales). 2) Que les agriculteurs commencent à cibler des banques, comme en Occitanie, c’est-à-dire s’attaquer directement au capital financier qui les rend esclaves des grandes coopératives, grands groupes bancaires et du marché euro - péen (et mondial). Ces deux points sont très importants car ils montrent que la combativité ne peut pas être matée quand la situation est si mauvaise pour tant d’agriculteurs. Ils montrent aussi que la partie la plus combative des agriculteurs n’est évidemment pas celle des grands bourgeois, ou même des propriétaires petits bourgeois les mieux lotis, mais bien des exploitants les plus pauvres, endettés, pour qui les problèmes brûlants ce sont les prêts, les prix et le revenu de leur travail, pas les pesticides. Nous constatons donc ce qu’il se passe lorsque la contradiction de classe au sein même des agriculteurs se tend. Alors que le travail agri - cole demande beaucoup de travail et de pré - sence à la ferme, y compris lors des mois les plus froids, la mobilisation sans interruption pendant un si long temps d’un tel nombre d’agriculteurs signifie que les agriculteurs les plus mobilisés acceptent le coût de telles mo - bilisations pour leur ferme. La victoire de la partie pauvre de la « classe labourieuse » ne peut être gagnée sans la victoire de la classe laborieuse. Le nombre, la puissance et la force du prolétariat et de la classe ouvrière dans notre société actuelle montrent que cette classe est la seule capable d’entraîner vers la révolution. Il est clair, en re - gardant leur mobilisation, que les agriculteurs qui n’exploitent personne, qui galèrent pour se verser un salaire et qui déversent du foin de - vant les banques aujourd’hui ont tout à gagner à la révolution socialiste, la seule qui pourra garantir une agriculture digne et viable qui serve les intérêts du peuple et non du marché mondial.La partie la plus combative des agriculteurs n’est évidemment pas celle des grands bourgeois, ou même des propriétaires petits bourgeois les mieux lotis, mais bien des exploitants les plus pauvres, endettés
ZOOM LOCALZOOM LOCAL 5 | La Cause du Peuple n°76Victoire des grévistes d'Emmaüs Nord après une lutte de longue haleine Après les travailleuses de Vertbau - det, la CGT du Nord arrache une nouvelle victoire avec la régulari - sation des 51 grévistes sans-pa - piers d'Emmaüs. L'issue de ce long combat est aujourd'hui une victoire pour le prolétariat français qui dé - montre encore une fois son abné - gation et sa combativité face aux exploiteurs. Rien n'aurait été possible sans les mois de grèves reconduits chaque soir à l'unanimité, et sans la solidarité de classe au quotidien sur le piquet et dans les actions. Car les gré - vistes n'étaient pas uniquement exploités par Emmaüs et une direction pourrie, corrompue et raciste : ils l'étaient aussi par l'ensemble du système administratif et bureaucratique de l'impérialisme français qui non seulement permet cette exploitation, mais aussi et sur - tout l'encourage ! Parce que c'est bien de ça qu'il est question, une main d’œuvre payée une misère et corvéable à merci qui bénéficie aux patrons et à la classe bourgeoise. La régularisation des sans-papiers d'Emmaüs ne vient d'ailleurs pas seule. Elle a aussi lieu dans le contexte de l'arrivée im - minente des Jeux Olympiques, fête bourgeoise qui, avec les différents chantiers dont l'échéance arrive à terme, em - ploie de nombreux travailleurs et travailleuses sans-papiers. La bourgeoisie est terrifiée à l'idée d'une révolte ou d'une nouvelle grève à l'image de l'oc - cupation en octobre dernier du chantier de l'Arena par des ou - vriers sans-papiers. Au total, ce sont donc 620 régularisations gagnées par la CGT, dont 502 travailleurs et travailleuses sans-papiers franci - liens en grève depuis le 17 octobre, essentiels au bon déroulement de leurs petites festivités. La victoire des compagnons d'Emmaüs du Nord est d'autant plus remarquable que ces derniers ont dû endurer tout le long de leur grève héroïque les coups les plus bas : coupure du chauffage, menaces de fermeture du site, mobilisation fasciste en soutien à la direction, provocations racistes avec le dépôt d'une tête de sanglier sur le piquet, injures… Ces tenta - tives infructueuses de déstabilisation n'ont pourtant pas suffi à entamer la détermination des grévistes, grâce au soutien de l'UD CGT Nord et du Comité Sans-papiers 59 (CSP59). La CGT n'a d'ailleurs pas été épargnée par les coups bas et la répression orchestrée par l’État bourgeois, puisque le 20 octobre dernier, le Secrétaire général de l'UD du Nord, Jean- Paul, était arrêté violemment à son domicile à 6 h du matin pour « apologie du terrorisme ». En cause, un communiqué du 10 octobre sa - luant la résistance du peuple palestinien face à l'occupant sioniste génocidaire, suite à la glo - rieuse offensive du 7 octobre. Ayant été assez vite relâché depuis, une décision de justice est attendue au terme d'un jugement au tribunal de Lille le 28 mars. La CGT appelle d’ores et déjà à un rassemblement massif à cette date et mobilise tous ses soutiens pour faire bloc contre la répression en solidarité avec Jean- Paul. A l'image de l'issue victorieuse de la grève des travailleurs et des travailleuses sans papiers, nous ne pouvons qu'avoir confiance en la solidarité de notre classe pour tétaniser la justice bourgeoise et la dissuader de mettre notre camarade sous les verrous. Grévistes sans-papiers d’Emmaüs Grande-Synthe, à côté de Dunkerque, qui ont rejoint le mouvement lancé par les grévistes de Saint-André-lez-Lille (Nord). 5 | La Cause du Peuple n°76Lire notre article du n°73 de la Cause du Peuple, octobre- novembre 2023 : « Emmaüs : “Abbé Pierre, réveille-toi, ils sont devenus fous ! ” »Des manifestants devant le chantier de l'Arena à Paris, le 1er décembre 2023. Bouygues, le groupe en charge du chantier, a employé une centaine de sans-papiers, sans contrats ni fiche de paye.
6 | La Cause du Peuple n°76 ACTUALITÉS NATIONALESACTUALITÉS NATIONALESFin du droit du sol à Mayotte : une avancée de plus dans la réactionnarisation de l’État En février 2024, le ministre de l’In - térieur Darmanin a annoncé qu’Em - manuel Macron souhaitait qu’il « ne soit plus possible de devenir français si l’on n’est pas soi-même enfant de parents français » si on est né à Mayotte. Dans le contexte général de la loi immigration, où le droit du sol était déjà remis en cause avant la censure du Conseil Constitutionnel (pour raisons techniques et non politiques), il faut se pencher sur cette décision pour en tirer des conséquences sur la réactionnarisation de l’État bourgeois (voir notre précédent numéro). Le droit du sol, un principe devenu important pour la bourgeoisie française Vis à vis de la nationalité, la bourgeoisie fran - çaise a évolué avec le temps, en suivant le dé - veloppement du capitalisme français. La grande Révolution française de 1789 ins - talle la bourgeoisie aux commandes. Avec la première monarchie constitutionnelle (1791), il existe une forme de droit du sol qui est confir - mé après la fin de la Révolution dans le Code Napoléon de 1804. Mais ce droit du sol est conditionnel, on ne peut pas dire qu’il soit par - ticulièrement un principe établi pour la bour - geoisie française, il est d’ailleurs peu utilisé. C’est en 1851 puis en 1889 que la loi fixe le droit du sol fortement dans le droit français. Pourquoi ça ? C’est l’époque où le capitalisme français a besoin de main d’œuvre et ne peut pas se reposer seulement sur les anciens pay - sans, qui n’arrivent pas assez vite en ville ou sont morts dans les guerres successives. Il faut donc des immigrés qu’on ira chercher en Italie, Espagne, Belgique... Ainsi on notera par exemple que 1889, quand arrive la nouvelle loi, c’est presque 20 ans après 1870-71, époque de la guerre Franco-Prussienne et de la Com - mune ; il y aura donc forcément des absents dans les classes d’âge qui doivent effectuer le service militaire, car leurs potentiels parents sont morts à la guerre. La loi de cette année-là reflétera cette réalité pour forcer les jeunes en - fants d’étrangers à faire le service militaire à leur majorité.Ainsi, dans le tournant vers l’impérialisme qui se passe autour de la fin du 19ème siècle et du début du 20ème siècle, la France devient le premier pays d’immigration d’Europe tout en restreignant la nationalité dans ses nou - velles colonies où l’on ne devient pas français comme en métropole (code de l’indigénat de 1881). Cela perdurera avec l’exemple infâme de la dénomination de « Français musulmans » en Algérie, qui accompagne tant de massacres et de persécutions. Il faut garder cela en tête pour se rappeler toujours comment l’impéria - lisme français a l’habitude de traiter ceux qu’il désigne étranger sur « son » sol. On peut ainsi dire que dès le début de son his - toire contemporaine (car il existait aussi d’une autre manière sous l’Ancien Régime), le droit du sol a évolué en France (et ailleurs dans les colonies) selon les nécessités du capitalisme puis de l’impérialisme français. Il s’est ouvert quand il y avait besoin de main d’œuvre, et s’est refermé ensuite. Mais il est devenu un principe général du droit de la bourgeoisie française, un instrument par lequel elle pouvait contrôler sa population dans l’ensemble des régimes bourgeois qui se sont succédé depuis la 1ère République. Par conséquent, il est tout à fait important de noter que sa remise en question à Mayotte, puis en France en général (ce qui est la position des Républicains de Ciotti et est la position his - torique du RN depuis le père Le Pen) ne fait grogner presque personne. Au contraire, cette « solution » est vendue aux masses comme une solution aux problèmes de Mayotte. C’est un signe de la réactionnarisation de l’État, car la tradition juridique de longue date de la dé - mocratie bourgeoise en France est remise en cause pour la première fois de façon si intense depuis la soi-disant « décolonisation » et de - puis le régime de Vichy, qui était revenu sur les naturalisations obtenues « par le sol » avec son gouvernement fasciste de déportations. Au-delà du droit du sol, la négation des principes démocratiques bourgeois français Manifestations devant l'ambassade française aux Comores en 2018. La bourgeoisie cherche absolument à restructurer l’État pour conjurer la crise et mettre au pas les révoltes
7 | La Cause du Peuple n°76 La bourgeoisie française s’est toujours vantée d’être l’héritière des Lumières, des grandes idées, des traditions de liberté et de droits de l’Homme. Tout ce blabla a pris un sacré coup de vieux quand on voit l’exploitation féroce et les mesures inhumaines prises à travers les 175 dernières années par l’État bourgeois de - venu le plus grand oppresseur après avoir fait croire qu’il rendrait les citoyens libres. Comme expliqué plus haut, il est très important de lier ce développement actuel à l’histoire de l’impérialisme français. Il faut donc reconnaître dans cette mesure à Mayotte une violation ou - verte et délibérée du principe pourtant inscrit dans les « principes de la République » : « la République est une et indivisible ». Indivisible, vraiment ? Pourtant, la remise en cause du droit de nationalité sur une partie seulement du territoire (Mayotte) brise totale - ment ce principe. La réactionnarisation de l’État bourgeois dont nous parlons n’est pas une abstraction, elle se réalise dans des mesures concrètes, où les principes de la République bourgeoise (démo - cratique-libérale) sont remis en cause par le gouvernement qui est à la tête même de celle- ci. Il n’est pas étonnant que les forces flirtant le plus ouvertement avec le fascisme soutiennent l’extension de telles mesures et réclament des « victoires idéologiques » lorsqu’elles sont présentées. C’est une nécessité pour la bourgeoisie d’avancer avec de telles armes quitte à dédire ses penseurs et les écrivains originaux de ses grands textes de loi, comme la Constitution de la 5ème République. Il lui faut absolument res - tructurer l’État pour conjurer la crise et mettre au pas les révoltes, ce sont des tâches qui vont toutes ensemble. Plus rien de progressiste ne peut venir de la bourgeoisie. L’impérialisme est un parasite et l’impérialisme français est un parasite luxueux, affamé, qui ne peut pas soutenir son poids sans sucer le sang des prolétaires en France et des peuples opprimés à l’étranger. Il tente de nous entraîner dans sa chute par ses lois, ses guerres et ses projets délirants, et les op - portunistes du Parlement tentent de nous faire croire qu’il est possible de le sauver, de ne pas faire de réformes réactionnaires mais un pro - gramme « de gauche ». Mais c’est peine perdue, la réactionnarisation de l’État bourgeois français se poursuit frénéti - quement ces dernières années. La seule classe capable de changer la donne, c’est le proléta - riat, car il porte la tâche d’abattre l’État bour - geois et avec lui, la réaction sur toute la ligne.Wuambushu 2 : la militarisation accrue à Mayotte sous prétexte de sécurité Déjà l’an dernier nous avions parlé de Wuambushu, l’opération du gouvernement Macron à Mayotte qui avait abouti à la destruction de plusieurs quartiers, faisant un grand nombre de sans-domicile dans la population de l’île. En avril l’État français lance l’opération Wuambushu 2, avec des me - sures de contrôle réactionnaires pour empêcher toute résistance et réaliser les décasages (destruction des habitations). Le problème de la délinquance, sur lequel l’État bourgeois met fortement l’accent, est en réalité le problème de la résistance aux forces de répression : la mi - nistre des Outre-mer a annoncé l’interdiction des ventes de machettes et la possibilité d’euthanasier les « chiens d’attaque » en prévision de l’entrée des policiers et gendarmes dans les bidonvilles. Mais qui a créé les « bandes » et les « chefs de bandes » que l’État français se plaint d’avoir à « pacifier » ? N’est-ce pas une attitude de pompier pyromane que d’occuper illégalement un territoire, d’attaquer à coup de bulldozers et de policiers et gendarmes les quartiers pauvres où se masse une population très jeune, sans perspective et souvent sans papier, et ensuite de s’étonner des problèmes qui émergent ? En réalité il n’y a rien d’étonnant là-dedans, ni pour l’État bourgeois ni pour nous. Cela fait partie de leurs manœuvres dégueulasses pour diviser le peuple, se présenter comme les « sauveurs » du « bon peuple » de Mayotte, qui lui a ses papiers, qui lui a des maisons en dur. Tout ça contre les « voyous » et les « criminels » que l’impérialisme français a lui-même créé par sa politique, pas seulement à Mayotte, mais aussi envers les Comores, l’archipel dont fait partie l’île et qui est parmi les plus pauvres du monde. Le décor est posé, l’État bourgeois veut nous faire croire qu’il y a d’un côté les gentils et de l’autre les méchants et que lui n’a rien à voir avec l’affaire, tout ça alors qu’il a l’arme du crime entre les mains. Wuambushu 2 n’est pas une opération de « pacification », c’est une militarisation du territoire de Mayotte, un territoire où l’on peut se faire détruire sa maison à tout moment, euthanasier son chien sans raison, ou bien ne pas avoir d’eau propre pendant des semaines. Des gendarmes lors d'affrontements avec des jeunes, le 25 avril 2023.
8 | La Cause du Peuple n°76 ACTUALITÉS NATIONALESACTUALITÉS NATIONALESLa ministre Aurore Bergé menace de supprimer les subventions aux associations L’idée a été posée sur la table par la ministre en réaction à la situa - tion en Palestine. En effet, plu - sieurs associations dédiées aux femmes ont dénoncé la situation à Gaza où le siège a déjà conduit à la mort des dizaines de milliers de personnes, donc beaucoup de femmes également. Madame Au - rore Bergé considère donc que dénoncer ce qu’il se passe à Gaza c’est « avoir des propos ambigus » et elle utilise son pouvoir gouver - nemental pour menacer de retirer le pain de la bouche aux associa - tions ! Nous voyons là un bel exemple de la tentative de Macron de corporiser l’État impérialiste français, c’est-à-dire que l’État se tienne dans un rapport direct avec les masses, sans inter - médiaire, ou que ces intermédiaires soient ses propres institutions, sous son propre contrôle. Un autre exemple récent est celui de la Ligue des Droits de l’Homme, attaquée par Darmanin après la mobilisation de Sainte-Soline il y a un an. En effet, il y a plus d’1,3 millions d’associations en France, dont beaucoup profitent de subven - tions d’État. Ces associations diverses (spor -tives, culturelles, politiques, sociales…) servent régulièrement aussi à l’État comme « relais » dans la société, en assurant des missions pour lesquelles le fameux « service public » a été mis de côté. Prenons simplement l’exemple des violences faites aux femmes, soi-disant « grande cause du quinquennat » et donc d’Aurore Bergé : le numéro de téléphone vanté par le gouvernement pour alerter à ce sujet, le 3919, est très largement géré par des associa - tions. Alors, si l’État bourgeois finance les associa - tions et qu’elles lui sont utiles à un certain ni - veau, pourquoi donc les ministres du gouver - nement menacent-ils publiquement de couper le robinet des subventions ? Que faire contre cela ? Eh bien, il faut comprendre que le mi - lieu associatif s’est développé à partir des an - nées 1970-1980, c’est-à-dire dans la période où l’État bourgeois commence à se restructu - rer contre la crise du chômage de masse. Des associations locales ou nationales, politiques et sociales se sont créés et ont organisé des mouvements de masses à différentes échelles sur des sujets variés. Aujourd’hui, l’État bourgeois veut faire des économies et surtout veut contrôler absolu - ment le contenu politique de ces associations qui sont importantes pour la vie sociale. Hors de question d’avoir quoi que ce soit d’oppo - sé au gouvernement et aux intérêts de l’État ! Il faut que les associations s’en tiennent à la « neutralité » ou à la ligne du gouvernement, sinon, pas de subvention ! De cette manière, les masses sont directement soumises, y com - pris dans la vie associative, à la politique de l’État bourgeois. Les intérêts des associations doivent devenir ceux de la bourgeoisie si elles veulent continuer à recevoir de l’argent, la lutte des classes doit être effacée et le lien social direct entre l’État bourgeois et le prolétaire : c’est le corporatisme dont on a parlé plus haut. On voit dans une certaine mesure le même phénomène dans les médias bourgeois : ceux qui ne dépendent pas d’un milliardaire vivent des subventions d’État, et Macron a rappelé lors de son interview avec l’Humanité que l’État « aidait » ainsi les journaux. C’est donc un signal d’alarme important, que l’on soit membre d’une association, d’un syn - dicat, ou de toute autre organisation. En 2024, il est tout à fait insensé de construire une or - ganisation en se basant sur le « soutien » fi - nancier de l’État bourgeois. Ce n’est qu’une ca - rotte qui est donnée avant d’utiliser le bâton ! Il faut au contraire s’appuyer sur les seules qui sont capables de soutenir la lutte jusqu’au bout et de la soutenir, y compris financièrement, car c’est la leur : les masses populaires en général, et le prolétariat en particulier.
INTERNATIONALINTERNATIONAL9 | La Cause du Peuple n°76 Le 12 février, des drapeaux amé - ricains et belges brûlent devant les ambassades et les bureaux de l'ONU, à Kinshasa, la capitale de la République Démocratique du Congo. Les manifestants pro - testent contre le conflit qui ravage leur pays depuis 25 ans, qui a déjà fait plus de 6 millions de morts, sous les yeux des impérialistes pilleurs, indifférents à un énième génocide. Dans l’est de la République démocratique du Congo (RDC), le conflit, passé sous silence par les grands groupes de presse de nos pays im - périalistes, dure depuis 1996 et a fait 6 mil - lions de morts et des millions de déplacés. Une multitude de groupes armés et de ré - gimes laquais dans la région, travaillant pour différents impérialistes, sont impliqués. De - puis 2 ans, c’est principalement le M23 et les forces armées de la République démocratique du Congo qui s’affrontent. Le M23, soutenu par le Rwanda, fonde ses revendications sur une discrimination à l'égard des Tutsis congolais, qui ont fui le génocide dont ils étaient victimes au Rwanda en 1994, et d'autres communautés ethniques du nord et du sud du Kivu, consi - dérés d'origine rwandaise. Depuis le génocide de 1994, le contrôle des minerais et des cir - cuits de sortie est pour le Rwanda une manière de continuer la guerre sous une autre forme. L’enjeu est de taille : se créer une base éco - nomique pour compenser sa situation géogra - phique enclavée et ses modestes ressources naturelles. « Les Occidentaux sont derrière le pillage de notre pays. Le Rwanda ne fonctionne pas seul, ils doivent donc quitter notre pays », a déclaré un manifestant à Reuters. La foule a jeté des pierres sur l'ambassade américaine, brûlé des drapeaux, et détruit des magasins étrangers, comme celui de la chaîne française Canal+. Plusieurs véhicules de la mission dite de « maintien de la paix » de l'ONU ont été in - cendiés et pillés dans l'est de la RDC. La police a réprimé les manifestants en tirant des gaz lacrymogènes et en gardant plusieurs ambas - sades, notamment les ambassades de France et des États-Unis. Ceux-ci ont d’ailleurs de -mandé à leurs ressortissants de « faire profil bas » et de ne pas sortir de chez eux, et de nombreuses écoles internationales et bou - tiques d'impérialistes ont été fermées. Déjà en mars 2023, lors de son voyage stratégique en Afrique centrale pour tenter de préserver les intérêts menacés de l’impérialisme français, Macron avait été accueilli par des manifes - tants : « Nous avons brûlé le drapeau de la France (…) pour exprimer notre indignation vis- à-vis de l’appui financier que la France apporte au Rwanda pour financer les rebelles du M23 qui nous agressent. » La RDC présente un grand intérêt pour de nombreux impérialistes en raison de ses res - sources naturelles : elle dispose de 80 % du stock mondial de coltan, dans les sous-sols du Nord-Kivu et Sud-Kivu. Reconnu pour sa dure - té et sa résistance extrême à la chaleur et à la corrosion, ce métal est utilisé dans l’indus - trie aérospatiale, l’armement et l’électronique. En outre, le coltan congolais possède une ra - dioactivité élevée ; sa concentration pourrait fournir des matières fissiles susceptibles de remplacer l’uranium dans certaines applica - tions. Actuellement, c’est la Chine qui contrôle la plupart des mines du Congo et fournit à l'État congolais des drones et des armes pour lutter contre le groupe M23. En outre, les forces ar - mées de la RDC sont directement soutenues par la soi-disant mission de « maintien de la paix » de l'ONU, qui se retire toutefois après avoir fait face à l'opposition du peuple congo - lais et à l'échec de la « stabilisation » du pays. Les forces de « sécurité » de la RDC ont com - mis de nombreuses atrocités contre la popula - tion, telles que des exécutions extrajudiciaires et la répression contre ceux qui ont critiqué l'opération de l'ONU dans le pays. Le M23 a progressé de manière significative au cours des derniers mois et se trouve dé - sormais aux portes de Goma, la capitale du Nord-Kivu1. Goma est la seule ville de la région à disposer d’un important aéroport internatio - nal et d’infrastructures conséquentes. L'inquié - tude des impérialistes à l'égard du M23 n'a rien à voir avec une inquiétude pour le peuple congolais. La seule chose qui les inquiète, en réalité, c’est la perte d'accès aux ressources minières, comme l'ont dénoncé les manifes - tants. 1. En 2012, pendant 10 jours, le M23 avait déjà occupé la ville de Goma. Son ascension rapide et ses liens avec le Rwanda avaient suscité l'inquiétude et déclen- ché des efforts internationaux pour un cessez-le-feu. Après des pourparlers, le M23 avait mis fin à sa rébel- lion en 2013, mais a depuis repris les armes.Congo : derrière le conflit, la bataille impérialiste pour les ressources minières « Le Rwanda ne fonctionne pas seul, les Occidentaux sont derrière le pillage de notre pays » Des manifestants devant l’Institut français de Goma, le 2 mars 2023, lors de la venue d'Emmanuel Macron en RDC.
BRÈVES INTERNATIONALESBRÈVES INTERNATIONALES PAKISTAN Des manifestations et des affrontements entre manifestants et policiers ont éclaté au Pakistan, après la publication des résultats des élections du 8 février. Les manifestations ont bloqué la majeure partie du trafic et de l'activité économique dans de nombreuses régions. Plusieurs au - toroutes du pays ont été complètement bloquées. Les premières mani - festations ont fait 4 morts et plus de 30 blessés. Les partisans d'Imran Khan et d'autres partis ont dénoncé une manipulation dans le recomp - tage des votes, qui a également pris plusieurs jours. Depuis le début, ces élections constituent une farce absolue dirigée par les classes diri - geantes pakistanaises et l'impérialisme. Imran Khan (l’ancien président, évincé en 2022, soutien des intérêts du social-impérialisme chinois) a été maintenu hors du duel à l’aide d’accusations criminelles douteuses. Mais le PTI (Mouvement du Pakistan pour la justice), le parti d’Imran Khan, est arrivé largement en tête du scrutin, remportant 93 sièges. Pourtant, ils n’ont pas été autorisés à former un nouveau gouvernement, car ce n’est permis qu’aux partis – or la majorité d’entre eux ont été forcés de se présenter sous l’étiquette « indépendante ». C’est donc une alliance gouvernementale sans le PTI qui a été annoncée, avec le PLM-N (parti de la Ligue musulmane) et le Parti du peuple pakistanais, dirigés par deux familles historiquement au pouvoir au Pakistan depuis plu - sieurs décennies. L’objectif principal de ces élections, qui était de sta - biliser le pays en permettant la formation d’un nouveau gouvernement pour l’État, n’est rempli qu’en façade. La crise profonde que connaît le Pakistan n’est pas résolue par la nomination comme Premier Ministre d’une nouvelle marionnette à la solde de l’impérialisme yankee. 40 % de la population vit toujours sous le seuil de pauvreté, et les masses pa - kistanaises ne sont pas dupes. Au point que même de nombreux médias bourgeois ont souligné le manque de transparence totale et la façon dont tout a été mis en place pour que le PLM-N gagne les élections avec l'aide de l'armée.1 2ALLEMAGNE La première gigafactory européenne de Tesla, située en Allemagne, a fait l'objet d'un sabotage de la part d'activistes se faisant appeler le « Vulkan Gruppe ». Le 12 mars, ils ont mis le feu à un pylône électrique à haute tension, coupant l'électricité à l'usine du constructeur automobile, ainsi qu'aux habitants des environs. La production a été interrompue pendant une semaine et les pertes ont été estimées à près d'un milliard de dollars. Inaugurée en 2022, l’usine emploie 11 500 salariés et produit le SUV électrique le plus vendu en Europe. Heures supplémentaires dé - bridées, surcharge de travail, manque de personnel, mauvaise climatisa - tion des ateliers... La boîte d’Elon Musk est bien connue pour se moquer complètement des droits de ses travailleurs, aux États-Unis comme en Europe. À leur embauche, ils doivent même signer une « déclaration de 10 | La Cause du Peuple n°76Luttes internationales du prolétariat et des peuples opprimés 3 JORDANIEconfidentialité », jolis mots pour en réalité les empêcher de s’organiser. Récemment, Tesla a annoncé son projet d’agrandir cette gigafactory, qui fait déjà 300 hectares, ce qui impliquerait le déboisement de plus de 100 hectares supplémentaires. Sa consommation d’eau délirante est également pointée du doigt, ainsi que la pollution au phosphore et à l’azote (6 fois supérieurs à la limite légale) des eaux environnantes. Un vote consultatif a eu lieu, avec une participation de 70 % des habitants, 64 % rejetant l’extension. Les représentants de Tesla ont d’ores et déjà annoncé n’en avoir rien à faire, et Elon Musk s’est rendu à l’usine pour la reprise de l’activité en annonçant : « Ils ne nous arrêteront pas ! » Pourtant, il suffit visiblement d’un pylône électrique et d’un briquet bien placé… Le dimanche 28 janvier, la base militaire états-unienne « Tour 22 » en Jordanie a été attaquée par un drone. L'attaque s'est produite tôt le matin, prenant les militaires complètement par surprise. Le bilan est de trois morts et plus de 40 blessés, dont des graves. Il s'agit de l'attaque la plus efficace contre les troupes états-uniennes depuis 2021, lorsque 13 soldats avaient trouvé la mort lors d'une attaque à Kaboul. Comme l'ont rapporté les officiers yankees à la presse bourgeoise, du vendredi 26 janvier au lundi 29 janvier, ils ont été la cible de six attaques diffé -
31 De nombreuses manifestations et actions ont eu lieu à travers le pays à l’occasion du 8 mars, journée internationale de lutte des femmes. À Ankara, des milliers de femmes ont défilé avec enthousiasme, por - tant des bannières avec des slogans tels que « Vie et liberté pour les femmes ! Fin de l'oppression et de la réaction ! » et « Le 8 mars est rouge et restera rouge ! » La marche d'Eskişehir a scandé des slogans tels que « Nous ne serons pas les esclaves de la famille ou du capital ! », et s'est tenue en solidarité avec les femmes touchées par les trem - blements de terre du 6 février et avec les femmes palestiniennes. À Diyarbakir, des banderoles soutenaient la lutte des femmes baloutches, afghanes, irakiennes et pakistanaises. À Istanbul, la capitale, des mil - liers de femmes ont rejoint la « Marche de nuit féministe » et ont dé - noncé les plus de 300 femmes tuées en Turquie en 2023. Un discours a été lu : « Ces rues qui nous sont fermées sont ouvertes aux sectes qui propagent la haine (…). Ce qu’ils appellent “famille”, c’est une structure qu’on nous impose, dans laquelle nous sommes soumises à des abus et à des violences, où notre travail, notre corps et notre existence sont ignorés et exploités. Nous sommes censées accepter les inégalités afin d’avoir un logement et de joindre les deux bouts. Vivre autrement est “honteux” et “interdit”. Mais nous n'avons pas de vies à perdre à cause de la honte et des interdits. Plus de 300 femmes ont été tuées par des hommes en 2023. En seulement deux jours, 9 femmes ont été as - sassinées soit alors qu'elles tentaient de divorcer, soit après le divorce (…). Nous considérons la violence masculine, la non-prévention de la violence et la domination masculine comme un système social. Nous mettons à l’ordre du jour le fait que les forces de l’ordre ne font pas leur travail, que la loi n’est pas appliquée efficacement, que les juges rendent des jugements sexistes et que les centres d’accueils ne sont pas adaptés. La politique actuelle, en revanche, trouve effrayantes l’au - tonomisation et l’égalité des femmes et cherche à renforcer la famille. De toute façon, ils devraient avoir peur, car s'il n'y a pas d'égalité et de liberté pour nous, il n'y a pas de paix pour eux. »2 4 TURQUIE4 11 | La Cause du Peuple n°76rentes, et cet attentat a été le point culminant de cette augmentation des attaques contre la présence militaire des USA au Moyen-Orient. La Tour 22 est une de leurs bases militaires, elle située à l'angle nord-est de la Jordanie, à la frontière avec l'Irak et la Syrie, et sert de point logis - tique fondamental pour les opérations de l'impérialisme yankee dans la région, en particulier en Syrie. La base compte environ 350 militaires, et la Jordanie, allié clé historique des USA, en compte environ 4 000, dont des centaines de formateurs, et organise des exercices intensifs tout au long de l'année. Les faits ont été revendiqués par la Résistance islamique en Irak, une coalition informelle de groupes armés soutenus par l’Iran, qui s’oppose à l’aide que les États-Unis apportent à Israël dans le massacre à Gaza, et plus généralement à l’impérialisme yankee au Moyen-Orient. L’Iran nie officiellement toute implication. Depuis le retrait d'Afghanistan en 2021, les troupes américaines étaient passées de 160 000 à 30 000 soldats au Moyen-Orient. Mais depuis le 7 oc - tobre dernier, les États-Unis ont envoyé des milliers de soldats sup - plémentaires dans la région, notamment sur des navires de guerre. En représailles, elles ont été attaquées plus de 160 fois par des milices soutenues par l'Iran, blessant environ 80 soldats.
THÉORIETHÉORIE 12 | La Cause du Peuple n°76Ce texte sert de courte introduc - tion pour permettre de comprendre le processus de la Révolution Pro - létarienne Mondiale. Pourquoi parlons-nous de révolution mon - diale ? D’abord parce que le prolétariat est une classe internationale, qui partage ses intérêts dans le monde entier. Ensuite, car le but fi - nal de la révolution, le communisme, ne peut pas être atteint tant que la société de classes existe dans le monde, soit nous y entrons tous, soit personne n’y entre. Par conséquent, la ré - volution est mondiale. Malgré cela, cette révolution est réalisée dans des pays en fonction de leur cadre national, et elle se développe donc de façon inégale, pas à l’unisson. Ainsi, au 20ème siècle, la révolution russe de 1917 a permis un grand avancement à la révolution dans le monde, mais tout les dominos ne sont pas tombés en même temps ailleurs en Europe, et l’URSS est devenue une base d’appui à la révolution prolétarienne mon - diale dans les autres pays. Ainsi, la révolution prolétarienne mondiale est une unité, quand la révolution arrive dans un pays, cela a un impact dans tous les autres. En 2024, plus de 100 ans après 1917, certains pensent que la révolution mondiale est morte et enterrée, qu’elle est une histoire ancienne du 20ème siècle, et qu’il faut aujourd’hui se po - ser de nouvelles questions. Ils pensent que le communisme a échoué. Pourtant, la lutte des classes se renforce dans le monde et les contradictions s’aiguisent ! La contradiction principale à l’époque de l’impérialisme, des guerres et des révolutions, est la suivante : d’un côté il y a des pays oppresseurs (impérialistes) et de l’autre des pays opprimés. C’est dans ce cadre que se développe la contradiction fonda - mentale du capitalisme, celle entre la produc - tion sociale et la propriété privée, entre travail et capital et toutes les autres contradictions. Ainsi le Parti Communiste de Chine indiquait dans l’importante « Lettre Chinoise » de 1963 : « Certains nient même la grande portée in - ternationale de la lutte révolutionnaire des peuples d’Asie, d’Afrique et d’Amérique latine contre l’impérialisme et, sous prétexte de faire tomber les barrières de la nationalité, de la couleur de la peau et de la localisation géo - graphique, ils essaient par tous les moyens d’effacer la ligne de démarcation entre nations opprimées et nations oppresseuses, entre pays opprimés et pays oppresseurs, d’étouffer la lutte révolutionnaire des peuples de ces ré - gions [...] Cette « théorie » ne vise pas réellement à faire tomber les barrières de la nationalité, de la couleur de la peau et de la localisation géo - graphique, mais à maintenir la domination des « nations supérieures » sur les nations oppri - mées. [...] La classe ouvrière [...] doit étudier l’expérience révolutionnaire des peuples d’Asie, d’Afrique et d’Amérique latine, soutenir fermement leur action révolutionnaire, et considérer la cause de leur libération comme le soutien le plus sûr pour elle-même, comme son intérêt direct. Seule cette façon d’agir permet réellement de faire tomber les barrières de la nationalité, de la couleur et de la localisation géographique, Théorie : comment comprendre la Révolution Prolétarienne Mondiale ? Chaque avancement de la révolution en Afrique, en Asie, en Amérique latine et ailleurs nous servira car cela sapera la base de l’impérialisme français et donc, de notre ennemi principal tout comme, en retour, notre processus servira les peuples du monde entier
13 | La Cause du Peuple n°76et est l’expression du véritable internationa - lisme prolétarien. Sans l’union avec les nations opprimées, sans la libération de celles-ci, la classe ouvrière des pays capitalistes d’Europe et d’Amérique n’aura jamais sa libération. Lénine a fort bien dit : “Le mouvement révolutionnaire des pays avancés ne serait, en fait, qu'une simple du - perie sans l'union complète et la plus étroite dans la lutte des ouvriers en Europe et en Amérique contre le capital et des centaines et des centaines de millions d'esclaves ‘colo - niaux’ opprimés par ce capital.” (V.I. Lénine, Le IIe Congrès de l’Internationale communiste, Œuvres, tome 31) » Certains, qui croient respecter Marx et son œuvre, prétendent que celui-ci pensait que la révolution ne pouvait avoir lieu qu’en Europe, là où le capitalisme était le plus développé. Bien sûr, Marx et Engels1 apportaient une grande attention à l’Angleterre, puis plus tard à l’Alle - magne, car c’étaient les pays où le développe - ment du capitalisme et de la classe ouvrière permettait les perspectives les plus complètes à la révolution. Pourtant, dans plusieurs lettres à Véra Zassoulitch, une militante russe, Marx explique comment la révolution démocratique et agraire en Russie pourrait lancer un proces - sus « régénérateur de la société russe », supé - 1. Fondateurs du marxisme, révolutionnaires allemands ayant vécu à travers l’Europe au 19ème siècle.rieur au capitalisme. Et c’est sur cette base que Lénine2 dévelop - pa sa thèse du rôle de la révolution dans les nations opprimées, de la combinaison entre le Mouvement Communiste International et le Mouvement de Libération Nationale contre l’impérialisme. Dans la trop souvent oubliée Adresse au Deuxième Congrès Russe des Organisations Communistes des Peuples de l’Orient, Lénine dit : « C'est pourquoi je pense que dans l'histoire du développement de la révolution mondiale - qui, à en juger par son début, se poursuivra pendant de nombreuses années et exigera beaucoup d'efforts - dans la lutte révolutionnaire, dans le mouvement révo - lutionnaire, vous [les peuples d’Orient] serez appelés à jouer un grand rôle et à fusionner avec notre lutte contre l'impérialisme interna - tional. Votre participation à la révolution inter - nationale vous confrontera à une tâche com - pliquée et difficile, dont l'accomplissement servira de base à notre succès commun, car ici la majorité du peuple commence pour la pre - mière fois à agir de manière indépendante et sera un facteur actif dans la lutte pour renver - ser l'impérialisme international. » Ainsi, les nations opprimées, qui représentent la majorité de l’humanité et se trouvent en Asie, en Afrique, en Amérique latine et même 2. Grand révolutionnaire russe ayant dirigé la Révolu- tion de 1917.en Europe orientale, sont les centres de la Ré - volution Prolétarienne Mondiale. Elles consti - tuent le Tiers-Monde, ce qui est un point es - sentiel de la théorie du Président Mao3 : « trois mondes qui se délimitent ». La mention de Tiers-Monde n’est pas négative ou insultante, elle souligne au contraire le rôle central de ces pays dans la révolution. Il ne faut pas la confondre avec la théorie révisionniste qui sera portée par Deng Xiaoping4 et qui revient à prôner l’alliance avec une puissance impéria - liste plus « faible » contre une puissance plus forte ou une superpuissance. La période de « l'offensive stratégique » Au contraire, c’est une synthèse sur la révolu - tion mondiale. Elle signifie que les luttes des nations opprimées contre l’impérialisme sont celles qui ont aujourd’hui le poids et le poten - tiel pour le renversement de l’impérialisme. D’autant plus à notre période qui est celle de l’offensive stratégique, où le prolétariat et les peuples du monde entier doivent se jeter à l’assaut de l’impérialisme en décomposition qui vit une crise générale partout et n’épargne aucun pays. Le Président Gonzalo5 dit à ce propos : « C'est une stratégie, c'est une com - préhension globale de l'endroit où se trouve le poids des masses sur terre, c'est le problème des relations entre l'impérialisme et les na - tions opprimées, voilà le problème. C'est un problème qui ne peut être compris que dans la situation internationale actuelle, en partant des relations économiques internationales de l'impérialisme, c'est la thèse de Lénine. » Il est ridicule d’en conclure que la lutte dans les pays impérialistes est supprimée par cette analyse stratégique, que la révolution ici est im - possible. En clarifiant cela, il faut comprendre la révolution socialiste nécessaire en France comme une partie de la Révolution Proléta - rienne Mondiale qui est un tout. Cette partie se fera au service de tout le processus, et chaque avancement en Afrique, en Asie, en Amérique latine et ailleurs nous servira car cela sapera la base de l’impérialisme français et donc, de notre ennemi principal tout comme, en retour, notre processus servira les peuples du monde entier. L’agressivité guerrière actuelle de l’im - périalisme, qui défendra à la mort son système monstrueux, doit être vue comme un signe de faiblesse, et pas une force. Une bête sauvage est toujours plus hargneuse à deux doigts de la mort que quand elle est triomphante. 3. Grand révolutionnaire chinois ayant dirigé le Parti Communiste de Chine. 4. Dirigeant de la ligne de droite en Chine, ayant pris le pouvoir dans un coup d’État après 1976 pour embar- quer la Chine sur la voie du capitalisme. 5. Grand révolutionnaire péruvien ayant dirigé le Parti Communiste du Pérou.
INTERNATIONALINTERNATIONAL14 | La Cause du Peuple n°76Nous publions ici une traduction non-officielle d’un article du mé - dia anglophone Red Herald, paru le 14 février dernier, actualisé mi- mars par la rédaction de la Cause du Peuple. Au Sénégal, des affrontements entre manifestants et « forces de sécurité » ont éclaté le 4 fé - vrier après que le parlement ait décidé de reporter l'élection pré - sidentielle, confirmant l'annonce unilatérale de l'actuel président Macky Salle, juste avant le début de la campagne électorale. Selon les médias, au moins trois mani - festants ont été assassinés par les « forces de sécurité ». Le plus jeune d'entre eux, âgé de 16 ans, a été tué d'une balle dans la tête. L'État sénégalais a également cou - pé l'internet pour imposer une cen - sure plus stricte. Le Sénégal est considéré comme un pays « stable », qui a une « longue tradition de dé - mocratie et de respect des droits de l'homme » par les impérialistes. Cependant, avant même le report des élections, les rivaux de Macky Sall ont fait l'objet d'accusations criminelles et de peines d'emprisonnement. Son principal rival, Ousmane Sonko, a été accusé de viol, entre autres, une allégation qui aurait été motivée politiquement par ses partisans. Des luttes, au cours desquelles au moins 13 personnes ont été tuées par balle par la police anti-émeute, se sont déroulées contre son emprisonnement en 2021. Sonko a été détenu pendant plusieurs mois pour « corruption de mineurs et incitation à l'insurrection », bien qu'il ait été acquitté de l'accusation de viol. De nombreux journalistes et militants ont été arrêtés pour avoir dénoncé les restrictions imposées à Sonko et à son par - ti. Finalement, Sonko a été libéré le 14 mars. Bien entendu, il n'est qu'un représentant d'une autre section des classes dirigeantes, et il ne fait aucun doute qu'il travaillerait tout aussi im - pitoyablement s’il était au pouvoir pour conti - nuer à servir les intérêts de son pays. Après la grave crise politique de ces derniers mois, le Conseil constitutionnel du Sénégal a forcé Macky Sall à fixer une nouvelle date d'élection présidentielle avant la fin de son mandat, le 2 avril. La date a été arrêtée au 24 mars. Le droit de vote et les « élections libres » sont considérés comme des idéaux fondamentaux de la démocratie bourgeoise, et la tentative de report des élections par une annonce unilaté - rale du président, qui selon la constitution sé - négalaise n'est pas autorisé à continuer après avoir été au pouvoir depuis 2012, était une violation claire de ces idéaux. Malgré cela, le report des élections s'inscrivait dans le cadre institutionnel de l'État sénégalais, comme l'a souligné un politologue basé aux États-Unis. M. Sall a simplement signé un décret d'annu - lation d'une mesure datant de novembre 2023 qui définissait la date des élections. Il a invo - qué des problèmes liés à la liste des candi - dats, dont certains de ses rivaux avaient déjà été exclus, et a appelé à la tenue d'un « dia - logue national » corporatiste pour « créer les conditions d'une élection libre, transparente et inclusive dans un Sénégal apaisé et réconci - lié ». Cela illustre la pourriture du capitalisme bureaucratique et la nature illusoire des droits démocratiques et libéraux. Les impérialistes se sont inquiétés de la lutte au Sénégal, pays relativement stable de la ré - gion du Sahel, où de multiples coups d'État militaires ont eu lieu ces dernières années. Une série de déclarations cyniques ont été pu - bliées. Par exemple, l'ONU, instrument impé - rialiste dominé par les États-Unis, a condamné les violations des « droits de l'homme » com - mises par la police anti-émeute et a appelé le gouvernement à rendre le « dialogue national » « inclusif ». L'impérialisme français a demandé à la police d'utiliser une violence « proportion - née » contre les manifestants et a espéré que les élections se tiendraient bientôt. L'impéria - lisme américain s'est également déclaré « pro - fondément préoccupé » par la situation. Ce qui s'exprime dans les manifestations, c'est la demande du peuple sénégalais pour des droits démocratiques et pour un changement de ses conditions, un grand nombre de ma - nifestants étant des jeunes en colère contre la vie de souffrance que leur offre le capita - lisme bureaucratique. Dans le même temps, certaines forces tentent de limiter la lutte à un combat électoral ou de l'apaiser en organisant des marches de protestation pacifiques, afin de préserver cet ordre d'oppression au prix du sang du peuple.Affrontements au Sénégal après le report des élections par le présidentUn manifestant devant une barricade en feu à Dakar, le 4 février 2024.
15 | La Cause du Peuple n°76 LES CHEMINS DU POUVOIRLES CHEMINS DU POUVOIRPalestine : comment la résistance fait face à l’offensive génocidaire La guerre s’est ouverte il y a 75 ans en Palestine. L’État sioniste d’Israël a été fondé au prix de la destruction des villages et de l’exode de 800 000 palestiniens. Retranchés aujourd’hui dans des « poches », en Cisjordanie, à Gaza, ou dans les États voisins, les Pa - lestiniens n’ont plus rien à perdre. Depuis la contre-offensive du 7 octobre, Israël a lancé une opération génocidaire d’envergure, prétendant régler définitivement le « problème palestinien » à Gaza. Depuis, le monde peut difficilement regarder ailleurs. En seulement quatre mois, l’opération israélienne a fait au - tant de morts que deux années d’invasion de l’Ukraine par la Russie. L’intensité de la propagande impérialiste est aussi importante que l’effort militaire déployé sur place. Partout, la presse réactionnaire parle du « droit d’Israël à se défendre », de victimes qui ne seraient pas « de même nature » selon qu’il s’agit des Israéliens victimes de l’offen - sive du 7 octobre, ou bien si on parle de la po - pulation de Gaza victime des bombardements et de l’invasion terrestre. Le droit international est pourtant clair : l’ONU reconnaît la Cisjorda - nie, Jérusalem-Est et la Bande de Gaza comme des territoires illégalement occupés par l’ar - mée sioniste. Il reconnaît qu’il n’existe pas de droit « à se défendre » contre un ennemi qui n’est pas un État et, qui plus est, vient d’un territoire illégalement occupé. Les principes du droit international reconnaissent cepen - dant que la résistance, y compris armée, à une occupation est un droit légitime : droit que la résistance palestinienne a fièrement affirmé le 7 octobre. Georges Abdallah : 40 de prison pour son combat pour la Palestine Cette année marque, en France, les 40 ans d’emprisonnement du combattant anti-impé - rialiste et antisioniste libanais Georges Ibra - him Abdallah, accusé de complicité d’assassi - nat de deux diplomates américain et israélien à Paris, en 1982. Dans sa dernière déclaration, il nous rappelle : « Ce peuple a mis en échec toute la politique colonialiste de peuplement mis en œuvre depuis plus d’un siècle par l’ex -pression sioniste de l’occident impérialiste. Le nettoyage ethnique de la terre de Palestine et de ses habitants indomptables est plus qu’un échec. Plus de la moitié du peuple palestinien vit aujourd’hui en Palestine historique. Le mou - vement sioniste n’a jamais réussi et ne réussi - ra jamais à briser la volonté inébranlable des femmes et des hommes, des jeunes et des moins jeunes palestiniens de mener la lutte sur tous les fronts pour libérer la Palestine, toute la Palestine. [...] La Résistance reste inébranlable, protégée et adoptée par les masses popu - laires. Gaza ne portera jamais le drapeau blanc de la capitulation… Ni les sionistes ni aucune criminelle force ne réussiront jamais à briser la volonté de la Résistance à Gaza. Nous ne de - vons jamais oublier que c’est des entrailles de ces camps de réfugiés à Gaza, en Cisjordanie, en Jordanie et au Liban, qu’est sortie l’expres - sion combattante historique palestiniennes : les Fedayin. Plus que jamais cette Résistance à l’agression génocidaire est verdoyante et porte la promesse des Fedayin… » Israël creuse son propre tombeau Aujourd’hui, Gaza est au bord de la famine. La majorité de la population civile israélienne, l’une des plus militarisée au monde, soutient la guerre génocidaire. Les quelques réfractaires à l’enrôlement dans l’armée sioniste sont en - voyés en prison. Il y a quelques semaines, le dirigeant palestinien Marwan Barghouti1 était placé en isolement par l’occupant sioniste, ac - cusé de préparer une intifada2 en Cisjordanie. Il a été roué de coups par ses geôliers les 6 et 12 mars. L’État d’Israël est agressif, parce qu’il se sait faible. Dans la bande de Gaza, des uni - tés fantômes palestiniennes tendent des em - buscades réussies face à l’invasion. L’armée israélienne se félicite d’avoir « neutralisée 15 000 terroristes », car la masse palestinienne se confond avec la résistance active. Les com - battants palestiniens d’aujourd’hui sont les enfants du massacre de juillet-août 20143. Peu importe l’ampleur des massacres qui se déroulent aujourd’hui, Israël creuse ici, dans cette mer de sang, son propre tombeau. Pa - lestine vaincra ! 1. Marwan Barghouti est dirigeant palestinien, membre du Conseil législatif et dissident du Fatah, emprisonné par Israël depuis 2002. 2. Une intifada désigne le soulèvement général de la population palestinienne sur l’ensemble du territoire de Palestine, y compris Jérusalem et les territoires reven- diqués par Israël. La première (1987-1993) aboutit à la capitulation de l’OLP et la formation future de l’Autorité palestinienne ; la seconde (2000-2005) aboutit à la fin de la colonisation et au début du blocus à la bande de Gaza, ainsi qu’à la construction du mur de séparation israélien, morcelant la Cisjordanie pour accélérer la colonisation du territoire. 3. Les frappes aériennes israéliennes sur Gaza avaient déjà fait 1400 morts.Les combattants palestiniens d’aujourd’hui sont les enfants du massacre de 2014 Des combattants palestiniens des Brigades Al-Qassam, dans la bande de Gaza, le 19 juillet 2023.
NOTRE MOUVEMENTNOTRE MOUVEMENT16 | La Cause du Peuple n°76 Paris : Hommage aux Héros du prolétariat Le dimanche 25 février dernier, la Cause du Peuple appelait à commémorer les héros du prolétariat de France. Comme chaque année, cette manifestation commémorative visait à honorer Pierre Overney, ouvrier révolution - naire, vendeur de la Cause du Peuple. Le 25 février 1972, alors que Pierrot faisait la dure expérience du chômage forcé, viré de Renault pour des raisons politiques, il a participé à une action de distributions de tracts devant l’usine pour commémorer les 10 ans du massacre du métro Charonne, une manifestation qui faisait suite au massacre du 17 octobre 1961 où la police française a noyé les algériens en masse. Suite à sa mort, la solidarité de classe est immense, et plus de 200 000 personnes marchent dans un long cortège derrière son cercueil au début de Mars 1972. Nous rendions aussi un hommage spécial aux héros du Groupe Manouchian (FTP-MOI), donnant leur vie pour le Parti communiste et la Révolution il y a 80 ans. En plus d’un dis - cours, deux lettres ont été lues aux camarades présents. La première est composée d’extraits de la lettre de Missak Manouchian à Mélinée, sa femme, avant sa mort. Elle démontre tout son internationalisme et son héroïsme. La deu - xième est une lettre de l’ouvrier bulgare Lu - tibrodsky, condamné à mort par la dictature en 1934, à son père. Cette lettre a été diffusée à des milliers d’exemplaires à l’époque comme exemple de la lutte implacable contre la bour - geoisie et le fascisme. La manifestation, par - tant du métro Père Lachaise, est donc passée sur la tombe de Pierrot, puis sur celle d’Szlama Grzywacz, combattant communiste, juif po - lonais membre du Groupe Manouchian, mort fusillé le 21 février 1944. Lire le discours lu lors de la manifestation par la Cause du Peuple :
17 | La Cause du Peuple n°76 NOTRE MOUVEMENTNOTRE MOUVEMENT17 | La Cause du Peuple n°7617 | La Cause du Peuple n°76Autriche : commémoration de Février 1934 En Autriche, nos camarades du journal révolu - tionnaires Rote Fahne rapportent qu'une ma - nifestation s'est tenue à Vienne le 12 février, pour commémorer les 90 ans de l'insurrec - tion de février 1934. À l'époque, les combats grondent dans Vienne et opposent les forces ouvrières, communistes et socialistes, aux forces fascistes, qui rallient en cours de route l'armée dite « républicaine ». Malgré la défaite militaire des forces ouvrières – 7000 combat - tants ouvriers perdent la vie – ces batailles ont été décisives pour le développement de la résistance contre le nouveau régime aus - trofasciste, puis le « IIIème Reich » nazi. La manifestation s'est déroulée à proximité de Karl-Marx-Hof, qui est un ensemble de bâti - ments de logements ouvriers, et un lieu histo - rique du mouvement socialiste d'Autriche, qui a subi les assauts au canon de l'armée fasciste il y a 90 ans. Les banderoles, les drapeaux et les chants ont célébré dignement cette lutte afin de rappeler ses leçons. Le slogan unitaire « Se souvenir, c'est lutter » a été scandé, ain - si que des slogans contre l'inflation, le vol des salaires, contre le réarmement et l'OTAN. Des drapeaux palestiniens ont été repérés dans la foule, expression symbolique de la solidari - té internationale, et contre la censure que les classes dirigeantes veulent imposer au peuple autrichien solidaire du peuple palestinien. Sur la banderole, on peut lire : « 1934 : Leur sang n'a pas coulé en vain... Pour la reconstitution du Parti Communiste d'Autriche ! »
FEMMES EN LUTTEFEMMES EN LUTTE 18 | La Cause du Peuple n°76Tous les ans au 8 mars se tient la journée internationale de lutte des femmes, qui vise à célébrer et mettre en avant la juste lutte des femmes prolétaires pour leur émancipation au travers de la révo - lution socialiste. L’histoire de la journée internationale de lutte des femmes commence au sein de la Seconde Internationale, lors de la deuxième Conférence des Femmes Socialistes, qui se tient à Copen - hague en août 1910. C’est sur une proposition de la camarade Clara Zetkin1 qu’est adoptée la proposition de principe d’organiser une jour - née permettant de mobiliser les femmes « en accord avec les organisations politiques et syn - dicales du prolétariat dotées de la conscience de classe », sans pour autant se munir d’une date pour la tenue de cette journée. Créée par le mouvement socialiste de l’époque, cette journée a alors pour objectif de formaliser une opposition au féminisme bourgeois, très influent à l’époque, et rassembler les femmes révolutionnaires en défense du féminisme pro - létarien, de l’émancipation des femmes par la libération du prolétariat. C’est à la suite de cette décision qu’est organisée l’année sui - vante la première journée internationale de lutte des femmes, le 19 mars 1911, avec comme revendication principale l’obtention du droit de vote pour toutes les femmes, comme décidé lors de la Conférence des Femmes Socialistes. Cette première manifestation est très large - ment suivie dans de nombreux pays européens où près d’un million de personnes participent à des manifestations. Le 8 mars, date en hommage à une grève d'ouvrières à Petrograd Dans les années qui suivent, entre 1911 et 1915, d’autres journées similaires sont organisées dans différents pays européens et en Russie, continuant de porter les revendications de droit de vote pour les femmes. La date du 8 mars apparaît pour la première fois durant cette pé - riode, en 1914 en Allemagne, où est organisée une journée de lutte pour l’obtention du droit de vote par les femmes socialistes. C’est vers 1. Dirigeante communiste allemande, connue pour son travail dans la lutte internationale des femmes socialistes.la fin de la Première Guerre mondiale que l’on retrouve cette date du 8 mars, dans la Russie de 1917, avec cette fois-ci de nouvelles reven - dications. Les femmes ouvrières de Petrograd se mettent en grève, en exigeant du pain pour pouvoir se nourrir et nourrir leurs enfants, et le retour de leurs proches partis au front dans une guerre inter-impérialiste injuste qui ne leur apporte que misère. Cet événement est sou - vent considéré comme le début de la révolution soviétique. En souvenir de cette journée histo - rique, le 8 mars est désigné comme « journée internationale de la lutte des femmes » en URSS à partir de 1921. Le 8 mars s’impose ensuite progressivement dans l’ensemble du monde comme la jour - née internationale des femmes, portant des revendications d’accès au travail, d’égalité salariale, de partage équitable du travail do - mestique. C’est d’abord principalement en Union soviétique et dans les pays socialistes que cette journée prend de l’ampleur, puis plus tard au sein de la République Populaire de Chine, avant de commencer à toucher les puissances impérialistes au cours des années 1960 et 1970. L’ONU ne décrète qu’en 1977 le 8 mars comme « journée internationale de la femme » en enjoignant à ses états membres de célébrer cette journée. Cette appellation de « journée internationale de la femme » est su - jette à de nombreuses critiques, notamment à cause du flou revendicatif et de l’effacement Se poser correctement la question de l’émancipation des femmes, c’est le faire en tant que révolutionnairesLe 8 mars , un héritage du mouvement socialiste des femmes
19 | La Cause du Peuple n°76historique qu’elle met en avant. Certaines or - ganisations féministes libérales lui préfèrent le terme de « journée internationale des droits des femmes », tentant ainsi de mettre en avant la nécessité d’une égalité des femmes et des hommes aux yeux de la loi. La journée internationale des droits... bourgeois des femmes Cette appellation de « journée internationale des droits des femmes », elle non plus, ne re - flète pas correctement la réalité historique de cette journée. Elle lui enlève son caractère de journée de lutte, de grèves des travailleuses au sein du mouvement socialiste. Ce nom place aussi l’accès aux droits comme la finalité de l’émancipation des femmes, comme si les iné - galités prennent fin à partir du moment où il est écrit dans la loi que les femmes et les hommes doivent être égaux. Nous voyons bien que cela n’est pas le cas, que les femmes continuent à être celles qui s’occupent principalement des enfants et du travail domestique ; que les discriminations à l’embauche sont toujours d’actualité ; que les femmes continuent à être agressées, violées et tuées ; bref, que l’égalité effective n’est toujours pas atteinte. Se poser correctement la question de l’émancipation des femmes c’est le faire en tant que révolu - tionnaires, c’est le faire dans le contexte de la modification profonde de nos rapports de pro - duction, pour acquérir la liberté économique et politique des femmes par la mise à mort de l’ancien monde capitaliste et l’avènement du nouveau monde socialiste. Nous ne pouvons pas nous contenter de lutter pour des droits fictifs qui n’aboutissent pas à une modification de la société. Une lutte indissociable de la lutte pour la révolution socialiste La lutte pour l’émancipation des femmes pro - létaires à travers le féminisme prolétarien, pré - sente dans les revendications du 8 mars de - puis les premières années de cette journée, a malheureusement cédé la place à ces revendi - cations libérales abstraites centrées autour du droit bourgeois. De plus en plus les revendica - tions économiques, la célébration des femmes en lutte pour leur émancipation partout dans le monde, sont reléguées au second plan, der - rière des revendications floues. Celles-ci ne peuvent pas devenir réalité dans un contexte de domination bourgeoise de la société. La lutte contre les violences sexistes et sexuelles en est un exemple, une lutte essentielle que nous devons mener mais qui ne saurait abou - tir sous le capitalisme, grande cause du pre - mier quinquennat Macron n’ayant amené à aucun changement, aucune amélioration de la situation. Les femmes sont toujours autant victimes de violences plus de 5 ans après sa prise de fonctions présidentielles. La lutte pour l’émancipation des femmes détachées de la lutte des classes ne saurait aboutir, elle est indissociable de la lutte révolutionnaire socia - liste pour la dictature du prolétariat. Célébrons donc maintenant la Journée Internationale de Lutte des Femmes et continuons de mener la lutte pour l’émancipation des femmes à travers la révolution ! Le 4 mars 2024 le gouvernement Macron a fait inscrire dans la constitution française la liberté de recourir à une IVG. L’occasion pour un des gouvernement les plus réac - tionnaires et liberticides de la cinquième république de redorer une image mise à mal par une demi décennie de mesures impopulaires et de marginalisations des populations les plus fragiles. Après une cé - rémonie en grande pompes le 8 mars, la constitution a bien été dotée d’un nouvel article, une « étape fondamentale » pour les droits des femmes d’après la ministre chargée de l’égalité entre les femmes et les hommes Aurore Bergé. De bien grands mots pour au final pas grand-chose, car ce qui a été constitutionnalisé n’est pas le droit de pouvoir recourir à un IVG pour toutes personne pouvant en avoir besoin, mais la liberté de le faire. La distinction est signifi - cative car elle n’offre aucune garantie pour les personnes souhaitant user de leur liberté d’avorter qu’elles puissent le faire dans des conditions décentes. Il s’agit donc d’une mesure creuse, un effet de manche par un gouvernement impopulaire en mal de se ra - cheter une bonne image, au détriment en - core une fois de la lutte pour l’émancipation des femmes qui est réduite à un faire-valoir et une série de postures et de déclarations sans le moindre effet. Nous méritons mieux que ça et devons lutter pour notre propre émancipation qui ne pourra jamais passer par la compromission avec la bourgeoisie et ses défenseurs ! L’arnaque de la constitutionnalisation de l’IVG Manifestation à Paris, le 8 mars 2024. Les activistes portent des portraits de grandes femmes révolutionnaires. De gauche à droite : Jiang Qing (grande dirigeante communiste chinoise), Danielle Casanova (résistante communiste française), la Camarade Norah (grande dirigeante communiste péruvienne), Clara Zetkin.
Abonnement auprès d'un comité local : 30 €/an Rendez-vous auprès de notre réseau de militants dans différentes villes de France pour cette formule. ► Paiement en espèces auprès d'un comité local.Abonnement postal : 40 €/an Cet abonnement comprend une livraison à domicile de chaque numéro. ► Paiement en chèque ou par Lydia. La Cause du Peuple poursuit sa campagne d'abonnements ! Il existe différentes formules selon votre situation et vos moyens. Ces abonnements annuels vous garantissent de recevoir 10 à 12 numéros. Abonnement de soutien : à partir de 50 €/an Cette formule comprend l'envoi à domicile de chaque numéro, et permet en plus au journal de financer son organisation et ses actions militantes. ► Paiement en chèque ou par Lydia. Écrivez-nous à cdp.abonnements@protonmail.com pour l'abonnement postal et l'abonnement de soutien, en précisant votre adresse (voirie, numéro, commune et code postal) et numéro ou nom de boîte à lettres, ainsi que la formule d'abonnement souhaitée. 20 | La Cause du Peuple n°76